Transcript Prof. Dr. Kemal ÖZTEKİN

Dr. Kemal Öztekin
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın
Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı
100
80
60
40
20
0
1850
1900
1950
Yıllara göre Değişen Yaşam Eğrisi
2000
AVRUPA TOPLULUĞU ORTALAMA YAŞAM SÜRESİ
FRANSA
İTALYA
HOLLANDA
İSPANYA
BELÇİKA
ALMANYA
YUNANİSTAN
İNGİLTERE
LUXEMBURG
PORTEKİZ
İRLANDA
A.T. ORTALAMASI (1989)
TÜRKİYE
KADIN
80.6
80.0
79.9
79.7
79.1
79.0
78.9
78.4
77.9
77.6
77.0
79.5
70.33
ERKEK
72.5
73.5
73.7
73.3
72.4
72.6
74.1
72.8
70.6
70.7
71.0
72.8
65.08
Aylık Rapor 1993, 60-63
Östrojen Kaybının Sonuçları
Sıcak basması
Yakınmalar
Uykusuzluk
(erken dönemde)
İrritabilite
Duygu durum
bozukluğu
Fiziksel değişiklikler
Vajinal atrofi
(orta dönemde)
Stress üriner
inkontinans
Deri atrofisi
Hastalıklar
Osteoporoz
(geç dönemde)
Kardiyovasküler
hastalık
Alzheimer tipi demans
MENOPOZ/FİZYOPATOLOJİ
 OVER FONKSİYONLARI YETERSİZLİĞİ,
 OOSİT VE PRİMORDİYAL FOLLİKÜLLERİN
TÜKENMESİ, ÖSTROJEN ÜRETİMİ DURMASI.
Fetal hayat 20. Hf: 7-8 milyon primordiyal follikül
Yeni doğan kız bebek: 1-2 milyon,
Menarş yaşı: 300 000 – 400 000.
Menopoz olduğunda kalan follikül sayısı: 1000-5000
ER-
•
Östrojen Reseptörü: Doku Dağılımı
Uterus
Endometriyum
Kaslar
•
Over stroması vajina
Pre ve
post-menopozal
•
•
 Meme
Meme
+
Lobüller
 Duktal
Kemik
 Vasküler
+
 Vasküler
Hasar
Beyin
 Kemik
Hippokampus
Amigdala
Hipotalamus
•
+
 Beyin
Hippokampus
 Vajina
 Premenopozal
Osteoblast
Osteoklast
•
ER- 
+
 Osteoblast
farklılaşması
Vasküler sistem
Endoteliyal hücreler
Düz kas
Ateroprotektif
+
ER- modulation of ER- +
Parch, et al. Science; 1997;277:1508; Pike, et al. EMBO J. 1999;18:4608; Albertazzi and Purdie. Climacteric. 2001;4:194.
+
MENOPOZAL SEMPTOMLAR
 GEÇİCİ:
VAZOMOTOR: SICAKLIK BASMASI
GECE TERLEMELERİ
ÇARPINTI
Seks steroidleri azalması ile ilgili, tipik, spesifik.
MENOPOZAL SEMPTOMLAR
RUHSAL, PSİKOLOJİK:
UYKU BOZUKLUĞU, GÜVEN KAYBI, HAFIZA ZAYIFLAMASI,
ANKSİETE, DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİ, KONSANTRASYON
KAYBI, LİBİDO KAYBI, ENERJİ VE İSTEK KAYBI,
İRRİTABİLİTE, KARAR VERME GÜÇLÜĞÜ, AĞLAMA
KRİZLERİ
MENOPOZAL SEMPTOMLAR
 KALICI:
Çok kere menopozdan sonra görülür, bazıları ileri yaşlarda.Bir çok
organda diktat çeker. Bazıları genital organlarla ilgisiz olup hatta
bir kısmı HASTALIK olarak kabul edilir.
ATROFİ: Vagen, vulva, uterus, deri ve ekleri,
memeler, üretra ve mesane.
KEMİKLER,
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM.
Postmenopozal kontroller
 Pelvik muayene
 Servikal sitolojik takip
 Transvaginal sonografi ile endometrium






