Transcript آقاي خاكساري۱

‫عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار صدا‬
‫تهیه کننده ‪ :‬احمد خاکساری کارشناس بهداشت حرفه ای‬
‫مرکز بهداشت استان اصفهان‬
‫تعریف عوامل فیزیکی زیان آور‬
‫هرگونه عامل فیزیکی که‬
‫درمحیط کار سالمت جسمی‬
‫روحی وروانی کارگران را به‬
‫خطر بیاندازد عامل فیزیکی‬
‫زیان آور گفته میشود‬
‫تقسیم بندی عوامل فیزیکی زیان آور‬
‫‪ -1‬سروصدا‬
‫‪ -2‬ارتعاش‬
‫‪ -3‬روشنایی ودرخشندگی‬
‫‪-4‬استرس گرمایی‬
‫‪ -5‬استرس سرمایی‬
‫‪ -6‬پرتوها‬
‫‪ -7‬میدان های الکترومغناطیس‬
‫‪ -8‬فشار در ارتفاعات واعماق‬
‫سرو صدا‬
‫• سرو صدا یکی از مهمترین وشایعترین عامل فیزیکی‬
‫زیان آور محیط کار است که در اکثر صنایع وجود دارد‬
‫وعوارض جبران ناپذیری بر سالمتی کارگران می گذارد‬
‫که بسیاری از این عوارض متاسفانه غیر قابل برگشت می‬
‫باشد وتنها میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد لذا بررسی‬
‫شناسایی واندازه گیری این عامل نسبت به سایر عوامل‬
‫فیزیکی از اهمیت بیشتری برخوردار است ‪0‬‬
‫تعریف سرو صدا‬
‫• از نظر علمی سرو صدا مخلوطی از صوتهای مختلف با طول‬
‫موجها وشدتهای متفاوت است که ترکیب مشخص ومعینی نداشته‬
‫وبرای گوش انسان ناخوشایند باشد ‪0‬‬
‫• ازنظر روان شناسی صوت نامطلوب ناخوشایند وناخواسته را سرو‬
‫صدا یا ‪ NOISE‬مي گویند‪0‬‬
‫• واحد اندازگیري صدا دسی بل ) ‪ ) dB‬است که عبارت است از‬
‫لگاریتم شدت برحسب وات برسانتی متر مربع ومعادل کمترین‬
‫مقدار تغییر انرژی است که گوش قادر به درک وشنیدن آن است ‪0‬‬
‫اثرات فیزیولوژیكي سرو صدا‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫خستگي شنوایي ( ماسكه كردن‬
‫گوش )‬
‫افزایش ضربان قلب‬
‫افزایش فشارخون‬
‫بازشدن مردمك‬
‫كم شدن قدرت تشخیص رنگها‬
‫كم شدن میدان دید‬
‫اثرات پاتولوژیكي صدا‬
‫• كري موقتي ‪ :‬قابل برگشت بوده وكارگر ا گراز محیط‬
‫پرسروصدا خارج شود به تدریج شنوایي خود را به دست‬
‫مي اورد ‪0‬‬
‫• كري دائمي ‪ :‬كري غیر قابل برگشت است كه دراثركار‬
‫طوالني مدت درمحیط پرسروصدا بوجود مي آ ید وكارگر‬
‫به تدریج شنوایي خود راازدست مي دهد واگركارگر دراین‬
‫محیط به كارخود ادامه دهد ممکن است شنوایي خود را‬
‫بطوركامل از دست بدهد‬
‫درجات کاهش شنوایی‬
‫شدت صدا‬
‫درجه کاهش شنوایی‬
‫نشنیدن صدا با شدت ‪ 20‬دسی بل‬
‫نقص مهمی به شمار نمی رود‬
‫نشنیدن صدا با شدت ‪ 30‬دسی بل‬
‫نقص در مکالمه ظاهر میشود‬
‫نشنیدن صدا با شدت ‪ 45‬دسی بل‬
‫سنگینی گوش حادث میشود‬
‫نشنیدن صدا با شدت ‪ 85‬دسی بل‬
‫کری کامل محسوب میشود‬
‫انواع کری‬
‫‪ -1‬کری انتقالی خالص‬
