Transcript Ekonomika ochrony zdrowia

Ekonomika ochrony
zdrowia
wprowadzenie
Ekonomia

Bada problemy ograniczoności zasobów w
skali:
*/ gospodarki narodowej – makroekonomia
*/ pojedynczego podmiotu gospodarczego
(gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwo) mikroekonomia
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
2
Ekonomika zdrowia

Bada problemy ograniczoności zasobów
(finansowych, rzeczowych i ludzkich) i
racjonalnej ich alokacji w sektorze ochrony
zdrowia
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
3
Ograniczone zasoby w ochronie
zdrowia powodują:



Możliwość wykorzystania zasobów w różny sposób
(np. konsekwencje zmian technologii medycznych)
Konieczność wyboru miedzy alternatywnymi
sposobami wykorzystania zasobów (np. wybór
farmakoterapii)
Każdy dokonany wybór generuje koszt, który
możemy wyrazić w j.p., ale także tzw. koszt
alternatywny – tj. koszt utraconych możliwości
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
4
Kluczowe pytania stawiane przez
ekonomikę zdrowia:






Jaka część ograniczonych zasobów społecznych
powinna być przeznaczana na ochronę zdrowia?
Czy i które grupy populacji powinny być traktowane
priorytetowo w procesie dostarczania świadczeń
zdrowotnych?
Jak kształtować kadrę i infrastrukturę instytucji opieki
zdrowotnej?
Jakie konsekwencje może spowodować współpłacenie
za usługi medyczne lub zmiana odpłatności za leki?
Jakie wprowadzić mechanizmy racjonowania opieki
zdrowotnej?
Jakie mechanizmy motywacyjne i na kogo nakierowane
zastosować wobec świadczeniodawców?
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
5
Ewolucja myśli ekonomicznej w
obszarze ekonomiki zdrowia
1) utożsamienie z programami opieki zdrowotnej, ich
organizacją i finansowaniem (charakter
administracyjny)
2) włączenie analizy relacji miedzy stanem zdrowia a
poziomem wydatków na opiekę zdrowotną, zasad
ustalania opłat za świadczenia i składek
ubezpieczeniowych
3) traktowanie jako nauki o optymalnym
wykorzystaniu zasobów przeznaczonych na opiekę
zdrowotną
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
6
Zakres współczesnej ekonomiki
zdrowia wg Williamsa:








Definicja zdrowia i jego wartości
Czynniki wpływające na zdrowie (poza opieką
zdrowotną)
Popyt na opiekę zdrowotną
Podaż opieki zdrowotnej
Analiza rynku usług medycznych i leków
Ocena mikroekonomiczna (farmakoekonomika)
Planowanie, budżetowanie, regulacje,
monitorowanie
Ewaluacja na poziomie całego systemu
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
7
A. Definicja zdrowia i jego
wartości
(wskaźniki stanu zdrowia, wartość
życia i jego użyteczność)
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
8
B. Czynniki wpływające na
zdrowie – poza opieką zdrowotną:
uwarunkowania genetyczne, ryzyko
zawodowe, nawyki konsumpcyjne i
zachowania prozdrowotne,
edukacja, dochód, uwarunkowania
rodzinne, otoczenie i środowisko
naturalne
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
9
C. Popyt na opiekę zdrowotną
jako pochodna popytu na zdrowie
(relacje między potrzebami a
popytem; determinanty popytu –
cena, uwarunkowania
psychologiczne, ubezpieczenia)
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
10
D. Podaż opieki zdrowotnej
(koszty produkcji, funkcja produkcji
szpitala, substytucja nakładów,
rynek pracy, formy organizacyjne
opieki zdrowotnej, sektor
farmaceutyczny, instytucje sektora
publicznego i prywatnego)
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
11
E. Analiza rynku usług medycznych
i leków
(rynek ubezpieczeń zdrowotnych,
rynek dostawców świadczeń; warunki
rynku regulowanego; równoważenie
podaży z popytem)
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
12
F. Ocena mikroekonomiczna
(farmakoekonomika)
- ocena alternatywnych
przedsięwzięć w opiece zdrowotnej;
techniki: koszt-korzyść, koszt-efekt,
koszt-użyteczność
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
13
G. Planowanie, budżetowanie,
regulacje, mechanizmy
monitoringu
(związane z wykorzystaniem metod
ewaluacji efektywności i dostępnych
instrumentów do optymalizacji
systemu zdrowotnego)
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
14
H. Ewaluacja na poziomie
całego systemu ochrony
zdrowia jako element wiążący
strukturę ekonomiki zd
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
15
Rodzaje systemów ochrony
zdrowia
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
16
System ochrony zdrowia
to wszechstronne działania, których
podstawowym zadaniem jest:
 promowanie
 poprawa
 zachowanie dobrego stanu zdrowia
członków populacji
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
17
System ochrony zdrowia
Cele:






poprawa stanu zdrowia populacji i promowanie
społecznego dobrostanu
zapewnianie równości w dostępie do opieki zdrowotnej
zapewnianie mikro- i makroekonomicznej efektywności
wykorzystania zasobów
dbałość o skuteczność kliniczną dostarczanej opieki
poprawa jakości opieki zdrowotnej i satysfakcji
pacjentów
zapewnienie długookresowej stabilności finansowej
systemu
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
18
Koncepcja pól Lalonda i ich
wpływu na stan zdrowia




