Transcript Dr n.med. Zbigniew Muras MEDYCYNA RATUNKOWA - Lthe-Lodz

PIERWSZA POMOC W ZRANIENIACH, KRWOTOKACH,
I OPARZENIACH
RANA



Rana (vulnus) – przerwanie ciągłości
powłok zewnętrznych z rozejściem się
brzegów, krwawieniem i bólem.
W każdej ranie, niezależnie od jej rodzaju,
wyróżnia się ściany, brzegi
i
dno.
Szczególne postacie ran: zatruta, płatowa,
przenikająca, postrzałowa.
PODZIAŁ RAN








otarcie
rany kłute
rany cięte
rany tłuczone
rany rąbane, miażdżone, szarpane
rany kąsane
rany postrzałowe
rany zatrute
RANA CIĘTA





Powstaje w następstwie działania narzędzia
ostrego, tnącego np. nóż, brzytwa, szkło.
Brzegi rany ciętej są gładkie bez uchyłków
i kieszeni.
Krwawienie z takiej rany jest obfite, gdyż
przecięte naczynia zieją.
Krew wypływająca z rany usuwa mechanicznie
zanieczyszczenia.
Rany goją się dobrze – małe niebezpieczeństwo
zakażenia.
RANA PŁATOWA I RĄBANA


Rana płatowa -powstaje gdy narzędzie
tnące np. nóż, ustawione jest pod kątem
do powierzchni skóry. Cechy podobne do
rany ciętej.
Rana rąbana – powstaje przez silne
zadziałanie ciężkiego narzędzia ostrego
(siekiera, szabla, tasak). Często dochodzi
do amputacji części ciała.
RANA KŁUTA


Spowodowana jest przez narzędzia ostre,
których powierzchnie tnące są bardzo
małe, np. szpilka, drzazga, gwóźdź, widły,
sztylet, bagnet i ma cechy zbliżone do
rany ciętej.
Często powoduje krwawienia wewnętrzne,
a ponadto gromadząca się w głębi tkanek
wydzielina przyranna usposabia do
rozwoju zakażenia.
RANA TŁUCZONA



Powstaje w następstwie zadziałania
narzędzia tępego lub tępo - krawędzistego
(np. kamień, kij, młotek).
Brzegi jej są stłuczone, zgniecione, a dno
jest nierówne z uchyłkami i kieszeniami.
Krwawienie jest skąpe, a stłuczone tkanki
łatwo obumierają i powstaje martwica
tkanek, stanowiąca podłoże do rozwoju
zakażenia.
RANA MIAŻDŻONA




Powstaje gdy zgniecenie tkanek jest bardzo
rozległe i głębokie.
Spowodowana jest dużą siłą urazu, np.
zasypanie węglem czy ziemią po wybuchu,
przejechanie, zgniecenie miedzy buforami
wagonu kolejowego.
Obrażeniom tym towarzyszy często wstrząs
urazowy.
Rana ta sprzyja rozwojowi zakażeń przyrannych,
jak np. zgorzeli gazowej.
RANA SZARPANA



Powstaje gdy narzędzie tępe działa pod pewnym
kątem lub stycznie w stosunku do powierzchni
ciała i odrywa część tkanek.
Brzegi tej rany są nierówne, poszarpane, a dno
ma kieszenie i zachyłki
W dnie widać postrzępioną tkankę tłuszczową i
mięśnie. Często występuje ubytek skóry i tkanek
głębszych.
RANA KĄSANA (GRYZIONA)



Zadawane przez zwierzęta (psa, kota,
konia) i człowieka, są podobne do ran
szarpanych lub szarpano-tłuczonych.
Szczególnie niebezpieczne są rany
zadane przez konia – jego silne zęby
wyszarpują całe fragmenty tkanek
miękkich.
Duże niebezpieczeństwo zakażenia,
ponieważ flora bakteryjna w ślinie jest
obfita i zjadliwa
RANA POSTRZAŁOWA

