Transcript ORGANIZMY MODYFIKOWANE GENETYCZNIE

ORGANIZMY
MODYFIKOWANE
GENETYCZNIE
CO TO JEST GMO? – organizmy modyfikowane
genetycznie:
(ang. Genetically Modified Organisms) –organizmy,
których genom został zmieniony metodami inżynierii
genetycznej w celu uzyskania nowych
cech fizjologicznych (lub zmiany istniejących). Pierwsze GMO
zostało stworzone w 1973 roku, a pierwsze próby polowe
miały miejsce w 1986 roku i dotyczyły tytoniu. Pierwsze
komercyjne GMO zaczęto sprzedawać w USA – w
pomidorach FlavrSavr [pomidor, który był pierwszym
przypadkiem komercyjnej, zmodyfikowanej
genetycznie rośliny uprawnej i jadalnej, dopuszczonej do
spożycia przez ludzi] zmniejszono aktywność genu
odpowiadającego za proces dojrzewania i mięknięcia
pomidora.
Modyfikacje, jakim podlegają organizmy
można podzielić na trzy grupy
- zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym
organizmie
- do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów
-wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku (organizmy
transgeniczne)
Modyfikacje genetyczne budzące najwięcej kontrowersji to przeważnie
wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają
modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę, nie występującą u niego
naturalnie.
Główne zastosowania modyfikacji:
- zmodyfikowane mikroorganizmy są używane do produkcji pewnych
substancji chemicznych, takich jak np. insulina
- modyfikowanie roślin pozwala dodać/wzmocnić cechy zwiększające
opłacalność produkcji.
Produkcja GMO w 2006 roku
Powierzchnia upraw roślin transgenicznych na świecie wzrosła o
15% od roku 2006, i wynosi 102 mln hektarów.
Wzrost powierzchni upraw transgenicznych od 2005 do 2006 roku wyniósł 13%. 102 mln ha –
czyli łączna powierzchnia upraw roślin transgenicznych na świecie to ponad 3x powierzchni Polski.
Pierwszy raz w historii przekroczona została granica 100 mln ha.
Najwięcej upraw roślin transgenicznych jest w krajach tzw. rozwiniętych. Ale w krajach tzw.
rozwijających się wzrost powierzchni upraw w ostatnim roku był dynamiczniejszy. Szczególnie
widać to na przykładzie Indii, gdzie areał upraw bawełny Bt niemal się potroił, co ustanawia ten
kraj największym producentem bawełny na świecie.
Modyfikacje roślin uprawnych polegają przede wszystkim na
wprowadzeniu lub usunięciu z nich określonych genów. Modyfikacje mają
przede wszystkim na celu:
- zwiększenie odporności na herbicydy i szkodniki,
- zwiększenie odporności na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybowe,
- zwiększenie tolerancji na stres abiotyczny (głównie zmiany klimatyczne),
- przedłużenie trwałości owoców,
- poprawę składu kwasów tłuszczowych oraz aminokwasów białek,
- unormowanie stężenia fito estrogenów,
- zwiększenie zawartości suchej masy,
- zmianę zawartości węglowodanów, karotenoidów i witamin,
- usunięcie składników anty żywieniowych – toksyn, związków utrudniających
przyswajanie składników odżywczych oraz związków które podczas obróbki kulinarnej
ulegają reakcjom chemicznym wytwarzając toksyny. Modyfikacje te zwiększają np.
zawartość nutraceutyków czyli substancji niezbędnych dla zdrowia.
Na świecie najczęściej modyfikowanymi roślinami są: kukurydza,
pomidory, soja zwyczajna, ziemniaki, bawełna, melony, tytoń. W Europie
najczęściej modyfikuje się: kukurydzę, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki.
Kraje produkujące najwięcej GMO to w kolejności: USA, Argentyna,
Kanada, Brazylia, Chiny, RPA,
Z roślin modyfikowanych genetycznie najczęściej uprawia się soję – z odpornością na
herbicydy (środki ochrony roślin). Soja jako bogate źródło białka jest wykorzystywana
głównie jako pasza
dla trzody chlewnej. Drugą pod względem popularności rośliną transgeniczną jest
kukurydza z modyfikacją Bt. Kukurydza taka jest odporna na larwy powszechnego
szkodnika – omacnicę prosowiankę.Jak widać na wykresie najczęściej uprawiane
rośliny transgeniczne to soja, kukurydza, bawełna i
rzepak. Te rośliny to przede wszystkim agrobiotechnologia na świecie.
Modyfikacje zwierząt mają na celu głównie: uzyskanie zwierząt o
pożądanych cechach w hodowli – szybciej rosnące świnie, ryby,
zastosowaniu ich w produkcji białek, enzymów, innych substancji
wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym (jako
bioreaktory), uodpornieniu na choroby.
Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze
względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest
bardzo skomplikowany i trwa długo, koszty są bardzo duże.
Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują lub są
bezpłodne.
Zalety żywności GMO
Najważniejsze zalety żywności modyfikowanej genetycznie:
- Genetycznie modyfikowana żywność przed wprowadzeniem na rynek jest
szczegółowo i dokładnie badana pod kątem bezpieczeństwa dla ludzi i
zwierząt.
- Rośliny GMO mogą być uprawiane na terenach, gdzie występują
nieprzyjazne warunki klimatyczne, takie jak: mróz, wysoka temperatura,
susze, nadmiar promieniowania słonecznego.
- Modyfikacje genetyczne umożliwiają uzyskanie wysokich plonów zbóż
przy gorszych warunkach glebowych.
- Rośliny GMO przyczyniają się do zmniejszenia zużycia pestycydów,
ponieważ nie muszą być spryskiwane chemikaliami przeciwko szkodnikom
i chwastom.
- Żywność GMO często posiada lepsze walory smakowe bądź zapachowe od
tradycyjnej żywności.
- Żywność modyfikowana genetycznie dłużej pozostaje świeża, co ma duże
znaczenie w jej transporcie oraz składowaniu.
- Żywność modyfikowana genetycznie ma udoskonalony skład chemiczny,
dzięki czemu niektóre GMO działają jak leki – „złoty ryż” ma zwiększoną
ilość witaminy A prawie dwudziestokrotnie.
Wady żywności GMO:
- Zaburzenia ekosystemu,
- występują nowe rodzaje protein w roślinach
transgenicznych, a także możliwa duża koncentracja endoksyn
BT, które mogą powodować alergie oraz inne skutki
niepożądane dla zdrowia,
- szkodliwość zmodyfikowanych roślin, które wytwarzają
substancje owadobójcze, dla pożytecznych i nieszkodliwych
gatunków owadów,
- rozpylanie się w sposób niekontrolowany
pyłków roślin zmodyfikowanych na inne uprawy, które w ten
sposób zostają zmienione genetycznie, może to stanowić
zagrożenie dla upraw ekologicznych,
- GMO powoduje nieodwracalne zmiany w organizmach,
- uwalnianie się do środowiska zmodyfikowanych genetycznie
substancji,
- kontrowersyjność GMO w sferze etyki.
Sondaże: Polacy nie chcą kupować GMO!
Wg przeprowadzanych sondaży Polacy nie chcą kupować
produktów zawierających składniki GMO.
„Strefy Wolne od GMO”- jest obszar w obrębie którego nie są
uprawiane rośliny modyfikowane genetycznie, nie są
przetwarzane, ani sprzedawane.
Aby prawnie zakazać uprawy roślin
transgenicznych na danym obszarze
konieczna jest decyzja
polskiego rządu. Po dopuszczeniu przez
Komisję Europejską na unijny rynek
kukurydzy Bt (MON 810) polski rząd
złożył wniosek o dwuletni zakaz uprawy
tej kukurydzy na terenie Polski
argumentując go m.in. potrzebą
przeprowadzenie szczegółowych badać
wpływu tejże kukurydzy na nasze, polskie
środowisko. Wniosek został pozytywnie
rozpatrzony i w Polsce obowiązuje
dwuletni zakaz uprawy tej rośliny.
Genetycznie zmodyfikowane rośliny budzą wiele kontrowersji i są
przedmiotem międzynarodowej debaty. Nie rozwiążą one jednak problemów
żywieniowych czy ekonomicznych świata. Nie ma bowiem jednego
rozwiązania wszystkich problemów cywilizacyjnych. Genetycznie
zmodyfikowane rośliny są tylko jednym z narzędzi, którymi dysponuje dziś
człowiek. Mogą one przy odpowiednim wykorzystaniu pomóc w
walce zarówno z biedą w krajach rozwijających się, jak i zanieczyszczeniem
środowiska w krajach rozwiniętych. To od nas zależy, jak wykorzystamy te
możliwości.
*CIEKAWOSTKA
Jak otrzymać organizm zmodyfikowany genetycznie?
Aby otrzymany organizm był transgeniczny, należy do niego wprowadzić
kawałek DNA, który pochodzi od obcego organizmu. Nim jakiś organizm
zostanie genetycznie zmieniony, transformowany, należy posiadać
fragment materiału genetycznego, który pochodzi z innego organizmu.
Może on zostać wycięty z większego fragmentu DNA, dzięki enzymom
restrykcyjnym. Są to cząsteczki białek, które potrafią przecinać nić DNA,
częstokroć czynią to w specyficznym miejscu, dzięki czemu możliwe jest
wycięcie takiego fragmentu jaki jest potrzebny.