Transcript Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
MARDİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
BULAŞICI HASTALIKLAR KONTROL
PROGRAMLARI ŞUBESİ
Dr. Sibel KAPÇAK
[email protected]
0 482 212 77 58-224
0 531 643 91 75
1
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
TANIMLAR
Seans: Aşının veya anti serumun sabah dolaptan çıkarılarak
aşı nakil kabına konması ve gün içinde kullanılmasından
sonra akşam mesai bitiminde tekrar dolaba geri konması bir
seanstır.
Rezerv Stok: Olağanüstü durumlar, aşı sevkıyatında gecikme
veya talepte beklenmedik bir artış olduğu durumlarda
depolanan aşı miktarı yetersiz kalabilir. Bu gibi durumlarda
aşısız kalmamak için rezerv stok bulundurulmalıdır. Ayrıca
destek aşılama çalışmaları gibi aşı ihtiyacının arttığı dönemler
önceden planlanmalı ve rezerv stokun devamlılığı
sağlanmalıdır.
2
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
 Flakon, ampul yada kullanıma hazır enjektör:Ya tek doz
yada çoklu doz olabilen en küçük üründür.
 Paket: Paketler ya tek doz olarak ya da çoklu doz olarak
sunulan az sayıda flakon, ampul yada kullanıma hazır
enjektörü birbirine bağlayan taşıma birimleridir.
 Kutu: Kutular paketlerin içine konuldukları taşıma birimidir.
Aşı uygulayan birimlere ürünün kolay dağıtımının
yapılabilmesinde kullanılırlar.
 Koli: Çok sayıda ürünü veya daha fazla kutu veya paketi
taşımak için kullanılırlar. Koliler il düzeyinde dağıtım
yapılmasında kullanılırlar.
 Palet: Çok sayıda ürünü veya daha fazla koli veya kutuyu
taşımak için kullanılırlar. Paletler Bakanlık düzeyinde aşıyı
depolamak amacıyla kullanılırlar.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
TANIMLAR
Fire : Açılan aşıların kullanım sürelerinin sınırlı
olması ve enjektörlerdeki ölü boşluklar vb. nedenlerle
aşının kullanılmamasından kaynaklanan kayıba fire
denir.
Zayi : Bir aşının açılmadan önce kullanılamaz hale
gelmesi (örneğin kırılan flakonlar, donmaya veya
sıcağa maruz kalan aşılar gibi nedenlerle aşının
kullanılamaz hale gelmesi) ise zayi olarak
tanımlanmaktadır.
4
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
LOJİSTİK
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Aşı ve İlaç Deposu
• Aşı Nakil Kamyonu
• Halk Sağlığı Müdürlüğü Aşı Deposu
• Halk Sağlığı Müdürlüğü Aşı Nakil Aracı
• Toplum Sağlığı Merkezi
• Son Kullanıcılar (Aile Sağlığı Merkezi, Özel ve Kamu
Hastaneleri, Üniversite Hastaneleri, Özel Hekimler, Silahlı
Kuvvetlere Bağlı Birimler, Özel Poliklinikler)
5
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
İLÇENİZE AŞI SEVKİYATI YAPILIRKEN;
• Teslim sırasında verilen malzemelerin sayılarak kontrol
edilerek teslim alınması,
•Aşı ve anti serumların teslim alınması esnasında soğuk zincir
sorumlusunun mutlaka hazır bulunması,
•Sevkıyat yapmak için ilçenize gelen aracın bekletilmemesi
gerekmektedir.
6
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
7
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Sevk Dönemleri
Aşının depolandığı yer
Sevk dönemleri
Halk Sağlığı Müdürlüğü
Üç ayda bir
Toplum Sağlığı Merkezi
Ayda bir
Aile Hekimi/Hastane
Ayda bir
8
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
TSM İhtiyaç Hesaplama
•Aylık periyotlarla dağıtım yapılmaktadır.
• Olması gereken rezerv stok 2 haftalıktır.
• Aşı ihtiyacı Hesaplama:
Uygulanacak yaklaşık doz sayısı = [(Yıllık Hedef
Nüfus/12) x Aşı takvimindeki doz sayısı x (1+ fire yüzdesi)
Rezerv Stok= Uygulanacak yaklaşık doz sayısı/2
Aylık İhtiyaç = Uygulanacak yaklaşık doz sayısı+ Rezerv
stok + Ek ihtiyaç – Stokta bulunan aşı miktarı
9
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aile Hekimi/Hastane İhtiyaç Hesaplama
•Aylık Periyotlarla dağıtım yapılmaktadır.
