Mustafa Salman Pazarlama Müdürü 16 Eylül 2014 İstanbul

Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Projeleri için TurSEFF Finansmanı

DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY

1 - GENEL TURSEFF TANITIMI

IMPLEMENTED BY DESIGNED BY SUPPORTED BY

Program Yapısı

265M $’lik Fon ÜcretsizTeknik Destek Paketi

KOBİ ler – Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Projeleri

Doğrulama Danışmanı

TurSEFF nedir?

Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansman Programı Yatırımcı firma:

• •

KOBİ Yatırım Türü: Enerji Verimliliği

•

(EV) Yenilebilir Enerji (YE) Üst Limit: 5 milyon Euro Enerji Verimliliği (EV) Yenilenebilir Enerji (YE)

TurSEFF kapsamındaki EV Projeleri Örnekleri

Kojenerasyon sistemleri (ısı ve elektrik) Tri jenerasyon (ısıtma,soğutma ve elektrik) Pro sesin iyileştirilmesi Enerji/bina yönetim sistemi uygulamaları Isı geri kazanımı Yardımcı ekipman iyileştirilmesi (basınçlı hava sistemleri, aydınlatma, buhar& sıcak su sistemi, bina izolasyonu, HVAC, pompa ve motorlar, transformatörler ve elektrik sistemleri)

TurSEFF kapsamındaki YE Projeleri

Hidro Rüzgar Biyo kütle ve Biyogaz • Kurulu gücü 10 MW’ı geçmeyen küçük nehir tipi hidroelektrik santraller • EBRD çevresel kriterlere uygunluk onayı • APG> 1.3 kWh/EUR ; NBD> 0; GÖS < 15 yıl • Toplam Kurulu gücü 10 MW’ı geçmeyen rüzgar türbinlerinin kurulumu • EBRD çevresel kriterlere uygunluk onayı • APG> 1.3kWh/EUR ; NBD> 0; GÖS< 15 yıl • Biyokütle yanma sistemleri ( ısı ve/veya elektrik) • APG> 1.3 kWh/EUR ; NBD > 0; GÖS < 15 yıl Güneş Jeo termal • Prosesler için sıcak su üretimi, alan ısıtma /soğutma , sıcak kullanım suyu amaçlı ısıl güneş enerji sistemleri • PV Güneş Paneli • APG> 1.3 kWh/EUR ; NBD > 0; GÖS < 15 yıl • Jeotermal ısı pompaları • APG> 1.3 kWh/EUR ; NBD > 0; GÖS< 15 yıl

Enerji Verimliliği Projeleri TurSEFF Uygunluk Kriterleri

Yatırım <250,000 Euro • Uygun Malzeme/ Ekipman Listesi (LEME/LESI) http://www.turseff.org/tr/sayfa/giris • Kazanlar, HVAC, Kompresörler, İzolasyon, Mikrokojenerasyon , Isı pompaları, Motorlar, Pompalar, Chillerler, Trafolar, Kompanzasyon, Aydınlatma, Otomasyon, Güneş enerjili su ısıtıcıları, PV, Pencereler, 0< Yatırım <5 Milyon Euro • Enerji Tasarruf Oranı >%20 (yerini aldığı sistem ile karşılaştırılır) • İç Verim Oranı >%7 (sadece enerji tasarrufundan hesaplanır) • Üretim kapasitesi artışı <%100 (%100’den fazla artışlarda özel izin ile finansman sağlanabilir)

Başvuru Aşamaları

1 Müşteri partner bankaya başvurur 2 Partner banka müşterinin kredibilitesini ve TurSEFF temel kriterlere uygunluğunu onaylar ve müşteriden “Taahhüt Mektubu”nu alır.

3 Banka proje ile ilgili dökümanları TurSEFF’e yönlendirir

Başvuru Aşamaları

7 4 TURSEFF ekibi projeyi finansal, teknik ve çevresel olarak değerlendirir 5 Proje kriterlere göre uygun ise ilgili bankaya onay verilir 6 Banka kredi teklifini müşteriye sunar Şube, kredi kullanımı ve projenin tamamlanma bilgisini TurSEFF’e iletir.

Temel Kriterler Kimler Başvurabilir?

AB KOBİ kriterlerine uyan özel sektör işletmeleri

Azami 50 M EUR yıllık ciro veya 43 M EUR yıllık bilanço Azami 250 çalışan Özel Sektör İşletmeleri (asgari %51 özel)

TurSEFF’e Uymayan Yatırımlar

Kamu kuruluşları Silah, tütün, sert alkol üreticileri Tüm motorlu araç yatırımları Yeni bina inşaat yapım giderleri Bireysel başvurular (konutlar) 11

TURSEFF- I Programının İki Yıllık Performans Sonuçları

Toplam kredi tutarı 264 milyon USD (fonun %93’i)

‣

Toplam proje sayısı 374 adet.