Ma cechy podobne do ran szarpanych
i tłuczonych, jednak dołączają się do nich
zmiany wywołane energią kinetyczną
pocisku: działanie fali nadciśnieniowej i
podciśnieniowej, siła mechaniczna oraz
rezonans, powodują pękanie tkanek i
narządów w pobliżu kanału rany.
RANA POSTRZAŁOWA
W ranie tej można wyróżnić:
- wlot - niewielki, o średnicy pocisku,
równych
brzegach, skóra w okolicy wlotu, czasem osmalona,
oparzona z wbitymi resztkami prochu;
- kanał – wąski, prosty lub o zmiennym przebiegu;
- wylot – często nie jest położony przeciwlegle
w stosunku do wlotu, ma dużą powierzchnię,
znaczne krwawienie, dno i brzegi poszarpane
z widocznymi odłamkami kostnymi.

ZAOPATRZENIE RANY





Na miejsce rany nałożyć czysty, w miarę
możliwości jałowy opatrunek z gazy.
Nie dotykać ran palcami i nie wyjmować ciał
obcych tkwiących w ranie.
Nie przemywać ran środkami antyseptycznymi –
jedynie polać 3% wodą utlenioną.
Obserwować chorego, nie pozostawiać go
samego.
Dbać o suchość opatrunku dokładając kolejną
warstwę
Rana klatki piersiowej
ZAOPATRYWANIE RAN




W zranieniach klatki piersiowej:
nie wyciągać tkwiących w ścianie klatki
piersiowej ciał obcych, nie unieruchamiać ich
gdy rytmicznie poruszają się, nałożyć jedynie
delikatny opatrunek osłaniający,
na ranę zakłada się opatrunek uszczelniający
„flater”, aby zapobiegać ewentualnie
narastającej odmie,
chorego ułożyć na boku po stronie zranionej, w
pozycji półleżącej.
ZAOPATRYWANIE RAN






W ranach brzucha, w wyniku których doszło do
wytrzewienia jelit:
delikatnie okryć trzewia czystym opatrunkiem, nie wciskać
ich do brzucha,
dbać o zachowanie suchości opatrunku z zewnątrz przez
dokładanie kolejnych warstw opatrunku,
chorego ułożyć w pozycji półsiedzącej lub na boku w
zależności od przebiegu rany z lekko podkurczonymi
nogami w stawach biodrowych i kolanowych,
nie podawać choremu nic doustnie.
Zawsze wdrożyć postępowanie p/wstrząsowe.
Ciało obce tkwiące w ranie.


Nie wyjmować ciała obcego,
Wykonać opatrunek stabilizujący, by ciało
obce nie przemieszczało się.
Krwawienie, krwotok, wstrząs
krwotoczny




KRWAWIENIE- zaburzenie w krążeniu
polegające na wydostaniu się krwi w pełnym
składzie poza obręb łożyska naczyniowego.
RODZAJE: tętnicze, żylne, miąższowe,
krwotok z serca.
KRWOTOK- powyżej 500 ml (zewnętrzny,
wewnętrzny – do tkanek lub jam ciała).
WSTRZĄS KRWOTOCZNY- powyżej 30%
objętości krwi krążącej.
KRWOTOK
Objętość krwi krążącej to ok.70 ml/kg m.c.
Utrata:
- do 10% - pragnienie, niewielkie przyspieszenie tętna,
- 10-20% - pragnienie, tętno 110-120/min, osłabienie,
ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego, zblednięcie skóry,
- 20-30% - tętno 120-150/min, skóra blada, chłodna, osłabienie,
spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie oddechu,
skąpomocz,
- ponad 30% - tętno powyżej 150/min, nitkowate, może być
niewyczuwalne, skóra blada, zimna, wilgotna, znaczny spadek
ciśnienia tętniczego, pobudzenie lub apatia, przyspieszenie
oddechu lub duszność, bezmocz. Możliwe zatrzymanie
podstawowych czynności życiowych.
PIERWSZA POMOC
W KRWAWIENIACH



