Transcript PowerPoint Sunusu

Çiğdem AKKURT
Özlem KARABAĞ
Meryem PARLAK
Semra ADIGÜZEL
ARAŞTIRMANIN KONUSU
Bugün yürürlükte olan Türk yükseköğretim
sisteminin mimarisi “ YÖK Kanunu” olarak bilinen 6
Kasım 1981 tarihinde ve 2547 sayılı yükseköğretim
kanunu tarafından çizilmiştir. 1981 üniversite reformu
olarak adlandırılan bu düzenlemenin üzerinden 30 yıl
geçmiş ve 2547 sayılı kanunun onlarca maddesi
değiştirilmiştir. Ancak cumhuriyet döneminde yapılan
düzenlemelerin en uzun süre devam edeni olmuştur
(Günay , 2011, s.113).
...
Türk Eğitim sisteminde öğrenciler lise öğrenimini
tamamladıktan sonra YÖK’ün uygun görmüş olduğu
sınavlara tabi tutulurlar. Türk Eğitim Sisteminde
yükseköğretime seçim, eski adıyla Öğrenci Seçme Sınavı
(ÖSS) ve Öğrenci Yerleştirme Sınavı (ÖYS); yeni
adlarıyla Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans
Yerleştirme Sınavı (LYS) ile gerçekleştirilmektedir. YGS
ve LYS sınavlarında başarılı olabilmek ve yükseköğretim
imkânını elde edebilmek amacıyla adaylar uzun ve zorlu
bir hazırlık dönemini yaşamak zorunda kalarak
birbirleriyle yarışmaktadırlar (Tanhan ve Tanrıverdi,
2010, ss. 71-72).
...
Bu sınavdan geçerek Bilgi ve Belge Yönetimi (BBY) bölümüne
gelen öğrenciler meslek için eğitilir. Ancak seçme ve yerleştirme
sisteminin yapısından kaynaklanan nedenlerle bu bölüme gelen
öğrencilerin pek azı dışında ilgi alanı (genel kültür/yetenek) ve
yabancı dil bilgisi yönünden beklenen nitelikleri göstermezler.
Öğrencinin aldığı puan aslında istediği bölüme girmesini
sağlamıyorsa, bu kişinin kendini son seçenek olarak gösterdiği
bölümde bulunması söz konusudur. Son seçenek ise çoğunlukla
istenmeyip sadece üniversite dışı kalma korkusu ile ve son bir şans
gibi düşünülmüştür. Böyle bir seçme yöntemi sonucu, BBY
bölümlerinde gerçekte istemedikleri bir meslek için eğitilme
durumunda kalmıştır. Kısacası; yükseköğretimin yaptığı sınavdaki
yetersizlik, daha açığı meslek seçiminde ilgi, eğitim ve yeteneklerin
gereğince değerlendirilmeyişi diğer alanlarda olduğu gibi BBY
bölümü öğrencilerinin eğitiminde de düşündürücü bir engel
yaratmaktadır (Soysal, 1982).
Bu bilgiler doğrultusunda araştırmada BBY bölümünü tercih
eden öğrencilerin bu bölümü seçme ve bölüme yerleştirilme
sorunları konusu üzerinde durulmuştur.
ARAŞTIRMANIN AMACI
Türk Eğitim Sisteminde yükseköğretim önemli bir yer
tutar. Yükseköğretim Türk Eğitim Sisteminin
yapılanmasında statüsü yüksek, makul bir gelir düzeyine
sahip bir meslek edinmenin vazgeçilmez yolu olarak
görülmektedir (Şahin, 2006, s. 8).
...
Sınavlara tabi tutulan öğrenciler tercihleri
aşamalarında çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Tam
olarak oturtulamayan sınav sistemi nedeniyle tercih
kılavuzları sürekli değişmekte ve öğrenciler tarafından
anlaşılamaz bir hale gelmektedir. ‘Hatalı kılavuz ‘ , ‘
hatalı tercih’ lere neden olmaktadır. Yoğun emek
harcayarak sınava hazırlanan öğrenciler hatalı kılavuz
nedeniyle istemedikleri bölümleri okumak durumunda
kalmaktadırlar.
...
