Transcript Idee Janusza Korczaka wciąż aktualne w szkole promującej zdrowie

Idee Janusza Korczaka wciąż aktualne
w szkole promującej zdrowie
Dlaczego warto
o tym mówić?
O Korczaku
i jego działalności
Myśli Korczaka a koncepcja
szkoły promującej zdrowie
dr n. hum. Magdalena Woynarowska-Sołdan
Zakład Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka
Dlaczego warto szukać wątków Korczakowskich
w koncepcji szkoły promującej zdrowie?
1. Poszukiwanie korzeni i jego znaczenie
To, co robimy dziś, zakorzenione jest w tym,
co wcześniej odkrywali i rozwijali inni.
Tym innym, choć nie zawsze odwołujemy się do ich nazwisk,
wiele zatem zawdzięczamy.
Winniśmy:
− zdawać sobie z tego sprawę,
− przywoływać nazwiska i dzieła tych ludzi,
− przedłużać ich trwanie w naszej pamięci,
dzięki temu
− pogłębiać świadomość siebie i tego, co robimy,
− być twórczymi kontynuatorami naszych poprzedników.
2. Korczak jako źródło inspiracji
Jego życie i wybory
były świadectwem wartości,
za którymi się opowiadał
i które przekazywał
dzieciom,
ich rodzicom i wychowawcom.
Dobro
Tolerancja
Dialog
Szacunek
Poczucie odpowiedzialności
Obowiązek ochrony słabszego, niesienia pomocy
Sięganie do Korczaka może skłaniać do:
1. Refleksji nad potrzebami dzieci i sposobami ich traktowania,
2. Podejmowania działań:
− sprzyjających rozwojowi, zdrowiu i dobremu samopoczuciu dzieci,
− ułatwiających ich funkcjonowanie w różnych sytuacjach.
O Korczaku i jego działalności
− Lekarz pediatra, absolwent Wydziału Medycyny Carskiego
Uniwersytetu Warszawskiego, pracujący w szpitalach dziecięcych
oraz jako lekarz prywatny.
− Psycholog, pedagog, organizator opieki nad dzieckiem-sierotą:
Dyrektor Domu Sierot na ul. Krochmalnej 92 w Warszawie,
współpracownik Naszego Domu, twórca nowatorskiego systemu
opiekuńczo-wychowawczego.
− Autor książek dla dzieci (m.in. Król Maciuś Pierwszy, Kajtuś
Czarodziej, Bankructwo małego Dżeka) i współtwórca pisma dzieci i
młodzieży „Mały Przegląd”.
− Autor książek o dzieciach i o wychowaniu (np. Jak kochać dziecko,
Prawo dziecka do szacunku, Prawidła życia) oraz wielu artykułów w
czasopismach społeczno-kulturalnych, medycznych i
pedagogicznych.
− Wykładowca uczelni nauczycielskich.
Dziecko w centrum uwagi
Dziecko to:
− człowiek, „o innej skali pojęć, innym zasobie doświadczenia, innych
popędach, innej grze uczuć”,
− już człowiek, dziecko „nie dopiero będzie, ale już” jest człowiekiem,
− nie człowiek w ogóle, jakiś człowiek, ale dany człowiek,
niepowtarzalna jednostka ze swoją specyfiką i odmiennościami,
− człowiek mający swe prawa, potrzebujący uwagi, opieki,
czułości.
Istota Korczakowskiego
systemu opiekuńczo-wychowawczego
Organizacja środowiska wychowawczego,
w którym dzieci czują się dobrze,
mogą być sobą
i stopniowo dorastają do zadań,
jakie stawia im społeczeństwo.
Różne formy organizacji życia dziecięcej społeczności
Aktywne uczestnictwo dzieci
Podmiotowe podejście do dzieci
Wybrane elementy myśli i dzieła Korczaka,
które można odnaleźć
w koncepcji szkoły promującej zdrowie (SzPZ)
Promocja zdrowia
− zdrowie jest wartością dla
człowieka
− zdrowie jest pojęciem
pozytywnym
− „zdrowie to największe dobro
życia”
− zdrowie to „zadowolenie i
szczęście”
Holistyczne podejście do zdrowia
– zdrowie ma wiele wymiarów
(zdrowie fizyczne, psychiczne,
społeczne, duchowe),
– na zdrowie wpływa wiele
czynników środowiska
fizycznego i społecznego
(zdrowie środowiskowe).
Zdrowie dziecka to nie tylko jego
dobra kondycja fizyczna, lecz także:
– radość z bycia kochaną i
szanowaną istotą,
– wysoki poziom zaspokojenia
potrzeb psychicznych,
– poczucie bezpieczeństwa
w świecie jasnych reguł
moralnych i sprawiedliwości
społecznej.
Korczak dbał o prawidłowy rozwój dzieci
i troszczył się o stan ich zdrowia fizycznego i psychospołecznego.
Dziś są to istotne treści edukacji zdrowotnej,
która powinna być realizowana w każdej szkole.
Demokratyzacja życia w szkole
Demokracja w szkole to:
− sposób rozwiązywania
problemów,
− dialog i wzajemne poznawanie
się członków społeczności
szkolnej,
− partnerstwo wszystkich członków
społeczności szkolnej, w tym
także uczniów,
− współdziałanie społeczności
szkolnej w działaniach dla
poprawy swojego samopoczucia i
warunków nauki i pracy,
− autentyczny udział we
współdecydowaniu we własnych
sprawach przez samoorganizację
i współrządzenie.
