Transcript 000 da

Makro ve Mikro Ekonomik
Göstergelerle Tarım
Prof.Dr.Bülent GÜLÇUBUK, ZMO-Ankara Üniversitesi
1
TEMEL BAKIŞ
 Dünya çıkış arıyor!
 Sorunlar küreselleşiyor, küreselcilik
çözüm olamıyor!
 Ülkeler çıkış yolu arıyor!
 Paradigmalar değişiyor, paradigmalar
iflas ediyor!
 Kollektivizm yeniden değer olarak
yükseliyor!
 Tarım yeniden keşfediliyor …..
TARIM NEDEN ÖNEMLİ?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenebilmek için
Kıt kaynakları en iyi değerlendirebilmek için
Yüksek katma değer yaratabilmek için
Türk ekonomisinin daha güçlü olması için
Adil gelir dağılımı için
Dünya çapında Türk markaları yaratabilmek için
Tabana dayalı kalkınma için
Ulusal güvenliğimiz için
Krizler, afetler, gıda krizleri için
Daha düşük yatırımla daha fazla istihdam yaratmak için
Küresel rekabette verimli ve kaliteli üretim için
Tarım ve tarıma dayalı sanayiye daha fazla sermaye
aktarabilmek için
Sonuç; tarım ülkemizde gerçek “sosyal sigorta”dır.
Türkiye’de tarımda neler oluyor?
Şu anda dünyanın 7’nci büyük tarım
ekonomisiyiz.
 Şu anda AB’nin 1’nci büyük tarım ekonomisiyiz.
 Şu anda dünyanın 16 ncı büyük ekonomisiyiz.

Temel Çıkarım: Makro ekonomik göstergelerle
dünyada süper ligde oynuyoruz?
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
4
Türkiye’de neler oluyor?
Son 10 yılda tarım yapılan alanların %25’i terk edildi.
 Son 10 yılda 2 milyondan fazla nüfus tarımdan koptu.
 Birleşmiş Milletler İGE: Türkiye 92 nci sıradayız.
 Tarımda kişi başına düşen gelir: 3.572 $
 Kişi başına düşen milli gelir açısından 63 ncü sırada (IMF)
Ekonometre’ ye göre ise dünyada 93 ncü sırada
 Kadınlar “Ekonomik Katılım ve Fırsatlar Alanı”nda Dünyada
134 ülke arasında 129 ncu sırada
 Kişi başına kırmızı et tüketimi 9-10 kg/yıl (AB:20-62 kg,
ABD:70 Kg)
 …………………………………………………….
Temel Çıkarım: Mikro ekonomik göstergeler açısından
dünyada kaçıncı ligde oynuyoruz?

Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
5
Endişe : 2000’lerin dünyası:
Krizler, çatışmalar, depremler, doğal afetler,
seller, salgın hastalıklar, iklim değişikliği, açlık,
gıda krizi.
 6 dünyalıdan 1’i AÇ (Çin’de 1.02 milyar insan
açlık pençesinde)
 UNICEF…2009…Dünyada çok çok fakir ve
aç nüfus 405 milyon.
 6 saniyede 1 çocuk açlık yüzünden ölüyor.

BM Raporu; Kıtlığın Ötesinde: Göç
Dengesizliği,Yoksulluk ve Küresel Su Krizi
2025 yılında 3 milyar nüfus su sıkıntısı
ve ürün kıtlığı yaşayacak
 BM Raporu; BM Çölleşme ve Kuraklık
Mücadele Konferansında;
Ormansızlaşma, kuraklık: her yıl 100
milyon hektar verimli alan yitiriliyor, 1,2
milyar insanın temel besin gereksinimi tehdit
altında.


