Transcript Balıkçılık Yönetimi

BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
Bölüm 1. Giriş – Balıkçılık Yönetimi
1.2 Balıkçılık yönetimi nedir?
2/47

Balıkçılık yönetiminin kesin bir tanımı bulunmamaktadır.
Bu yüzden kendi içindeki uygulamalarında bazen
sorunlar oluşabilmektedir. Bu sorunlara yol açmamak
adına bu ders kapsamında FAO’nun balıkçılık yönetimi
tanımı kullanılacaktır.
«Bilgi toplama, analiz yapma, planlama, istişare yapma
ve karar alma, kaynakları paylaştırma, kaynakların
verimliliğinin devamını sağlama ve diğer balıkçılık
hedeflerinin başarılması için, gerektiğinde yaptırım
uygulayarak, balıkçılık aktivitelerini yöneten kuralları
ve düzenlemeleri icra etmenin ve formülleştirmenin
tümünü kapsayan süreçtir»
1.3.1 Balıkçılık yöneticisi kimdir?
3/47


Balıkçılık yöneticisi terimi tek kişiyi ifade
etmemektedir. Balıkçılık yöneticisi, balıkçılık
yönetimi ile görevli otoritenin başkanı konumunda
olan kişi veya kişilerdir.
Bireysel, yerel, bölgesel veya ulusal düzeydeki
balıkçılıkta yönetim uygulamalarından sorumlu
insanlar örnek gösterilebilir.
1.3.1 Balıkçılık neden yönetilmelidir?
4/47






Balık kaynakları kullanımı rasyonel bir şekilde yönetilmediği
sürece yok olmaya mahkumdur.
Günümüzde her üç ana balık stoğundan biri aşırı avcılığa
maruz kalmaktadır.
Avcılık yoluyla elde edilen üretim miktarı maksimum sınırına
ulaşmıştır.
Balıkçılık dinamik yapısı nedeniyle birçok değişkenin etkisi
altındadır ve bu nedenle yönetilmesi zorunludur.
Balıkçılığın, birçok bölgede birçok tür üzerine birçok av aracı
ile yapılması anlaşmazlıklar ve zorluklar doğurur ve bunların
çözümü yönetimle mümkündür.
Biyolojik ve ekonomik sürdürülebilirliğin sağlanması ancak
balıkçılık yönetimi ile mümkündür.
BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM I: Balıkçılığın
Temel Boyutları
Bölüm 3. Balıkçılık Yönetiminin Sosyal Yönleri
Balıkçılık Yöneticisi Neyi Yönetir?
6/47
en az 3 ne
çocuk
BuHepiniz
adam kendini
Daha
vahim;
yapın
!
sanıyor?
Balıkçılık
Yöneticisi

Başkan
mı?
Balıkçılık Yöneticisi Neyi Yönetir?
7/47
Oysa Balıkçılık Yönetimi İnsan Yönetimidir
3.2 Kamusal Mülkiyet Trajedisi
8/47
«Kamusal Mülkiyet Trajedisi» (Orta Malının Trajedisi)
Ortak kaynağı tüketen bir grubun uzun vadeli yararlarına aykırı
olduğunu bilmelerine rağmen, her birinin kendi çıkarları
doğrultusunda bağımsız ve rasyonel davranarak, paylaşılan bir
kaynağı tüketmesidir (Ekolojist Garrett Hardin, 1968).
9/47
3.2.1 Orta Malları için bir bilimin
geliştirilmesi
Orta Mallar dört temel mülkiyet hakları rejimlerinde yer alır:
1) Açık Erişim (open-access): erişim ücretsiz ve herkese açık
2) Özel mülkiyet (private property): kişi veya kuruluşların bir
kaynağın kullanımını düzenleme hakkı ve diğerlerini hariç
tutma durumudur.
3) Devlet mülkü (state property): kullanımın düzenlenmesi ve
erişimin kontrol edilmesi için hükümetin özel hakları elinde
bulundurmasıdır.
4) Toplumsal mülkiyet/Ortak mal (common property):
kaynak, kendi kullanımını düzenleyen ve diğerlerini dışlayan
belirli bir topluluğa aittir.
10/47
3.8.2 Yerelleşmiş Yönetimin
Avantajları ve Güçlü Yönleri

Hükümet birimlerinin kaynak yönetiminde,
özellikle bölgesel seviyede, etkinliğinin zayıflığını
ele alır.