1) pole biologii człowieka (genetyka, cechy
wrodzone, dojrzewanie, starzenie się) – 20%
2) pole środowiska człowieka (socjalne, fizyczne i
psychiczne, np. jakość wód, stan gleby) – 20%
3) pole zachowań - styl życia (wzór konsumpcji,
zatrudnienie, czynniki ryzyka zdrowotnego i
zawodowego, sposób reakcji itp.) – 50%
4) pole opieki zdrowotnej (prewencja, promocja
zdrowia, leczenie i rehabilitacja) –10%
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
19
Koncepcja Devera
opieki zdrowotnej pochłania aż ok. 90%
z całkowitych nakładów na ochronę zdrowia a ma
tylko ok.10% wpływ na redukcję umieralności!
*/ nakłady na kształtowanie stylów życia i
edukacja zdrowotna pochłaniają zaledwie ok. 1,5%
nakładów a mają ok. 40% wpływ na obniżenie
umieralności
*/ nakłady finansowe na ochronę środowiska
naturalnego człowieka –1,5%, posiadają ok. 20%
potencjalny wpływ na redukcję umieralności
*/ wydatki na biologię człowieka wynoszą ok. 7%,
a dają ok. 30% potencjalnego wpływu na
obniżenie umieralności ludzi
*/ System
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
20
Stan zdrowia społeczeństwa wg
koncepcji Banku Światowego



Założenie: stan zdrowia jest funkcją stanu
zamożności i wykształcenia społeczeństwa (jest on
tym lepszy, im społeczeństwo jest bardziej zamożne i
wykształcone)
Poprawa stanu zdrowia zwiększa szansę rozwoju kraju,
a rozwój gospodarczy warunkuje wzrost zamożności
obywateli, co z kolei daje im możliwość lepszego
wykształcenia;
W tej koncepcji zdrowie nie jest pasywnym
elementem rzeczywistości, ale formą kapitału, który
należy pomnażać
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
21
Modele systemów ochrony
zdrowia
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
22
1. Model ubezpieczeniowy
Bismarcka







opiera się na ubezpieczeniach, których celem jest ochrona
przed skutkami zdarzeń losowych, mogących być przyczyną
pogorszenia sytuacji materialnej ubezpieczonego
podstawowymi instytucjami ubezpieczenia są kasy chorych
usługi zdrowotne finansowane są przez fundusze
ubezpieczeniowe
wysokości składek, zgodnie z zasadą solidarności, niezależna
jest od dochodów i ryzyka
kasy chorych zawierają kontrakty z publicznymi, bądź
prywatnymi świadczeniodawcami na wykonanie usług na rzecz
ubezpieczonego
każdy ubezpieczony posiada polisę zapewniającą świadczenia
finansowane w ramach posiadanego ubezpieczenia
administracja państwowa nie ma wpływu na zarządzanie
finansami kas
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
23
2. Model budżetowy Beveridge’a






usługi zdrowotne świadczone są wszystkim obywatelom
finansowane są z budżetu państwa
państwowa organizacja służby zdrowia
fundusze przekazywane placówce świadczącej usługi
medyczne i mają pokryć ogólne koszty jej
funkcjonowania
państwo odpowiada za dostęp do usług zdrowotnych,
który odbywa się dla wszystkich na jednakowych
zasadach
nadzór i kontrola nad sektorem ochrony zdrowia
sprawowane są przez organa administracji państwowej
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
24
3. Model Siemaszki





model ten obowiązywał w krajach socjalistycznych
przyjęcie założenia o pełnej odpowiedzialności państwa za zdrowie i
opiekę zdrowotną
uprawnienia do świadczeń są w tym modelu prawem
obywatelskim
model Siemaszki oparty był na czterech głównych filarach:
 1) pełny dostęp do ochrony zdrowia dla całej populacji,
 2) finansowanie ochrony zdrowia bezpośrednio z budżetu
państwa na zasadzie centralnego planowania
 3) wyłączność państwowej służby zdrowia,
 4) pełny zakres świadczeń całkowicie bezpłatnych dla
wszystkich obywateli
brak sektora prywatnego w ochronie zdrowia
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
25
4. Model rezydualny (rynkowy)





zwolnienie państwa z obowiązku zapewnienia obywatelom dostępu
do świadczeń zdrowotnych, obowiązywanie zasady
odpowiedzialności indywidualnej obywateli
poziom i sposób ubezpieczenia ryzyka utraty zdrowia staje się
wyłącznie kwestią wyborów indywidualnych - usługi zdrowotne dla
obywateli finansowane są z ubezpieczeń dobrowolnych
dominujące znaczenie przypisuje się prywatnej służbie zdrowia,
zgodnie z zasadą, że sektor ochrony zdrowia jest traktowany jako
pole normalnej aktywności ekonomicznej - dostęp do ochrony
zdrowia uwarunkowany jest stopniem zamożności konsumenta
państwo zapewnia opiekę tylko osobom będącym w szczególnej
potrzebie
organy państwowe odpowiadają za pewne obszary zdrowia
publicznego
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
26
A zatem:
wracamy do zakresu współczesnej
ekonomiki zdrowia
Zakres współczesnej ekonomiki
zdrowia wg Williamsa:








Definicja zdrowia i jego wartości
Czynniki wpływające na zdrowie (poza opieką
zdrowotną)
Popyt na opiekę zdrowotną
Podaż opieki zdrowotnej
Analiza rynku usług medycznych i leków
Ocena mikroekonomiczna (farmakoekonomika)
Planowanie, budżetowanie, regulacje,
monitorowanie
Ewaluacja na poziomie całego systemu
doc. dr Zofia Skrzypczak
Wydział Zarządzania UW
28