Transcript Meme Kanseri

MEME
KANSERİ
İl Sağlık Müdürlüğü
Kanser Kontrol Birimi
Dünyada Kanser (WHO 2008, IARC, 2006–2008)
80,0
70,0
milyon kişi
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
0,0
Ölüm
Yeni Vaka
Yaşayan
2000
6,0
10,0
23,0
2005
7,6
12,0
25,0
2030
12,0
20,0
75,0
Türkiye’de kanser
• 2006 yılında Türkiye kanser tedavisine
2.8 milyar TL.harcadı.
• Aynı hızla artarsa ve önlem almaz isek
2020 yılında bu sayı 4 misli artarak
11.2 milyar TL.olacak
SAĞLIK BAKANLIĞI
Kanser kontrol programı;
• Etkin koruma yöntemleri uygulayarak kanser
insidansını azaltmak
• Kanser mortalitesini azaltmak
• Yaşayan hastaların hayat kalitesini yükseltmek
SAĞLIK BAKANLIĞI
Türkiye’de Kanser (2004 -2006)
Erkekler
Kadınlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Akciğer
Prostat
Mesane
Kolorektal
Mide
Larinks
Non- Hodgkin Lenfoma
Beyin, Sinir Sistemi
Böbrek
Pankreas
Meme
Kolorektal
Tiroid
Uterus Korpusu
Akciğer
Mide
Over
Uterus Serviksi
Non- Hodgkin Lenfoma
Beyin, Sinir Sistemi
Ulusal Meme Kanseri
Tarama Standardları
• Başlangıç yaşı
:
– 50-69 yaş
• Tarama aralığı
:
– 2 yılda bir mammografi ile
• Tarama sonlanması:
– 69 yaş
SAĞLIK BAKANLIĞI
Ulusal Serviks Kanseri
Tarama Standardları
• Başlangıç yaşı
:
– 30 yaş
• Tarama aralığı
:
– 5 yılda bir kez
• Tarama sonlanması:
– 65 yaş, son iki test negatif ise
SAĞLIK BAKANLIĞI
Ulusal Kolo-rektal Kanserler
Tarama Standartları
• Tüm erkek ve kadınlarda
– Başlama yaşı: 50
– Bitiş Yaşı: 70
• Yılda bir Gaitada Gizli Kan
• 10 yılda bir kolonoskopi
SAĞLIK BAKANLIĞI
Meme Kanseri
MEME ANATOMİSİ
İÇTEN GÖRÜNÜM
ÖNDEN GÖRÜNÜM ve LENF NODLAR
LENF NODLARI
GÖĞÜS
DUVARI
CİLT
YAĞ
KOTLAR
LOBULLER
DUKTUS
MAJÖR
PEKTORAL
KAS
AEROLA
MEMA BAŞI
BAĞ DOKU
DUKTUS İÇİNDEKİ NORMAL HÜCRELER
Doktora geliş nedenleri
– Kitle
– Nodularite
– Ağrı
– Meme başı akıntısı
– Cilt değişiklikleri
Yaşla beraber kanser riski artmaktadır.
Meme Kanseri
Kadınlarda en sık görülen kanser (%22)
Kadınlarda kanser ölümlerinde 2.sırada (%15)
Meme kanserinin dünyada yıllık yeni vaka
sayısı 1milyon
FİZİK MUAYENE

Asemptomatik kadınlarda erken kanser tanısında katkısı
sınırlı olsa da, mammografinin saptayamadığı bazı
kanserleri FM ile saptamak mümkündür.

Tarama programı olmayan, düzenli mammografi
çektirilemeyen yerlerde önemi daha fazladır.

Ayrıca FM, bu işle uğraşan kişilere, kadınlara;

meme kanseri, bulguları, risk faktörleri, erken tanı ve önemi
konularında eğitim verebilme ve,

kendi kendine muayeneyi anlatabilme ve öğretme fırsatı verir
FİZİK MUAYENE
• Klinik Meme Muayenesi ve mamografi,
• 50-69 yaş arası kadınlarda Meme Kanseri mortalitesini %25
azaltıyor
• Kırklı yaşlardakilerde ise %18 azaltıyor
• Anormal KMM si olan kadınların %4 ünde sonradan Meme Kanseri
çıkmaktadır.
FİZİK MUAYENE
FİZİK MUAYENE
FİZİK MUAYENE
FİZİK MUAYENE
FİZİK MUAYENE
FİZİK MUAYENE
FİZİK MUAYENE
Meme Palpasyon Teknikleri
Meme başından
Veya
Meme başına
Işınsal
Vertikal
şeritler
Halkasal
KENDİ KENDİNİ MUAYENE
KENDİ KENDİNİ MUAYENE
KENDİ KENDİNİ MUAYENE
KENDİ KENDİNİ MUAYENE
FİZİK MUAYENE

Kitlelerin benin ve malin klinik karakteristikleri kesin
olarak ortaya konulamadığı için, tek başına kullanılması
%60-85 doğruluğa sahiptir.
Bu özellikle <40 yaş kadınlar için doğrudur.