Paydaşların güçlenmesini sağlar.

Kırsal kalkınma için ön şart olarak görülebilir.


“İyi idareciliğin” gelişimi için ön şart olarak
düşünülebilir.
Yoksulluğun azaltılması için bir araçtır.
11/47
3.8.2 Yerelleşmiş Yönetimin
Avantajları ve Güçlü Yönleri



Mümkün olan en düşük örgüt düzeyinde problem
çözme ve yönetime katılımı sağlar.
Yerelleşme külfetli devlet hiyerarşileri kaldırır, bazı
kamu hizmetleri sağlamak için düşük maliyetli bir
yoldur.
Yerelleşme kurumsal reform ve/veya
mevzuatın oluşturulmasını teşvik edebilir.
yeni
12/47
3.8.3 Yerelleşmiş Yönetimin
Kısıtlamaları ve Zorlukları




Kamu hizmetleri kaybına ve eşitsizliğin artmasına
neden olabilir.
bölgesel düzeyde idareciler demokratik olmayabilir,
kaynakların seçkin bir sınıfa imtiyazı söz konusu
olabilir.
Temsiliyet eksikliği doğabilir.
“Mümkün olan en düşük örgüt düzeyi” belirlenmesi
güçtür, bazı durumlarda “yetki devri” yerelleşmeden
çok merkezileşmeye ihtiyaç duyabilir.
13/47
3.8.3 Yerelleşmiş Yönetimin
Kısıtlamaları ve Zorlukları



Ekosistemler nadiren tek bir yerel yönetimsel yetki
sınırı içerisine girer.
Yerel çatışma ve sosyal gerginlikler doğurabilir ve
kaynakların aşırı kullanımına neden olabilir.
Yerel yargı, yerelleşme sürecinde kendilerine düşen
yeni sorumlulukları yürütmek için gerekli mali
desteği çok nadiren alabilir.
BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM I: Balıkçılığın
Temel Boyutları
Bölüm 4. Ekonomik İlkeler: Balıkçılığa Ekonomik Bir Bakış Açısı
4.1.1 Bir balıkçılığın farklı bileşenleri
15/47
Balıkçılık birtakım kritere göre şöyle sınıflandırılabilir:
Ekonomik kategori (endüstriyel, küçük balıkçı, geçim)
Mekânsal boyut (tatlı su: göl, nehir; deniz: kıyı, okyanus, yabancı
sular)
3. Mevsimsel profil (doğal farklılıklar için dinamik adaptasyonlar
içerebilir)
4. Menşe limanı (geminin bağlı olduğu liman)
5. Karaya çıkış limanları (hangi limandan filonun işlettildiği)
6. Av araçları ( değişen mevsimler)
7. Gemi boyutu (gemi uzunluğu, tonajı, motor büyüklüğü)
8. Hedef türler (çok türlü balıkçılık, değişen mevsimler)
9. Ürün çeşitleri (taze, dondurulmuş, konserve, tuzlanmış vb.)
10. Pazarlar (açık artırma, tüccarlar, dikey entegrasyon, satış
organizasyonları, işleme sanayi vb.)
1.
2.
BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM III: Yönetim
Önlemleri ve Araçları
Bölüm 7. Av Araçlarının ve Yöntemlerinin Düzenlenmesi
4.1.1 Bir balıkçılığın farklı bileşenleri
17/47Ekosistem
Etkisi ve Av
Aracı
Kaçış Sonrası
Yaşam Oranı
Boy
Seçme
Tür Seçme
Hayalet
Avcılık
Habitat
Etkisi
Enerji
Verimliliği
Av Kalitesi
Ekosistem
Etki İndeksi
Solungaç Ağı
8
4
Fırsat
maliyeti
5
1
7
8
5
5.4
Fanyalı Ağ
Pinterler
2
4
6
7
5
3
4
5
7
5
5
6
6
9
8
3
10
9
3
8
7
9
8
8
9
8
9
8
8
9
5
9
8
9
9
4.7
7.3
7.1
7.3
7.6
Zıpkın,
Mızrak
8
9
5
10
10
8
9
8.4
Pelajik Trol
4
7
3
9
9
4
8
6.3
-
7
5
9
9
8
8
7.7
2
2
5
10
6
9
9
7.6
Herhangi bir malın üretimini bir birim artırmak
için başka bir maldan vazgeçilmesi gereken mal
ve/veya kazanç miktarıdır.
Oltacılık
Paragat
Tuzaklar
6 iktisadi
9
2
2
6
4.7
Başka4 bir 4deyişle
bir
seçim
yapılırken
4
4
6
9
2
1
6
4.6
vazgeçilmek
zorunda
kalınan
ikinci
en
iyi
1
1
7
9
4
2
6
4.3
alternatiftir.
5
5
6
9
4
5
8
6.0
Dip Trolü
Algarna
Karides Trolü
Sürütme Ağı
Gırgır
Iğrıp
Bölüm 8. Alan ve Zaman Kısıtlamaları (Ek)
BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM III: Yönetim
Önlemleri ve Araçları
Bölüm 8. Alan ve Zaman Kısıtlamaları
Ülkemizdeki Özel Çevre Koruma Bölgeleri
19/47
•
•
•
•
•
•
•
Gökova
Köyceğiz-Dalyan
Fethiye-Göcek
Patara
Kaş-Kekova
Göksu Deltası
Belek
•
•
•
•
•
•
•
Foça
Datça-Bozburun
Pamukkale
Gölbaşı
Ihlara
Tuz Gölü
Uzungöl
Alan ve zaman kısıtlamalarının avantajları
20/47
Alan ve zaman kısıtlamaları, balıkçılık yöneticilerine amaçlarına
ulaşmak için şu yollarla yardım edebilir:
 8.2.1.1 Özel yaşam evrelerinin hasadının sınırlandırılması
 8.2.1.2 Bir balıkçılığın tekrar yapılanma evresi boyunca
tükenmiş stokların ve onların yaşam alanlarının korunması
 8.2.1.3 Genetik kaynakların korunması
 8.2.1.4 Avlanan popülasyonların sürdürülebilirliği için kritik
olan habitatların korunması
 8.2.1.5 Aşırı avcılık kapasitesini sınırlandırmak ve avın
parasal değerinin optimize edilmesi
Alan ve zaman kısıtlamalarının dezavantajları
21/47