•Olması gereken rezerv stok 1 haftalıktır.
•Aşı ihtiyacı Hesaplama:
•Uygulanacak yaklaşık doz sayısı = [(Yıllık Hedef
Nüfus/12) x Aşı takvimindeki doz sayısı x (1+ fire yüzdesi)
Rezerv Stok= Uygulanacak yaklaşık doz sayısı/4
Aylık İhtiyaç = Uygulanacak yaklaşık doz sayısı+ Rezerv
stok + Ek ihtiyaç – Stokta bulunan aşı miktarı
10
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı ve Anti serumların Kullanım Süreleri
Çok Dozlu Liyofilize Olmayan Aşılar ve Anti
serumlar:
OPA, DT, Td, Hepatit B aşıları ile anti serumlar ve PPD
solüsyonu aşağıdaki şartlara da uymak kaydı ile toplam
süre 4 haftayı geçmemek üzere açıldıktan sonra birbirini
izleyen 3 seansta kullanılabilir.
Gezici aşı uygulamalarında sahaya götürülen aşılardan
hiç açılmamış flakonlar yukarıdaki şartları sağlamak kaydı
ile dönüşte buzdolabına yerleştirilir ve öncelikle kullanılır.
Açılmış flakonlar ise yukarıdaki şartları sağlamak kaydı ile
aynı gün içerisinde kullanılabilir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
• Son kullanma tarihi geçmemiş olmalı,
• Aşılar ve anti serumlar bu süre boyunca sürekli uygun
soğuk zincir şartlarında saklanmış olmalı,
• Aşı ve anti serum flakonları suyla temas gibi
kontaminasyona maruz kalmamış olmalı,
• Uygulama için dozlar flakonlardan alınırken steril
teknikler kullanılmış olmalı,
• Eğer varsa flakon üzerindeki VVM (Aşı Flakonu
İzlemcisi) göstergesi kullanılabilir durumda olmalıdır.
• Yukarıdaki şartlar yerine getirilemiyorsa o aşı flakonu
artık kullanılmamalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı ve Antiserumların Kullanım Süreleri
Çok Dozlu Liyofilize (sulandırılan) Aşılar:
• BCG aşısı sulandırıldıktan sonra (+2) –
(+8)oC’de ve karanlıkta korunmak şartıyla 6 saat
içinde,
Tek Dozlu Liyofilize Aşılar:
• Tek dozlu Hib, Kuduz, Kızamık, Kızamıkçık ve
KKK aşısı sulandırıldıktan sonra hemen
kullanılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı ve Antiserumların Kullanım Süreleri
Tek Dozlu Kombine Aşılar:
• Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio,
Hemofilus influenza tip b içeren beşli karma aşıda,
aynı pakette enjektör içerisinde sıvı formda DaBT ve
İPA, ayrı flakon içinde liyofilize Hib bulunmaktadır.
Liyofilize Hib aşısı sıvı formda olan DaBT-İPA ile
sulandırıldıktan sonra hemen uygulanmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı ve Antiserumların Kullanım Süreleri
Tek Dozlu Liyofilize Olmayan Aşılar:
• Difteri, aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio
içeren dörtlü karma aşı, Konjuge Pnömokok Aşısı ve
Hepatit A aşısı tek dozluk kullanıma hazır enjektör
içerisinde sunulmaktadır. Sıvı formda bulunan aşı kendi
enjektörü ile uygulanmalıdır.
• Td Adult, DT pediatrik ve Hepatit B aşısı tek dozluk
flakon veya ampul içerisinde sunulmaktadır. Tek
kullanımlık enjektöre çekilmek suretiyle uygulanmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı Sulandırmada Genel İlkeler
• Her aşı kendi sulandırıcısı ile sulandırılmalıdır. Farklı
aşıların sulandırıcıları değiştirilerek kullanılamazlar,
yanlış sulandırıcı kullanımı aşı etkinliğinin yok olmasına
veya ASİE’lere zemin hazırlar.
• Daima aşıyı üreten firmanın sağladığı sulandırıcı
kullanılmalıdır.
• Başka amaçlar için kullanılmak üzere üretilen steril su ya
da fizyolojik serum aşı sulandırmakta kullanılamaz.