BM: son 3 yılda 30 milyon hektar tarım arazisi
dünyada yabancı sermaye tarafından satın alındı
veya kiralandı.
FAO…2010…GIDA GÖRÜNÜMÜ RAPORUNDA







Buğday ve diğer gıda ürünleri fiyatları (2009) korkutucu bir
biçimde artıyor.
2010 yılında daha da artacak. Uluslar arası gıda ithalatı: 1trilyon
$
2011 yılında arz belirli olmadığı için İHTİYATLI VE HAZIRLIKLI
OLMAYA devam etmeli
Tahılda %2 oranında üretim azalması olacağı ve stokların
azalacağı: etki %10
Rusya: İklim değişikliği, tahıl üretimi, ihracat yasağı
ÖNLEM: buğday- mısır ve soya fasulyesi ve diğer ürünlerde
üretim artmalı
FAO'nun 5 ülkede (Etyopya, Madagaskar, Mali, Mozambik,
Sudan) yaptığı araştırma: yabancılar bu bölgede, 1 milyar dolar
yatırımla, 2,5 milyon hektar tarım arazisi satın aldılar veya 99
yıllığına kiraladılar.
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
9
10
Tablo. Dünya tahıl sektörü verileri
Kaynak: IGC, 23 Ağustos 2012. *Buğday, arpa, mısır, sorgum, çavdar, yulaf.
Veriler
Üretim (milyon ton)
Ticaret (milyon ton)
Tüketim (milyon ton)
Stok (milyon ton)
2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13
Tahmin Öngörü
1.802
1.799
1.751
1.849
1.776
250
240
243
269
249
1.732
1.769
1.785
1.844
1.809
370
400
366
371
338
11
Tablo. Dünya gıda ve tahıl fiyat endeksleri
Kaynak: FAO, 2012
Yıllar
2000
Gıda
Et
Süt
Tahıl
Yağ
Şeker
90,4
95,8
95,4
85,2
67,8
116,1
2002-2004
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
2005
117,3
120,1
135,4
103,5
103,6
140,3
2006
126,7
118,5
128,0
121,7
112,5
209,6
2007
158,7
125,1
212,4
166,9
170,0
143,0
2008
199,8
153,2
219,6
237,8
227,2
181,6
2009
156,9
132,9
141,6
173,7
150,9
257,3
2010
185,3
152,2
200,4
182,6
194,2
302,0
2011
227,6
176,6
220,5
246,8
252,3
368,9
12
Tablo. Türkiye’de tarla bitkileri üretimi verileri
Kaynak. TÜİK
Tahıllar
Yıllar
Alan
(000 da)
Yağlı Tohumlar
Baklagiller
Alan Üretim Alan Üretim
(000
(000
(000
(000
da)
ton)
da)
ton)
6.363 2.253 13.168 1.182
Yumru Bitkiler
2000
Üretim
(000
ton)
139.626
32.249
2005
138.932
36.472
6.438
2.421
11.771
1.433
4.901 19.271
2006
130.416
34.643
6.658
2.789
11.169
1.431
4.851 18.850
2007
124.030
29.257
6.315
2.352 10.578
1.265
4.539 16.661
2008
119.900
29.287
6.770
2.311
9.740
855
4.714 19.714
2009
120.677
33.577
7.022
2.396
8.010
1.101
4.693 21.701
2010
121.003
32.773
7.689
2.969
8.222
1.235
4.699 22.491
2011
119.034
35.202
7.742
3.228
7.780
1.132
4.422 20.775
13
Alan Üretim
(000
(000
da)
ton)
6.151 24.191
Yıllara Göre Tahıl Üretimi
Yıllar
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
Buğday Üretimi
(Ton)
20 100 000
21 800 000
19 674 000
20 600 000
17 782 000
17 234 000
20 010 000
21 500 000
21 000 000
19 000 000
19 500 000
19 000 000
21 000 000
Arpa Üretimi
(Ton)
7 100 000
7 600 000
7 250 000
7 300 000
5 923 000
7 306 800
9 551 000
9 500 000
9 000 000
8 100 000
8 300 000
7 500 000
8 000 000
Mısır Üretimi
(Ton)
4 600 000
4 200 000
4 310 000
4 250 000
4 274 000
3 535 000
3 811 000
4 200 000
3 000 000
2 800 000
2 100 000
2 200 000
2 300 000
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
14
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
15
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
16
YILLARA GÖRE TARIM ARAZİLERİNDEKİ
DEĞİŞİMLER (Bin Hektar)
Tarla Alanı
Yıllar
1990
1995
2000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Ekilen
Nadas
Sebze
Bahçesi
18.868
18.464
18.207
18.148
17.440
16.945
16.460
16.217
16.333
15.712
5.324
5.124
4.826
4.876
4.691
4.219
4.259
4.323
4.249
4.017
635
785
793
806
853
815
836
811
802
810
Toplam
İşlenen
Alan
Meyve
Bağ
Zeytin
Toplam
Tarım
Alanı*
24.827
24.373
23.826
23.830
22.984
21.979
21.555
21.351
21.384
20.539
3.029
2.461
2.553
2.776
2.895
2.909