Ułożenie chorego płasko.
Doraźne zatamowanie krwawienia przez uniesienie
zranionej kończyny, uciśnięcie naczynia
doprowadzającego w miejscach typowych lub
bezpośredni ucisk ręką miejsca krwawienia (jałowy
materiał opatrunkowy).
Założenie opatrunku uciskowego w miejscu
krwawienia! – podstawowa metoda zaopatrywania
krwotoków w pierwszej pomocy.
PIERWSZA POMOC
W KRWAWIENIACH



Obserwacja chorego i wyglądu opatrunku.
Przekrwawiający opatrunek poprawić przez
dołożenie materiału opatrunkowego i dociśnięcie z
taką siłą aby zachować krążenie głębokie. Nie
wolno zdejmować już nałożonego opatrunku. W
sytuacji narastającego zasinienia, drętwienia i
mrowienia uciśniętej kończyny rozluźnić założony
opatrunek.
Wdrożyć postępowanie p/wstrząsowe.
Dla ratowania życia rozważyć konieczność
założenia opaski zaciskającej.
PIERWSZA POMOC
W KRWAWIENIACH
Wskazania do opaski zaciskającej:
-
amputacja urazowa,
otwarte złamanie z silnym krwawieniem,
ciało obce w ranie,
zmiażdżenie kończyny,
wykrwawienie z zagrożeniem życia, jako następstwo
nieskutecznego opatrunku uciskowego,
doraźnie, w sytuacji konieczności jednoczesnego udzielenia
pomocy wielu rannym.
8-10 cm szerokości, w 1/3 górnej części ramienia lub
uda, dokładnie zapisać czas założenia, zwolnienia ucisku
może dokonać dopiero lekarz.
Amputacja urazowa.



Założyć opatrunek uciskowy na kikut.
Odszukać amputowaną część kończyny,
zaopatrzyć jałowym opatrunkiem i włożyć
do foliowej torebki, którą umieszczamy w
pojemniku z zimną wodą.
Gdy krwotok jest masywny i nie ustaje
pomimo założenia opatrunku uciskowego i
uniesienia kończyny rozważyć założenie
opaski zaciskającej.
Opaska zaciskająca o
szerokości
8-10cm. Tylko w razie
konieczności !
PIERWSZA POMOC
W KRWAWIENIACH
Krwawienie z nosa:
-
-
-
posadzić pacjenta w pozycji lekko pochylonej do przodu z
opuszczoną głową ku dołowi –
nie odchylać głowy ku tyłowi!
umożliwić ujście krwi na zewnątrz przez nozdrza, aby pacjent nie
połykał krwi,
położyć na kark i nasadę nosa zimne, wilgotne okłady,
jeżeli utrata krwi zagraża wstrząsem, położyć pacjenta na boku
aby zapewnić swobodny wypływ krwi,
zapewnić kwalifikowaną pomoc medyczną – tamponada
wykonana przez laryngologa.
Krwotoki wewnętrzne rozpoznanie

Objawy wtórne:







zblednięcie powłok,
przyspieszenie czynności serca,
zmniejszenie napięcia tętna,
niepokój,
przyspieszenie oddechów,
zawroty głowy,
omdlenie ortostatyczne.
PIERWSZA POMOC
W KRWAWIENIACH




Postępowanie w krwotokach wewnętrznych
polega na:
ułożeniu w najdogodniejszej, ułatwiającej
oddychanie pozycji (wyższe ułożenie głowy i
klatki piersiowej),
oziębieniu przypuszczalnej okolicy krwawienia
(worek z lodem),
prowadzeniu ciągłej obserwacji chorego (nie
podawać płynów do picia),
zapewnieniu choremu kwalifikowanej pomocy
medycznej.
OPARZENIA


Ciężkość i rozległość oparzeń zależy od
temperatury, rodzaju i czasu działania
czynnika parzącego, powierzchni
oparzonych powłok i głębokości
uszkodzenia tkanek.
Rozległe oparzenie wywołuje zespół
zaburzeń organizmu zwany chorobą
oparzeniową, której pierwszą fazą jest
wstrząs hipowolemiczny.
OPARZENIA