AVANTAJLARI
Kavramsal Kolaylık:
Diğer yollar ile korunamayan hedef dışı türlerin
korunması için iyi bir seçim:
Karmaşık balıkçılık bölgelerinde verilerin az olduğu veya
bulunmadığı zaman stok koruması için izlenebilir bir
yaklaşım
Hassas bentik habitatların korunması için sağlıklı bir
yaklaşım
Belirsizliğe karşı sigorta
Sürekli geliştirme için bir araç
22/47
8.2.1 Bir balıkçılık yönetim önlemi
olarak alan ve zaman kısıtlamaları
DEZAVANTAJLARI
Kurumlar arası görüşme
 Bazı durumlarda yüksek ekonomik
maliyet
 Uygulama
 Uygunluğa karşı istek

BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM III: Yönetim
Önlemleri ve Araçları
Bölüm 9. Girdi ve Çıktı Kontrolleri: Sorumlu Balıkçılıkta
Balıkçılık Çabası ve Av Yönetimi Uygulaması
24/47
9.2 Girdi ve çıktı kontrolleri
nelerdir?
Bölüm 8. Alan ve Zaman Kısıtlamaları (Ek)
25/47
9.2.1. Girdi kontrolleri veya
balıkçılık çabası yönetimi
Girdi kontrolleri balıkçıların balık yakalamak için
kullandıkları av araçlarının kullanım yoğunluğuna
koyulan kısıtlamalardır.
1) Balıkçı Teknelerinin Boyut ve Sayılarını
(Balıkçılık Kapasite Kontrolleri)
Bölüm 8. Alan ve Zaman Kısıtlamaları (Ek)
26/47
9.2.1. Girdi kontrolleri veya
balıkçılık çabası yönetimi
Girdi kontrolleri balıkçıların balık yakalamak için
kullandıkları av araçlarının kullanım yoğunluğuna
koyulan kısıtlamalardır.
2) Balıkçı Teknelerinin Avlanma Sürelerini
(Tekne Kullanım Kontrolleri)
Bölüm 8. Alan ve Zaman Kısıtlamaları (Ek)
27/47
9.2.1. Girdi kontrolleri veya
balıkçılık çabası yönetimi
Girdi kontrolleri balıkçıların balık yakalamak için
kullandıkları av araçlarının kullanım yoğunluğuna
koyulan kısıtlamalardır.
3) Hem Kapasite Hem de Kullanım Kontrolü
(Balıkçılık Çabası Kontrolleri)
28/47
9.2.1. Girdi kontrolleri veya
balıkçılık çabası yönetimi
Girdi kontrolleri balıkçıların balık yakalamak için
kullandıkları av araçlarının kullanım yoğunluğuna
koyulan kısıtlamalardır.
Bazı durumlarda Balıkçı teknelerinin ikmallerine
getirilen kısıtlamalar olabilir.
(Yakıt vd.)
29/47
9.2.1. Girdi kontrolleri veya
balıkçılık çabası yönetimi
Girdi kontrolleri balıkçıların balık yakalamak için
kullandıkları av araçlarının kullanım yoğunluğuna
koyulan kısıtlamalardır.
Bazı durumlarda ise daha az mekanize olan balıkçılıkta
kullanılan av araçlarının miktarları veya tayfa sayıları
30/47
9.2.2. Çıktı kontrolleri veya av
yönetimi
