ELEKTRON HAYATTIR

“ BİLİM

“

KAVRAMI ÜZERİNE TARTIŞMA

Prof. Dr. Orhan CANBOLAT

BİLİM NEDİR ?

Bilimsel bilgi nasıl ortaya çıkar ?

Bilim nasıl , hangi yöne ilerler ?

Bilimsel olanla olamayanın ayırımı nedir ?

Varlık ?

Evren ?

Dünya ?

 

Mistizim Bilim

Dostoyevski

Medeniyetler

     Hint, Çin, Mezopotamya, Mısır, Yunan  Batı İslam ( Doğu)

BATI DOĞU

 Orta Çağ Doğru bilgi arayışı Doğru davranış arayışına dönüşür Bilim ortadan kalkar  Orta Çağ Doğru davranış ve bilgiyi beraber arar Medeniyetlerin dalgalanması

ANTİK ATOMCULUK FELSEFESİ

 Evren doludur Dolu kısım küçük parçacıklar atomlar tarafından doldurulmuştur.

   Ruh maddeden ayrılmaz ve maddeden oluşur Evren canlı ve akıllıdır.

Yer düz ve delik bir diske benzer Madde akıllıdır Maddeci ve ateist bir tanımlamanın temelini oluşturur

Demokritus M:Ö. 5yy (Leukippos’un öğrencisidir)

-



PLATON : MÖ 427- 347

Dualizm İdealar ;değişmeyen şeyler , ebedi , ruh Algılanabilen şeyler; değişen şeyler ;adet,düşünce

 

Varlık bilgisi Bilgi teorisi -



Siyaset teorisi devlet yönetim eğitim sanat aile İdealist -rasyonalist

ARİSTO - MÖ : 384 -347

-Evren küreseldir -Sonludur -Yer evrenin merkezindedir -Evrenin merkezi yerinde merkezidir.

-İlk başlatıcı –hareket ettirici-nihai son-saf gerçeklik Aristo MÖ. 367 Tales MÖ 5yy; Töz Anaxemis ; MÖ: 5yy ;Toprak, hava, ateş ,su 4 cevher Varlık varmıdır ?

Varlık ne biçimdedir? Valık neden vardır ?

Varlık niçin vardır ?

Wu Hsing

terimi ‘Beş Form’, (Qi dönüşümünün) ‘Beş Evre’si veya daha genel olarak ‘Beş Element’ (Odun, Ateş, Toprak, Metal, Su) olarak ifade edilebilir.

‘Beş Evre’ Yin ve Yang dönüşümlerinin etaplarını detaylı olarak açıklar.



Bilgiye giden yol; -Tecrübe -Evrensele doğru soyutlama

BİLİMSEL BİLGİ



Bilimsel bilgi bir varlığın özsel niteliğinin nedensel bir şekilde belirlenmesidir.

   

Nedeni ortaya koymak, niçin cevap vermektir .

sorusuna İlk biyolog – gözlemci Varlık Teorisi : Ontoloji Bilgi Teorisi : Epistemoloji

  

Demokrat – Liberal Hukukun üstünlüğü Doğal haklar

  

FARABİ 870-950

İkinci öğretmen İslam felsefesinin kurucusu Varlıkların bilimi olan felsefe ve metafizik yoluyla “ varlığa “erişilebilir.



Varoluş akında bilgi edinebilmek -Neden -Nasıl -Niçin En uzak başlangıca ulaşmak



“Vacibü’l vücud” Siyaset felsefesinin kurucusudur -Filozof “ peygamber “ yönetici ,üstün insan -Devlet Felsefe Teorik Felsefe Matematik Tabiyat Metafizik Sosyal Felsefe Siyaset felsefesi

İbni Sina - 980 1037

Felsefi açıdan Farabiyi takip eder En uzak başlangıca ulaşmak

“Vacibü’l vücud” ilkesini destekler



Tıp Doktoru



15.yy. kadar Batı Üniversitelerinde birinci kaynaktır



İlk Psikanalist

Bilgiye ulaşım yolu

 Akademia 592 kapanış Universitas Bologna – İtalya 1000. yıl – Hukuk öğrenmek isteyen öğrenciler kendilerine bir çeşit öğrenci locası kurdular.