Powierzchnię oparzonej skóry oceniamy na
podstawie reguły Wallace'a. U osoby dorosłej
głowa z szyją stanowi 9%, kończyna górna
9%, kończyna dolna 18%, i tułów z jednej
strony 18% powierzchni skóry, krocze 1%.
Łatwiejszą do zapamiętania jest reguła dłoni.
Powierzchnia dłoni stanowi ok.1% własnej
powierzchni skóry.
PIERWSZA POMOC
W OPARZENIACH
Zniesienie czynnika parzącego:
– rozpocząć oziębianie rany oparzeniowej poprzez
umieszczenie pod strumieniem zimnej wody (reguła
3x15 – woda o temp. 15 stp. C, przez 15 minut, z
wysokości 15 cm),
- poszkodowanych płonących przewrócić na ziemię,
dokładnie ugasić płonącą odzież okrywając niepalnym
materiałem, a następnie polewamy go zimną wodą,
- u oparzonych wapnem niegaszonym należy usunąć je ze
skóry przez ścieranie, a potem spłukać silnym
strumieniem wody.
1.
PIERWSZA POMOC
W OPARZENIACH
2.
3.
4.
-
5.
Z oparzonych kończyn zdjąć biżuterię.
Oparzone miejsce zabezpieczyć opatrunkiem
p/oparzeniowym lub suchym jałowym opatrunkiem.
Wdrożyć postępowanie p/wstrząsowe:
wyższe ułożenie kończyn dolnych,
okrycie chorego suchym kocem lub folią izotermiczną,
chorym przytomnym podajemy duże ilości chłodnych
płynów do picia oraz środki przeciwbólowe.
Zapewnić choremu kwalifikowaną pomoc medyczną.
PIERWSZA POMOC
W OPARZENIACH
Żelowy opatrunek p/oparzeniowy
Opatrunek p/oparzeniowy

Podobnie jak woda, Burnaid potrafi
szybko schłodzić miejsce oparzenia co
pomaga zminimalizować uszkodzenia
tkanki.










W przeciwieństwie do wody jednak,
Burnaid...
- utrzymuje się na ranie (to w ponad 90%
woda uwięziona w żelu)
- pomaga zminimalizować cierpienie
związane z odczuwaniem bólu
- może być użyty wszędzie tam, gdzie nie
ma do niej dostępu
- często eliminuje potrzebę użycia
środków przeciwbólowych
- jest bardziej wygodny i mniej kłopotliwy
w użyciu
- zapewnia sterylną barierę przed
zakażeniem
- posiada właściwości antybakteryjne
- szybko uśmierza ból
PIERWSZA POMOC
W OPARZENIACH
W oparzeniach nie wolno:
 miejsc oparzonych polewać spirytusem,
 oparzeń smarować maściami i tłuszczami,
 stosować barwiących środków odkażających (jodyna,
pyoctanina),
 nakłuwać lub nacinać powstałych pęcherzy,
 zrywać i odklejać wtopionej w skórę odzieży,
 szybko i nerwowo rozbierać chorego oblanego środkiem
parzącym, aby nie uszkodzić ciągłości skóry,
 gasić palącego się strumieniem wody, aby nie powodować
wtórnych oparzeń powstającą parą wodną.
PIERWSZA POMOC
W OPARZENIACH



OPARZENIA CHEMICZNE wymagają wypłukania związku
chemicznego zimną wodą (mechanicznie usuwamy resztki
wapna), a dalsze postępowanie jak
w oparzeniach
termicznych.
Przy oparzeniach śluzówek jamy ustnej i gardła, u chorych
przytomnych podajemy do picia wodę z lodem.
Przy połknięciach substancji żrącej nie wolno prowokować
wymiotów, aby nie powodować oparzeń wtórnych.
WSTRZĄS

Wstrząs jest to stan niedotlenienia,
niewystarczającego odżywienia komórek i
niewystarczającego usuwania z niej
metabolitów w wyniku załamania się
wydolnego przepływu tkankowego.
Przyczyny wstrząsu








masywny krwotok (w. krwotoczny),
rozległe oparzenie (w. oparzeniowy),
obrażenia i urazy (w. urazowy),
choroby serca (w. kardiogenny),
zatrucia (w. toksyczny),
alergeny (w. anafilaktyczny),
uogólnione zakażenia (w.septyczny),
uszkodzenie ośrodkowego układu
nerwowego (w. neurogenny).
OBJAWY WSTRZĄS