Çıktı kontrolleri avcılıktan gelen balık miktarının
doğrudan sınırlandırılmasıdır.
1) Balıkçılıktan belirli bir dönem için
yakalanacak balık tonajına veya adedine konulan
kısıtlama
TAC (toplam izin verilebilir av), Genellikle toplam izin verilebilir karaya
çıkarılan miktardır.
31/47
9.2.2. Çıktı kontrolleri veya av
yönetimi
Çıktı kontrolleri avcılıktan gelen balık miktarının
doğrudan sınırlandırılmasıdır.
2) Hedef dışı av miktarı kısıtlaması
Hedef dışı, avlanan miktarın önemli bir
oranını teşkil edebilir.
9.2.3 Genellikle uygulanacak olan balıkçılık
çabası ve av yönetimi kontrolleri için gereksinim
32/47
Tüm
balıkçılara
uygulanmalı.
Balıkçılık yöneticileri kendi yetki
bölgelerindeki tüm balıkçı gemileri
için önlemler almalıdır.
BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM III: Yönetim
Önlemleri ve Araçları
Bölüm 10. Hak Tabanlı Balıkçılık Yönetimi:
Erişim ve Hasat Yönetiminde Kullanım Hakları
34/47
10.1 Hak tabanlı balıkçılık yönetimi
nedir?
«Hak tabanlı yönetim»
bireyler,
topluluklar,
kuruluşlar,
hükümetler
tarafından balıkçılık ile ilgili olarak sahip olunan
haklara odaklanan balıkçılık yönetimine bir yaklaşım
biçimidir.
35/47
10.1.1 Mülkiyet hakları:
Denizdeki balığın sahibi kimdir?
Mülkiyet hakları farklı şekillerdeki mülkler üzerinde
(balık stoku, balıkçı teknesi veya balıkçılık yapma izni)
oluşan insanlar arasındaki ilişkilerilerdir.
36/47
10.1.1 Mülkiyet hakları:
Denizdeki balığın sahibi kimdir?
Denizlerdeki balığa uyarlanabilen mülkiyeti ile ilgili 4 çeşit
«Mülkiyet Hakkı» düzenlemeleri vardır:
1)
2)
3)
4)
Sahipsiz (Açık Erişim)
Özel mülkiyet
Devlet mülkiyeti
Ortak mülkiyet
 Hiç kimsenin değil!
 Yakalayanın!
Suda oldukları sürece devletin!
Şirketin veya bireyin değil!
Kıyısal bölgelerdeki toplulukların
veya kooperatiflerin!
10.1.2
Kullanım hakları nelerdir?
37/47



Kullanım hakları, balıkçılık ile uğraşan kişilerin balıkçılık
kaynaklarını kullanmak için ellerinde bulundurdukları
haklardır.
Kullanım hakları, alan kapatmaları, sınırlı giriş, diğer girdi
kontrolleri (çaba kısıtlaması) ve çıktı (kotalar) kontrollerinde
de görülebilir.
Bu düzenlemeler çeşitli balıkçılık konularına değinmektedir:




Kim balıkçılık yapabilir?
Balıkçılığa nerede izin verilmiştir?
Ne kadar av aracı kullanılabilir?
Ne kadar balık yakalanabilir?
38/47
10.5.2 Kullanım hakları hangi
yöntemler ile dağıtılmalıdır?