• Aşı uygulanan birimlerde sulandırıcılar da buzdolabında
tutulmalıdır.
• Aşılar, aşılama hazırlıkları tamamlandıktan sonra
sulandırılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı Sulandırmada Genel İlkeler
• Aşıyı sulandırmadan önce eller temiz su ve sabunla
yıkanmalıdır.
• Aşı flakonu, sulandırıcı ve enjektörler kontrol edilmelidir
(doğru aşı/sulandırıcı, varsa aşı flakon izlemcisi, son
kullanma tarihi).
• Sulandırmadan önce flakona parmakla fiskeler vurularak
toz (liyofilize) aşının flakonun dibine çökmesi
sağlanmalıdır.
• Sulandırılan aşının buz aküsü ile direkt teması ve
donması engellenmelidir. Işığa duyarlı aşılar ışıktan
korunmalıdır.
• Sulandırma işleminde sulandırıcının tamamı
kullanılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı Sulandırmada Genel İlkeler
• Çok dozlu aşıları sulandırırken her yeni uygulama için
yeni bir sulandırma enjektörü ve iğne ucu kullanılmalı ve
bütün çözücünün enjektöre dolması sağlanmalı, daha
sonra sulandırıcının tamamı aşı flakonu içine
boşaltılmalıdır.Sulandırıcı ve aşıyı karıştırmak için birkaç
kez yavaşça enjektöre çekilip, tekrar yavaşça flakonun
içerisine boşaltılarak karıştırma işlemi tamamlanmalıdır.
• Her uygulama için yeni bir aşı enjektörü kullanılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
• Pnömokok, Hep B ve beşli karmanın birlikte uygulandığı
durumlarda; beşli karmada daha fazla lokal reaksiyon
beklendiğini dikkate alınarak Pnömokok ve Hep B'nin aynı
ektremiteden en az 2 cm arayla uygulanması, beşli karmanın
ise mutlaka farklı bir ektremiteden uygulanması yaklaşımı
benimsendiğinde; ASİE riski daha az, tanısı ve takibi daha
kolay olacaktır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı uygulama teknikleri
• BCG:Sol omuza intradermal(cilt içine) 5-6 mm kabarıklık
0 yaşta 0,05 ml, 1 yaş üzerinde 0,1 ml uygulanır.
• DaBT-İPA-Hib/DaBT-İPA/DT/Td/Hep B/Hib/KPA/Hep A:
İntramuskuler(IM) 90 o dik açıyla
DaBT-İPA-Hib,DT,Td,Hib aşıları 0,5 ml
Hepatit B,A aşısı 10 yaşa kadar 0,5 ml, 10 yaş ve
üzeri 1 ml uygulanır.
• KKK/Kızamık/Kızamıkçık/Su Çiçeği:
Subkutan(cilt altına)
45 o eğik açıyla 0,5 ml uygulanır.
• OPA: Ağızdan 2 damla verilir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Genel İlkeler
– Aşıların dağıtımında ve kullanımında son
kullanma tarihleri mutlaka göz önüne alınarak,
miadı (kullanım süresi) daha önce dolacak
aşıların kullanımına öncelik verilmeli, miadı
dolmuş olanlar imha edilmelidir.
– Gönderilen aşılar farklı firmalar tarafından
üretildiğinden uygulama dozları için mutlaka
prospektüsleri kontrol edilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Genel İlkeler
– Aşı dolabı olarak buzluk ve alt bölümü ayrı
olan çift kapılı no-frost buzdolapları
kullanılmalıdır.
– Buzdolabının ısısı +2 ila +8 oC arasında
korunmalıdır. Özellikle +4 oC’de kalması
sağlanmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Genel İlkeler
– Buzdolabı her açıldığında ısının kontrol
edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Buzdolabının kapısına bir ısı izlem çizelgesi
yapıştırılarak dolabın ısısı sabah ve akşam bu
çizelgeye kaydedilmelidir. Isı izlem
çizelgesinin altında soğuk zincir
sorumlusunun ve yedeğinin adı, soyadı
bulunmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Genel İlkeler
– Aşıların saklandığı buzdolabı aşırı soğuk ve
sıcağa maruz kalmayacak şekilde uygun bir
odaya yerleştirilmelidir. Buzdolabı kışın
ısıtılan odalardan birine gölgede olacak
şekilde, ısıtıcılardan uzak, duvardan en az
10–15 cm mesafede düz bir zemine
yerleştirilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Genel İlkeler
– Tatil dönemleri ve elektrik kesintilerinde, il ve
kurum düzeyinde soğuk zincir sorumluları
dolap ısısını kontrol ederek gereken önlemleri
almalıdır.
