Transcript środowiskowe i społeczne aspekty wprowadzenia upraw gmo do

ŚRODOWISKOWE I SPOŁECZNE
ASPEKTY WPROWADZENIA
UPRAW GMO
DO ROLNICTWA
prof. zw. dr hab. Ludwik Tomiałojć
Wykładowca Rozwoju Zrównoważonego i Ochrony
Przyrody na Uniwersytecie Wrocławskim,
z dyplomem kursu n.t. GMO, syn rolnika
[email protected]
I. ANTYEKOLOGIZM W
DEBATACH O GMO
W dyskusjach tych spośród nauk oceniających wpływ na
środowisko wyłączono ekologię i gleboznawstwo – choć:
a) tylko te dziedziny badają zależności między
organizmami oraz ich relacje ze środowiskiem
b) znane są już poważne zmiany w glebach i w ekologii
zespołów wywołane przez uprawy GMO
Tworzenie i uprawianie roślin GM to
dwa kompletnie różne etapy:
• a) eksperymenty w laboratoriach, wykorzystujące
wiedzę genetyczną i molekularną,
• b) uwalnianie do środowiska – działanie zmieniające
stan środowiska, wymagające ocen opartych na wiedzy
gleboznawczej, ekologicznej i ewolucyjnej.
Ta dwuetapowość, oczywista przy wprowadzaniu leków, w
przypadku GMO jest uparcie ignorowana.
Uwalnianie GMO do środowiska jest
aktem tylko EKOLOGICZNYM
Zatem:
• czy i jaki zespół ekologów, gleboznawców, ekspertów
rolnictwa konwencjonalnego będzie te eksperymenty
kontrolować?
• jakie gremium będzie dbać o zachowanie w dobrym
stanie gleb, środowiska rolniczego, bezpieczeństwa
upraw konwencjonalnych i ekologicznych?
Pytajmy:
• Dlaczego utrzymuje się w tajemnicy, gdzie
w Polsce są owe 3000 ha eksperymentalnych
upraw kukurydzy GM?
• Czy dlatego, że wiedząc to, niezależni
naukowcy mogliby przeprowadzić tam
badania terenowe i ujawnić dane np. o stanie
flory i fauny glebowej?
Art. 24 byłego projektu Ustawy o GMO:
W 19-osobowym składzie Komisji ds. GMO
przewidywano:
•
•
samych tylko biologów molekularnych
bez wiedzy z zakresu ekologii i środowiska,
i ani jednego uczonego z zakresu ekologii,
gleboznawstwa, ekologii roślin, żywienia itp.
Ci drudzy nie są pełnoprawnymi obywatelami?
II. JAKIE ŚRODOWISKOWE
SKUTKI UPRAW GMO?
1. Nieodwracalność aktów uwolnienia
• GMO to nie rdzewiejące maszyny, lecz mnożące się,
mutujące i wędrujące organizmy żywe (jakby inwazje
obcych gatunków);
2. Przekazywanie obcych genów innym gatunkom
• GMO krzyżują się z innymi odmianami i gatunkami,
są więc „genetycznym zanieczyszczeniem”;
• Znamy już mieszańce pomiędzy 20-25 % gatunków
roślin wyższych!
A. Zubożenie agronomicznego bogactwa
genetycznego
• GM zmniejszają różnorodność lokalnych kultywarów i
odmian zwierząt hodowlanych,
• Marnuje to różnorodny dorobek tysięcy lat rolnictwa
konwencjonalnego
• A zmniejszona różnorodność genetyczna utrudnia
dopasowywanie upraw do zmian klimatu oraz
uodparnianie się na nowe szkodniki
B. SKUTKI EKOLOGICZNE.
• NIEMOŻNOŚĆ zatrzymania ekspansji GMO w
przyrodzie (prof. J.B. Neilands, biochemik).
Transgeny przenikają z czasem do roślin dzikich, także
tych w rezerwatach i parkach narodowych, oraz do
organizmów glebowych i wodnych
To nieodwracalne wprowadzenie nowego genetycznego
czynnika, bez uprzedniego poznania jego skutków
wieloletnich ekologiczno-ewolucyjnych.
GMO zagraża czystości dzikiej przyrody
• Nawet czystości genetycznej gatunków dzikich nie
spokrewnionych z formami GM
• Seria prac: zmieniony chemizm GMO wpływa poprzez
pyłek lub zjadane tkanki rośliny na współżyjące z nią
gatunki zwierząt bezkręgowych i kręgowych zmieniając
skład zespołów organizmów żywych
(Alteri 1998, Hilbeck et al. 1998, Hernandez et al. 1998, Losey et al. 1999,
Mizuki et al. 1999)
Redukcja różnorodności
biologicznej
• Poprzez likwidowanie mozaikowatości krajobrazu
rolniczego, jako ostoi dla wielu zanikających gatunków
roślin i zwierząt.
• Obok inwazji zawleczonych gatunków obcych
ekspansja GMO jest drugim krokiem ku absurdalnej,
bo PLANETARNEJ, uniformizacji organizmów
żywych.
III. PROBLEM GOSPODARCZOSPOŁECZNY POLSKI I EUROPY
to:
• BRAK PRACY i ŹRÓDEŁ UTRZYMANIA dla
milionów obywateli,
a nie
• NIEDOSTATEK lub ZŁA JAKOŚĆ PRODUKTÓW
ROLNYCH
Rozstrzyganie o przyszłości społeczeństwa
oraz o stanie środowiska jego bytowania wymaga
decyzji natury moralno-filozoficznej:
Jaka hierarchia wartości będzie podstawą?