Ayrıca, aksiller lenf nodlarının klinik değerlendirmesi de
genellikle doğru değildir.

Meme yakınması olmayan kadınların %30’unda ele gelen lenf nodu,

Meme kanserli kadınların %40’ında normal aksiller muayene
Patogenez
•
•
•
•
1 cm çap en az 1-2 yıl (30 bölünme)
1 cm tm yaklaşık 1 g
130 mg iken MMG de görülebilir.
Tm bölünme zamanı 100 gün olan bir
meme Ca ort. 8 yılda klinik olarak farkedilir
MEME PATOLOJİSİ
Normal Hücreler
Duktal Karsinoma in situ
Meme dokusunu oluşturan bu hücrelerin
Hepsinin kendine ait DNA sı vardır;
büyümeleri normal ilerler
Süt ductusunu çevreleyen hücreler sayı ve
büyüklük olarak anormal arttığında oluşur.
DCİS da duktus içerisinde normal görünümlü
olmayan pek çok hücre gözlenir. Bu hücreler süt
Duktusunun içinde kalır
Lobuler Karsinoma in situ (LCİS)
İnvziv veya infiltratiif Karsinoma
Süt lobülünün içindeki hücreler in anormal
sayı ve büyüklük artışında oluşur. LCİS da lobül
İçinde normal görünümde olmayan pek çok
hücre gözlenir ve bu hucreler süt lobülünün içinde kalır
DCİS veya LCİS da bulunan hücreler duktusun
veya lobulun dışına yayıldığında oluşur.Diğer
vücüt organlarına yayılım olduğu anlamını
taşımaz
MEME KANSERİ ETYOLOJİSİ
AİLESEL MEME KANSERİ
SPORADİK
MEME
KANSERİ
HEREDİTER MEME KANSERİ
Diğer Genler
Değiştirilemez Düşük penetran genler
risk
faktörleri
Yüksek penetran genler
yaşlanma
Fetal genlerin
re-ekspresyonu
radyosensitivite
Genomik instabilite
dansite
erken menarş
tümörogenezis
östrojen
inflamasyon
Geç menapoz
obezite
Geç 1. gebelik
Gebelik yok
Değiştirilebilir
risk
faktörleri
sağlıklı
diyet
alkol
ATM, ataxia telangiectasia mutated
CAFs, cancer associated fibroblasts
CHEK2, CHK2 checkpoint homolog
Selektif östrojen
ooferaktomi
rec. modulatörü
egzersiz
HRT
yaş
Nature Clinical Practice Oncology (2005) 2, 635-646
Risk faktörleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaş ve cinsiyet
Irk
Benign Meme Hastalıkları
Meme Ca öyküsü
Yaşam biçimi ve beslenme
Hormonal faktörler ve Doğum
Aile öyküsü ve genetik faktörler
Radyasyon
Çevresel faktörler
Cinsiyet
Kadınlarda
100 kat
daha fazla
görülür.
Yaş
Yaş
Risk
>30
1/2212
30-40
1/235
40-50
1/54
50-60
1/23
60-70
1/14
70-80
1/10
Yaşam boyu
1/8
RR = Rölatif Risk
Belli bir etkene maruz kalanların hastalık
riskinin, maruz kalmayanlara göre oranı.
Örneğin:
RR= 1,5 ise,
risk 1,5 kat ya da %50 artmıştır.
Genetik
Meme kanserlerinin
%5-10‘u genetik geçişli
– BRCA1, BRCA2 (RR=10)
– p53, Li-fraumeni RR=18
– PTEN (Cowden) hayat boyun risk %25-50
– Düşük penetrans genler + endojen ve eksojen
risk faktörleri
sporadik meme kanserleri
Aile Hikayesi
Meme kanserlerinin
• %12 sinde 1 birinci derece akraba meme ca
• %1 inde 2 veya daha fazla akrabada meme ca
– Genetik geçiş henüz gösterilememiş.
– Genetik + Çevre
– 1 birinci derece akrabada
• meme ca - RR=1.8
– 2 birinci derece akrabada
• meme ca- RR 2,9
– 3 birinci derece akrabada
• meme ca-RR=3,9
Familial breast cancer: collaborative reanalysis Lancet 2001
Reprodüktif faktörler
 Menarş <12 yaş >14 yaş risk %10-20 artıyor
 İlk menstruasyon: 12 y. önce (RR: 1.5)
 Menopoz: 55 y. sonra (RR: 2.0)
 her yıl risk %3 artıyor
Meme doku değişiklikleri
Meme biyopsisi
Histolojik sonuca bağlı olmadan meme kanseri riskini artırmakta RR= 1.5-1.8
Önceden meme kanseri hikayesi
İkinci meme kanseri gelişme riskini 3-4 kat artırır.İn-situ lezyonlarda karşı memede risk 10 yılda %5
İnvaziv kanserde her yıl için premenopozal dönemde %1 ; post-menopozal dönemde % 0.5
Bazı benign meme hastalıkları
Şiddetli atipik hiperplazi AMK (-) RR=3.5
AMK (+) RR=8.9
LCIS (lobular carcinoma in situ) RR=8-10
Amstrong et al. 2000
Dupont & Page 1985
Hartmann et al. N Engl J Med. 2005
Sitolojik atipi
• Meme başı aspirasyon sıvısı (NAF)
– Naf sitolojik atipi RR=2
Wrensch et al. J.Natl. Cancer Inst. 2001.
• Random İİAB (rFNA)
– Sitolojik atipi RR= 5
Fabian et al. J.Natl. Cancer Inst. 2001.
• Duktal lavaj
– Sitolojik atipi RR= 2-5
Newman et al. Cancer Control 2002.
Mamografik dansite
• Meme dansitesi % 75 ile %5 farkı: RR=5
• Nullipar + dens meme
RR=7
Hormon replasman tedavisi
 5 yıldan fazla (RR 1.2-1.4)
• Sadece östrojen 5 yılda riski %10
• Östrojen+ progesteron %30 artırır
Nathan J Coombs, BMJ 2005;
Colloborative group on hormonal factors in breast cancer. Lancet 1997
Oral kontraseptif kullanımı
• Halen kullananlarda risk %24 artıyor
• Erken yaşta kullanım riski daha yüksek.
• Premenapozal kadınlarda meme kanseri riskini
artırıyor.
Kahlenborn C Mayo Clin Proc. 2006
Alkol Kullanımı:
• Alkol içmek riski %22 artırıyor.
• Her 10 g etanol/gün riski %10.
• Günlük alkol kullanımı
arttıkça risk artıyor.
Key J Cancer Causes Control (2006) 17:759–770
British Journal of Cancer 2002 87: 1234-01245.
Diyet
• Oksijen radikalleri içeren yiyecekler
– Çok çok pişmiş et
– Fazla unsatüre yağ tüketimi
meme ca riskini artırıyor
– Polisatüre yağ Omega 3
– Sebze meyve
Meme ca riskini azaltıyor
Şişmanlık
• Menapozdan sonra şişmanlık meme
kanseri riskini artırıyor.
• HRT almayan obez kadınlarda RR=2
• Her 5 kg artış riski %8 artırıyor.
– Sebep yağdokusu kaynaklı östrojen
• Premenapozal kadınlarda şişmanlık riski
azaltıyor.
Relatif Risk
Faktör
>4.0
 Yaş >50 y. vs. <50 y. (80 y. kadar tüm yaşlarda artış olmasına
rağmen)
 Ailesel genetik mutasyonlar (BRCA1 ve/veya BRCA2)
 Erken yaşta 1akrabada bilateral meme ca
 Doğulan bölge Kuzey amerika avrupa / asya afrika
 Özgeçmişte meme kanseri hikayesi
 Meme başı aspiratında atipik hücre bulunması
 Atipik hiperplazi
 Lobular karsinoma in situ
2.1-4.0