2.950
2.943
3.010
3.091
27.856
26.834
26.379
26.606
25.879
24.888
24.505
24.294
24.394
23.630
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
17
YILLARA GÖRE ENDÜSTRİ BİTKİLERİ ÜRETİMİ
(Bin ton)
Yıllar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012*
Tütün
200
144
153
112
134
135
98
75
93
81
52
45
80
Ş. Pancarı Pamuk (Lif)
18.821
880
12.633
914
16.523
988
12.623
920
13.517
936
15.181
864
14.452
977
12.415
868
15.488
673
17.275
639
17.942
817
16.126
955
15.780
860
Ayçiçeği
800
650
850
800
900
975
1.118
854
992
1.057
1.320
1.355
1.370
Patates
5.370
5.000
5.200
5.300
4.800
4.090
4.397
4.228
4.197
4.398
4.513
4.613
4.792
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
18
YILLARA GÖRE BAKLİYAT ÜRETİMİ (Bin ton)
Yıllar
Toplam
Nohut
Kuru
Fasulye
Kırmızı
Mercimek
Yeşil
Mercimek
2000
1.182
548
230
280
73
2001
1.328
535
225
460
60
2002
1.510
650
250
500
65
2003
1.437
600
250
485
55
2004
1.453
620
250
480
60
2005
1.433
600
210
520
50
2006
1.431
552
196
580
42
2007
1.265
505
154
508
27
2008
855
518
155
106
25
2009
1.101
563
181
275
27
2010
1.235
530
213
422
25
2011
1.132
488
201
380
26
2012*
1.191
518
200
410
28
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
19
TARIM ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
20
TARIM ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ
Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına (ISIC, Rev.3) göre (Milyon $)
Yıllar
İhracat
İthalat
2000
1.684
2.125
2001
2.006
1.410
2002
1.806
1.704
2003
2.201
2.538
2004
2.645
2.765
2005
3.468
2.826
2006
3.611
2.935
2007
3.883
4.672
2008
4.177
6.433
2009
4.536
4.625
2010
5.091
6.490
2011
5.353
8.944
2012*
4.149
6.244
(*) Ocak-Ekim dönemi, Kaynak: TÜİK
Denge
-441
596
102
-336
-120
643
676
-789
-2.256
-89
-1.399
-3.591
-2.095
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
21
TARIMSAL ÜRÜNLER DIŞ TİCARET DENGESİ
DTÖ Tanımına göre SITC*, Rev.3, (Milyon $)
Yıllar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012**
İhracat
Gıda
Ham
maddeleri maddeler
3.543
313
3.997
352
3.668
384
4.735
522
5.892
610
7.714
595
7.932
702
9.007
762
10.705
768
10.582
608
11.869
795
14.214
1.072
11.998
787
İthalat
Gıda
Ham
Toplam
maddeleri maddeler
3.855
2.133
2.023
4.349
1.487
1.592
4.052
1.912
2.083
5.257
2.791
2.473
6.501
3.090
2.969
8.309
3.284
3.196
8.633
3.486
3.800
9.769
5.167
4.645
11.474
8.503
4.535
11.190
6.108
3.523
12.664
7.413
5.467
15.286
10.653
6.922
12.783
8.577
4.977
Toplam
4.156
3.079
3.995
5.265
6.059
6.480
7.286
9.813
13.038
9.631
12.880
17.575
13.554
Denge
-301
1.270
57
-8
442
1.829
1.347
-44
-1.564
1.599
-216
-2.289
-771
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
22
Tarımsal Destekler
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
23
Tarımsal Destekler
Göstergeler
2002
2011
Değişim %
Tarımsal GSYH (milyar $)
23,7
61,8
161
Tarımda kişi başına milli gelir$
1.064
3.602
239
1,9 milyar TL
7,7
312
Tarımsal destek miktarı
Prim desteği miktarı
Kullandırılan tarımsal kredi
186 milyon TL 2.200 milyon TL
1083
0,5 milyar TL
22,3 milyar TL
4116
30,8 milyon
ton
35,2 milyon ton
14
Meyve ve sebze
39 milyon ton
44,7 milyon ton
15
Hayvancılık destekleri
83 milyon TL
2.200 milyon TL
2551
5,9 milyar $
18,5 milyar $
214
9,8 milyon
12,4 milyon
27
Toplam hububat üretimi
Hayvansal hasıla
Sığır sayısı
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
24
Türkiye’de : Hayvan Varlığı
Yıllar
Büyükbaş
(000 adet)
Küçükbaş
(000 adet)
1990
11.377
40.553
2000
10.761
28.492
2011
12.386
25.031
Bitkisel Üretim
Buğday
(000 ton)
Arpa
(000 ton)
Nohut
(000 ton)
K.Fasulye
(000 ton)
2005
21.500
9.500
600
210
2010
19.674
7.250
554
199
2012
20.100
7.100
518
200
Yıllar
Tarımsal Destekler