 Enerji Verimliliği Projeleri 177 milyon USD   Büyük ölçekli projeler 99 adet ;167 milyon USD Küçük ölçekli projeler 233 adet ; 74 milyon USD  Yenilenebilir Enerji Projeleri 87 milyon USD  Tedarikçi kredileri 39 adet ; 23 milyon USD

Sektör bazında finansman 2010-2012

Sektör başına düşen kredi miktarları

13

DESIGNED BY

2 - PV SOLAR YATIRIMLARINDA TURSEFF KREDİLERİ

SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY

Dağılım

Temmuz 2013 Eylül 2014 Toplam • 238 Proje (76 EE & 162 RE) • 195 milyon EUR (24 EE & 171 RE) € 0 €1-€250,000 €250,000-€1,000,000 €1,000,000-€5,000,000 €5,000,000+

35 PV projesi, toplam 14.79 milyon EUR tutarındaki PV yatırımına kredi kullandırıldı.

15

Hayali Örnek Çalışma: Van!

İç elektrik tüketimini karşılayacak PV sistemi kurulumu

TurSEFF Örnek Proje

Şehir Sektör Ana Yatırım Enerji tasarrufu [MWh/yıl] Parasal Tasarruf [EUR/yıl] Van Tekstil 500 kWp 760 67,000 EUR Parasal Tasarruf Aylık(EUR/ay) 5,500 EUR Temel kabuller Elektrik fiyatı 0.28 TL/kWh Spesifik yatırım 1,000 EUR/kWp - Panel verimi %15.2

Kullanılacak alan 3,283 m 2 Yatırım Bedeli Kredi /Yatırım Oranı Karbon Tasarrufu [tCO 2eq /yıl] Geri Ödeme IRR (iç verim oranı) 500,000 EUR %100 385 7.5 yıl %12.5

16

Van Enerji Verimliliği PV Projeleri

Elektrik fiyatının geri ödeme üzerine etkisi Kabuller •1,000 EUR/kW spesifik yatırım •Performans faktörü %80 •Işınım kaynağı: RetScreen database 17

Öz tüketim PV projesi için uygunluk

Enerji Verimliliği Projeleri

• €250,000 < Kredi Miktarı < €5,000,000 • Projeler öz tüketim talebini karşılamaya yönelik üretimi hedeflemektedir.

TurSEFF,  Proje Değerlendirme Raporu (PAR) hazırlar.

İç Verim Oranı (IRR) KRİTERLER > 7% 18

Gelir amaçlı PV projesi için uygunluk

Yenilenebilir Enerji Projeleri

• €250,000 < Kredi Miktarı < €5,000,000 • Projeler öncelikli olarak üretilen enerjinin şebekeye satışını hedeflemektedir.

TurSEFF,  Proje Değerlendirme Raporu (PAR) hazırlar.

KRİTERLER Anahtar Performans Endeksi (KPI) N et Bugünkü Değer (NPV)

(%7 ıskonto oranı ile)

> 1.3 kWh/ €/year Pozitif Basit geri ödeme dönemi 15 yıldan az 19

Küçük ölçekli PV projesi için uygunluk

Küçük Ölçekli Projeler (LEME LESI)

• Kredi Miktarı ≤ €250,000 • Aşağıdaki teknik kriterler üzerinden hızlı değerlendirme yapılır; – Mono/Polikristalin Paneller: Panel Verimliliği > 15% – İnce film Paneller: Panel Verimliliği > 10% 20

Pazar bölümlendirme

Ticari lisanssız < 1 MW Konut lisanssız < 10 kW Ticari lisanslı > 1 MW Türkiye PV Güneş Pazarı Türkiye Enerji Pazarının

Anahtar İtici Gücü

; •Kapasite ve •Üretilen enerji miktarlarının talebi karşılayamamasıdır.

TurSEFF; 1.

Ticari lisanssız ve 2.

Ticari lisanslı Projelere kredi desteği verebilir.

21

Ticari lisanssız (<1 MW) pazarı

Avantajlar

•Elektrik üretim lisansı gerekmez; •Asıl amaç elektrik tüketimini azaltmak ise gelirler perakende elektrik alış fiyatından hesaplanabilir, kısa geri ödeme süresi (kur riski) •Türkiye’nin her yerinde cazip bir yatırımdır

Dezavantajlar

•Şebekeye elektrik satmaları gerektiğinde sadece YEKDEM fiyatı kullanabilirler, serbest piyasa fiyatı kullanamazlar  fiyat esnekliği yok •Elektrik dağıtım şebekeleri tarafından proje onayı yavaş  pazarda belirsizlik •10 kW’lik tesis ile 1 MW tesis için gereken dokümantasyon aynı  bürokratik zorluklar 22

Lisanslı Üretim Pazarı

Avantajlar

•Serbest piyasa fiyatı veya YEKDEM fiyatı kullanabilirler  YEKDEM fiyatı serbest piyasadan avantajlı; fiyat esnekliği; Güncel •Spesifik yatırım maliyeti düşük (EUR/kW)  düşük sermaye giderleri (CAPEX) •Gelecekte büyüme potansiyeli •Artmaya devam eden talebi karşılamaya destek oluyorlar •Serbest tüketicilere doğrudan satış imkanı