 İlk medrese 1092 - Selçuklular

Sosyal ve Fen Bilimleri

 Trivium – Gramer – Konuşma – Diyalektik  Quadrivium – Aritmetik – Geometri – Müzik – Astronomi

Agustine MS : 354

 Hırıstiyan Devlet – Kilise ikilisi  Dualizm

Tanrı – Şeytan İyi - Kötü Ruh – Beden

Yoktan Var etme Teolojik düşünce “Anlamak için inanıyorum “ Akıl inançtan bağımsızdır İnanç ve düşünce çatışırsa ,doğru olan inaçtır. Panteisimi red Panteism,vahdeti vücud, Kabala

 

Üniversiale -

Evrensel kavramlar Nesneler

Particularia

   Platon İdealar ; Üniversilia Nesneler ; Particulare    Aristo Töz ;Particulare Tözlerin evrensel şekli Üniversiale  Üniversiale : nesneden önce , içinde , sonra

Bilimsel araştırma

 

Çözme Birleştirme

Grosseteste 1170-1251

Birleştirme; işlemin doğru yapılıp yapılmadığın gösteren yegane işlemdir.

RÖNESANS’IN HAZIRLANMASI

 Güvenilir bilgiye ancak akıl ve deney yoluyla ulaşılır.

Akıl ; Kanıtlayıcı Deney; Bilgi toplayıcıdır.

R. Bacon 1220 -1292



BİLGİNİN KAYNAĞI

Aristonun keşfi 1200 İlk neden  Bilginin iki kaynağı var; Akıl ve inanç İnanmak için bilmek kavramını getirmiştir Ruh ve beden birdir , ruh ölümsüzdür BİLGİ TEORİSİ Particularia ve Üniversali her ikisinide Tanrı yaratır Doğa felsefesi Matematik Metafizik Bilgi duyusal deneyimlerle ortaya çıkar  Yer merkezli evren tanımlaması -

Hırıstiyanlığın temel kavramı

Tomas Aqunias 1225 – 1271

SKOLASTİK FELSEFE

 Felsefe sorunlarını akılla çözmeye çalışırken akılla çatışmamıştır  Felsefenin temel konusu varlık bilgisidir.

Akıl ve vahiy çatışmaz -Batini bilgi 

Alber Magnus 1193 – 1280



İbn-i Rüşt ; 1126 - 1198

MARSİLİUS 1275-1342

      Toplum kiliseden bağımsızdır İman vahye dayalıdır diğer tarafa aittir İman ve aklın doğruları ayrıdır Din iç dünyaya aittir Thomaist uyumu red eder Sekülerleşme ve Protestanlığın izleri

DOĞA BİLİMLERİ

Doğu romanın yıkılışı

?

???? Antik Yunanın yeniden keşfi ????



Metod üzerine tartışma

Tümevarım Tümevarımla elde dilen sonuçlar çürütülebilir fakat asla doğrulanamaz  Tümden gelim Tümden gelimle elde edieln cevaplar kesindir fakat yeni bilgi arayanlar için verimsizdir = Skolastik felsefe  Hipotetik tümden gelim Hipotez ,çıkarım ,deneme ,hipotezi test, teori, bu bilgi kesin olmayabilir



Rönesans’ın Hazırlanması

Bilginin temeline deney vardır.



Tanrı ve sonsuzluk alanlara yönelik bilgi, inanç bilgisidir.

 Bu tür bilgilere gerçek anlamda bilgi denilemez, onlara ancak inanılabilir.

Böylece inanç ve bilgi arasına kesin bir ayrım konulmuştur.

Ockham’lı William 1285 - 1347

 Bu yöndeki gelişim Rönesansı meydana getirecektir.

Kolomb 1492 Vespuci 1492 Vasco de gama 1552 Magellan 1592 Dünya yüzeyi iki katına çıktı

Güneş merkezli evren

 Ay yerin uydusudur  Yerin kendi etrafında dönmesi ; Gece ve gündüz  Yerin güneş etrafında dönmesi ; Mevsimler

Kopernik 1473

 Bilim insan refahı ve doğayı çözmek için önemlidir.

Yanlış düşünmenin sebebi;

Aristo mantığıdır.

Deney ve gözlem başvurusu yok Üniversitede eğitimin bozulması

İnsan aklı; -

Geneller, -Yanlışa düşer -Yanılır -Önyargılı

Doğru bilgi elde etmek; Bilgi güçtür -

Ön yargılardan sıyrılmak -Sağlam bir yöntem uygulamak Tümden gelime karşıdır Tüme varımı savunur

Francis Bacon 1561 - 1626

MODERN BATI FELSEFESİ



İnsan doğayı egemenlik altına alırsa mutlu olur.