İhaleler,
Tarihsel yöntemler,
Pazar,
Sektör/grup/topluluk
dağıtımları,
Dağıtım paneli.
BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM III: Yönetim
Önlemleri ve Araçları
Bölüm 16. Balıkçılık Yönetimi Planları
40/53
16.2.1 Yönetim planının içeriği ne
olabilir?
BYP en azından şunları içermeli:
1. Balıkçılığın tanımı, özelliklede mevcut durumu ve yapılandırılmış
kullanıcı hakları
2. Yönetim amaçları
3. Bu amaçların nasıl başarılacağı
4. Plan nasıl gözden geçirilecek ve/veya değiştirilecek
5. Gözden geçirme ve değişim için konsültasyon (müzakere) süreci
BİR
BALIKÇILIK
YÖNETİCİSİNİN
ELKİTABI
KISIM III: Yönetim
Önlemleri ve Araçları
Bölüm 11. Balıkçılıkta İzleme, Kontrol ve Gözetim
1.2. İzleme, Kontrol ve Gözetim
42/47



İzleme; Tür kompozisyonu, toplam av miktarı,
balıkçılık çabası, operasyon alanı, hedef dışı ve
ıskarta av gibi verileri içermesine karşın bunlara
sınırlamaksızın balıkçılık faaliyetlerinin analiz
edilmesi, ölçülmesi ve bilgilerin toplanmasıdır.
Bu bilgiler balıkçılık yöneticisinin yönetim kararları
almasında birincil verilerdir.
Eğer bu veriler eksikse, hatalı veya yoksa balıkçılık
yöneticisi yönetim önlemlerini düzenlemede ve
uygulamada handikaba düşecektir.
1.2. İzleme, Kontrol ve Gözetim
43/47

Kontrol; hasat edilebilen kaynaklar altındaki
şartların ve koşulların tanımlanmasını içerir. Bu
tanımlamalar ulusal balıkçılık kanununda yer
almaktadır ve diğer düzenlemeler ulusal, bölgesel ve
alt bölgelerde kararlaştırılmış olabilir.
1.2. İzleme, Kontrol ve Gözetim
44/47


Gözetim; geçerli olan ulusal mevzuat ve şartları ile
yönetim önlemleri ve erişim koşullarını sağlamak
için balıkçılık faaliyetlerinin düzenlenmesini ve
denetlenmesini içerir.
Bu; kaynakların aşırı sömürülmesini, kaçak avcılığın
en aza indirilmesini ve yönetim düzenlemelerinin
uygulanmasını
sağlamak
açısından
oldukça
önemlidir.
1.2. İzleme, Kontrol ve Gözetimin Rolü
45/47



Yönetim planlarının düzgün şekilde uygulanmasını
sağlamak
Balıkçılık stratejileri ve planları için yönetim
önlemleri ve önceliklerin gelişimine rehberlik etmek
üzere bilgi sağlamak.
Örn; TAC için tüm karaya çıkış noktalarında kota
kontrolü yapmak, yakalanan türleri kaydetmek,
ıskartayı önlemek için uygun adımları takip etmek,
avların kayıtsız gemiden gemiye nakline engel olmak
izleme, kontrol ve gözetimin görevleridir.
1.2. İzleme, Kontrol ve Gözetim
46/47
İKG sisteminin tasarımını etkileyebilecek önemli faktörler
şunlardır:
1.
Balıkçılık çeşitleri
2.
Yönetim önlemi çeşitleri
3.
Yasal çerçeve
4.
İnsan kaynakları
5.
Finansal gereksinimler
6.
İKG boyutları
7.
Hedeflenen İKG
8.
Uygunluk ve yaptırım
9.
Dengelerin ayarlanması