Transcript kompetencje dziecka w pedagogice Janusza Korczaka

Dziecko jest jutrem –
kompetencje
w PEDAGOGICE JANUSZA
KORCZAKA
dr Izabella Kust
WNS
WYŻSZA SZKOŁA MENEDŻERSKA
W WARSZAWIE
Dziecko jest jutrem
ono będzie pracownikiem, pracodawcą ale
czekać trzeba. Czujnie czekać. […]
Z godziny na godzinę przyglądać się,
myśleć, przemyśliwać. Ostrożnie, bardzo
ostrożnie działać i to w pewnych tylko
chwilach - odpowiednich – drobnymi
poruszeniami, szeptem uśmiechem, lekkim
zmarszczeniem brwi.
"Robotnik", nr 410, 1919, w: J. Korczak, Dzieła, t. 14, wol. 1, s. 193-194.
Tytuł artykułu: Nasz Dom (Dom Wychowawczy wydziału Opieki nad
Dzieckiem przy Centralnej Komisji Związków Zawodowych)
Referat poświęcony jest
problematyce kompetecji
a w szczególności kształtowania
kreatywności w odniesieniu
do pedagogiki Janusza Korczaka
i współczesnej edukacji,
przygotowującej do rynku pracy.
3
EFEKTY KSZTAŁCENIA
wskazują m.in. na
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
4




świadomość poziomu swojej wiedzy
i umiejętności, rozumienie potrzeby
permanentnego uczenia się,
gotowość do podejmowania wyzwań
zawodowych i osobistych,
utożsamianie się z wartościami, celami
i zadaniami realizowanymi w praktyce,
przekonanie o konieczności i doniosłości
zachowania w sposób profesjonalny
i przestrzegania zasad etyki zawodowej
5


gotowość do komunikowania się
i współpracy z otoczeniem, aktywne
uczestnictwo w grupach i organizacjach
świadomość odpowiedzialności za
zachowanie dziedzictwa kulturowego
6
Korczak wśród wielu metod
uaktywniania dziecka wprowadził
gazetki tygodniowe, które – poza tym,
że stanowiły źródło wiedzy na temat
tego co się dzieje w środowisku dziecka,
umożliwiały kształtowanie w dzieciach
kreatywnych postaw, umiejętności
obserwacji otoczenia, a także
opowiedzenia o swoich spostrzeżeniach.
7
Myślą przewodnią stworzonej
przez Korczaka koncepcji
pedagogicznej

była troska o rozwój
samorządności dzieci i młodzieży
przejawiającej się w różnych
formach ich aktywności.
W zakładach funkcjonował
samorząd zakładowy a w nim sąd
koleżeński, rada samorządowa czy
sejm dziecięcy.
8
Praca i działalność tych organów była
elementem kreowania postaw i
zachowań społecznie pożądanych.
Uczyła samokrytycyzmu, tolerancji
wobec drugiego człowieka, była
elementem kształtowania postaw
etycznych wychowanków.
9
Rozbudowując pracę samorządu
Korczak traktował tę działalność
jako element




uspołecznienia,
stworzenia możliwości do kreowania
własnego rozwoju poprzez
inspirowanie twórczych postaw,
wzbogacania o nowe doświadczenia
w dorastającej społeczności,
pod troskliwą i dyskretną kontrolą
pedagogów.
10
Rada Samorządowa jako istotna
jednostka samorządu miała
między innymi za zadanie:



zaspokojenie potrzeb
współmieszkańców poprzez wysłuchanie
próśb, rozważanie pretensji, projektów i
inicjowanie nowych przedsięwzięć,
regulowanie wzajemnych relacji z
jednostką, grupą, dorosłymi,
konstytuowanie postanowień, które
były wprowadzone jako przepisy
11
Koncepcję pedagogiczną Korczaka
wzbogacały również inne formy
oddziaływań wychowawczych




np. „Gazetki tygodniowe” stanowiące
cotygodniowe sprawozdanie
z życia domu.
to również
forum umożliwiające doskonalenie
pracy i kontrolę osiąganych
wyników,
miejsce kreowania dziecięcych
potrzeb i postaw
12
Trzy zasady wychowawcze
Janusza Korczaka
współgospodarzenie,
 współzarządzanie
 oddziaływanie opinii
społecznej

