Transcript diğer ücretler - Dr.Ahmet Ozansoy

VERGİ HUKUKU
(TAX LAW)
Çankaya Üniversitesi-İİBF
2012-2013 Güz Yarıyılı
Dr. Ahmet OZANSOY
www.ahmetozansoy.com
TİCARİ KAZANÇLAR
Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.
Bir faaliyetin ticari faaliyet olarak değerlendirilebilmesi için şu özellikleri
taşıması gerekmektedir:
1.
2.
3.
4.
5.
Emek –Sermaye özelliği: Faaliyetin ifası emek ve sermayeye
dayanmalıdır.
Devamlılık özelliği: Faaliyetin devamlı olması
gerekmektedir.Devamlılığın tespitinde devamlılık kasıt ve niyetinin
bulunması yeterlidir.
Organizasyon özelliği: Faaliyetin bir organizasyon dahilinde yapılması
gerekmektedir.
Hacim özelliği: İşlerin hacim ve öneminin ticari bir işletmeyi gerektirir
ölçüde olması gerekmektedir.
Gelir ve Kazanç Elde Etme özelliği: Organizasyonu kuran kişilerin
gelir ve kazanç elde etme niyetiyle hareket etmeleri gerekmektedir.
TİCARİ KAZANCIN TESPİT ŞEKİLLERİ
GERÇEK USUL
BASİT USUL
Gerçek usule tabi mükellefler
genelde büyük işletmeler olup,
sermaye yoğunluğu vardır.
Yılık alım ve satım tutarları belirli
tutarları
aşmayan,
sermayeden
ziyade emeğe dayalı olarak faaliyette
bulunan
basit
usul
vergi
mükelleflerinin
defter
tutma
zorunluluğu yoktur.
Bu
mükellefler
işletmelerin
büyüklüğüne göre ya bilanço
esasına ya da işletme hesabı
esasına göre defter tutmak
zorundadırlar.
Her iki yöntemde de gerek
hasılatlarını gerekse giderlerini
belgelere dayandırarak, tutmak
zorunda
oldukları
deftere
kaydetmek yoluyla vergiye tabi
kazançlarını belirlerler.
Bu mükelleflerin kayıtları mesleki
yönden bağlı oldukları odalar
bünyesinde
kurulan
bürolarca
tutulmaktadır. Bu mükellef grupları
gider ve hasılatlarına ilişkin belgeleri,
mesleki bürolara teslim etmekte
olup, bu belgelere göre vergiye tabi
kazanç belirlenerek beyanname
verilmektedir.
TİCARİ KAZANCIN TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER
• Ticari kazancın elde edilmesi için yapılan ısınma, aydınlatma gibi genel
giderler,
• Çalışanların tedavi, ilaç, sigorta primi gibi giderleri,
• İşle ilgili zarar ve tazminatlar,
• İşle ilgili seyahat ve ikamet giderleri,
• İşletmeye dahil edilen veya kiralanan taşıtların giderleri,
• İşletmeyle ilgili olarak ödenen çeşitli vergiler,
• Amortismanlar,
• İşverenlerce sendikalara ödenen aidatlar,
• İşverenlerce ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen
katkıpayları.
• Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek
ve vakıflara bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak
maddelerinin maliyet bedeli.
TİCARİ KAZANCIN TESPİTİNDE
İNDİRİLEMEYECEK GİDERLER
 Teşebbüs sahibi ile eşi ve çocuklarına yapılan çeşitli ödemeler ve
bunların işletmeden çektikleri veya aynen aldıkları değerler,
bunların işletmeden olan alacakları üzerinden yürütülecek faizler,
 Para ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan
tazminatlar,
 İşletmenin faaliyet konusuyla ilgili olmayan taşıtların giderleri.
*TRANSFER FİYATLANDIRMASI
EĞİTİM VE ÖĞRETİM İŞLETMELERİNDE KAZANÇ İSTİSNASI
 Okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel öğretim ve orta öğretim özel
okullarının işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili Bakanlığın görüşü
alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar
çerçevesinde beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden müstesnadır.
 İstisna, okulların faaliyete geçtiği vergilendirme döneminden itibaren
başlar.
ZİRAİ KAZANÇLAR
Zirai faaliyet, arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım ve
üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan
yararlanmak suretiyle bitki, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin
üretimi, avlanması, satılması, bunlardan faydalanılması şeklinde
tanımlanabilir.