– Ankara merkez depodan kurye ile sevk
yapılması gereken hallerde, aşı naklinde
yalnızca uzun ömürlü aşı nakil kabı
kullanılmalıdır. İl soğuk zincir sorumlusu veya
Soğuk zincir eğitimi almış bir sağlık memuru
mutlaka bulunmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Genel İlkeler
– İllerden kurumlara aylık olarak yapılan aşı
sevklerinde 4 saate kadar olan mesafelere
askılı tip aşı nakil kabı kullanılabilir. Daha
uzun mesafeler için uzun ömürlü aşı nakil
kabı kullanılmalıdır.
– İl içi aşı nakillerinin İl Soğuk Zincir
Sorumlusunun gözetiminde merkezden
kurumlara tek elden yürütülmesi esastır ve aşı
nakil araçları ile yapılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Genel İlkeler
– Her yıl, ilin soğuk zincir malzemesi mevcudu,
periyodik bakım ve tamir gerektirenler ile yeni
malzeme ihtiyacı belirlenmeli, onarımı veya
temini sağlanmalı, ilgili malzemenin servis
sözleşmeleri yenilenmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
İlk Kullanılacak Kutusu
Daha önceki aşılama seanslarında açılmış aşıların
diğer flakonlara karışmasını önlemek ve bunların
öncelikli olarak kullanılmasını sağlamak için,
buzdolabında dikkat çekici bir biçimde işaretlenmiş
ayrı bir kutu bulundurulmalı ve orta rafta tutulmalıdır.
Kullanılmayacak hale gelmiş aşı ve sulandırıcı
flakonları buzdolabında tutulmamalıdır. Aşılar
yalnızca buzdolabı raflarında tutulmalıdır. Kapakta
herhangi bir raf sistemi olmamalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar
Buzdolaplarının standart olarak üstten
soğutma yapmadığı çeşitli modellerde
alttan, yan duvardan soğutmalı sistemlerin
olduğu unutulmamalı ve buzdolabı kullanım
kılavuzu dikkatle incelenerek soğutmanın
hangi bölümden yapıldığı, daha soğuk ve
daha sıcak rafların hangisi olduğu mutlaka
öğrenilmeli ve aşı yerleşimi buna göre
düzenlenmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar
•
•
•
•
•
•
– Aşıların donmaya karşı hassasiyetleri (en
hassas olandan başlayarak);
Hepatit B aşısı
Hepatit A aşısı
DaBT-IPA-Hib, PPD, Grip aşısı, tüm
antiserumlar
KPA,Td, DT, tüm sulandırıcılar,
Kızamık, KKK, BCG, Hib, Meningokok, Suçiçeği
aşıları (sulandırıcılar hariç),
OPA
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar
Üstten soğutmalı bir buzdolabı için buzdolabının;
– Üst rafına: OPA, sulandırıcıları ayrı olmak üzere
Hib, meningokok, BCG, KKK, Kızamık ve
Kızamıkçık, suçiçeği aşıları
– Orta rafına: DaBT-İPA-Hib, Kuduz, KPA, DaBTİPA aşıları
– Alt rafına: Hep B, Hep A, Td, DT aşıları ile PPD
solüsyonu, aşı sulandırıcıları ve tüm antiserumlar,
yerleştirilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar
Aşı flakonları ve paketleri, aralarında yeterli
hava akımı dolaşacak şekilde
yerleştirilmelidir.
– Donmaya hassas olan aşılar buzdolabının
soğutucu kısmından uzakta tutulmalı, aşılar
orijinal kutularının içerisinde saklanmalı ve
buzdolabının duvarı ile temas ettirilmemelidir.
– Aşı yerleştirilmesinde, miadı yakın olan
aşıların ön kısımda bulunmasına dikkat
edilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar
– Buzlukta aralıklı olarak dizilmiş buz aküleri
bulundurulmalıdır.
– Buzluğun 0,5 cm den fazla kalınlıkta
buzlanmamasına dikkat edilmelidir.
– Aşılar buzluğa konulmamalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar
– En alt kısma (sebzelik) dolap ısısının sabit
tutulmasına yardımcı olmak üzere su bidonları
yerleştirilmelidir.