13
Trzy zasady wychowawcze
Janusza Korczaka
Instrumentami w osiąganiu celów
były prowadzone przedsięwzięcia
tj.:



organizacja sklepików szkolnych,
gazetek,
kółek zainteresowań.
14
Trzy zasady wychowawcze
Janusza Korczaka


J. Korczak doceniał i wspierał wysiłek
dzieci związany z samodoskonaleniem.
był kreatorem takich wartości, jak:
miłość do bliźnich, sprawiedliwość,
godność, szacunek, piękno i prawda.
15
Wśród wielu praw o jakie upominał się J. Korczak
znalazły się również te stanowiące
o zapewnieniu dzieciom harmonijnego
i kreatywnego rozwoju:



prawo do samostanowienia (prawo
antytezy, prawo do oporu, do protestu,
do upominania się i żądania, do
wypowiadania własnych myśli, do życia
własnym wysiłkiem i własną
aktywnością),
prawo do własnego rozwoju i
dojrzewania,
prawo do ruchu, do zabawy, do pracy i
badania.
16
Janusz Korczak to przeciwnik
pedagogizmu


to zwolennik aktywności własnej i
samodzielności dziecka, uwzględniający
jednocześnie jego słabości i ograniczenia.
integralnym elementem jego koncepcji
wychowawczej były różne formy
uspołecznienia i samorządności
instytucji czy środowisk
edukacyjnych, opiekuńczych
lub wychowawczych.
17
Idee Korczaka ponownie zaistniały w polskiej
oświacie w wyniku transformacji ustrojowej
kontynuując model kształcenia i wychowania
antyautorytarnego



szkolnictwo niepubliczne
autorskie programy przedmiotowe,
szkoły wypracowywały własny
program wychowawczy i profilaktyki.
18
Szkoły przejmowały filozofię
Korczakowską w wychowywaniu
młodzieży



dla dokonywania samodzielnych wyborów,
współdecydowania o sprawach dla niej
ważnych
czy stwarzaniu w szkole warunków do
przeżywania przez uczniów doświadczeń
samodzielnego i odpowiedzialnego działania
w społeczeństwie demokratycznym.
19
Na gruncie transformacji
ustrojowej rozpoczęły się
reformy również w zakresie
kształtowania kreatywnych
postaw dzieci i młodzieży.
20
Korczakowskie koncepcje dziecięcej
kreatywności znalazły potwierdzenie
w obecnym systemie oświatowym
Rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej
z dnia 23 grudnia 2008 r. w
sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz
kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół
(Dz. U. z 2009 Nr 4 poz.17)
21
Treści kształcenia obejmują
wiadomości, które uczniowie powinni
zdobyć, umiejętności które powinni
opanować i postawy jakie szkoła
powinna kształtować.





Określa ono cele i treści kształcenia dla
każdego przedmiotu na koniec każdego etapu
edukacyjnego tj.:
dla edukacji pierwszego etapu edukacyjnego edukacja wczesnoszkolna
II etap edukacyjny – klasy IV – VI szkoły
podstawowej
III etap – gimnazjum
IV etap – szkoła ponadgimnazjalna.
22
Dla realizacji celów wychowania
przedszkolnego
należy

wspomagać rozwój, wychowywać
i kształcić dzieci w różnych obszarach
np.: kształtować umiejętności
społeczne dzieci: porozumiewanie się
z dorosłymi i dziećmi, zgodne
funkcjonowanie w zabawie
i w sytuacjach zadaniowych
23
Szkoła podstawowa np.:


zdobycie przez uczniów umiejętności
wykorzystania posiadanych wiadomości
podczas wykonywania zadań i
rozwiązywania problemów.
kształtowanie u uczniów postaw
warunkujących sprawne i
odpowiedzialne funkcjonowanie
we współczesnym świecie
24
przygotowanie do życia w
społeczeństwie informacyjnym,
 umiejętność posługiwania się
językiem polskim, dbałość
o wzbogacanie słownictwa.