Psychika chorego – pobudzony, niespokojny lub
podsypiający, apatyczny, obojętny, niezorientowany, może
nie reagować w sposób logiczny (ucieczka), a w stanach
ciężkich dochodzi do utraty przytomności.
Skóra chorego jest blada, sina lub szara, zimna, pokryta
zimnym, lepkim potem.
Oddech przyspieszony, płytki, nierównomierny, w stanach
ciężkich bezdech.
Tętno przyspieszone 110-200/min., nitkowate -słabo
wypełnione, słabo napięte, słabo wyczuwalne, w stanach
ciężkich niewyczuwalne nawet na dużych tętnicach
(zatrzymanie krążenia).
POSTĘPOWANIE WE WSTRZĄSIE




izolacja od czynnika uszkadzającego,
właściwe ułożenie chorego (pozycja
bezpieczna, pozycja na plecach z
uniesionymi kończynami),
pierwsza pomoc adekwatna do sytuacji
(tamowanie krwotoku, postępowanie
przeciwoparzeniowe, resuscytacja
krążeniowo-oddechowa),
korzystne oddziaływanie na psychikę
chorego (rozmowa, zapewnienie
bezpieczeństwa, uspokojenie),
POSTĘPOWANIE WE WSTRZĄSIE




ciepłe okrycie (koc, folia termoizolacyjna,
własna odzież),
podanie środków przeciwbólowych,
podanie płynów do picia
(przeciwwskazane u osób nieprzytomny, z
urazami przewodu pokarmowego i
zatrutych),
częsta kontrola poszkodowanego (oddech
i tętno).
ZŁAMANIA
Złamanie – przerwanie ciągłości kości
uszkodzeniem okolicznych tkanek miękkich.
z
Objawy złamania:
 ból w miejscu złamania (samositny, lub nasilający się przy
próbie ruchu),
 zniekształcenie okolicy złamania spowodowane obrzękiem i
przemieszczeniem odłamów,
 zniesienie lub zaburzenie czynności,
 nieprawidłowa ruchomość kości,
 tarcie odłamów.
PODZIAŁ ZŁAMAŃ
ze względu na:
 przebieg płaszczyzny złamania –
poprzeczne, podłużne skośne, spiralne,
 zachowanie ciągłości powłok zewnętrznych
– złamania zamknięte i otwarte,
 współistnienie obrażeń dodatkowych – z
przemieszczeniem, krwotokiem, odmą,
wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego.
POSTĘPOWANIE W ZŁAMANIACH



zatamowanie krwotoków i zabezpieczenie przed
infekcją w przypadku ran otwartych,
badanie chorego z dużą ostrożnością, aby nie
spowodować wtórnych obrażeń,
unieruchomienie (przymocowanie chorej
kończyny do zdrowej części ciała, środkami
improwizowanymi, chustą trójkątną, szyną
Kramera, szyną próżniową),
POSTĘPOWANIE W ZŁAMANIACH


opatrunek unieruchamiający zakładamy w
pozycji leżącej lub siedzącej zgodnie z zasadą
Potta:
- w złamaniu kości długich unieruchamiamy
dwa sąsiadujące ze złamaniem stawy,
- przy złamaniu w stawie, unieruchamiamy
względem siebie kości tworzące staw
przestrzegać fizjologicznego ustawienia
kończyny co gwarantuje dobry wynik
czynnościowy,
POSTĘPOWANIE W ZŁAMANIACH




szyna unieruchamiająca powinna być wymoszczona watą z
dodatkowym zabezpieczeniem dla wystających elementów
kostnych; szynę modelować na zdrowej kończynie,
nie zmieniać prowizorycznego unieruchomienia
transportowego aż do momentu założenia opatrunku
definitywnego,
w celu zmniejszenia obrzęku można kończynę unieść nieco
wyżej, okładać zimnymi okładami lub workiem z lodem,
zachować ostrożność przy przenoszeniu i transporcie
chorego.