Transcript jak_napisac_rozprawke

Jak
napisać
rozprawkę?
Rozprawka
-niewielka rozprawa, szkic,
artykuł;
rodzaj wypracowania
szkolnego, w którym należy
przedstawić uargumentowaną
opinię na dany temat
według określonego schematu
kompozycyjnego.
Cele rozprawki:
-refleksja nad jakimś problemem
-uporanie się z jakimś zadaniem,
rozpatrzenie możliwości jego
rozwikłania
-zmaganie się z czymś, czego nie
wiemy, z czym nie potrafimy sobie
od razu poradzić,
co nie jest pewne
Rozprawka
w swej strukturze oddaje
przebieg naszego
rozumowania związanego
z dążeniem
do rozwiązania problemu,
odsłania nasz proces
myślowy.
CECHY ROZPRAWKI
-logiczność
-konsekwencja
-precyzja myślowa
W ROZPRAWCE
PRZEDSTAWIAMY
NAJPIERW PROBLEM
I WĄTPLIWOŚCI, KTÓRE
MU TOWARZYSZĄ,
NASTĘPNIE MAMY
DO WYBORU
DWIE DROGI:
WAŻNE
Jeśli chcemy zaproponować określone
rozwiązanie problemu, przedstawiamy gotową
odpowiedź, następnie przytaczamy na jej rzecz
argumenty.
Jeśli nie znamy (nie jesteśmy pewni)
rozwiązania problemu, przedstawiamy nasze
wątpliwości, następnie odwołujemy się do
argumentów, które nie zawsze doprowadzą nas
do rozwiązania problemu, natomiast pozwolą
lepiej uświadomić sobie jego istotę i przez to
przybliżą możliwość rozwiązania.
KONIECZNE UMIEJĘTNOŚCI:
-znajomość wyznaczników formy i rozumienie
pojęć: argument, teza, hipoteza, wniosek.
-umiejętność wyszukiwania (w różnych źródłach)
i formułowania argumentów.
-formułowanie tezy i hipotezy.
-umiejętność formułowani i rozwiązywania
problemów.
-umiejętność wnioskowania i redagowania wniosków.
-komponowanie pracy (trójdzielność, segmentacja).
-stosowanie słownictwa właściwego rozprawce.
-umiejętność pisania tekstu spójnego i logicznie
uporządkowanego.
-umiejętność wyznaczania akapitów i znajomość
zawartości akapitów (miniteza, opis, wniosek).
-komponowanie wstępów i podsumowań.
-pisanie planów.
-umiejętność analizy tematu pracy.
-umiejętności ortograficzne i interpunkcyjne.
-umiejętność cytowania.
-umiejętność odtwarzania i rekonstruowania
cudzej myśli.
-streszczanie.
itd.
WSTĘP
teza
ROZWINIĘCIE
argumenty
ZAKOŃCZENIE
potwierdzenie
(obalenie)
tezy
TRÓJDZIELNOŚĆ
WYPOWIEDZI
-SCHEMAT
ROZPRAWKI
A.
I. Teza (zdanie, twierdzenie,
opinia)
II. Argumenty (uzasadnienia)
III. Potwierdzenie tezy
(podsumowanie, zakończenie)
B.
I. Hipoteza
II. Argumenty
III. Teza
C.
I. Teza
II. Argumenty
III. Kontrargumenty
IV. Zaprzeczenie tezy –
antyteza
Teza – to twierdzenie, które wyraża pewny, ściśle
określony pogląd lub opinię na dany temat.
Tezę można sformułować na podstawie czyjegoś
poglądu (np. autora utworu, filozofa, bohatera
literackiego itp.) lub myśli ogólnoludzkiej (myśl
ogólnoludzką stanowią np. przysłowia, sentencje,
aforyzmy), a także zdarzeń rzeczywistych lub
fikcyjnych.
Temat rozprawki z tezą może mieć postać zdania
oznajmującego lub pytającego. Zwykle rozpoczyna się od
słów: Uzasadnij, że…, Udowodnij, że…, Rozwiń myśl…,
Dowiedź, że…, Dlaczego mówimy, że… itp.
np.
Temat: Rozwiń myśl Karela Capka „Tolerancja to
dążenie do zrozumienia innych”.
Hipoteza
– to niepewna teza, czyli założenie
oparte na prawdopodobieństwie,
przypuszczeniu, domyśle.