‫‪ -2‬کری درکی خالص‬
‫‪ -3‬کری مختلط‬
‫در کری انتقالی در مسیر عبور صدا تا گوش داخلی اشکال بوجود‬
‫می آید که ممکن است مربوط به پاره شدن پرده گوش در‬
‫اثرانفجاریا صدای شدید وناگهانی باشدویا مربوط به ایراد در‬
‫سیستمهای استخوانی گوش باشد در منحنی های اودیو گرام‬
‫افت شنوایی در فرکانس های ابتدایی (‪) 63-3000‬دیده‬
‫میشود‬
‫کری درکی‬
‫به هر نحوی که گوش داخلی واعصاب وراههای ارتباطی •‬
‫(بصل النخاع تنه مغز ومراکز غشایی ) آسیب دیده باشد‬
‫کری درکی حادث میشود در این نوع کری افت شنوایی‬
‫بیشتر در فرکانس های باال (‪ ) 3000-8000‬دیده‬
‫میشودمنحنی کری شغلی ناشی از سر وصدا نیز از این‬
‫دسته هستند‬
‫کری مختلط‬
‫توام شدن کری عصبی با کری انتقالی کری را کری مختلط گویند •‬
‫پیرگوشی که یک نوع کری عصبی است وغیر قابل برگشت است •‬
‫اگر همراه با ضایعه گوش میانی باشد یک نوع کری مختلط بوجود‬
‫می آورد ویا افرادی که دچار بیماری سیفلیس می شوند دچار یک‬
‫نوع کری مختلط میشوند در منحنی های اودیو گرام افت شنوایی در‬
‫اکثر فرکانس های پایین وباال دیده میشود وشیب منحنی بیشتر متوجه‬
‫فرکانس های باالست‬
‫تقسیم بندی کری از نظر شدت‬
‫کری مختصر ‪ :‬فرد صدا را در فاصله ‪ 5‬متری میشنود نجوا •‬
‫رادر فاصله ‪ 5/0‬متری میشنود کاهش شنوایی این افرد ‪-35‬‬
‫‪ 15‬دسی بل است‬
‫کری متوسط ‪ :‬صدای بلند را در فاصله ‪ 5/3‬متری ونجوا رادر •‬
‫فاصله ‪ 10‬سانتی متری میشنوند کاهش شنوایی این افراد ‪-45‬‬
‫‪ 35‬دسی بل است‬
‫کری شدید ‪ :‬صدای بلند را در فاصله نزدیک میشنوند ونجوا را •‬
‫نمیشنوند نقصان شنوایی ‪ 70‬دسی بل است‬
‫کری کامل ‪ :‬نقصان شنوایی بیش از ‪ 85‬دسی بل است •‬
‫وهیچگونه صدایی را نمی شنوند‬
‫علل کری‬
‫‪ -1‬ضایعه گوش خارجی‬
‫‪ -2‬گرفتگی شیپور استاش‬
‫‪ -3‬پیر گوشی‬
‫‪ -4‬گوش درد‬
‫‪ -5‬اختالل در گوش داخلی والبیرنت‬
‫‪ -6‬کریهای ضربه ای‬
‫‪ -7‬کری ناشی از مسمویت (جنتومایسین )‬
‫‪ -8‬تمور اعصاب شنوایی‬
‫‪ -9‬ضایعات مرکزی شنوایی‬
‫‪ -10‬بیماری عفونی گوش‬
‫‪ -11‬کری شغلی‬
‫کری شغلی‬
‫کری شغلی بیشتر در فرکانس های ‪ 4000‬هرتز به باال دیده میشود‬
‫ولی ضایعه معموال از فرکانس ‪ 2000‬هرتز شروع ودر فرکانس‬
‫‪ 4000‬هرتز تشدید می یابد وتا‪ 8000‬هرتز ادامه می یابد‬
‫منحنی های کری شغلی اصوال با منحنی های آنالیز فرکانسی صدا در‬
‫کارگاههای هم خوانی دارد وکری شغلی در فرکانس هایی دیده‬
‫میشود که صدای کارگاه در همان فرکانس ها باالتر از حد مجاز‬
‫است‬
‫مفاهیم کاربردی صوت‬
‫• ماهیت صوت ‪ :‬امواج صوتي امواج مكانیكي طولي اند این‬
‫امواج مي توانند درجامدات مایعات وگازها منتشر شوند‬