Skolastik Yöntem doğru bilgi elde etmek için yanlıştır.

- Skolastik ; doğru zaten mevcuttur temeli teolojidir. -

Dini , felsefe ve akıla uydurmanın ve problemleri yolla çözmek

Descartes 1596-1650

Descartes’in bilim felsefesi

     Doğruluğu apaçık bilinmeyen hiçbir şeyi doğru kabul etme Daha iyi çözümlemek için gerektiği kadar parçalara ayır En kolay ve en yalın olanlardan başla Bir şeyi unutup unutmadığını emin olmak için say Kuşkuculuk yöntemi

Galileo

;

GÖZLEM ve KURAM

   

Güneş merkezli astronomi Teleskop kullanımı Ay ve güneşin gözlenmesi Modern gök mekaniğini kurucusu

Hristiyanlığın temeline saldırı Galileo 1561 - 1642

FİZYOLOJİ -TIP

 Leeuwenhook ; Üreme – Aristo’nun kendiliğinden üreme tanımını yıkar  Harvey ; Kan dolaşımı 1578 – 1657 – Galen’in kan dolaşımını yıkar. 2.yy

 Schman , Hücre tanımı   Malpighi , Mikroskobik inceleme 1628-1694 Gözlem

 

Aydınlanma

Akla dayanarak dünyayı ve yaşamı kavrama Akıl irrasyonel gelenek ve ön yargıları ortadan kaldırır “İnsanın kendi kusurlarıyla düştüğü durumdan yine kendi aklını kullanmak suretiyle çıkma çabasıdır. “  “Kendinden şey = Ding an sich “

-İdealizm

Bilgi sürecini deneyim dünyasına yönelmesi

- metaryalizm

Kant 1724-1804



1) Evrensel Çekim kuvveti;

Gezegenleri,yıldızları ve galaksileri birada tutan ve hep çekici olan bu kuvvet, temel parçacıklar dünyasında önemsizdir. Çekim kuvvetinin parçacıkları

gravitonlardır.



2) Atomları birbirine bağlayan elektromanyetik kuvvet;

şiddetli kuvvetin 0.01 katı kadar olup atom ve moleküllerin bağlanmasından sorumludurlar Elektromanyetik etkileşimin parçacıkları

fotonlardır.



3) Atomun çekirdeğindeki proton ve nötronları bir arada tutan güçlü kuvvet;

parçacıklarına proton ve nötronları çekirdek içinde tutan kuvvetin adıdır. Şiddetli kuvvet etkileşiminin

gluon adı verilir.



4) Radyoaktiviteden sorumlu zayıf kuvvet:

çekirdekteki kararsızlığı (radyoaktifliği) üretmeye eğilimli kısa menzilli kuvvettir.. Zayıf kuvvete

W ve Z bozonları

denen parçacıklar değiş tokuşu eşlik eder.

EVREN TANIMI

 Kendi etrafında dönen bir gaz ve gaz kütlesi vardı.

 Bu giderek yoğunlaştı ve dönüş hızı arttı , kollar oluştu ve bu kollardan gezegenler oluştu.

Hubble 1898- 1953 Evren genişler, dinamiktir Kant 1724-1804

ATOM ?

 Demokritus; var olan tek şey atomlar ve boşluktur, gerisi insanların kanaatinden ibarettir. MÖ. 370  Dalton; madde atomlardan oluşur ve bölünmez .19yy

   Josef Guy Lussac; gaz atomların birleşmesinde oluşur Avagodro; aynı basınç ve sıcaklık altında eşit hacimde bütün gazlar aynı sayıda molekül içerir

Atomu yeniden tanımlamak ; KUANTUM



Atom altı parçacıkların tamamı kuantum olarak nitelendirilebilir.

-Günümüzde bu gruba giren pek çok parçacık bulunmuş ve bulunmaya da devam edilmektedir.

-İçlerinde en fazla bilineni elektronlardır diyebiliriz.

 Elektronun keşfi; J.J. Thomson 1856-1940;

1906 Nobel Ödülü

Elektronlar atomun parçasıdır.

Protonun keşfi ; Rutherfort; 1871-1937,

1908 Nobel ödülü

Pozitron – Nötron Paul Dirac

1902- 1984

1931 ; + yüklü elektron vardır.

