Transcript Hilezkortasun zelulara eta minbizia
MINBIZIA
Egileak: Irati Omagoieaskoa eta Leire Unamuno
Lehenengo Munduko heriotzaren kausa nagusiak:
1.Zirkulazio sistemaren gaixotasunak 2. Minbizia 3.Arnas sistemako gaixotasunak 4.Trafiko istripuak
Minbizia
Gaixotasun hedatuenetariko bat.
Norberaren zelulak gaiztotzean sortu ADN-ko geneen mutazioen ondorioz Zelulen artetik batek kontrolei muzin egin eta etengabeko hazkuntzarako bidea hartzen du.
TUMOREAK METASTASIA
Tumoreak
Bere ezuagarriak edo kokapena direla eta nahikoa da indibiduo baten heriotza eragiteko. Tumoreak beti sortzen dira zelula batean mutazioak gertatu eta metatzen direlako.
METASTASIA
Zelula kaltetuak tumoreko beste ehun batzuk inbaditu eta odolaren bitartez organismo osora zabaltzen dira
TUMORE BATEN ERAKETA FASEAK
1. Zelula kontrolatzen duten geneetariko batean mutazioren bat sortzen denean, zelularen ugaltzeko gaitasuna aldatu egiten da.
2. Hainbat faktorek hasierako mutazioa areagotzen laguntzen dute. 3. Bigarren aldaketa genetikoa gertatu eta gero, minbiziaren tumore progresioa hasten da, eraldaketa genetiko gehiagoren bidez. 4. Zelulek inbaditzaile-izaera hartzen dute, azken fasera helduz, METASTASIA
-Zelula bereizi edo diferentziatuak -Beharren erantzun gisa ugaldu -Zelula-bikoizketen kopurua kontrolatzeko sistema -Alboko zelulei itsatsita -Mutazioek sortarazitako kalteak konpondu -Transformazio anormalen bat Apoptosia -Zelula atipikoak -Gehiegizko ugalketa -Mugarik gabe zatitu -Beste zelulen espazioa hartu TUMOREAK edo METASTASIAK -Mutazio eta kromosoma akatsak konpondu gabe -Autosuntsitseko ahalmenik ez
Agente kartzinogenoak
1.- Tabakoa 2.- Koipe ugariko eta fruta edo barazki urriko dietak 3.- Eguzkiaren erradiazio ultramoreak 4.- Birus onkogenikoek eragindako infekzioak: Epstein-Barr birusa
Papiloma birusa
minbizi nasofaringeoa eta linfoma batzuk umetokiko minbizia zerikusia B eta C hepatitisaren birusa
minbizi hepatikoa
5.-Substantzia kimikoak (akzio kantzerigenoak)
Asbestoa (amiantoa, mineral bat) eta plagizidak Bentzenoa
Leuzemia mota batzuk Amina aromatikoak
Gernu-maskuriko minbizia
birikietako minbizia
Agente kartzinogenoen eraginak
Mutazioak sortutakoan tumore baten agerpena bultzatu ohi duten hiru gene-talde ezagutzen dira: 1.- Protoonkogeneak Hazkuntza faktoreen sintesian eta ugalketa zelularrean parte hartzen dute.
2.-Antionkogeneak edo gene tumore-ezabatzaileak -Gene hauek baldintza normaletan ugalketa zelularra inhibitzen dute -Apoptosira daramatzaten proteinak sortzen dituzte.
3.- Gene modulatzaileak Zelulak beren bizi-espazio normalean mantenarazi eta beste ehun batzuk inbaditzeko ahalmena mugatzen dieten seinale kimiko batzuen lanketan parte hartzen dute.
Minbiziaren Prebentzioa
-Lehen mailako prebentzioa:
Gaixotasuna hartzeko arriskua murriztea du helburu. Honetarako, agente kartzinogenoak kontuan hartutako bizitza eraman behar da.
-Bigarren mailako prebentzioa:
Tumoreak detektatzea. Honetarako, aldizkako azterketa edo txekeoa egin behar dira. Ezagunenetakoa Papanicolau-ren proba da, umetokiko lepoko zelulen azterketa.
https://www.youtube.com/watch?v=xsjYWy1Jf7c
Tratamendua
Kirurgia
Tumorea kirurgikoki erauzten da.
Erradioterapia
Tumore-zelulak suntsituko dituen erradiazioak jasaten ditu pazienteak.
Kimioterapia
Tumore-zelulentzat toxikoak diren sendagaiak hartzen dira .
Azken biek eragin kaltegarriak izan ditzakete zelula osasuntsuetan.