‫ذرات مادي منتقل كننده این امواج درراستاي انتشار موج‬
‫نوسان مي كنند بسامدهاي امواج صوتي در محدوده اي‬
‫قرارگرفته اند كه مي توانند گوش ومغز انسان را براي‬
‫شنیدن تحریك كنند‬
‫• محدوده ‪ 20‬هرتز تا‪ 20000‬هرتز را گستره شنیده شدني‬
‫یاگستره شنوایي گویند باالتر از این محدوده رافرا صوت‬
‫وپایین تررافروصوت گویند‬
‫مشخصه هاي امواج صوتي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫امواج صوتي داراي دامنه ‪ -‬طول موج ‪ -‬فركانس و سرعت‬
‫‪v = ƒ. λ‬‬
‫هستند ‪:‬‬
‫رفتارهاي امواج صوتي ‪ :‬بازتابش – شكست – پخش یا‬
‫انحراف‬
‫انواع صوت ازنظر شكل موج ‪ :‬ساده – مختلط دوره اي –‬
‫مختلط غیر دوره اي – ضربه اي‬
‫انواع صوت از نظر احساس فیزیولوژیك ‪ :‬موسیقي – صدا‬
‫انواع صوت از نظر توزیع انرژي ‪ :‬باند باریك – باند پهن‬
‫– بیناب صوتی ‪:‬‬
‫‪Fn+1 – Fn =BW‬‬
‫– برای یک اکتاو باند داریم ‪:‬‬
‫فرکانس مرکزی در یک اکتاو باند‬
‫‪Fn+1 = 2Fn‬‬
‫‪Fc=1.4Fn‬‬
‫‪Fn+1 = 1.07Fn‬‬
‫– برای یک دهم اکتاو باند‬
‫فرکانس مرکزی در یک دهم اکتاو باند‬
‫‪Fc=1.04Fn‬‬
‫کمیتهای اندازه گیری صوت‬
‫• ترازهای فشار صوت ‪ :‬برحسب دسي بل‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تراز توان صوت ‪:‬‬
‫تراز شدت صوت ‪:‬‬
‫تراز فشار صوت ‪:‬‬
‫تراز فشار صوت ‪:‬‬
‫تراز فشار صوت ‪:‬‬
‫تراز فشار صوت ‪:‬‬
‫‪SWL=10 logw+120‬‬
‫‪SI L=10 logI+120‬‬
‫‪SPLrms=20 logPrms(Pa)+94‬‬
‫‪SPLrms=20 logPrms(µbar)+74‬‬
‫‪SPLpeak=20 logppeak(Pa)+ 94‬‬
‫‪SPLAvg=20logpAvg(Pa)+94‬‬
‫‪Pa = 10 µbar‬‬
‫•‬
‫انواع صدا ازنظر تداوم صوت‬
‫• الف ‪ -‬پیوسته شامل ‪:‬‬
‫یکنواخت با تغییرات حداکثر ‪ 5‬دسی بل‬
‫متغییر با زمان با تغییرات حد اکثر ‪ 15‬دسی بل‬
‫نوبتی با تغییرات بیش از ‪ 15‬دسی بل‬
‫• ب – کوبه ای وضربه ای‬
‫• ج – کوبه ای وضربه ای هم پوشان‬
‫جمع ترازهای‬
‫صوتی‬
‫• در صورتی که دومنبع‬
‫غیر یکسان داشته‬
‫باشیم وتراز صوتی هر‬
‫منبع را نیزجداگانه‬
‫داشته باشیم براي جمع‬
‫تراز دومنبع از جدول‬
‫مقابل استفاده میکنیم‬
‫عددي كه باید به تراز‬
‫بزرگ تر اضافه شود‬
‫تفاضل دوتراز‬
‫(دسي بل )‬
‫‪3‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2.6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2.1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1.8‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1.5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪1.2‬‬
‫‪5‬‬
‫‪1‬‬