− Wychowanie to wzajemne
oddziaływanie na siebie
dorosłych i dzieci, w którym
każda ze stron jest ważna i
partycypuje w innym zakresie:
dorośli dają doświadczenie,
dzieci wiedzę o sobie.
− Poważne traktowanie dzieci.
− Aktywizacja dzieci, rozwijanie
samorządności polegającej na
współrządzeniu i
współgospodarzeniu.
− Dialog z dziećmi.
− Utrzymywanie ścisłego kontaktu
z rodzicami swoich
podopiecznych.
Atmosfera pełna
życzliwości, zaufania i
pomocy
Budowanie atmosfery
wzajemnego zaufania i szacunku
Standard 4
SzPZ tworzy klimat społeczny
sprzyjający:
− satysfakcji z nauki i pracy w
szkole, osiąganiu sukcesów oraz
wzmacnianiu poczucia własnej
wartości u uczniów i pracowników,
− zdrowiu i rozwojowi uczniów i
pracowników,
− uczestnictwu, partnerstwu i
współdziałaniu członków
społeczności szkolnej, rodziców i
osób ze społeczności lokalnej
„Lata pracy potwierdzały coraz
oczywiściej:
– że dzieci zasługują na szacunek,
zaufanie i życzliwość,
– że miło z nimi w pogodnej
atmosferze łagodnych odczuwań,
wesołego śmiechu, rześkich
pierwszych wysiłków i zdziwień,
czystych, jasnych, kochanych
radości,
– że praca raźna, owocna i piękna”
„Dziecko jest istotą rozumną, zna
dobrze potrzeby, trudności i
przeszkody swojego życia.
Nie despotyczny nakaz, narzucone
rygory i nieufna kontrola,
ale taktowne porozumienie,
wiara w doświadczenie,
współpraca i współżycie”
Wychowawca powinien:
1. Znać dzieci
i wczuwać się w ich świat,
2. Mieć:
Inwestycja w członków
społeczności szkolnej,
w tym zwłaszcza nauczycieli
– głębokie poczucie
odpowiedzialności za ich życie,
zdrowie i optymalny rozwój,
– rzetelną wiedzę o rozwoju dzieci,
– prawdziwy szacunek dla każdego
dziecka.
3. Znać siebie, być sobą i siebie
doskonalić.
„Bądź sobą – szukaj własnej drogi.
Poznaj siebie, zanim zechcesz dzieci
poznać. Zdaj sobie sprawę z tego, do
czego sam jesteś zdolny, zanim
dzieciom poczniesz wykreślać zakres
ich praw i obowiązków. Ze wszystkich
sam jesteś dzieckiem, które musisz
poznać, wychować i wykształcić
przede wszystkim”
Odkrywanie Korczaka w koncepcji SzPZ to:
− docieranie do źródeł, poszukiwanie tożsamości, potwierdzanie
słuszności działań,
− wyzwanie i zobowiązanie do tego, by rozważnie i odpowiedzialnie
wykorzystywać jego dorobek pedagogiczny.
Być twórczym kontynuatorem jego dziedzictwa,
świadomie włączać elementy korczakowskie do własnej praktyki,
modyfikując je i adaptując do nowych warunków i nowych potrzeb.
Nie traktować ich powierzchownie, nie upraszczać,
mechanicznie nie powtarzać, sztucznie nie doczepiać.
Warto lepiej poznać i przemyśleć jego dorobek.
Bardzo dziękuję za uwagę
Opracowano na podstawie:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bińczycka J. (2003) Korczak Janusz, w: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. II,
T. Pilch (red. nauk.), Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 797–799.
Janusz Korczak. Życie i dzieło. Materiały z Międzynarodowej Sesji Naukowej, Warszawa, 12–15
października 1978, Warszawa: WSiP (teksty autorstwa: S. Wołoszyna, A. Lewina, I. Merżan, M.
Maciaszka, S. Dziedzica, A. Kelma).
Korczak J. (1984) Prawidła życia, w: Pisma wybrane, t. I, Warszawa: Nasza Księgarnia, s. 383–
471.
Korczak J. (1993) Dzieła, t. 7: Jak kochać dziecko. Momenty wychowawcze. Prawo dziecka do
szacunku, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Latona.
Korczak J. (1994) Dzieła, t. 3: Zdrowie, „Czytelnia dla wszystkich”, 1898, nr 21, s. 54.
Korczak J. (2007) Wstęp, w: M. Falska, Nasz Dom. Zrozumieć, porozumieć się , poznać,
Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, Towarzystwo Nasz Dom, s. 30–31.
Matyjas B. (2003) Koncepcja wychowawcza Janusza Korczaka, w: Encyklopedia Pedagogiczna
XXI wieku, t. II, T. Pilch (red. nauk.), Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 799–805.
Prawo dziecka do zdrowia (2007) J. Bińczycka (red.), Kraków: Impuls.
Szkoła Promująca Zdrowie. Doświadczenia 10 lat (2000) B. Woynarowska, M. Sokołowska (red.),
Warszawa: KOWEZ.
Woynarowska B., Sokołowska M. (2006) Koncepcja i zasady tworzenia szkoły promującej
zdrowie, „Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole”, zeszyt 10, Warszawa: CMPPP.