• Czy maksymalizacja zysku dla wybranych i obcych?
• Czy zapisana w Konstytucji i w unijnym Traktacie
Lizbońskim sprawiedliwa zasada Rozwoju
Zrównoważonego = Obrona dobra wspólnego?
W przypadku upraw GMO pytamy :
co dla Ustawodawcy będzie wartością
nadrzędną:
• doraźny zysk zagranicznych właścicieli ziarna
zmodyfikowanego i naszych ich klientów?
czy
• dalekowzroczne dobro polskich rolników, naszego
społeczeństwa i naszego środowiska przyrodniczego, w
którym mamy żyć przez stulecia?
Rolniczy neokolonializm czy rozważna niezależność?
KTO PRZECIW GMO?
•
•
•
•
Konwent Marszałków
Sejmiki Wojewódzkie
Izby Rolnicze
Kilkudziesięciu akademickich profesorów, np. Komitet
Ochrony Przyrody PAN
• Kilkanaście dużych organizacji pozarządowych
• Partie PiS oraz ZIELONI 2004
• Zdecydowana większość obywateli Polski
DLACZEGO?
UPRAWY GMO ZASZKODZĄ POLSCE
GOSPODARCZO I SPOŁECZNIE
• Nasze rolnictwo opiera się na rodzimej produkcji,
eksporcie płodów i rodzimym przemyśle rolnym
(wytwórnie pasz, np. śruty rzepakowej)
• Daje stały dochód i zatrudnienie paru milionom ludzi
• Polska i UE ma nadmiar żywności (do 40% marnowane)
• Rynek wschodni straciliśmy, ale zachodni rośnie…
Po co nam opatentowane obce uprawy,
ryzykując ich negatywne skutki?
Polski eksport prod. rolno-spożywczych w
2011 r przekroczył 60 mld zł
Rozwój rolnictwa ekologicznego
Liczba gospodarstw ekologicznych w Polsce:
•
•
•
r. 1991 49
r. 2000 950
r. 2011 - 24 416
W ciągu 11 lat wzrost 25-krotny.
Wg. J. Mostowski 2012. Ekonatura 2/99: 27-29.
Uprawy GMO zagrażają rolnictwu
konwencjonalemu i ekologicznemu oraz
eksportowi smacznej żywności
• Wprowadzanie ich nie leży w interesie większości
Polaków, ani rolników, ani konsumentów, ani
eksporterów żywności, ani nie jest dobre dla przyrody.
• W 5 razy gęściej niż USA zaludnionej Polsce i pokrytej
drobnopowierzchniowymi uprawami nie ma warunków
dla odizolowania upraw GMO ani od upraw
konwencjonalnych i ekologicznych, ani od dzikiej
przyrody
Nieliczni zyskają, większość straci
• Polskie drobne rolnictwo najbardziej podatne na
wykonkurowanie przez rolnictwo „przemysłowe”
• Masowe uprawy GMO grożą bankructwem drobnych
rolników, jak w Indiach, i w konsekwencji wzrostem
bezrobocia o 1-2 mln Polaków.
• Kto da im zatrudnienie i utrzymanie ich rodzinom?
• Zagraniczne koncerny? W USA nie pomogły!
W czyim interesie trwa propaganda na
rzecz uwolnienia GMO w Polsce
wspierana w mediach przez kilku
biotechnologów?
Tym aspektem warto zainteresować
Najwyższą Izbę Kontroli, powołaną do
kontrolowania dbałości o interes
publiczny.
IV. MODERNIZACJA ROLNICTWA,
CZY TYLKO PRZEZ GMO?
•
•
•
•
•
Także przez:
a) uniezależnienie od ropy naftowej i chemizacji;
b) wzrost plonowania przez zwiększenie pracy ludzkiej
– roln. ekologiczne zmniejszające bezrobocie;
c) wzbogacanie różnorodności lokalnych odpornych
odmian i ras
d) nowe technologie: probiotyki, dobór hodowlany
wsparty markerami molekularnymi, heterozja,
nawadnianie kropelkowe;
e) rozwinięta biologiczna walka ze szkodnikami
Zamiast rolnictwa przemysłowego zubażającego
gleby polecajmy nową wiedzę rolniczą Świata:
Ho M-W, Burcher S, Li-Ching L i inni 2008.
FOOD FUTURES NOW: ORGANIC,
SUSTAINABLE, FOSSIL- FUEL -FREE
ISIS-TWN Report.
www.i-si-s.org.uk/foodFutures.php
To są wyniki badań nad tym, jak produkując żywność
można chronić społeczeństwo, zdrowie, środowisko, gleby,
klimat i uniezależniać rolnictwo od ropy i koncernów
V. WNIOSKI
• Pełne skutki upraw GMO, natury ekologicznej i
ewolucyjnej, będą rozpoznawalne z opóźnieniem o całe
dziesięciolecia.
• Twierdzenia o nieszkodliwości ekologicznej i
gospodarczej GMO są nienaukowe, a emocjonalne lub
interesowne.
• Wobec braku badań wpływ upraw GMO na przyrodę
znamy słabo. Jednak co ujawniono, jest tak
niepokojące, żeby wspierać ROZWAGĘ.
Wnioski c.d.
• Mając nadprodukcję żywności POLSKA NIE MA
ŻADNYCH POWODÓW, aby wprowadzać ten
ryzykowny i neokolonialny eksperyment,
• Przeciwnie mamy powody, by go nie dopuścić:
- chroniąc DZIEDZICTWO BIOLOGICZNOKULTUROWE setek pokoleń rolników Starego Świata
- chroniąc różnorodność biologiczną dzikiej przyrody.