Możliwość sformułowania hipotezy sugerują
zwykle tematy z pytaniem, rozpoczynającym
się: Czy…
Słownictwo do postawienia hipotezy:
Przypuszczam.., Wydaje mi się…, Domyślam
się…, Zakładam…, Nasuwa mi się takie oto
przypuszczenie…, Być może…,
Prawdopodobnie….
np.
Temat: Czy Karel Capek miał rację mówiąc,że
tolerancja to dążenie do zrozumienia innych?
Antyteza – czasem z toku dowodzenia
wynika, że teza jest nieprawdziwa i
wówczas możesz
w podsumowaniu wysunąć antytezę. Jest
to twierdzenie przeciwstawne do tezy.
Uzasadniają ją kontrargumenty, które
zbijają argumenty strony przeciwnej.
np.
Temat: Szkoła - miejsce niszczące
osobowość ucznia.
Argumenty – to wypowiedzi, które
potwierdzają zawarty w tezie sąd.
Typy argumentów: fakty (Co się
zdarzyło?), dowody (Co o tym
świadczy?), motywy (Dlaczego?),
racje, opinie (Co ktoś sądzi?).
Kontrargumenty – zbijają argumenty.
Rodzaj argumentacji uzależniony jest od
tematu. Jeśli np. tematy dotyczą lektury,
argumentami mogą być:
-odpowiednie cytaty z utworu;
-omówienie (streszczenie) fragment
utworu;
-przytoczony sąd jakiegoś autorytetu
(znawcy literatury, pisarza, wybitnej
osobowości itp.);
-odwołanie do innych dzieł literackich
Wnioskowanie – polega na tym, że na podstawie
jakiś nasuwających się myśli, tak zwanych
przesłanek, wysuwa się myśl nową, tak zwany
wniosek.
(wniosek - wynik rozumowania, twierdzenie,
konkluzja w logice; twierdzenie wyprowadzone
ze zdań uznanych za prawdziwe)
np.
Według mitów greckich starożytni bogowie
ingerowali w życie śmiertelników. Często schodzili
na ziemię po to, aby przebywać wśród ludzi,
opiekować się nimi, bawić się wspólnie, a także
karać i nagradzać. Wynika z tego, że ludzie byli
silnie związani z bogami, wierzyli, że ich życie
zależy od woli wszechmocnych.
Wstęp -powinien stanowić jeden akapit;
-stawiamy tu tezę (twierdzenie, które wypowiadający
się zamierza udowodnić, np. Umiejętność obsługi
komputera ułatwia pracę i naukę) lub hipotezę (opinię
nie do końca sprawdzoną, wymagającą rozważenia, np.
Umiejętność obsługi komputera prawdopodobnie ułatwia
pracę i naukę);
-jest w pewnym sensie wizytówką całej pracy; należy
zadbać, aby był interesujący i nie ograniczał się do 12 zdań;
-możemy zasygnalizować w nim przyczyny, które
skłoniły piszącego da zajęcia określonego stanowiska
lub też poinformować, w jaki sposób będziemy
prowadzić argumentację;
Dobrym sposobem rozpoczynania rozprawki jest
zadanie pytania, na które odpowiadamy tworząc tym samym tezę.
Przykład:
Co zdobi człowieka, jeśli nie są to markowe
ubrania, szybkie samochody, pięknie urządzone
mieszkania? Według mnie najbardziej zdobią
człowieka wartości duchowe. Bez
nich bylibyśmy niepełnowartościowi ludźmi.
Poniżej postaram się udowodnić, że miłość do
rodziny, Ojczyzny, pomoc drugiemu człowiekowi
są cennymi klejnotami w życiu człowieka i to one
stanowią o naszej wartości.
Rozwinięcie
-tu przedstawiamy naszą argumentację;
-każdemu z przytoczonych argumentów
poświęcamy przynajmniej jeden akapit;
-kolejność argumentów w pracy nie może być
przypadkowa;
-kompozycja rozwinięcia powinna być
podporządkowana zasygnalizowanemu we wstępie
celowi.
Ważne są synonimy słowa dowód, które
można zastąpić w następujący sposób:
przykład, fakt, świadectwo, unaocznienie,
argument.
Przykłady:
Pierwszym ważnym dowodem potwierdzającym
tezę jest …
Inny, równie interesujący, przykład stanowi …
Ostatnim argumentem udowadniającym tezę
jest …
Łączenie kolejnych argumentów,
np.:
Po pierwsze, … ; Po drugie, … ;
Pierwszym…; Drugim…;
Następnym…; Kolejnym…;
Ważnym…; Istotnym;
Również…;
Także… .
