Transcript I. Hành động nói là gì?

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
Đọc đoạn trích sau:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là
hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy
rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn
tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác.
Hắn nói:

Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không
khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn
ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý
Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
Suy nghĩ và trả lời những câu hỏi sau:
1.Em hãy xác định lời nói của Lí Thông trong đoạn trích
trên?
2.Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích gì?Câu nào
thể hiện rõ nhất mục đích ấy?
3. Theo em Lí Thông có đạt được mục đích của mình
không?Chi tiết nào nói lên điều đó?
4.Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương
tiện gì?
5.Nếu hiểu hành động là những việc làm cụ thể của con
người nhằm một mục đích nhất định thì việc làm của Lí
Thông có phải là một hành động không? Vì sao?
Đoạn trích:
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ
là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng
sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe
chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý
Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói:


Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất
không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng
em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ
con Lý Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi
nuôi thân.
(Thạch Sanh)
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
Con trăn ấy là của vua nuôi
đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất
không khỏi bị tội chết. (3) Thôi,
bây giờ nhân trời chưa sáng em
hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì
để anh ở nhà lo liệu.

(1)
- Lý Thông
tìm cách đuổi
Thạch Sanh đi để
cướp công của
Thạch Sanh
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
Đoạn trích :
Mẹ con Lý Thông đang ngủ, bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là
hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy
rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn
tinh, chúng mới hoàn hồn. Nhưng Lý Thông bỗng nảy ra kế khác.
Hắn nói:

Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không
khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn
ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.

Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lý
Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.
(Thạch Sanh)
NGỮ VĂN 8
HÀNH ĐỘNG NÓI
Tiết 96:
Con trăn ấy là của vua nuôi
đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất
không khỏi bị tội chết. (3) Thôi,
bây giờ nhân trời chưa sáng em
hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì
để anh ở nhà lo liệu.

(1)
Lời nói
- Lý Thông
tìm cách đuổi
Thạch Sanh đi
để cướp công
của Thạch Sanh
Có
Hành động nói
Mục đích
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
1. Ví dụ:
2. Ghi nhớ:
Hành động nói là hành động được thực hiện
bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62
Bài tập tình huống

A hỏi B:
- Mấy giờ rồi ?
B có thể ứng xử như sau:
(1) B im lặng không trả lời.
(2) B nói: Xin lỗi, tôi không biết.
(3) B nói: 3 giờ rồi.

Bài tập tình huống
A hỏi B:
=> Hành động nói => Hỏi
- Mấy giờ rồi ?
B có thể ứng xử như sau:
B không cộng tác với A. Có thể B
đang mải theo đuổi chuyện riêng
của mình và không nghe thấy lời
(1) B im lặng không trả lời.
A hỏi. Hoặc có thể B nghe thấy
lời A nhưng không muốn trả lời.
(2) B nói: Xin lỗi, tôi không biết.
B có cộng tác nhưng B không nắm
được nội dung thông tin để trả lời
theo nội dung đòi hỏi của A.
(3) B nói: 3 giờ rồi.
Câu trả lời của B thỏa mãn được
việc cung cấp thông tin cần thiết
cho A.
Vậy theo em hành động nói có thể đạt được
hiệu quả giao tiếp hay không lệ thuộc vào
điều gì?
-
Lệ thuộc vào người nghe có chịu cộng tác với người nói hay không.
Vốn hiểu biết và khả năng suy đoán của người nghe có đủ để tiếp
nhận lời nói của người nói hay không?
-
=> Chú ý: Khi thực hiện hành động nói có thể đạt được mục đích nói mà
cũng có thể không.
-(1)Ông lão ơi!
(2)Ông sinh phúc thả tôi
trở về biển khơi.
(3)Tôi sẽ xin đền ơn ông,
ông muốn gì cũng được.
HÀNH ĐỘNG NÓI
LỜI CÁ VÀNG
Hành động nói
câu 1
câu 2
câu 3
Mục đích
bộc lộ cảm xúc
điều khiển
hứa hẹn
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62
II. Một số kiểu hành động nói
thường gặp.
1. Bài tập:
NGỮ VĂN 8
Tuần 24,
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
Xác định mục đích của hành động nói:
Lời của Lý Thông
Mục đích

(1)Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu.
Trình bày
(2)Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.
Điều khiển
(đe doạ )
(3)Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy.
trốn đi ngay đi.
Điều khiển
(4)Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.
Hứa hẹn
Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi
Bài tập: Chỉ ra các hành động nói trong
đoạn trích sau và cho biết mục đích của mỗi
hành động.