Bu şekilde faaliyette bulunan kişilere de çiftçi denir.
ZİRAİ KAZANÇLARIN TESPİTİ
Zirai kazançlar ya satış hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak
suretiyle ya da gerçek usul kapsamında, zirai işletme hesabı ve bilanço
esasına göre tespit edilir.
Zirai kazanç hangi usulde tespit edilirse edilsin zirai ürünlerin alış
bedeli üzerinden her halükarda vergi tevkifatı yapılması temel kuraldır.
ZİRAİ KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
Çiftçiler elde ettikleri tüm zirai kazançları üzerinden tevkifata tabi
tutulmaktadırlar.
GERÇEK USUL
DİĞERLERİ
İşletme büyüklüğü ve makine ölçüsünü
aşan çiftçilerin kazançları gerçek usulde
vergilendirilir.
İşletme büyüklüğü ve makine ölçüsünü
aşmayan küçük çapta faaliyet gösteren
çiftçilerdir.
İşletme büyüklüğü ölçüsü ekim yapılan
ürünün türüne göre ekili arazinin
büyüklüğü olup, hayvancılıkta ise hayvan
sayısıdır. Makine ölçüsü ise traktör ve
benzeri araçlardır.
Bu gruba giren çiftçilerin defter tutma
ve beyanname verme yükümlülükleri
yoktur.
Bu gruba giren çiftçiler büyük işletmeler
olup, zirai işletme hesabı veya bilanço
esasına göre defter tutmak ve
beyanname vermek zorundadırlar.
Sadece tevkif yoluyla vergilendirilirler.
ÜCRETLER
Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine
bağlı olarak çalışanlara, hizmet karşılığı verilen
para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil
edilebilen menfaatlerdir.
Bir ödemenin ücret olması için aşağıdaki
unsurlara sahip olması gerekmektedir:
1- İşverene tabi olma,
2İşverenin
emir
ve
talimatları
doğrultusunda
çalışma,
3- Belli bir işyerine bağlı olma,
4- Hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin
yapılması
ÜCRETLER
ÜCRETİN TESPİT ŞEKLİ
Vergilendirme ve tespit şekli bakımından ücretler iki kısma
ayrılmıştır.
1- Gerçek Ücretler
2- Diğer Ücretler
ÜCRETLER
GERÇEK ÜCRETİN SAFİ TUTARININ
TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER
Ücret geliri safi tutarları üzerinden vergilendirilmektedir.
Ücretin safi tutarı gayri safi tutarından aşağıdaki
indirimlerin yapılmasından sonra kalan miktardır:
1- Sosyal güvenlik kurumları için yapılan kesintiler,
2- Özel sigorta şirketlerine ve bireysel emeklilik
sistemine ödenen katkı payları,
3- Sendikalara ödenen aidatlar
DİĞER ÜCRETLER
Diğer ücretler için beyanname verilmemektedir.
Diğer ücretin safi tutarının tespitinde takvim yılı başında
geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından
büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt
tutarının % 25’i esas alınır.
DİĞER ÜCRETLER
Aşağıda sayılı hizmet erbabları diğer ücretli kapsamındadır:
1- Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında
çalışanların ücretleri,
2- Özel hizmetlerde çalışan şoförlerin ücretleri,
3- Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçilerinin
ücretleri,
4- Gayrimenkul sermaye iradı elde edenlerin yanında çalışanların
ücretleri,
5- Gerçek ücretlerinin tespitine imkan olmaması sebebiyle Maliye
Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.
ÜCRETLERDE İSTİSNALAR
-
-
-
Köylerde veya nüfusu 5000’i aşmayan yerlerde faaliyet gösteren
ve münhasıran el ile dokunun halı ve kilim imal eden işletmelerde
çalışan işçilerin ücretleri.
Gelir vergisinden muaf olanların veya gerçek usulde
vergilendirilmeyen çiftçilerin yanında çalışan işçilerin ücretleri.
Madenlerde çalışanların yer altında çalıştıkları zamanlara ilişkin
ücretler.
Köy muhtarı, katip, imam bekçi vb görevlilere köy bütçesinden
ödenen ücretler.