– Uzun süreli elektrik kesintilerinde buzdolabı
ısısı düzenli olarak kontrol edilmeli ve kapak
sık sık açılmamalıdır. İzolasyonu iyi bir
buzdolabında bu yolla genellikle 24 saat süre
ile ısı korunur. Daha uzun süreli kesintilerde
acil durum planı uygulanmalıdır. Elektrik
kesintilerinde kesintinin süresi mutlaka
öğrenilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buzdolabına Aşı Yerleştirirken Dikkat Edilecek Hususlar
– Aşılar buzdolabı temizliği yapılırken aşı nakil
kabında korunmalı ve buzdolabı
çalıştırıldıktan sonra uygun ısı aralığına
ulaşılınca buzdolabına aktarılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı Nakil Kaplarının Kullanımı
• Aşı nakil kapları sahip oldukları soğuk
ömürlerine bakılarak kısa veya uzun
ömürlü olarak ikiye ayrılırlar. Soğuk
ömürleri 1 gün ve daha az olan aşı nakil
kapları kısa ömürlü (askılı aşı nakil kabı),
soğuk ömürleri 3–5 gün arasında olanlara
ise uzun ömürlü aşı nakil kabı denilir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı Nakil Kaplarının Kullanımı
• Aşı seansının yapılacağı veya gezici aşılama
hizmeti planlandığı günün sabahı, ihtiyaç duyulan
tüm buz aküleri buzluktan çıkarılmalıdır.
• Buz aküleri buzdolabı dışında çalkalama sesi
duyulana kadar bekletilmelidir. Örneğin -20ºC’ de
donmuş bir buz aküsü için +20ºC olan bir odada
yaklaşık 1 saat bekletmek gerekir. Buz akülerinin
yeterince çözüldüğünü anlamak için
sallandığında su sesi duyulmalıdır.
• Buz aküleri uygun şekilde kurulandıktan sonra
aşı nakil kabının içine yerleştirilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı Nakil Kaplarının Kullanımı
• Aşı ve sulandırıcılar aşı nakil kabının orta
kısmına yerleştirilmelidir. Donmaya karşı hassas
olan aşılar ve sulandırıcılar buz aküleri ile
doğrudan temas etmeyecek şekilde
yerleştirilmelidir. Aşı flakonlarının buz akülerine
direk temasını engellemek için köpük, sünger
veya kalın karton kullanılmalı ya da flakonlar
kendi karton ambalajları ile yerleştirilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Aşı Nakil Kaplarının Kullanımı
• Uzun ömürlü aşı nakil kabında aşı flakonlarının
yanına termometre ve donma göstergesi
konulmalı, üst kısımlarına da buz aküsü
yerleştirilmelidir.
• Kısa ömürlü (askılı) aşı nakil kabına aşı
flakonlarının yanına termometre yerleştirilmelidir.
• En üste de köpük yerleştirerek kapak
kapatılmalıdır.
• Aşı seansında açılan aşıların da buz aküleri ile
direk teması engellenmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Buz Akülerinin Kullanımı
Buz aküleri aşı nakil kabına uygun olmalı ve yeterli
miktarda buz aküsü bulunmalıdır. Buz aküsünü
dondururken, buz aküsü ağzında bir miktar boşluk
kalacak kadar su ile doldurulmalı ve kapağı sıkıca
kapatılmalı, akıtıp akıtmadığı kontrol edilmelidir. Buz
aküleri aralarında hava dolaşımına izin verecek, yan
yüzleri açıkta kalacak ve çok sıkışık olmayacak şekilde
buzluğa yerleştirilerek evaporatör ile uygun olarak
etkileşmesi sağlanmalıdır. Buz aküleri en az 24 saat
dondurulmalıdır. Aşılama seansından sonra buz aküleri
tekrar donması için buzluğa yerleştirilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Depo/Buzdolabı Isı Takibi
• Sürekli ısı kaydeden sistemlerin kullanılmalıdır.
• Tüm aşı depo ve dolaplarında en az bir adet kalibrasyonu
yapılmış uzun süreli kayıt yapabilen (En az bir aylık süreyi
gösteren) elektronik ısı takip cihazı bulundurulması
zorunludur.