1933 Nobel ödülünü Scrödinger ile paylaştı 

1932 ;

Nötronunu keşfi James Chadwick 1891-1974;

1935 Nobel ödülü



Yeni Atom Modeli

Atom altı parçacıklar ; Protonlar, nötronlar ve elektronlar.

J .J. Thomson ; Elektron Rutherford ; Proton James Chadwick ; Nötronun

Rurherford ;

+ yüklü çekirdek yüklü elektron Çekirdek büyülüğü atomun büyüklüğünün 1/ 100.000

Bu model fizikte dönüşüm sağlar Rutherford ;

Bütün bilim ya fizikten ibarettir ya da pul koleksiyonculuğundan

Bohr ;

1885-1962;



Atom modeli;

-

Elektronların ancak belirli yörüngelere döndüklerini,ışın yaydıklarını bir yörüngeden bir diğerine sıçradıklarını belirtti.

-

Atom minyatür bir güneş sistemidir.



Kimyayı bilimsel bir temele oturtur.

1922 yılı Nobel ödülü

Işık Nedir ?

 

Newton; Heisenberg;

1642-1727; Klasik fiziğin kurucusudur. Işık parçacıktır.

1901-1976: Işık Parçacıktır.Belirsizlik kuralı, 1932 Nobel ödülü



Scrödinger;

1887 1961 Işık dalgadır.

1933 Nobel Ödülü



Dirac;

1902 1984; Işık Dalga +parçacık (

1933 Nobel ödülü Dualizm

)

Einstein ;

1879-1955:

 “kanaatime göre kuramsal fiziğin gelişimindeki bir sonraki safha bize dalga ve yayılma kuramlarını bir tür birleşimi biçiminde bir ışık kuramı gatirecek “ 1909   Işık parçacıktır = taşıyıcısı foton Quanta Daha şiddetli ışık demek hepsi de aynı enerjiye sahip daha çok ışık paketçiği demektir.

  

Uzay – zaman tanımı Madde – enerji ilişkisi Görelilik kuralı

Einstein;

1879-1955 1912 Nobel ödülü

 

PAULI Wolfgang

Dışlama ilkesi - Kuantıum sayısı ve spin

; 1900-1958

   - Fermiyon = elektron ,proton ,nötron - Bozon = foton - Beta bozunma

1945 Nobel ödülü

  

Alfa ışıma ; atom çekirdeği Beta ışıma ; elektronların katot ışımasının radyo aktif eş değeri Gama ışıma ; elektron +pozitron

-

Foton ;

Elektromanyetik kuvveti 'taşıyan' parçacıklardır

Kütlesi yok ,ışık hızında hareket eder

Foton; Yunanca ışık anlamında bir sözcükten gelir Elektron; Yunanca kehribar karşılığından gelir.

Arhur Compton 1927 Nobel ödülü ; Foton tanımı

DÖNÜŞÜM

 

Pozitron

; elektronun kardeş parçacığı ve bir “karşıt parçacık” örneğidir. Dirac,” karşıt-elektronların ” varlığını 1931’de önerdi.  Carl Anderson ; pozitron deneysel olarak ispatladı.

  Foton = Elektron +pozitron Elektron + pozitron = Foton

DÖNÜŞÜM - I



Yeterince yüksek enerjili bir FOTON ; POZİTRON oluşturur.

enerjisini bir ELEKTRON ve bir kütlesi oluşturarak şekilde çevirerek onları boşluktan



Pozitron ve elektronların yok olmasından genellikle bir veya iki foton çıkar.



Bir elektron-pozitron çiftinin yok oluşu her zaman foton oluşturmaz. Kimi zaman,ama çok ender olarak,ortaya bir nötrino veya karşı-nötrino çifti çıkar.



Nötrinolar , protonlar ve elektronlar arasındaki çarpışmalarla oluşur

Diğer bir soru ?



Çekirdek kuvvetini ne taşır?



Çekirdekleri oluşturan nedir ve onlar nasıl birlikte durur?

Proton,Yunanca “ilk” anlamı taşır.

Pionlar

Bir atom çekirdeğinde proton ve nötronları birbirine bağlayan kuvvetlere güçlü kuvvetler ya da çekirdek kuvveti denir.