1 birinci dereceden akrabada meme kanseri
Biyopsi ile tanımlanmış proliferatif meme patolojisi
Göğüse yüksek doz ışınlama
Meme başı aspiratında atipisiz hiperplastik hücre bulunması
Yüksek mamografi dansitesi
Artmış kemik yoğunluğu (postmenapozal)
Hulka et al., 2001 (modifiye)
Relatif Risk
Faktör
1.1-2.0
Doğumla sonuçlanan ilk hamileliğin geç yaşta olması (>30 y.)
Erken menarş (<12 y.)
Geç menapoz (>55 y.)
Miyada ulaşmayan gebelik
Hiç evlenmemiş / evlenmiş
Emzirmeme
Reproduktif Faktörler






Hormonal Faktörler
 Oral kontraseptif kullanımı
 Uzun süreli HRT kullanımı
 Obesite (postmenapozal)
Diğer Faktörler





Endometriyum, over veya kolon kanseri hikayesi
Alkol kullanımı
Uzun boylu
Yüksek sosyoekonomik durum
Şehirde yaşama / kırsalda yaşama
Hulka et al., 2001 (modifiye)
Meme Kanseri Riskini Azaltmak için
•
•
•
•
•
•
•
Post-menopozal HRT en aza indirilmeli
İlk doğumu erken yaşta (<35) yapmak
En az 6 ay emzirmek
Post-menopozal kilo almamak
Alkol alımını azaltmak
Düzenli egzersiz önerilmelidir.
Düzenli MMG taramaları ölüm oranını %2540 azaltır
• Yüksek riskli olgulara Tx/Raloksifen