Transcript Przestrzeń wirtualna biblioteki naukowej

Przestrzeń wirtualna
biblioteki naukowej –
jako wyznacznik
jakości jej działań
Renata Malesa
Instytut Informacji Naukowej
I Bibliotekoznawstwa UMCS
Biblioteka hybrydowa
Biblioteka, która umiejętnie łączy dwie
przestrzenie swojej działalności:
 rzeczywistą

wirtualną
 Biblioteka hybrydowa to połączenie
bibliotek:
– tradycyjnej - z jej budynkiem fizycznym,
tradycyjnym księgozbiorem, tradycyjnym
gromadzeniem i opracowaniem, tradycyjną
organizacją zbiorów, dostępem, obsługą i
usługami
– z biblioteką istniejącą w cyfrowej przestrzeni
informacyjnej, z jej wirtualnym środowiskiem i
infrastrukturą sieciową, elektronicznym zasobem
sieciowym, zdalnym dostępem, elektroniczną
dystrybucją informacji oraz elektronicznym
zarządzaniem
Przestrzeń biblioteki
Przestrzeń rzeczywista
Przestrzeń wirtualna
Przestrzeń wirtualna
przestrzeń zarówno rzeczywista, jak i
abstrakcyjna odtworzona w świecie
programów komputerowych, w której
nie ma „ścian i murów”, a dominuje
multimedialna forma przekazu (tekst,
grafika, dźwięk, animacje, tworzenie
powiązań poprzez linki);eliminuje
barierę czasu, odległości, dostępności
egzemplarzy
przestrzeń, w której odbywa się
komunikacja pomiędzy
komputerami połączonymi siecią
internetową lub nowa przestrzeń
społeczna, w której spotykają się
internauci
Elementy przestrzeni wirtualnej
w bibliotece naukowej
Strona domowa WWW Biblioteki;
Zasoby elektroniczne;
Szkolenia i materiały informacyjne;
Funkcja „Zapytaj bibliotekarza”;
Katalog online;
Stanowiska komputerowe w Bibliotece
 biblioteki akademickie aktywnie włączają
się w proces kreowania społeczeństwa
informacyjnego
 w tym celu dostosowują swoje zasoby
do potrzeb studentów i kadry uczelni,
kształtują organizację i metody
funkcjonowania, tak aby maksymalnie
zwiększyć skuteczność, jakość i
efektywność swoich działań
Jakość biblioteki
Jakość – zgodność z
wyznaczonymi standardami –
specyfikacją
Jakość – zgodność z potrzebami,
oczekiwaniami i wymaganiami
użytkownika
 W bibliotekarstwie dominuje
podejście, zakładające, że jakość
pracy biblioteki polega na
minimalizowaniu rozbieżności
pomiędzy poziomem usług
oczekiwanym przez użytkownika, a
poziomem usług oferowanym i
realizowanym przez bibliotekę
Wskaźniki i standardy jakości
 Standard – wspólnie ustalone kryterium,
określony wzorzec, model, norma:
– Ilościowe
– Jakościowe
 Wskaźnik – wyrażenie liczbowe,
symboliczne lub słowne, używane do
ilościowej lub jakościowej
charakterystyki działań, w celu oceny
wartości charakteryzowanych działań i
towarzyszących im metod
W zmieniającym się stale otoczeniu
bibliotek stawianie nacisku na
badania i oceny jakości w wielu
wymiarach to jeden z
najważniejszych sposobów na
przetrwanie i rozwój bibliotek
Badania takie powinny uwzględniać:
– Zasoby i usługi tradycyjne,
– Zasoby i usługi cyfrowe,
– Środowisko sieciowe,
– Zmieniające się zachowania związane
z
poszukiwaniem
informacji
i
wykorzystaniem
zasobów
wśród
rzeczywistych
i
potencjalnych
klientów bibliotek,
– Społeczne korzyści płynące z usług
biblioteczno-informacyjnych
Organizacje przygotowujące
wskaźniki oceny jakości
IFLA
– 2005 –utworzono Grupę dyskusyjną
dotyczącą Problemów Jakości w
Bibliotekach (przy Sekcji Bibliotek
Akademickich i Naukowych
UNESCO