Đoạn văn:
Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?
Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị Thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói dãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên
khóc.
[…] Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ
đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục phải đi, nó lại
nhếch nhác, mếu khóc:
- U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Khốn nạn thân con thế này !
Trời ơi !...
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )
HÀNH ĐỘNG NÓI

(1) Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?

(2) Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
(3) U nhất định bán con đấy ư ?
U không cho con ở nhà nữa ư?


(4)Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi !...
MỤC ĐÍCH
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
Trình bày ( báo tin )
Hỏi, bộc lộ cảm xúc
Bộc lộ cảm xúc
- Đoạn trích 1: Trình bày, đe dọa, điều khiển, hứa hẹn.
- Đoạn trích 2: Hỏi, báo tin, bộc lộ cảm xúc.
- Hôm qua đi chợ em gặp bác Hai.
 Kể (Câu trần thuật).
- Cô ấy có khuôn mặt dễ nhìn, làn da trắng hồng nom rất
phúc hậu.
 Tả ( Câu trần thuật).
- Tôi nghĩ thế nào anh ấy cũng đến.
 Dự đoán ( câu trần thuật).
- Tôi nghĩ là chúng ta nên hoãn buổi họp lại.
 Nêu ý kiến ( câu cầu khiến).
- Tôi quyết học thật giỏi rồi các bạn xem!
=> Thách thức ( Câu cảm thán)
MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI
THƯỜNG GẶP:
HÀNH ĐỘNG NÓI
 Hành động hỏi

Hành động trình bày

Hành động điều khiển

Hành động hứa hẹn

Hành động bộc lộ cảm xúc
MỤC ĐÍCH
hỏi,rủ rê.
báo tin, nêu ý kiến, tả, kể…
yêu cầu,đe dọa,thách thức…
hứa hẹn.
bộc lộ cảm xúc.
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62
II. Một số kiểu hành động nói
thường gặp.
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: (SGK )/ Tr.63
Người ta dựa theo mục đích nói của hành động nói mà đặt tên cho nó.Những
kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày,( báo tin, kể, tả,nêu ý kiến,dự
đoán,…),điều khiển( cầu khiến,đe dọa,thách thức,…),hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
Theo em tương ứng với mỗi kiểu câu người ta thường dùng
để thực hiện hành động nói gì?