25
„W procesie kształcenia ogólnego szkoła
na III i IV etapie edukacyjnym
kształtuje u uczniów postawy

sprzyjające ich dalszemu rozwojowi
indywidualnemu i społecznemu, takie jak:
uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność,
wytrwałość, poczucie własnej wartości,
szacunek dla innych ludzi, ciekawość
poznawcza, kreatywność,
przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość
do uczestnictwa w kulturze, podejmowania
inicjatyw oraz do pracy zespołowej.
26
W rozwoju społecznym
kształtowanie postawy obywatelskiej,
postawy poszanowania tradycji i kultury
własnego narodu, a także postawy
poszanowania dla innych kultur
i tradycji.
 szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu
zapobiegania wszelkiej dyskryminacji”.
(Zał. Nr 4 rozporządzenia)

27
W listopadzie i grudniu 2012 r. w Wyższej Szkole
Menedżerskiej w Warszawie przeprowadzono
badania wśród 346
studentów studiów licencjackich kierunku
Pedagogika (w tym 63 studentów II stopnia)
dotyczących kreatywności dzieci.
Wynika z nich, że studenci dostrzegają i doceniają
idee korczakowskiego wychowania z jego
elementami samorozwoju, inspiracji do budowy
odpowiednich postaw społecznych.
28
Wydawanie przez dzieci gazetki szkolnej
studenci doceniają wskazując jej walory
rozwojowe (264 z 346 osób),
poprzez możliwość wypowiadania się,
prezentacji swoich poglądów, możliwość
opiniowania i osądzania innych, czy wreszcie
poprzez rozwój własnej osobowości.
29


Studenci w zdecydowanej większości uważają, że
współczesna szkoła kształtuje postawy społecznie
pożądane takie jak: akceptacja (306 z 346 osób),
tolerancja (288 z 346) i empatia (269 z 346).
W tym celu szkoła powinna uczyć różnorodnych
umiejętności w sferach komunikacji społecznej
(302 z 346 osób), rozwiązywania konfliktów (244 z
346 osób)
i szeroko pojętej przedsiębiorczości w połączeniu z
takimi cechami jak samodzielność, umiejętność
radzenia sobie w życiu czy umiejętnościami
zawodowymi (312 z 346 osób).
30
badani studenci
269
300
288
306
346
350
akceptacja
tolerancja
250
empatia
174
koleżeńskość
155
200
odpowiedzialność
samodzielność
82
nietolerancja
28
62
100
zaradność
98
107
150
50
egocentryzm
cwaniactwo
0
postawy
Wykres nr 1 (źródło: opracowanie własne) – Postawy społecznie
pożądane jakie kształtuje współczesna szkoła
346
350
302
Liczba badanych
300
265
250
komunikacja
społeczna
244
rozwiązywania
konfliktów
206
200
umiejętności
zawodowe
153
umiejętność radzenia
sobie w życiu
150
100
66
umiejętność
negocjacji
umiejętność
rywalizacji
50
0
postawy społecznie pożądane
Wykres nr 2 (źródło: opracowanie własne) - Umiejętności jakich powinna
uczyć szkoła


