Metody nauczania

opracowanie: Bogumiła Dziepak Metoda nauczania to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, a także rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych.

Podział metod nauczania







aktywne

podające

praktyczne i programowe

wykład demonstracja zapamiętujemy: 10% tego, co słyszymy 20 % tego, co widzimy 40 % tego, o czym rozmawiamy dyskusja

 bibliografia

90 % tego, co robimy inscenizacja

Metody aktywizujące

(wybór)













analiza SWOT

burza mózgów

debata za i przeciw

drama

drzewo decyzyjne

dyskusja











dyskusja punktowana

metaplan

metoda biograficzna

praca w grupach

sześć myślących kapeluszy

Metody podające

  

opis opowiadanie rozmowa nauczająca

Jan Vermeer „Dziewczyna z kolczykiem z perły”

Metody praktyczne programowe







metoda projektu

portfolio

wycieczka historyczna

 

praca z mapą praca z podręcznikiem

Analiza SWOT

   określenie problemu przez nauczyciela praca nad problemem – wypełnianie karty ustalenie wspólnego stanowiska

problem

mocne strony słabe strony szanse, które wynikają z mocnych stron problemu zagrożenia, które wynikają ze słabych stron problemu

Burza mózgów

    etap wstępny: podanie problemu przez nauczyciela, uzasadnienie zajęcia się nim etap zasadniczy: zgłaszanie pomysłów, zapisywanie ich na kartkach, przyklejanie do tablicy, ustalenie kryteriów oceny pomysłów, porządkowanie, analiza i ocena pomysłów etap końcowy: wybór najlepszego pomysłu dotyczącego rozwiązania problemu UWAGA: nie krytykuje się ucznia, wszystkie pomysły są zapisywane

Debata za i przeciw

  etap wstępny: określenie tematu debaty, podział klasy na grupy gromadzące argumenty za i przeciw, określenie czasu debaty etap właściwy: debata, wnioski mogą być notowane na plakacie lub tablicy  etap końcowy: podsumowanie wyników, dokonanie oceny jakości argumentów, ustalenie, które były najbardziej przekonujące

Drama

(przyswajanie treści kształcenia poprzez przeżycie, doświadczenie i zabawę) 1. etapy: wybór tematu, dobór techniki, drama, omówienie pracy uczniów 2. w dramie:   nie ma scenariusza nie ma prób    gra odbywa się raz nie ma aktorów (każdy uczestnik jest sobą w określonej, wcześniej sobie nieznanej sytuacji) zasadniczy temat (treść lekcji) jest rozwiązywany technikami dramowymi – działanie spontaniczne

Drzewo decyzyjne

(graficzny zapis procesu podejmowania decyzji)       przygotowanie schematu drzewa podanie problemu tak, aby uczniowie mieli możliwość wyboru (wpisanie go w pień) określenie celów i wartości branych pod uwagę podawanie rozwiązań (tyle, ile gałęzi drzewa) określenie pozytywnych i negatywnych skutków każdego rozwiązania podjęcie decyzji

Dyskusja

(zorganizowana wymiana poglądów) Rodzaje: a) dotycząca poprzedzającego ją wykładu b) okrągłego stołu – forum ekspertów c) wielokrotna – w małych grupach, potem – wybór najlepszego rozwiązania d) podzielona: eksperci (prawo do głosu jako pierwsi) i słuchacze (mogą włączyc się po ekspertach)

UWAGI!

Zasady prowadzenia dyskusji

        wypowiadaj się tylko na temat wysłuchaj argumentów kolegi używaj tylko konkretnych argumentów mów w swoim imieniu nie mów jednocześnie z kolegą nie przeszkadzaj nie obrażaj się nie ośmieszaj kolegi

Dyskusja punktowana

(propozycja systemu punktowania)        PUNKTY DODATNIE podanie faktu +1 skomentowanie faktu +2 podanie nowej inform. +2 zaangażowanie nowej osoby w dyskusję +1 zwróc. uwagi na błąd +2 kultura zachowania +1 przestrzeganie planu +1      PUNKTY UJEMNE błędna wypowiedź -2 wypow. nie na temat -1 nieprzestrzeganie planu dyskusji -1 przeszkadzanie -1 brak udziału w dyskusji -2

Metaplan

(graficzny zapis przebiegu dyskusji - plakat) Etap wstępny Etap zasadniczy Etap końcowy  Przygotowanie plakatu, kolorowych kartek, pisaków, kleju  Określenie czasu dysk.

 Podział na grupy  Przedst. problemu  Tworzenie plakatu – uczniowie zapisują na kartkach: jak było? Jak być powinno? Dlaczego nie było tak, jak być powinno?