değerlendirilmesi
Memenin değerlendirilmesi
Genel fizik muayene
Laboratuar tetkikleri
Kemik dansitometri?
Endokrinolojik ve metabolik değerlendirme
Beslenme
HRT ENDİKASYONLARI
 Cerrahi menopoz,
 Prematür over yetersizliği,
 Vazomotor bozukluklar,
 Ürogenital sorunlar / atrofi,
 Osteoporoz,
 Kardiyovasküler hastalıklar???
 Alzheimer hastalığı?
ÖSTROJENLERİN KULLANIM YOLU
Oral,
Deri yolu:
Bant,
Jel, Krem,
Deri altı: İmplant, pellet.
Burun: İntranazal spray,
Vaginal: Tablet, krem.
ÖSTROJENLERİN YAN ETKİLERİ
Bulantı,
Karında şişkinlik,
Kilo artışı,
Su tutulması,
Memelerde hassasiyet,
Beyinde konjesyon/migren,
Kolelithiyazis,
SM artışı,
Bacak krampları.
PROGESTAGENLER:
 Doğal:
 Mikronize
 Sentetik:
19-nortestosteron deriveleri:
NETA (estrane),
Levonorgestrel,
Nomegestrol
21 karbonlu deriveler
(progeteron’la ilişkili):
 MPA,
 CPA,
 Didrogesteron.





PROGESTİNLERİN ENDOMETRİYUM ÜZERİNDE
KORUYUCU ETKİLERİ
AMAÇ:
 İntakt uterus varlığında, tek başına östrojenin
endometriyal hiperplazı/kanser riskini önlemek, 1-2 yıl Ö
kullanımı:RR 2-4,
 P kullanımı ile oluşabilecek yan etkileri en aza indirmek
(lipid profili, TA, KH metab olumsuz etkilemeden),
 Endometrium ve memede antiproliferatif etki sağlamak
PROGESTOGEN YAN ETKİLERİ
 C-19:
Akne,
Sebore,
HDL-K azalır,
İştah artar,
Kilo artar
 C-19 ve C-21:
Yorgunluk,
Hipomenore,
Vaginal kuruluk,
Atrofi,
Memelerde
hassasiyet,
Libido azalması,
Depresyon
HRT UYGULAMASINDA TEMEL KURALLAR
 Östrojen tedavisi sürekli olarak yapılmalıdır,
 Uterusu olan kadınlarda endometriyumun
korunması için mutlaka progestogen verilmelidir,
sürekli veya her ay en az 10 gün (12 - 14).
 Uterusu olan kadınlarda tibolon tek başına
kullanılan bir preparattır.
 60 yaşından sonra HRT uygulanmamalıdır.
HRT UYGULAMA REJİMLERİ
 Kesintili östrojen (21 gün) + progestogen (10 - 12 gün).
(Kombine Ö+P, P siklik uygulanır)
 Sürekli östrojen + progestogen (10 - 14 gün ),
(Kombine Ö+P, Ö sürekli, P ardışık uygulanır)
 Sürekli östrojen + sürekli progestogen,
(Kombine Ö+P, her ikisi sürekli uygulanır)
 Yalnız progestogen, 10 - 14 gün.
 Sürekli östrojen: YALNIZ HİSTEREKTOMİ geçirmiş
olanlara uygulanabilir.
HRT KONTRENDİKASYONLAR
 MUTLAK:
Gebelik,
Ağır karaciğer hastalığı,
Mevcut endometriyal kanser,
Mevcut/yeni tedavi edilmiş mem kanseri, reseptör
pozitif olgular,
Kalp/damar hastalıkları?
Lipid metabolizması bozuklukları.
HRT KONTRENDİKASYONLAR
 GÖRECELİ:
Endometriozis (kombine ö+p verilebilir),
Tromboembolizm,
Hipertansiyon (oral tedavi aşırı
anjiotensinojen yapımına neden olur, dermal
verilebilir),
Ağır ve vasküler hasarlı IDDM,
Melanoma, Otoskleroz?
SERM kavramı
S elektif
E strojen
R eseptör
Modulatörü
• Estrojen değildir
• Estrojen reseptörlerine bağlanır
• Bazı dokularda estrojen benzeri etki
• Bazı dokularda estrojenin etkisini bloke eder
Relative Binding Affinity for ER- and ER-
Ligand
17 estradiol
ER-
ER-
100
100
Estrone
60
37
Estradiol
14
21
40HE2
13
7
20HE1
2
.2
Genistein
4
87
Tamoxifen
4
3
Raloxifene
69
16
Kuipper, et al. Endocrinology. 1997;138:863; Kuipper, et al. Endocrinology.1998;139:4252.
SERM’LER
 Endometriyumda proliferasyon yapmaz
 Kemik ve lipidlere olumlu etki
 Meme kanserinde gerileme
 Sıcak basmalarını arttırabilir
 Vertebral kırıklarda azalma (2 yılda % 44 oranında )Diğer
kırıklarda yok..
 KVS etkisi ?
 Bacak kramplarında 3 kata varan artış
SERM’LER
 ESTROJENİN YERİNE KULLANILMASI
ÖNERİLMEMELİDİR.
 ESTROJEN TEDAVİSİ VERİLEMİYORSA YA DA GEREK
YOKSA ALTERNATİF BİR TEDAVİ OLARAK AKLA
GELMELİDİR.