2011: Türkiye’nin millî geliri 772,2 milyar dolar olup,
bunun 61,8 milyar doları, yani % 8’i tarım
sektöründen gelmektedir.
Türkiye’de birey başına millî gelir 10.469 $dır.
Tarımda ise bu rakam 3. 602 $ ile Türkiye
ortalamasının %34,4’üne tekabül etmektedir.
Türkiye’nin 2011 yılında tarım ürünleri ithalatı 17,6
milyar $, ihracatı ise 15,3 milyar $dır.
2011: karşılıksız destek miktarı 7,084 milyar TL.
Yani işletme başına 2.566 TL, nüfus başına 445 TL
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
26
Çiftçi borçları




Çiftçinin TCZB ve TKK’ne borcu: 22 milyar TL
(10 yıl öncesine göre artış 40 kat)
Çiftçilerin bankalara kredi borcu:32 milyar TL
Çiftçi başına borç:10.666 TL
6.3 milyon tarımda çalışan var. Çalışan başına:5.079
TL.
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
27
İSTİHDAM
VE
KAYIT DIŞILIK
28
İstihdam göstergeleri (Sayı: 000 kişi)
2007
Sektörler
2008
2009
2010
Sayı
%
Sayı
%
Sayı
%
Tarım
4.867
23,5
5.016
23,7
5.240
24,6
Sanayi
4.314
20,8
4.440
20,9
4.079
19,2
İnşaat
1.231
5,9
1.242
5,9
1.306
6,1
10.326
49,8
10.495
49,5 10.650
50,1
Hizmetler
Sayı
29
2011
Sayı
%
5.683 25,2
6.143
25,5
4.496 19,9
4.704
19,5
1.431
1.676
7,0
10.986 48,6 11.586
48,1
%
6,3
Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış Temel İşgücü
Göstergeleri (2012)
Kaynak: www.tüik.gov.tr
TÜRKİYE
KENT
KIR
Kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus
73.482
50.337
23.145
15 ve daha yukarı yaştaki nüfus
54.599
37.572
17.027
İŞGÜCÜ
27.554
18.218
9.337
İstihdam Edilenler
25.282
16.369
8.913
2.272
1.849
424
İşgücüne Katılma Oranı (%)
50,5
48,5
54,8
İstihdam Oranı (%)
46,3
43,6
52,3
8,2
10,1
4,5
(kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus)
İşsiz Sayısı
İşsizlik Oranı (%)
30
Yıllar İtibariyle Tarımsal İşgücü rakamları ve Kayıt Dışı Oranları
Yıl
Tarımda
İstihdam (000)
Tarımda Kayıt Dışı Çalışan
Sayısı (000)
Tarımda Kayıt Dışı
İstihdam Oranı %
2004
5.713
5.136
89,90
2005
5.154
4.547
88,22
2006
4.907
4.307
87,77
2007
4.867
4.290
88,14
2008
5.016
4.406
87,84
2009
5.240
4.503
85,94
2010
5.683
4.857
85,47
2011
6.292
5.321
84,57
2012/
Mayıs
6.363
5.300
83,3
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
31
Tarım Sektöründe Cinsiyete Göre Toplam İstihdam ve Kayıt
Dışı İstihdam Rakamları İle Kayıt Dışı İstihdam Oranı (2012 Mayıs)
İSTİHDAM EDİLENLERİN SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞUNA KAYITLILIK