- Leptonlarla baryonlar arasında bir de orta parçacıklar

= pionlar

vardır.

denen mezonlar Lepton Baryon ; hafif parçacık = Elektron , nötrinolar ve muonlar bulunuyor. ; ağır Parçacık = Protonlar ve nötronlar bu gruba giriyor.



Protonun ömrü evrenin yaşından daha büyüktür.

 

Yukawa ; 1907-1981 Pionlar 1949 yılında Nobel alan ilk Japon oldu.

Pionlar

 Pionlarla fotonlar arasında çok önemli bir fark vardır. Pion belirli bir “ kütleye” sahiptir. Çok hızlı hareket ederse kütlesi de artar.  Foton için geçerli değil. Fotonun kütlesi sıfır ve hızı saniyede 300.000 km dir.

 Pionlar asla bu hıza ulaşamaz. Çünkü bunun için piona sonsuz kinetik enerji verilmesi gerekir.

 Foton açısından kütle, kinetik enerji olarak değerlendirilebilir.

-

Bir proton kaybolup kütle enerjisini bırakıp bir piyon ( mezon ) + proton oluşturur.

DÖNÜŞÜM – II

 İlk proton

piyon

biraz enerji bırakıp biraz enerji kazanıp

nötron+

oluşturur.

 Proton pozitif yünlü piyonu değiştirip kendisi nötron , nötron ise protona değiştirebilir.

 Bir proton ve bir pozitron

fotona ihtiyaç var

yoktan ortaya çıkabilir.

Bunun için Elektron ve proton oluşması için fotona ihtiyaç var

Canlı nedir?

“Evrim cansızdan canlıya dönüşümdür”. Darwin Evrim ; “Rasgele varyasyona dayalı doğal seleksiyon”

1809-1882

Evrim hücre içindeki moleküler seviyedeki etkileşimler ve olaylar hakkında ne söyler ?

Evren nedir

??????? ???? ???

HİDROJEN

 

H = +-

Hidrojen dediğimiz en basit atom bir proton ve bir elektrondan ibarettir.

    

Asit baz dengesi Elektron zinciri – oksidatif fosfrilasyon , ATP sentezi Enzimatik kimyasal reaksiyonlar Anabolizma ve katabolizma Kimyasal bağlar = moleküller ve makromoleküller



En küçük atom olarak bilinen Hidrojen atomuna bakalım ;



Hidrojen atomunun çekirdeği bir futbol topu kadar büyürse, atomun kendisi 2000 metre çapında bir küre olarak karşımıza çıkar.



“Eğer bir oksijen çekirdeğinin protonunu şu önümdeki masanın üstünde duran bir toplu iğnenin başı gibi düşünürsem, o zaman çevresinde dönen elektron Hollanda, Almanya ve İspanya’dan geçen bir çember çizer . Bedenimi oluşturan tüm atomlar birbirine değecek kadar bir araya gelseydi, artık beni göremezdiniz.

Jean Guitton, milimetrenin birkaç binde biri boyutunda ufacık bir toz zerresi olurdu”

Jean Guitton 1901 -1999

EVREN NEDİR.?

Termodinamik

  

Boltzman

, Entropi, II. yasa Doğal süreçler daima düzensizliğin artışına yöneliktir.

Enerjini korunumu var hareketin korunumu yok Evren dinamik denge halinde olmalıdır

Şu anki durum dengeden sapmadır Evren uzun süre dengede kalmıştır. -Tekrar denge haline gelebilir.

Şu anda burada olmamızın sebebi evrenin dengeden saptığı yegane andır.

Entropi yasasındaki evrensel "düzensizliğe gidiş" olgusu, Budha düşüncesinde de yer almaktadır. Ayrıca Budha düşüncesince, bu düzensizliğin ardından yeniden düzenlilik geleceği öngörülmemiştir.

HAYAT NEDİR.?

 What is life?

“Hayatın temel molekülleri fizik yasalarıyla anlaşılabilir.” S

chrödinger

Francis Crick biyofiziğe Schrödingerden esinlenerek geçer   Francis Crick 1916 – 2004 1962 Nobel Ödülü



KUANTUM

Genlerin nasıl inşa edilebileceğini yada yeniden inşa edilebileceğini anlamak için atomların nasıl , neden sadece belli durumlarda , belli durumundayız.

mesafelerde belli kuvvetlerdeki bağlarla birleştiğini bilmek J. Gribbin ,

1946 -

KİMYASAL BAĞLAR

   

Kovalent İyonik Hidrojen Wander walls çekim

 

Enzim kinetiği Doğru zaman , yer ,açı

KUANTUM MEKANİĞİ

 Hidrojenin tek elektronu doğal olarak en düşük enerji seviyesindedir . Kuantum mekaniğini en alt seviyesini oluşturur.Merdivenden yüksek seviyeye çıkar , tekrar temel duruma iner.

