Transcript bialka
Białka – budowa, rodzaje i właściwości Wykonanie: Beata Tokarek kl. Ic Co to są białka? Białka są to naturalne związki wielkocząsteczkowe o masie większej od 10 000u. Są najbardziej złożonymi związkami w przyrodzie. W ich skład wchodzi przeszło 20 różnych aminokwasów, które są połączone między sobą wiązaniami peptydowymi. Ogromną różnorodność białek powoduje różna sekwencja (ułożenie) grup bocznych w łańcuchu polipeptydowym. Skład pierwiastkowy białek Węgiel 50-55% Tlen 20-23% Wodór 6-7% Azot 12-19% Siarka 0,2 – 3% Fosfor 0 – 6% W białkach znajdują się również jony manganianu, cynku, magnezu, żelaza, miedzi, kobalt i innych. Budowa białek W celu określenia budowy białek podaje się tzw. struktury: Struktura pierwszorzędowa (zwana również struktura pierwotną) podaje kolejność występowania reszt aminokwasowych w łańcuchu peptydowym Struktura drugorzędowa wskazuje jaki układ przestrzenny wynikający z istnienia wiązań wodorowych tworzą łańcuchy polipeptydowe. Możemy tu wyróżnić strukturę pofałdowanej kartki (struktura β), w której łańcuchy polipeptydowe ułożone są równolegle oraz strukturę helisy (strukturę α), w której zwoje tego samego łańcucha są połączone wiązaniami wodorowymi przyjmują kształt linii śrubowej (helisy). Struktura trzeciorzędowa – charakteryzuje kształt przestrzenny cząsteczki białka. Każde białko posiada charakterystyczną dla siebie strukturę trzeciorzędową, której zniszczenie powoduje utratę właściwości białka. Struktura czwartorzędowa – dotyczy białek, które zbudowane są z co najmniej dwóch łańcuchów peptydowych, tworzących kłębek struktury trzeciorzędowej. Kłębki te łączą się ze sobą w tzw. Podjednostki, których zespoły tworzą strukturę czwartorzędową. • Podział białek ze względu na skład chemiczny wyróżnia się: • białka proste – zbudowane są wyłącznie z aminokwasów. Rodzaje białek prostych Przykłady białek prostych histony białka związane z DNA albuminy białka obecne w mleku, jajach, surowicy krwi globuliny immunoglobuliny, fibrynogen, miozyna, obecne też w mleku i jajach skleroproteiny • kolagen, keratyna białka złożone – oprócz aminokwasów zawierają składnik niebiałkowy, zwany grupą prostetyczną. Rodzaj białek złożonych Przykłady białek złożonych metaloproteiny transferyna, plastocyjanina,liczne enzymy chromoproteiny hemoglobina, cytochrom c glikoproteiny składniki wydzielin śluzowatych lipoproteiny składniki błon nukleoproteiny obecne w jądrach komórek fosfoproteiny kazeina, pepsyna, białka obecne w żółtku jaj podział ze względu na kształt cząsteczki: – – białka globularne – rozpuszczalne w wodzie, o cząsteczkach kulistych (np. albuminy, globuliny, histony) białka fibrylarne – nierozpuszczalne w wodzie, o cząsteczkach w kształcie włókien (np. keratyna, kolagen). Funkcje białek budulcowe (strukturalna) wzmacniające (kolagen) regulatorowe funkcja biokatalizatorów; przyspieszają zachodzące w komórce reakcje chemiczne (enzymy) transportowa (hemoglobina) odpornościowa zapasowa katalityczna energetyczna Reakcje charakterystyczne białek · REAKCJA BIURETOWA - w obecności wodorotlenku miedzi (II) Cu(OH)2 białko zmienia zabarwienie na ciemnofioletowe. Jest reakcją charakterystyczną dla związków zawierających wiązanie peptydowe. REAKCJA KSANTOPROTEINOWA - pod wpływem kwasu azotowego (V) białko ścina się i żółknie, służy do wykrywania białek. Koagulacja – proces ścinania się białka Białko ścina się pod wpływem: podwyższonej temperatury kwasów zasad alkoholu soli metali lekkich soli metali ciężkich Denaturacja lub wysalanie białka Jeśli proces ścinania się białka jest nieodwracalny wówczas nosi nazwę DENATURACJI. Zachodzi on pod wpływem: podwyższenia temperatury, roztworów kwasów, zasad i soli metali ciężkich oraz alkoholu. Gdy jest to proces odwracalny (ścięte białko ponownie rozpuszcza się w wodzie) nosi nazwę WYSALANIA BIAŁKA i zachodzi on pod wpływem soli metali lekkich. Proces peptyzacji Roztwór białka nazywany jest zolem. Gdy zachodzi proces koagulacji (proces ścinania białka) zolu powstaje żel. Gdy żel rozpuszcza się w wodzie przechodząc ponownie w zol zachodzi proces peptyzacji. Proces ten przedstawia schemat: Dziękuję za uwagę