Dezavantajlar

•EPDK lisansı zorunluluğu  lisans alma prosedüründe belirsizlikler; •Pazar henüz çok yeni lisansın Aralık 2013’te verilmesi bekleniyordu. 2015’e kadar az sayıda proje hayata geçebilecek  son onayı almak için uzun bir süreç var: 600 MW of lık •Projenin karlılığı kurulum yerine (ve yarışma ihalesine) bağlı 23

Tasarım ve kurulum riskleri

Tasarım ve Kurulum Riskleri T ürkiye’de aktif çok sayıda küçük ve orta boy yerli ve uluslararası EPC firması bulunmakta. Kurulum riskleri genellikle EPC firmasının tecrübesi ile ilgilidir  Türkiye’de kurulum riskleri

düşük ve orta

seviye olarak değerlendirilebilir.

Risk azaltıcı önlem

 dikkate alınmalıdır EPC seçiminde tecrübe ve finansal güç 24

Uygulamada gecikme riskleri

Uygulamada gecikme Riski Türkiye’de bağlantı izni değerlendirme ve sonuçlandırma hızı düşüktür. Ayrıca ekipman nakliyesinin ve tesliminin kötü planlanması da uygulamada gecikmelere sebep olabilir.

gecikme riskleri

orta ve yüksek’tir.

 Türkiye’de uygulamada

Risk azaltıcı önlem

 gerekli izinlerin alınmasını ve ürün tedarikinin dikkatle planlanması ve EPC firmasının doğru seçimi (Firma yabancı ise iyi bir Türk firma ile birlikte çalışmalıdır) 25

İşletme riskleri

İşletme Riskleri PV sistemleri sıradan (bakım) ve sıradışı (onarım) bakıma ihtiyaç duyarlar. Panel faktörüdür  verimi zamanla azalır (yılda %0.7-0.9). PV panel performansı bir PV projesinin finanse edilebilirliğinin en önemli işletim riskleri

orta ve yüksek

‘tir.

Risk azaltıcı önlem

 yatırımcı ve hizmet sağlayan firma arasındaki kontratta ekipmanın performans testleri ve zaman içinde (10-25 yıl sonraki) performans garantileri konularının belirlenmesi . 26

Fiyat riskleri

Enerji verimliliği amaçlı lisanssız PV projelerinin fiyat riskleri Elektrik perakende satış fiyatları şu anda döviz kuruna bağlı olarak düşük olsa da yükselmesi bekleniyor  bu projelerin fiyat riskleri

düşüktür

. Şebekeye satış amaçlı lisanssız PV projelerinin fiyat riskleri Bu tür projelerin tek satış opsiyonu 10 yıl için verilen YEKDEM mekanizmasıdır (baz fiyat + yerli üretim desteği)  10. yıldan sonra satış fiyatının belirsiz olması bu tür projelerin fiyat risklerinin

orta ve yüksek

olmasına yol açıyor Lisanslı yenilenebilir enerji PV projelerinin fiyat riskleri Bu tür tesisler hem serbest satış piyasasına hem de YEKDEM mekanizmasına ulaşabilmektedir, serbest piyasada elektrik fiyatlarının düşmesi beklenmemektedir  bu tür projelerin fiyat riski

düşüktür

.

27

Teknoloji Riskleri

Teknoloji Riskleri PV sistemlerinin teknolojisi dünya çapında denenmiş ve kendini kanıtlamış bir teknoloji olup Türkiye PV pazarında pek çok yerli ve yabancı üretici bulunmaktadır  teknoloji riski

düşüktür Risk azaltıcı önlem

 doğru seçilmesi EPC ve ekipman tedarikçilerinin 28

Finansal Riskler

Finansal Riskler Faiz oranı sabit ve vade yeteri kadar uzun ise finansal risklerin düşük olduğu söylenebilir. Faiz oranı değişken ve vade kısa ise, finansal risk

orta veya yüksek

olarak değerlendirilebilir

Risk azaltıcı önlem

 Pazarda mevcut finansman olanaklarının (TurSEFF veya MidSEFF gibi) dikkatle incelenmesi ile normal ticari kaynaklardan daha iyi fiyatlı ve vadeli kaynaklara ulaşılabilir 29

Kur Riski

Kur riski Pazar koşullarında EUR/TRY ve EUR/USD kurları son derece değişken olabilir. Kredi kullanılan para birimi ile projenin maliyet, gelir ve giderlerinin aynı birimde olmaması halinde kur riski

orta ve yüksek

olarak değerlendirilir.

Risk azaltıcı önlem

 yapılmalıdır Projenin gelirleri, giderleri ve maliyeti ile aynı para birimden kullanılan kredi kuru riskleri düşürür. Ayrıca projenin finansal sürdürülebilirliğini ve hassas noktalarını daha iyi anlamak için kur değişiminin etkilerini inceleyen duyarlılık analizleri 30

İletişim

TEŞEKKÜR EDERİZ… Asmadalı Sokak No:27 Koşuyolu / Kadıköy 34718 Istanbul / TURKEY Tel: +90 216 340 0020 Fax: +90 216 339 2444 www.turseff.org

31