Transcript SIDA - bioter

 HIESA (hartutako inmunoeskasiaren sindromea)
 GIB birusak sortzen du. (Giza inmunoeskasiaren
birusa)
 Horain dela 35 urte kutsatu gizakia lehen aldiz.
 GIB erretrobirusa da.
 Gorputzeko defentzak guztiz ahultzen ditu.
 Baliteke animalietatik gizakira pasatu izana.
 Hasieran HIESa ez zuen GIB birusak sortzen,
toxikomaniak, eta abarrek baizik.
 Bi GIB mota daude:
 GIB-1 HIESaren zabalkunde pandemikoaren
eragilea.
 GIB-2- batzuek HIESA garatu beste batzuek
ez.
 GIB gizakietara orain dela 35 urte inguru kutsatu.
 1980 izurrite bihurtu zen eta 1981ean Hiesa hartu gaitz
espezifikotzat.
 GIB erretrobirusa da. ARNa ADN bihurtzen du. ADN
hori izakiaren zeluletako genoman txertatzen da beste
gen baten antzera.
 Erretrobirusa izanik bere geneak gure kromosometako
ondare genetikoan sartzeko gai da.
 Elkarren ahaideko dira GIB 1 eta eta zenbait
txinpanzeri erasotzen dien birus bat. GIB 2 Afrikako
magabey tximinoen birus batekin oso lotua dago.
 Beraz baliteke birusa animalietatik gizakietara pasatu
izana ( zoonosi) nahiz eta gaur egun gizaki batek beste
bateri pasa.
 GIB1 birusak eragindako infekzioak hil.
 GIB2 birusak HIESa gara dezake edo ez.
 HIESaren inkubatze aldia urteetakoa izaten da.
 Mendebaldean inkubatze aldia 9 urtetajoa da gutxi
gorabera.
 Hirugarren munduko herrialdeetan 6 bat urte.
 Birusa inkubatzen dagoela ez da txarra izaten
gaixoaren itxura. Beranduago agertzen dira gaitzaren
seinaleak.
 Inkubatze aldi guztian lanean dihardu GIB birusak,
batez ere linfa guruinetan.
 Gorputzaren babes sistema osoa apurka apurka
ahultzen doa.
 GIBa ezereztea zaila da, asko aldatzen delako mutazio
asko jasatzen baititu eta gorputzzeko defentsek ez
dakite nola eraso.
 Birusaren bilakaera ezberdina da pertsonaren arabera.
 Faktore askok hartzen dute parte: ondare genetikoa,
bizimodua, adina, elikadura, toxikomanoa den.
 Lau ezaugarri patologiko nagusi ditu HIESak:
 Inmunoeskasia
 Tumoreak
 Argaltzea
 Neuropatiak
 Bi zelula mota erasotzen ditu GIB birusak, babes
sistemakoei batez ere globulu zuriei eta ehunetako
beste batzuei, makrofagoak
 Birusa CD4 molekulaz baliatzen da zelula horietan
sartu eta kutxatzeko. Linfozito batzuek derrigorrezkoa
dute CD4 molekula antigorputzak sortu edo
kutsatutako zelulak deusezteko.
 Odoleko eta zeluletako CD4 kopurua murritza denean
nahastu egiten da babes sistema osoa eta infekzioak
garatzeko arriskua areagotu.
 GIBak molekula horiek deusestatzen ditu.
Organismoa babesik gabe uzten dute.
 Momentu horretan infekzio oportunistek erasotzen
dute. Hauek indar handiagoz erasotzen diete GIBa
dutenei ez dutenei baino. Adibidez tuberkulosia edo
pneumonia.
 Bi minbizi mota izaten dituzte HIESdunek: linfoma
eta kaposiren sarkoma. Bestelako inmunoeskasia
dutenek ere izaten dituzte, adibidez organo baten
transplantea jaso dutenek.
 Birusak sortutakoak dira eta oportunistak dira izaki
osasuntzuengan ez delako agertzen.
 HIESa afrikan zabaltzen hasi zenean argaltasunaren
gaitza deitu zioten.
 Gaixoak gantzik eta giharrik gabe gelditzen dira.
Alde batetik gosea galtzen dutelako eta bestetik
organismoko ehunen-hazkunde mekanismoaren
disfuntzio bat dela medio, seinale kimiko okerrak
bialtzen dituzte kutsaturiko zelulek, horrek
flakatzea eta inmunoeskasia dakar.
 HIESak garuna ere honda dezake.
 Honek ezaguera galtzen du eta portaera normala ere
bai.
 Garuneko zelula batzuk zentzugabeko seinaleak
bialtzen dituzte, nerbio zelulak hilez.
 Infekzioaren lehen etapan, exposiziotik 2





hilabetera:
Sintoma eza. ( batzuek )
Buruko mina
Sukarra
Ganglio linfatikoen haundipena
Ahultasuna
 Ezkutuko fasea:
 Ganglio linfatikoen handitzea
 Sintomarik eza
 Fase honetan hilabeteak edota urteak iraun ditzake
baina normalean urte batzuetakoa izaten da.
 HIESaren hastapenetan:
 Ahultasuna, energia eza.
 Pisuaren gutxipena
 Sukar gutxi baina iraunkorra
 Izerdia botatzea gauetan
 Onddoen infekzioak
 Genitaletako ultzerak
 Vaginossis bacteriana
 Azalean erupzioak
 Memoria galtzea
 Herpeetako infekzio larriak
 Gaitza aurrera doala:
 Infekzio oportunistak
 Eztula
 Arnasteko zailtasuna
 Konbultsioak
 Koordinazio falta
 Janria irensteko zailtasunak
 Memoria galera
 Oka egitea
 Koma
 Azaleko arazoak
 Pisua galtzea
 Buruko minak
 Sarkoma de karposi
 Ikusteko zailtasunak
 Ahoan orbain zuriak
 Jateko gogoa kentzea
 Gauez izerdia botatzea
 Gaixoarentzako hiru tratamendu mota daude:
 Babes sistema indartzen duten antibiralak hartzea
 Infekzio oportunisten tratamendu eta prebentzioa
 Profilaxia eta tratamenduak
 Antibiralen bidezko tratamendua:
 Hauek birusa geldiarazten saiatzen dira.
 Adibidez AZT. Honek alderantzizko transkriptasaren
produkzioa erasotzen dute. Hau derrigorrezkoa da
zelulak infektatzeko.
 Proteasaren inhibitzaileel aldiz birusak proteasa
entzima sortzea galarazten du, honen ugalketan
beharrezkoa dena.
 Inmunomoduladoreak:
 Birusaren aurkaoko erantzuna indartzen laguntzen
du.
 Gorputzeko defentzak hobetzen ditu.
 Honetarako bakuna esperimentalak existitzen dira.
 Baita T zelulak ugaritzen dituzten tratamenduak,
nahiz eta hauek ez diren oso eraginkorrak antibiralik
erabili ezean.
 Profilaxia eta Tratamenduak infekzio
oportunisten aurka:
 Honen bidez ez da HIESaren aurka egiten baina
infekzioak galaraziz gaixoen bizitza luzatzea lortu
da.
 Sexu harremanen bidez.
 Odolaren bidez.
 Amak semea aurdun dagoenean.
 Preserbatiboen erabilera
 Pircinak egiterakoan, adibidez material
esterilak erabiltzea.
 Odolaren transfusioak egiterakoan edo
organo berri bat jartzerakoan emaileak
HIESik ez edukitzea.
 Ama HIESduna bada zesarea erabiltzea
umea erditzerakoan baginako likidoekin
eta odol jarioarekin kontakturik ez
izateko.