ISO
UE
Projekt IFLA
 Measuring Quality: international
Guidelines for Performance
Measurement in Academic Libraries
 W ramach projektu opracowano siedem
grup wskaźników efektywności
działalności biblioteki, tj.: korzystanie z
biblioteki, wyposażenie i sprzęt, jakość
zbiorów, jakość katalogu, dostępność
dokumentów, zdalne korzystanie z
biblioteki i satysfakcja użytkowników
Normy ISO
PN-ISO 11620:2012 Informacja i
dokumentacja - Wskaźniki
funkcjonalności bibliotek
ISO/TR 20983 : 2003 Informacja i
dokumentacja - Wskaźniki
funkcjonalności dla elektronicznych
usług bibliotecznych
Działalność Komisji Europejskiej
Projekt EQUINOX - System Pomiaru
Funkcjonalności Bibliotek i
Zarządzania Jakością (1998)
w ramach projektu opracowano
wskaźniki funkcjonalności bibliotek
do pomiaru jakości ich pracy
Przestrzeń wirtualna biblioteki
we wskaźnikach oceny jakości
ISO/TR 20983 : 2003 Informacja i
dokumentacja - Wskaźniki
funkcjonalności dla elektronicznych
usług bibliotecznych:
– Wskaźniki dostarczania dokumentów
elektronicznych
– Wskaźniki wyszukiwania i
wykorzystywania dokumentów
– Wskaźniki usług informacyjnych
wskaźniki szkolenia użytkowników
wskaźniki wyposażenia
wskaźniki wykorzystania zasobów
ludzkich
EQUINOX
 Odsetek osób korzystających z
elektronicznych usług bibliotecznych
 Odsetek zapytań informacyjnych
przekazywanych elektronicznie
 Liczba bibliotecznych stanowisk
komputerowych
 Odsetek całościowych wydatków
przeznaczanych na elektroniczne usługi
biblioteczne
 Liczba pracowników związanych z
elektronicznymi usługami bibliotecznymi
Analiza funkcjonowania bibliotek
naukowych w Polsce
 realizowany od 2002 r. przez Zespół ds. Standardów dla
Bibliotek Naukowych
 Cele projektu:
– opracowanie metody oceny funkcjonowania bibliotek naukowych
w Polsce
– pozyskiwanie danych do bazy komputerowej w celu
opracowania wskaźników i standardów dla bibliotek naukowych
w Polsce;
– prowadzenie badań porównawczych wyników analizy z
wskaźnikami i standardami funkcjonowania zagranicznych
bibliotek naukowych;
– opracowywanie i publikowanie rocznych raportów
Dane zbierane przy pomocy ankiety gromadzone są w
siedmiu grupach:
1. Wskaźniki ogólne;
2.Wskaźniki finansowe;
3.Wskaźniki dotyczące zbiorów (stan, przyrost,
opracowanie);
4.Wskaźniki dotyczące usług (wypożyczenia, usługi
informacyjne, szkolenia);
5.Wskaźniki dotyczące zatrudnienia, struktury
organizacyjnej i aktywności zawodowej;
6. Zdalne usługi katalogowe;
7.Wydawnictwa własne, współpraca bibliotek, imprezy
Przykładowe pytania ankiety
 Elektroniczne zamawianie / rezerwacja poprzez
OPAC:
 Elektroniczna prolongata poprzez OPAC
 Elektroniczne powiadamianie czytelników o
terminie zwrotów (e -mail, SMS)
 Czy biblioteka oferuje poprzez biblioteczną
witrynę internetową, interaktywne usługi
informacyjne (komunikatory, czat
Podsumowanie
Prowadzenie badań i tworzenie
wskaźników efektywności bibliotek
oraz norm i standardów ich
funkcjonowania wzbudza coraz
większe zainteresowanie zarówno
wśród bibliotekarzy, jak i wśród
jednostek koordynujących i
kontrolujących pracę bibliotek
Ważnym elementem wpływającym
na postrzeganie jakości pracy
biblioteki jest jej przestrzeń
wirtualna
Przestrzeń wirtualna bibliotek jest
sukcesywnie poszerzana i
rozbudowywana
Dziękuję za uwagę
[email protected]