Zakończenie
-tu stwierdzamy, że przyjęta we wstępie teza okazała
się słuszna, zaś w przypadku hipotezy, że
przypuszczenie nasze w toku argumentacji zostało
potwierdzone.
-w przypadku wywodu polemicznego powiemy, że udało
nam się za pomocą przytoczonego kontrargumentu
obalić czyjąś argumentację;
-warto, oprócz tego co nam się udało, wskazać czego
jeszcze nie zrobiliśmy, co warto by jeszcze rozwinąć,
jakie możliwości pozostawiamy ewentualnym
kontynuatorom naszych rozważań.
Słownictwo stosowane do łączenia
zakończenia z rozwinięciem, np.:
Podsumowując… ;
Reasumując… ;
Sumując… ;
Kończąc… .
itp.
Przykład:
Reasumując, wszystkie przytoczone
argumenty utwierdzają mnie w przekonaniu,
że najcenniejsze w życiu człowieka jest jego
duchowe wnętrze. Osobiście staram się oceniać
ludzi na podstawie tego co robią i jakie
wyznają wartości, a nie jak się np. ubierają.
Niestety, dla wielu moich rówieśników
najważniejsze są jednak markowe ubrania,
drogi sprzęt elektroniczny, wakacje za granicą.
To bardzo smutne.
Słownictwo służące osiągnięciu spójności:
poza tym; ponadto; oprócz tego;
przede wszystkim; tymczasem;
natomiast; tak więc; chociaż; choć;
mimo to; mimo że; ponieważ; dlatego;
gdyż; z powodu; o czym świadczy; przy
tym; otóż, jednakże; zatem; głównie; w
dodatku;
w gruncie rzeczy
Słownictwo sygnalizujące porządek
argumentacyjny:
po pierwsze; po drugie; z jednej strony;
z drugiej strony; zacznę od; chciałbym na
początku przedstawić; z kolei przejdę do;
to kolejny argument; przedstawię następny
argument; teraz przejdę do omówienia; na
wstępie; na zakończenie; reasumując; jako
ostatni przytoczę argument; z całą
pewnością mogę stwierdzić; z rozważań
wynika; to pozwala wyciągnąć wniosek
Słownictwo wyrażające opinię piszącego:
sądzę; uważa, że; w mojej opinii; z całą
pewnością; moim zdaniem; jestem przekonana,
że; nie mam wątpliwości, że; śmiało można
wyciągnąć wniosek, że; niewątpliwie; z całą
pewnością; słusznie; nie mam pewności, czy;
moją wątpliwość budzi; nie znam w tej chwili
odpowiedzi; nie zadawałem sobie wcześniej
tego pytania; na pewno; naturalnie; bez
wątpienia; przypuszcza, że; wydaje mi się, że
Słownictwo służące do
wprowadzania cytatów:
moje zdanie najlepiej potwierdzą słowa:
„………”; powołam się na słowa: „…………”;
świadczą o tym słowa: „………..”; oto co
na ten temat mówi…..:”………..”; aby
poprzeć moje zdanie, przytoczę/zacytuję
słowa: „…………”; rację ma ………, mówiąc:
„………….”; najlepiej ilustrują to słowa:
„…………..”
PRZYKŁADOWE TEMATY ROZPRAWEK
1. Napisz rozprawkę na temat: Jeśli nie szata zdobi człowieka, to w
czym tkwi jego wartość? W pracy posłuż się przykładami z literatury,
historii bądź sztuki.
2. Napisz rozprawkę na temat: Człowiekowi najbardziej potrzebny
jest drugi człowiek. Odnieś się do tej tezy i uzasadnij swoją opinię,
przywołując dwa przykłady z wybranych dzieł literackich lub filmów.
3. Napisz rozprawkę, w której uzasadnisz, że śmiech niekiedy może
być nauką. Odwołaj się do przykładów z literatury lub filmu,
ewentualnie z obu tych dziedzin.
4. Napisz rozprawkę, w której ustosunkujesz się do stwierdzenia:
Świat pozbawiony piękna ogrodów byłby uboższy. W uzasadnieniu
posłuż się przykładami (w tym jednym z arkusza) z literatury lub
sztuki, ewentualnie
z obu tych dziedzin.
5.Warto poznawać dorobek naszych przodków. Napisz rozprawkę, w
której ustosunkujesz się do tej opinii. Odwołaj się do trzech
przykładów osiągnięć cywilizacyjnych (jednego z arkusza i dwóch
własnych).