Câu cầu khiến thường dùng để thực hiện hành động điều
khiển.
Câu cảm thán thường dùng để thực hiện hành động bộc
lộ cảm xúc.
Câu nghi vấn thường dùng để thực hiện hành động hỏi.
Câu trần thuật thường dùng để thực hiện hành động trình
bày.
NGỮ VĂN 8
Tuần 24,
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
III- Luyện tập: Bài 1 (trang 63)
Câu hỏi: Trần Quốc
Tuấn viết Hịch tướng sĩ
nhằm mục đích gì?
Hãy xác định mục đích
của hành động nói thể
hiện ở một câu trong
bài Hịch và vai trò của
câu ấy đối với việc
thực hiện mục đích
chung?
NGỮ VĂN 8
HÀNH ĐỘNG NÓI
Tiết 96
III- Luyện tập: Bài 1 (trang 63)
“Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh
ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú
diều mà sỉ mắng triều đình,đem
thân dê chó mà bắt nạt tể
phụ,thác mệnh Hốt Tất Liệt mà
đòi ngọc lụa,để thỏa lòng tham
không cùng,giả hiệu Vân Nam
Vương mà thu bạc vàng ,để vét
của kho có hạn.”
trình bày (tả)
“Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh
quyền đã lâu ngày, không có mặc
thì ta cho áo,không có ăn thì ta
cho cơm;quan nhỏ thì ta thăng
chức, lương ít thì ta cấp bổng; đi
thủy ta cho thuyền, đi bộ ta cho
ngựa; lúc trận mạc xông pha thì
cùng nhau sống chết,lúc ở nhà
nhàn hạ thì cùng nhau vui cười.”
“Huấn luyện quân sĩ, tập dượt
cung tên khiến cho người người
giỏi như Bàng Mông,nhà nhà
đều là Hậu Nghệ;có thể bêu
được đầu Hốt Tất Liệt ở cửa
khuyết,làm rữa thịt Vân Nam
Vương ở Cảo Nhai.”
trình bày(kể)
MỤC ĐÍCH CỦA HÀNH ĐỘNG NÓI
khích lệ lòng căm
thù giặc…
khích lệ lòng trung
quân ái quốc…
điều khiển
khích lệ tinh thần học
tập,rèn luyện…
Khích lệ tinh thần học tập “Binh thư yếu
lược”… và lòng yêu nước của các tướng sĩ.
NGỮ VĂN 8
Tiết 96:
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62
II. Một số kiểu hành động nói
thường gặp.
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 63
III. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
Chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động
nói trong đoạn trích sau:
a. Tiếng chó sủa vang các xóm.
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
Bác trai đã khá rồi chứ ?
Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề
lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm.
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ
vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế,
nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà
cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào
rồi đấy !
Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn.
( Ngô Tất Tố - Tắt đèn )
-
-
-
-
(1) Bác trai đã khá rồi chứ ? => Hỏi
(2) Cảm ơn cụ, nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý hãy còn lề bề lệt bệt chừng
như vẫn mỏi mệt lắm.
=> Cảm ơn, trình bày
=> Cầu khiến ( khuyên bảo )
(3) Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn.
(4) Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người
ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
=> Trình bày ( dự đoán tình hình )
(5) Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài
húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.
=> Trình bày.
(6) Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy !
=> Điều khiển ( thúc giục, khuyên bảo )
NGỮ VĂN 8
Tiết 96
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. Hành động nói là gì?
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 62
II. Một số kiểu hành động nói
thường gặp.
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ: ( SGK )/ Tr. 63
III. Luyện tập.
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:
Đoạn trích dưới đây có ba câu chứa từ “hứa”. Hãy xác định
kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy?
Em đi nhanh về chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con
Vệ Sĩ.
- Em để nó ở lại – Giọng em ráo hoảnh – (1)Anh phải hứa với em
không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? (2)Anh
hứa đi.
- (3)Anh xin hứa.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo
cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe.
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
(1) Điều khiển (ra lệnh)
(2) Điều khiển (ra lệnh)
(3) Hứa hẹn.
HÀNH ĐỘNG NÓI
B- Mình còn
xem có bận
gì không đã
trình bày (hứa
hẹn)
(B nói, A,C nghe)
A- Chủ nhật
đến nhà
mình chơi
nhé?
1
hỏi (rủ rê…)
(A nói, B,C nghe)
2
C- Thôi, cậu cố
gắng đi, tụi
mình chờ đấy!
3
cầu khiến (đề nghị,
thông báo…)
(C nói, A,B nghe)
4
B- Thôi
được, mình
sẽ đến!
(B nói, A,C nghe)
Trình bày (thông báo,
hứa hẹn)
Bài tập: Những từ ngữ sau thường dùng trong câu để thể hiện hành
động nói cầu khiến, hứa hẹn,bày tỏ hay tuyên bố?
A.Nhóm từ
Tuyên bố,bổ nhiệm,chỉ
định,kết tội,từ chức,khai trừ…
Đề nghị,yêu cầu,cho phép,ra
lệch,mời mọc,rủ rê,thỉnh cầu…
Hứa hẹn,thề,cam đoan…
Cảm ơn,chúc mừng,xin
lỗi,phàn nàn,an ủi,bác bỏ…
B.Hành động nói
Tuyên bố
Cầu khiến
Hứa hẹn
Bày tỏ
Bài tập:
Viết một đoạn hội thoại từ 5 – 6 câu với chủ đề tự
chọn có sử dụng hành động nói sao cho phù hợp với tình
huống giao tiếp ?
Chân thành cảm ơn quý thầy
cô đã chú ý lắng nghe.