‫‪6‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪7‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪8‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪9‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪12‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪14‬‬
‫‪0.1‬‬
‫‪16‬‬
‫‪0‬‬
‫‪19.4‬‬
‫جمع تراز هاي صوتي‬
‫• اگرمنابع صوتي داراي تراز هاي صوتي یكسان باشند به قرار زیر عمل میكنیم‬
‫‪:‬‬
‫)‪• A=10 log (N‬‬
‫‪• LPT = LPi + A‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫مقداري كه به دسي بل یك دستگاه اضافه میشود ( ‪) A‬‬
‫تعداد دستگاهها ( ‪) N‬‬
‫تراز كلي د ستگاهها ( ‪) LPT‬‬
‫تراز صوتي یك دستگاه ( ‪) LPi‬‬
‫برنامه ریزي بازرسي كارگاه جهت اندازه‬
‫گیري صدا‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫الف ‪ :‬هدف‬
‫ب‪ :‬گردأوري اطالعات دقیق از كارگاه وفرایند تولید‬
‫ج‪ :‬گرد أوري اطالعات نحوه مواجهه كارگربا صدا‬
‫د‪ :‬انتخاب وسیله اندازه گیري مناسب‬
‫كالیبراسیون دستگاه‬
‫استاندارد ها وحدود مجاز مواجهه‬
‫انتخاب روش اندازه گیري‬
‫اندازه گیري صحیح‬
‫ارزیابي‬
‫اهداف اندازه گیري‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪ -1‬عیب یابي دستگاه هاي معیوب‬
‫اندازه گیري سروصداي محیط كار‬
‫مشخص نمودن منابع اصلي صدا‬
‫تعیین میزان مواجهه كارگر با صدا‬
‫أنالیز فركانسي صدا‬
‫كنترل صدا‬
‫تعیین گوشي مناسب جهت كارگران‬
‫دستگاه صداسنج مناسب‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫براساس استاندارد شماره ‪( ANSI-SI 4-1971‬انستیتوي استاندارد‬
‫ملي أمریكا ) ترازسنج هاي صوتي در ‪ 4‬گروه طبقه بندي میشود‬
‫‪ -1‬گروه ‪ 1‬ترازسنج هاي دقیق ( ‪) Precision integrated‬با باالترین‬
‫کیفیت وکمترین خطا اندازه گیری در شبکه ‪A,B,C,Lin‬‬
‫‪-2‬گروه ‪ 2‬ترازسنج های عمومی (‪ )General purpose‬كیفیت كمتري‬
‫نسبت به گروه ‪ 1‬دارد ولي در بررسي صدا در محیط كار كاربرد‬
‫دارد‬
‫‪ -3‬گروه ‪ 3‬نوع بازرسي ( ‪ ) Inspection‬براي اهداف بازرسي‬
‫ومونیتورینگ كاربرد دارد و‪ 2-5‬دسي بل خطا دارد‬
‫‪ -4‬گروه ‪ S‬نوع استفاده ویژه ( ‪ ) Special purpose‬كاربردي‬
‫اختصاصي و ویژه دارد وممكن است جزیي از دستگاه باشد‬
‫ساختمان وعمل ترازسنج ها‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪ -1‬میكروفن ( كریستالي – الكتره – دینامیك – خازني )‬
‫‪ -2‬أمپلي فایر‬
‫‪ -3‬مدار انتخاب سرعت پاسخ دستگاه ( ‪) slow -fast-imp-peak‬‬
‫‪ -4‬مدار انتخاب فشار ( ‪)RMS – AVG-PEAK‬‬
‫‪ -5‬مدار توزین فركانس ( ‪) A-C-D-Lin‬‬
‫‪ -6‬مدار محاسباتي ( ‪)SPL-SEL-Leq-MIN-MAX‬‬
‫‪ -7‬خروجی ها‬
‫‪ -8‬نمایشگر‬