DURUMU (Bin Kişi 15+ Yaş)
ERKEK
KADIN
TARIM
Toplam
İstihdam
(000)
Kayıt
dışı
İstihdam
(000)
Kayıt
dışı %
Ücretli ve
yevmiyeli
396
302
76,3
İşveren
77
40
Kendi hesabına
2.200
1.497
Ücretsiz aile işçisi
588
3.260
505
2.343
TOPLAM
51,9
68,0
85,9
71,9
Kayıt
Toplam
dışı
İstihdam İstihdam
(000)
(000)
207
185
6
6
432
414
2.457
3.102
2.352
2.957
Kayıt
dışı %
89,4
100,0
95,8
95,7
95,3
Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
32
Tarımda Yoksulluk
33
Konfüçyüs:
“Bir devlet aklın ilkelerine
göre yönetiliyorsa, düşkünlük ve
yoksulluk yüzkarasıdır”.
Bir devlet aklın ilkeleriyle
yönetilmiyorsa, o zaman da
zenginlik ve şan-şeref utanç
verici şeylerdir.
34
KIRSALDA YOKSULLUK
Açlık sınırı altındakiler:
2008: 374.000, kentlerde: 122.000, kırsalda 152.000 kişi
2009: 339.000, kentlerde: 29.000, kırsalda 310.000 kişi
Mutlak yoksul sayısı: 12.751.000 kişi
Göreli yoksul sayısı: 10.669.000 kişi
Yoksul kadın sayısı: kentlerde 58.000 kişi azalırken, kırsalda
533.500 kişi artıyor.
Yoksul erkek sayısı: kentlerde 154.700 kişi azalırken, kırsalda
451.900 kişi artıyor.
TÜİK 2011 GELİR VE YAŞAM KOŞULLARI
ARAŞTIRMASI
•Nüfusun %16.9’u yoksulluk riski altında bulunurken,
•Türkiye’nin yoksulluk sınırı 3.714 TL, yoksul sayısı
12,025 milyon
•Sürekli yoksulluk riski altında bulunanların oranı
%18
•Türkiye’de yeterli miktarda gıdaya ulaşamayan
insan sayısı: 13 milyon
•6,5 milyon nüfus proteinden yoksun besleniyor
•11 milyon nüfus düşük kalorili gıdalarla besleniyor
•Son 10 yılda nüfus %18 artmış, tarımsal üretim
%12 artmış….
Tanilli’ye göre, “Sosyal eşitsizlikler arttıkça,
yardımlaşma mekanizmalarının etkisi de
azalmaktadır. Dayanışmanın yerini, sert bastırma
ve gösteriş kabilinden yardımseverlik
almaktadır.”
 “Kant’ın gözünde örneğin cömertlik önemli bir
kusurdur, çünkü cömertlik somut olarak bir
aşağılamadır ve patronluk taslamadır. Son
tahlilde, “varlıklı”ların “yoksul”lara verdiği şeydir.
Adil bir dünya olsaydı cömert olmak
gerekmezdi.”(Berlin, I)

37
Büyüme – Kalkınma
Paradoksları
38
Türkiye’de milyoner sayısı;





Son 1 yıl içinde 4.041 kişi artmış
Toplam mevduat: 582 milyar 468 milyon TL
Mevduat hesaplarının %46’sı….1 milyon TL’nin
üzerindeki hesaplarda görülüyor.
33.245 milyoner……..267 milyar TL ye sahip
(%46)
Toplam 52 milyon hesap cüzdanı var.
Bunun 33.145’i paranın %46’sını elinde
bulunduruyor.
Anayasa: 44. Madde