 H bağ uzunluğu 0.17 angstrom W.Pauli

  

KUANTUM KURALI

Kuantum kuralı en alt seviyede sadece iki elektrona izin verir İlk elektron hidrojenin temel durumuna karşılık gelen enerji seviyesine gider.

İki elektrondan sonraki enerji seviyeleri için 8 elektron ayrılır.

“Kimya için önemli olan en dış kabuktaki elektron sayısıdır.”

Niels Bohr (1885-1962) 1922 yılı Nobel ödülü

KUANTUM KURALI  Elektronlar arası etkileşim sonucu kimyasal bağ oluşur.

   Elektron spini terstir Bir bağdaki atomlar ek bir bağ yapmaz Elektron değişimi her bir atomda elektriksel bir yük farkı meydana getirir.

 

Protein ; hidrojen bağları, peptid bağları Nükleik asitler ; hidrojen bağları , Fosfo diester bağı , Glikozidik bağ

“Kimyasal bağların temelinde neler yatığını tanımlayamıyorum”



Linus Pauling 1954 Nobel Ödülü

1901 -1994 ,

KUANTUM KURALI

DNA  “ Onların güçlü ve etkili çalışmaları  Donohuenin nitrojen bazları ve hidrojen bağları hakkındaki tavsiyeleri  Wilkinsin X ray difraksiyon fotoğrafları olmasaydı bu keşif ciddi ölçüde geçikebilirdi “ Linus Pauling

ATOMİK ORBİTAL – MOLEKÜLER ORBİTAL

KUANTUMUN HEDİYESİ

    Elektronlar en düşük seviyeden başlayarak doldurulur.

1s orbitalini enerjisi en düşüktür.

Atomik orbitaller moleküler orbitali oluşturur Melez atomik orbital – çift ve üçlü bağlar



ATOMİK ORBİTAL – MOLEKÜLER ORBİTAL

KUANTUMUN HEDİYESİ Her bir orbitale elektron spinleri eşleşmiş en fazla iki elektron yerleştirilebir.

 -

Bir elektronun yeri ve momenti aynı anda bilinenemez Heisenberg belirsizlik kuralı -Karl Werner Heisenberg

, 1901 -1976

-1932 Nobel Ödülü

 Elektronlar belirli bir yerde durmaz  Kuantum mekaniğinin Kimyaya , Kimyanın Biyokimyaya indirgenmesi    DNA bilir ?

RNA bilgi taşır ?

Protein iş yapar ?

ATOMİK ORBİTAL – MOLEKÜLER ORBİTAL

KUANTUMUN HEDİYESİ

 Molekül oluşumu atomik orbitalin molekül orbitaline dönüşmesiyle başlar  Moleküller orbitaller her bir çekirdeği ve etrafında dönen elektronları kapsar.

 “Canlılığın tüm aktivitesi moleküler seviyede cerayan eder.En az bildiğimiz alanda burasıdır.” Orhan Canbolat

“…

Çünkü bir insan kuantum teorisinden ürkmezse, onu anlaması da olanaksızdır. Belki de o kadar kötü bir konferans verdim ki, kimse neden söz ettiğimi

anlamadı

." Niels Bohr

(1885-1962)

1922 yılı Nobel ödülü



Bilimsel Bilginin Anlamlılığı Doğrulamacılık = Mantıksal Pozivitizim

Bilim ve metafiziği diğerinden ayırma

1.Gözlem,deney 2.Tümevarımsal genelleme 3.Varsayım. 4.Varsayımı doğrulama 5.Doğruluk kanıtlanması 6. Bilgi Moritz Schlick

. 1882-1936 

Yanlışlamacılık Eleştiri Tartışma Ayıklama Karl Raimund Popper 1902 -1994

Doğrulamacılık

   Deney ve gözlemle doğrulanamayan her şey anlamsız ?

Metafizik önermeler anlamsızdır.