‫استاندارد زمان مواجهه بر اساس قانون ‪ 3‬دسی بل واستاندارد ‪ 85‬دسی بل‬
‫محدوده‬
‫مواجهه مجاز روزانه‬
‫تراز فشار صوت ‪dBA‬‬
‫ساعات مجاز‬
‫‪16‬‬
‫‪82‬‬
‫‪8‬‬
‫‪85‬‬
‫‪4‬‬
‫‪88‬‬
‫‪2‬‬
‫‪91‬‬
‫‪1‬‬
‫‪94‬‬
‫‪30‬‬
‫‪97‬‬
‫‪15‬‬
‫‪100‬‬
‫‪5/7‬‬
‫‪103‬‬
‫‪75/3‬‬
‫‪106‬‬
‫‪88/1‬‬
‫‪109‬‬
‫‪94/0‬‬
‫‪112‬‬
‫دقیقه هاي مجا‬
‫ز‬
‫محدوده‬
‫ثانیه هاي مجاز‬
‫مواجهه مجاز روزانه‬
‫تراز فشار صوت ‪dBA‬‬
‫‪12/28‬‬
‫‪06/14‬‬
‫‪03/7‬‬
‫‪52/3‬‬
‫‪76/1‬‬
‫‪88/0‬‬
‫‪44/0‬‬
‫‪22/0‬‬
‫‪11/0‬‬
‫‪115‬‬
‫‪118‬‬
‫‪121‬‬
‫‪124‬‬
‫‪127‬‬
‫‪130‬‬
‫‪133‬‬
‫‪136‬‬
‫‪139‬‬
‫روش هاي اندازه گیري صدا منبع‬
‫• ‪ -1‬اندازه گیري صداي منبع ‪ :‬اگردستگاه یكي باشد درفاصله‬
‫‪ 90‬سانتي متري منبع صدا درسه نقطه اطراف منبع اندازه‬
‫گیري انجام ومقادیر میانگین گرفته میشود‬
‫• اگر دستگاهها متعدد باشد وتراز فشار صوت تغییرات زیادی‬
‫نداشته باشد به روش ایستگاه بندی عمل می کنیم ومیانگین اعداد‬
‫به دست آمده را حساب می کنیم‬
‫• اگر دستگاهها متعدد باشد وتراز فشار صوت نامنظم باشد تنها‬
‫راه اندازه گیری دقیق انجام دوزیمتری است‬
‫اندازه گیری حدود مواجهه کارگر با صدا‬
‫• ‪ -1‬اگر کارگر در کنار یک دستگاه کار میکند وصدای این‬
‫دستگاه نیز یکنواخت باشد کافی است در محل حضور‬
‫کارگر کنار دستگاه اندازه گیری انجام وبا استاندارد مقایسه‬
‫گردد‬
‫• ‪ -2‬اگر دستگاه دارای صدای یکنواخت نباشد ویا محل‬
‫فیزیکی کار کارگر مرتب عوض میشود بهتر است‬
‫دوزیمتر به کارگر متصل وپس از گذشت یک سیکل کاری‬
‫میزان مواجهه محاسبه شود‬
‫اندازه گیری صدا ي محیط كار‬
‫ابتدا پالن كارگاه تهیه وموقعیت دستگاهها روي پالن مشخص شود مربع هاي این پالن با توجه به‬
‫وسعت كارگاه انتخاب میشود ‪ :‬تا مساحت ‪ 100‬متر مربع مربع ها ‪2*2‬و مساحت ‪ 100‬تا‬
‫‪ 1000‬متر مربع ‪3*3‬تا‪ 5*5‬وباالتر از ‪ 1000‬متر مربع مربع ها ‪ 10*10‬انتخاب میشود‬
‫‪10‬‬
‫‪9‬‬
‫‪8‬‬
‫‪7‬‬
‫‪6‬‬
‫‪$‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪A1‬‬
‫‪$‬‬
‫‪$‬‬
‫‪$‬‬
‫‪D10‬‬
‫‪$‬‬
‫‪1‬‬
‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪C‬‬
‫‪D‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫بعد از تهیه پالن كارگاه وتعیین موقعیت دستگاهها وایستگاههاي‬
‫اندازه گیري در هر ایستگاه اندازه گیري انجام ودر فرم مربوطه‬
‫یادداشت میشود‬
‫براي تعیین نقاط ایمن – نقاط احتیاط – نقاط خطر از كدهاي زیر‬
‫استفاده میشود ودر پالن نمایش داده میشود‬
‫‪ S‬کد نقااط ایمن با رنگ سبز‬
‫‪ C‬کد نقااط احتیاط با رنگ زرد‬
‫‪ D‬کد نقااط خطر با رنگ قرمز‬