Devlet, toprağın verimli olarak işletilmesini korumak ve
geliştirmek, erozyonla kaybedilmesini önlemek ve topraksız
olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçilikle uğraşan köylüye
toprak sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır.
Kanun, bu amaçla, değişik tarım bölgeleri ve çeşitlerine göre
toprağın genişliğini tespit edebilir.
Topraksız olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçiye toprak
sağlanması üretimin düşürülmesi, ormanların küçülmesi ve
diğer toprak ve yeraltı servetlerinin azalması sonucunu
doğuramaz. Bu amaçla dağıtılan topraklar bölünemez, miras
hükümleri dışında başkalarına devredilemez ve ancak dağıtılan
çiftçilerle mirasçıları tarafından işletilebilir. Bu şartların kaybı
halinde, dağıtılan toprağın Devletçe geri alınmasına ilişkin
esaslar kanunla düzenlenir.
İktisatta sermaye denilince akla fiziki sermaye gelir.
Fiziki sermaye; yol, baraj, fabrika, havaalanı, deniz limanları,tren…….
Son yıllar…sermaye birikimi……yabancı sermaye avı
MİLLETLERİN ZENGİNLİĞİ……doğal, fiziki, beşeri
Doğal serveti fiziki servete dönüştürmek…..
Türkiye gibi ülkelerde………….sermaye birikimi düşük…..
kaynak = sermayedir. En bol kaynağımız “toprak” yani
arazidir.
Sermaye birikimi sorununun çözümü içim rantlarla sermaye birikimi
yaratma;
Toprak=sermaye
Toprak=servet
Servet=sermaye
Sonuç; toprak eşittir sermaye. Toprağı sermayeye dönüştürmek
için mekanizma gerekli…..kırsal araziyi kentleştirme…..kentsel
araziyi arsaya dönüştürme……arsaları imarlaştırma
Yani mekân rantları ile servetler ortaya çıkarmak.
BÜYÜKŞEHİR YASASI!........








Prof.Dr. Bülent GÜLÇUBUK, Ankara
Üniversitesi
41
Nasıl bir Çözüm Yaklaşımı

İnsanın beslenme hakkına saygı-tüketim hakkının sınırı

Üretim kaynaklarına erişimi kolaylaştırmak

Tarıma yatırımların etkinlik ve etkililik yaklaşımı ile artırılması

Kamu yatırımlarında ulaşım, enerji, eğitim gibi konular ağırlıklı yatırım
konuları

Kamu ve özel sektör yatırımlarında tarımın payının artırılması

Kırsal kesimde kendi ürününü kendi işleyecek ve kendi işgücünü
istihdam edecek yatırımların özendirilmesi tarımsal istihdam açısından
önemlidir.

Kırsalın yaşam koşullarını iyileştirmek, dinamiklerini harekete
geçirmek

Politik karar vericilik….öncelik ve maliyet saptamaları

Ulusal öncelikleri yurttaş çıkarı için ön plana almak

Toprak kullanım hakkına saygı
Nasıl bir politika gözetimi?












Yerinden-yerelden
Üreten-istihdam edebilen
Örgütlenen-toplum merkezli
İyileşmiş yaşam koşullarını gözeten
Mülkiyet ilişkilerini toplum refahı için ön plana çıkaran
Dışa açık fakat kendi dinamizmini, kaynaklarını göz ardı
etmeyen bir kırsal kalkınma
Kalkınmanın toplumsal koşulları oluşturulmalı (sağlık, eğitim,
sosyal refah)
Yoksulların, üreticilerin temel gereksinimleri gözeten
öncelikler
Toplumun üretim kaynaklarına erişimini sağlayacak uygulamalar
Adil büyüme, adil pazarlama
Köylünün, çiftçinin mülkiyet hakkına saygı ve sürdürülebilir
yaşam hakkında saygı
Entegre tarım ve kalkınma politikaları
“Köylü milletin efendisidir”
Mustafa Kemal Atatürk
44
Teşekkürler.
Prof. Dr. Bülent GÜLÇUBUK