Metafizikle bilimi “doğrulamacılık” ayırır 

Metafizik hükümler temellendirilemez yinede hayatımızda öneli rol oynar

 Hipotezin evrenselli olmadı

ğ ğ

i bir bir olumlu cevapla testten geçer fakat geride sonsuz sayıda sınama vardır.Bu durumda hipotezin evrensel olup ını bilemeyiz , ancak bir tanesi yanlı

ş

lansa hipoezin yanlı

ş

lı

ğ

ını anlarız

BİLGİ VE BİLİM

 Bilim – Problem – Çözüm denemesi – Ortadan kaldırma   Bilgi – Yanlışlanabilir – Denetlenebilir – Sınanabilir Bilimsel bilgi sadece tahmin bilgisidir.

Karl Raimund Popper 1902 -1994

BİLGİ VE BİLİM

 Bilim – Problem – Çözüm denemesi – Ortadan kaldırma   Bilgi – Yanlışlanabilir – Denetlenebilir – Sınanabilir Bilimsel bilgi sadece tahmin bilgisidir.

Karl Raimund Popper 1902 -1994

BİLGİ VE BİLİM

 Doğru kuram arıyorsak yanlışları ayırmalıyız  Neden aklı başındaki insanların tümü , Deneyimi elde edilmemiş durumların , deneyimi elde edilmiş durumlara uymasının beklerler = psikolojik bir hal 

Temel önermelerden tümel önermelere gidilemez , fakat tümel bir önerme , kendine aykırı temel bir önerme tarafından yanlışlanabilir

 Bir evrensel kuramın doğruluğu savı , hiçbir sayıda doğru test önermesiyle haklı çıkarılamamaz

BİLGİ VE BİLİM

SINIR KOYMA = YANLIŞLAMACILIK

Doğrulara ulaşma Bilimsel bilginin gelişimi Bilimsel olmayan bilgi türlerininin anlamlılığı Nesnelliğin sağlanması

Deney bilimleri ile metafiziği birbirinden ayıran nedir ?

 Çürütülemez bir önerme deneysel bilimlerin konusu olamaz , fakat bu onu anlamsız kılmaz  Bilimsel Kuramların çoğu bilim öncesi öykülerden doğmuştur  Sınır doğrunabilirlik ise teolojide bir bilimdir ,Dünyada bunu doğrulayacak binlerce veri sunulabilir

BİLGİ VE BİLİM

    Bilimin amacı yüksek içeriktir, yüksek olasılık değil Olasılık düşük , içerik yüksek olmlıdır Yüksek yanlışlanabilirlilikte bilimin amacıdır Yanlışlanamayan kuramlar bilimsel değildir  Elimizde ba ş ka durum durumlarda verimli sonuçlar verdi ğ i kanıtlanmı ş hipotezi de ğ i ş tirecek alternatif hipotez yok ise de ğ i ş tirmek mantıksızdır.

BİLGİ VE BİLİM

Eski problemle yeni problem arasındaki süreç bilimsel ilerlemeyi gösterir

Sezgilere , fikirleri mümkünse çelişen fikirlere ihtiyacımız var dahası bu fikirleri nasıl eleştirip , iyileştirip eleştirel olarak sınayabileceğimize dair fikirlere ihtiyacımız var.

Kuhn :1927 -1998 ;Gerçek görecelidir farklı paradigmalara göre de

ğ

i

ş

ir , paradigma de

ğ

i

ş

ir =

ş

üphecilik Feyerabend : 1924 – 1994 ; Bilim için evrensel yöntem . Kuralları yoktur , Bilimin geli Her Ç

İ ş

ey iyidir. n Tıbbı

ş

mesi için her fikir yaralıdır .

Metafizik ve fizik arasında fark yok

BİLİME BAKIŞ

“

Kendi hipotezimi yalanlamak veya yanlışlığının anlaşılması bilimsel olarak gurur kırıcı bir şey değildir.

Sinaptik aktarımın elektriksel olduğunu sanıyordum.Şimdi bu sevgili kuramlarımın yanlışlanmasına seviniyorum bile , çünkü bu yanlışlama bilimsel bir başarıdır.” 

John Carew Eccles 1903-1997 1963 Nobel ödülü

Bilime Bakış

 “

Bilim adamının hislerinin * ışığı altında gözlem veya deneye müracaatı bilgiyi elde etmede bir yol olabilir.Temel sıkıntı tenkite kapalı olmaktır “

* tümevarım – tümden gelim  Orhan Canbolat