• Termometreler orta rafın orta bölümüne yerleştirilmelidir. Her
sabah mesai başlarken ve her akşam mesai bitiminde bu
cihaz kontrol edilerek alarm olmasa bile en düşük ve en
yüksek sıcaklık kontrol edilmeli ve ısı izlem çizelgesine
işlenmelidir.
• Uzun süreli kayıt yapabilen elektronik termometrenin
arızalanabileceği düşünülerek yanında mutlaka mekanik
termometre bulundurulmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Soğuk Zincir
• Soğuk zincir, bir aşının etkinliğini üretiminden kişiye
uygulanana kadar koruyan ve ihtiyacı olanlara yeterli
miktarda etkin aşının ulaşmasını sağlayan insan ve
malzemeden oluşan sistemdir.
• Kullanılan aşılar etkin değilse, %100 aşılama hızlarına
ulaşılsa bile bağışık bir toplum oluşturma hedefine
ulaşılamayacaktır. Bu nedenle soğuk zincir GBP’nin en
önemli bileşenlerinden biri olarak büyük önem
taşımaktadır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Soğuk Zincir
• BCG, Kızamık, KKK, Kızamıkçık aşıları güneş ışığı
gibi ultraviyoleye hassastır.
• Aşıların tahrip olmasının sebebi, ısının kümülatif
etkisidir. Yani bir kerede çok yüksek (30–35C üzeri)
sıcaklığa maruziyet kadar, birçok kereler daha az
sıcaklıklara (10–30C arası) maruziyet de aşıyı aynı
derecede bozabilir.
• Bir kez aşının etkinliği kaybolur ya da azalırsa, aşılar
eski haline döndürülemez, bu nedenle soğuk zincir
süreklilik gerektirir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Soğuk Zincir
• Polio, Kızamık, KKK, Kızamıkçık, Liyofilize Hib,
Suçiçeği ve BCG aşıları dondurulabilir aşılardır.
(Sulandırıcısı aynı pakette olan aşılar
dondurulmamalıdır!!!)
• DaBT-İPA-Hib, DT, Td, Hepatit B, Hepatit A ve KPA
aşıları ile liyofilize aşıların sulandırıcılarının hiçbir zaman
donmaması gerekir.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Soğuk Zincir Kırılmasında Yapılması Gerekenler
Soğuk zincir kırılması tespit edildiğinde aşı ve anti
serumların kullanımı durdurulmalı ve aile
hekimliği/hastane düzeyinde Toplum Sağlığı Merkezi
soğuk zincir sorumlusuna, ilçe düzeyinde il soğuk zincir
sorumlusuna haber verilmelidir.
İl veya ilçe Aşı sorumlusu ve soğuk zincir sorumlusu
tarafından;
• Sıcaklığa maruz kalan aşı ve antiserumlar için:
VVM’i olan aşıların VVM’i kontrol edilerek ve aşıların
maruz kaldığı sıcaklıklar ile kaçıncı kez maruz kaldığı
göz önünde bulundurularak aşıların kullanılıp
kullanılamayacağı belirlenir. Karar verilirken sıcaklığın
aşılar üzerindeki kümülatif etkisi unutulmamalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Soğuk Zincir Kırılmasında Yapılması Gerekenler
• Aşıların kullanılamaz olduğu kararı verilmiş ise Disiplin
Birimine ve Aile Hekimliği birimine gereği için bildiriyoruz.
Halk Sağlığı Müdürü veya Toplum Sağlığı Merkezi
Sorumlu Hekimi tarafından incelemeci görevlendirilerek
soğuk zincir kırılmasında kusur olup olmadığı
belirleniyor.
• Kusur tespit edilir ise ayniyat biriminden birim fiyatlar
kullanılarak tazmin meblağsı hesaplanıp (tazmin kararı
verilmiş ise) sorumlularına durum tebliğ ediliyor.
Defterdarlığa ilgili bütçe kalemine tazmin meblağının
yatırılması isteniyor ve tazmin meblağı yatırıldıktan sonra
dosya kapatılarak aşılar imha ediliyor.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
GBP
Hedef
• Aşı ile korunulabilinir onüç hastalığın morbidite ve
mortalitesinin azaltılmasıdır.
1. Difteri
2.Boğmaca
3.Tetanos
4. Kızamık
5. Tüberküloz
6. Polio
7.Hepatit B
8.Kızamıkçık
9.Kabakulak
10.Hemofilus influenza tip b (Hib)
11.Pnömokok
12.Hepatit A
13.Su Çiçeği
TEŞEKKÜRLER.