 Zapisane kartki są umieszczane w wyznaczonych miejscach plakatu  Prezentacja plakatów przez poszczególne grupy  Zebranie wniosków i wypracowanie wspólnych rozwiązań zmierzających do poprawy sytuacji

schemat

Jak było?

Schemat metaplanu

problem Dlaczego nie było tak, jak być powinno?

Jak być powinno?

wnioski

Metoda biograficzna

          wybór postaci – na podstawie jej życiorysu poznaje się określony problem zbieranie i opracowywanie materiałów dot. wybranej postaci określenie tematu gry przygotowanie zestawu pytań, na które gra ma dać odpowiedzi opracowanie scenariusza gry przygotowanie zadań dla uczniów na podstawie scenariusza „wejście w rolę” przez uczniów – odegranie roli postaci omówienie gry zebranie najistotniejszych wiadomości ocena uczniów

Praca w grupach

       podział klasy na grupy (losowy, dzieli naucz. lub sami uczniowie) przedstawienie zadania – problemu wyjaśnienie zadania określenie czasu pracy praca (grupy wspólnie wykonują całość zadania lub ich uczestnicy opracowują po fragmencie) przekazanie grupie – klasie wyników pracy podsumowanie USTALENIE ZASAD POWINNO BYĆ WSPÓLNE

„Sześć myślących kapeluszy”

         

przygotowanie na kartkach

opisu

kolorów

przygotowanie kolorowych kartek dla wszystkich uczniów (tylko dwie niebieskie!) wykonanie 6 kapeluszy w tych kolorach podział klasy na zespoły, losowanie kolorów losowanie kapeluszy – to reprezentanci zespołów podanie problemu dyskusja w zespołach dyskusja „kapeluszy” na forum klasy niebiescy zapisują na tablicy argumenty podsumowanie przez „niebieski kapelusz”

Kolory określają sposób myślenia, analizy problemu i jego rozwiązania

niebieski (analiza procesu) kieruje dyskusją, przyznaje głos, zdystansowany, podsumowuje czerwony (emocje) kieruje się emocjami, intuicją, gustem, przypuszcza zielony (możliwości) twórczy, oryginalny, pomysłowy, otwarty na nowe biały (fakty) opinie wydaje na podstawie faktów, liczb, nie ulega emocjom żółty (optymizm) myśli konstruktywnie, widzi zalety i korzyści rozwiązania czarny (pesymista) zauważa wady, niedociągnięcia, trudności, krytykuje rozwiązania

Metoda projektu

      



Wybór materiału

Określenie tematu i celów projektu (

typu

)

Podział tematu projektu na zadania Podział uczniów na grupy zadaniowe Przygotowanie

instrukcji Prezentacja

dla każdej grupy zadaniowej

Określenie czasu, miejsca i sposobu realizacji projektu Zbieranie i opracowywanie materiałów przez uczniów

i ocena projektu

 Kryteria: wykorzystanie dodatkowych źródeł, pomysłowość, wkład pracy poszczególnych członków grupy

Metoda projektu – cd.

   Typy projektów: badawczy – porządkuje informacje na temat określonych zagadnień, rezultatem – albumy, rysunki, wywiady; działania lokalnego – rezultatem np. lokalna lista zabytków Instrukcja dla grupy zadaniowej zawiera: *zadanie do wykonania, *materiały i źródła, *terminy konsultacji z nauczycielem Formy prezentacji: ~wystawa prac, ~wystawa książek, broszur, gazet, ~pokaz filmu wideo, ~inscenizacja, ~prezentacja planu, ~prezentacja modelu,

Portfolio (teczka)

       zapoznanie uczniów z zasadami tej metody podanie tematu do gromadzenia materiałów określenie rodzaju materiałów ustalenie kryteriów oceniania gromadzenie, kompletowanie, porządkowanie materiałów ocena portfolio wykorzystanie zgromadzonych materiałów na lekcji

Dla dociekliwych:

(wybór bibliografii - publikacje)         J. Królikowski, Projekt edukacyjny. Materiały dla zespołów międzyprzedmiotowych, Warszawa 2000 D. Gołębniak, G. Teusz, Edukacja poprzez język. O całościowym uczeniu się, Warszawa 1999 J. Królikowski, E. Tołwińska – Królikowska, Metody nauczania, [w:] Europa na co dzień – pakiet edukacyjny, Warszawa 1998 M. Taraszkiewicz, Jak uczyć lepiej, czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Warszawa 1996 J. Półturzycki, Dydaktyka dla nauczyciela, Toruń 1996 K. Pankowska, Drama – zabawa – myślenie, Warszawa 1990 Aktywizacja uczniów w nauczaniu historii, pod red. A. Zieleckiego, Rzeszów 1989 W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1987

Dziękuję za uwagę!