Hizmetçilerin ücretleri. (kapıcılar)
Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan
menfaatler. (2010 yılı için günlük 10.00 YTL)
Hizmet erbabının toplu olarak işe gelip gitmesini sağlamak üzere
işverence sağlanan taşıma giderleri.
Emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları.
SERBEST MESLEK KAZANÇLARI
Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar
serbest meslek kazancıdır. Bunlar genelde doktor, avukat,
mimar ve mühendis gibi meslek gruplarıdır.
Serbest meslek faaliyetinin unsurları şunlardır:
1- Sermayeden çok şahsi çalışmaya, bilimsel veya mesleki
bilgiye veya uzmanlığa dayanması,
2- Bir işverene bağlı olmaksızın kişisel sorumluluk altında,
kendi adına ve hesabına yapılması,
3- Devamlılık unsurunu taşıması.
SERBEST MESLEK KAZANCININ
TESPİTİ
Serbest meslek kazancı, bir hesap dönemi içinde serbest
meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar
ve diğer şekillerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen
menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler
indirildikten sonra kalan farktır.
Serbest meslek kazancı ,tahsil olunan hasılattan yapılan
giderlerin düşülmesi sonucunda gerçek usulde tespit
edilmektedir.
Gerçek usulde serbest meslek kazancı, serbest meslek
kazanç defteri üzerinden tespit edilir. Bu defterin sol tarafına
giderler sağ tarafına da tahsil olunan paralar yazılmaktadır.
SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ BEYANI
Serbest meslek kazançları, tevkif suretiyle ön
vergilendirmeye tabi tutulmakta olup nihai vergi ise
mükellefin beyanı üzerine alınmaktadır.
Ancak, Gelir Vergisi Kanununun 18 inci
maddesinde sayılan serbest meslek kazançları ile
dar mükelleflerin tevkif suretiyle vergilenmiş
serbest meslek kazançlarından yapılan vergi
kesintisi nihai vergi olmaktadır.
SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA TELİF
KAZANÇLARI İSTİSNASI
(GVK Madde 18)
Yazar, çevirmen, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar
programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye,
roman, makale, bilimsel araştırma, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür,
radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi,
bilgisayar ve internet ortamı, radyo ve televizyonda yayımlamak veya
kitap, cd, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira
beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve
temlik etmek veya kiralamak yoluyla elde ettikleri hasılat gelir
vergisinden istisna edilmiştir.
GAYRIMENKUL SERMAYE İRATLARI
Aşağıda belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen
gelirler gayrimenkul sermaye iradıdır.
1. Araziler ve binalar,
2. Voli Mahalleri ve Dalyanlar
3. Gayrimenkullerden ayrı olarak kiraya verilen tesisat, demirbaş
eşyası ve döşemeleri,
4. Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar,
5. Haklar, ruhsatlar, markalar, ticaret ünvanı vb.
6. Telif hakları,
7. Gemi ve gemi payları, bilumum motorlu yükleme ve boşaltma
araçları,
8. Her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri.
KİRA GELİRİNDEN İNDİRİLEBİLECEK GİDERLER
Gayrimenkul sermaye iradında safi iradın bulunması için, kira
gelirlerinden indirilecek giderler konusunda seçilebilecek iki yöntem
vardır:
1- Gerçek gider yöntemi
2- Götürü gider yöntemi
Gerçek gider yöntemi
Gerçek
gider
yönteminin
seçilmesi durumunda Kanunda
belirtilen giderler brüt kira
tutarından indirilir.
Bunlar;
 Kiraya verilen tarafından ödenen
aydınlatma, ısıtma, su ve asansör
giderleri,
 Kiraya verilen mal ve haklar için
ödenen çeşitli vergiler,
 Sigorta giderleri,
 Amortismanlar,
 Bakım, onarım ve idame giderleri.
Götürü gider yöntemi
Götürü gider yöntemini
seçen
mükellefler,
hasılatlarının % 25’ini
götürü gider olarak
indirerek iratlarının safi
tutarını belirleyebilirler.
GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINDA İSTİSNA
UYGULAMASI
 Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde
edilen hasılatın 2011 yılı için 2.800 Türk Lirası gelir vergisinden
müstesnadır.
 Ticari, zirai ve mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek
mecburiyetinde olanlar ile gelirleri bunlar tarafından bildirilecek olanlar
bu istisnadan faydalanamazlar.