Studenci wskazują także na różne obszary
kreatywności wpływające na rozwój dziecka.
Podkreślają ogromne znaczenie kreatywności
artystycznej (322 z 346 osób), mającej
znaczący wpływ na budowę wrażliwości
człowieka, sposoby wyrażania swoich emocji,
uczuć i nastrojów. Działalność artystyczna
dziecka ułatwia w przyszłości budowanie
lepszych relacji z innymi ludźmi, otwarcie na
przyrodę i otaczający nas świat.
33
ogół badanych
346 osób; nie;
7%
tak
nie
ogół badanych
346 osób; tak;
93%
Wykres nr 3 (źródło: opracowanie własne) – Wpływ kreatywności
artystycznej na rozwój dziecka
Ankietowani widzą również pozytywny
wpływ sportu na rozwój kreatywności dziecka
w takich elementach jak
nauka pracy zespołowej (332 z 346 osób),
budowania pozytywnej samooceny (258 z
346 osób) i zapewnienia
harmonijnego rozwoju fizycznego
jako warunku koniecznego wszystkich innych
osiągnięć rozwojowych (305 z 346 osób).
35
kształtowanie dobrych
nawyków
208
budowa pozytywnej
samooceny
cechy
258
harmonijny rozwój
fizyczny
305
nauka pracy zesołowej
332
346
0
100
200
300
ankietowanych
studentów
400
Wykres nr 4 (źródło: opracowanie własne) – Wpływ sportu na rozwój
cech budujących kreatywność dziecka
Zabawie studenci przypisują
znaczącą rolę w budowaniu kreatywności
dziecka w obszarach
pobudzania wyobraźni (287 z 346 osób),
inspiracji (262 z 346 osób),
współpracy z innymi osobami (212 z 346 osób),
logicznego myślenia (156 z 346 osób) i
rozbudzania zainteresowań (113 z 346 osób).
37
346
Liczba
badanych
zainteresow
ania
logiczne
myslenie
współpraca
z innymi
inspiracje
Liczba badanych
113
cechy pożądane
156
wyobraźnia
212
262
287
Wykres nr 5 (źródło: opracowanie własne) – Zabawa dziecka i jej wpływ
na budowę cech kreatywnych
Z badania tego wynika, że zdaniem studentów
kreatywności można się nauczyć (316 z 346 osób)
oraz, że może ona wspomagać budowanie
szczęścia dziecka (284 z 346 osób).
Uzasadniają to własnymi obserwacjami
i przemyśleniami, wskazując, że dziecko
kreatywne lepiej radzi sobie w życiu,
ma pasje,
które chce realizować i spełniać.
39
Na pytanie jakimi metodami rozbudzać
kreatywność dzieci wskazują szkolne formy
działań w postaci udziału w szkolnych
inicjatywach (319 z 346 osób), udziałach w
różnego rodzaju projektach (267 z 346 osób),
współpracy z instytucjami pozaszkolnymi (179
z 346 osób) oraz wykorzystanie wzorów
osobowych nauczycieli/wychowawców (254 z 346
osób) i osób z grona rodzinnego (218 z 346 osób).
40
350
300
346
319
267
254
250
200
inicjatywy
szkolne
szkolne projekty
218
współpraca z
instytucjami
pozaszkolnymi
wzory osobowe
nauczycieli i
wykonawców
wzory osób z
rodziny
179
150
100
50
liczba badanych
0
metody pobudzania
kreatywności w szkole
liczba badanych
Wykres nr 6 (opracowanie własne) – Metody rozbudzania kreatywności w
szkole
Interesująca jest również ocena studentów
wskazująca na konieczność rozwijania
kreatywności dzieci jako elementu
ekonomicznej konieczności (335 z 346 osób).
Niedostateczna kreatywność oceniana jest
przez nich jako utrudnienie w budowaniu ich
społeczno-ekonomicznej pozycji.
42
REASUMUJĄC


Idee Janusza Korczaka są wciąż
aktualne
a
KREATYWNOŚĆ, której uczył swych
wychowanków to obecnie podstawa
kształcenia dla rynku pracy
43
DZIĘKUJĘ
ZA
UWAGĘ
44