Bu bağlamda araştırmanın amacı şöyledir;
 Tercih kılavuzları hazırlanırken gereken önem verilmekte
midir?
 Adayların hatalı tercih kılavuzu nedeniyle yaptıkları
tercihler nasıl değerlendirilmektedir?
 Hatalı tercih kılavuzu nedeniyle ortaya çıkan yerleştirme
sorunları nasıl giderilmektedir?
 Tüm bilgileri elinde bulunduran ÖSYM neden doğru ve
güvenilir tercih kılavuzları hazırlayamamaktadır?
Araştırmanın amacı eğitim sistemimizden kaynaklanan
yerleştirme sorunlarının tespit edilmesi ve meslek olarak
seçilecek BBY bölümünün daha bilinçli olarak seçilmesi
gerektiğine dikkat çekmektir.
ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ
Ülkemizde gençler arasında giderek yaygınlaşan işsizlik
olgusunun en önemli nedenlerinden biri kuşkusuz ki eğitim
sistemimizin istihdam yaratma kapasitesindeki başarısızlığıdır. İş
dünyası ile eğitim kurumları arasındaki eşgüdümsüzlük, hayat
boyu öğrenme stratejisinin eksikliği, sekiz yıllık zorunlu eğitim
süresinin artık yetersiz kalışı, sınırlı sayıda öğrenciye yüksek
standartlarda, geride kalan toplumun büyük kesimine ise rekabetçi
olmayan ve çok düşük düzeyde eğitim imkânı sunulması ve
öğrencilere işgücü piyasaları ile ilgili bilgilendirme yapacak kariyer
danışmanlığı hizmetlerinin gelişmemiş olması gibi nedenler,
eğitim sistemimizin istihdam yaratan bir yapıdan ziyade, mesleksiz
gençlerin işgücü piyasalarına atılmalarını sağlayan bir işlev
görmesine neden olmaktadır (Murat ve Şahin, 2011, s.93).
...
Tercih aşamasında Bilgi ve Belge Yönetimi bölümünü
tercih eden öğrenciler üniversitelere TM-1 puanlarıyla
yerleştirilmektedir. Bu bölüm 2002 yılına kadar
‘Kütüphanecilik’ adı altında varlığını sürdürürken 2002 yılı
itibariyle ‘Bilgi ve Belge Yönetimi’ adını almıştır. Bölümün
sadece belirli illerde (Marmara Üniversitesi, İstanbul
Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Başkent Üniversitesi,
Ankara Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Doğu Akdeniz
Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi)
açılması bölümün kendisini tanıtamamasına neden
olmuştur. Fakat bu durum bölümü tercih eden ve bölüme
yerleştirilen öğrenciler için avantajlı olmaktadır.
...
Günümüzde kurumların ürettikleri bilgi ve belgelerin
hızla artması, bilim ve teknolojinin her alanında bilgiye
duyulan gereksinimi de arttırmaktadır. Bu gereksinim
bilgi kaynağına ulaşmayı da önemli hale getirmiştir. Bu
nedenle bu alanda yetişmiş elemana ihtiyaç vardır.
Yetişmiş nitelikli elemanlara olan gereksinimin
önümüzdeki yıllarda da devam etmesi beklenmektedir
(Eokul-meb, 2012).
...
Araştırmada öğrencilerin yükseköğretime
yerleştirilme sorunları ele alınmıştır. Araştırma BBY
bölümünü tercih eden öğrencilerin sorunlarına dikkat
çekmesi nedeniyle önemlidir. Bu bağlamda araştırmada,
tercih yapacak öğrencilerin BBY bölümünü seçerken
sadece üniversiteye girme amacında olmamaları, bu
bölümün kendileri için uygun olup olmadığı
konularında özenli davranmaları gerekmeleri nedeniyle
önem arz etmektedir.
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
A) Kavramsal Çerçeve
Ülkemizde merkezi olarak uygulanan öğrenci yerleştirme sınavı (ÖSS),
iki temel amaca yöneliktir:
 Adaylar arasından başarı ve yetenekte üstün olanları seçme.
 Yükseköğretime devam edebilmek için gerekli asgari bilgi ve beceri
donanıma sahip olanları belirlemektir. Diğer bir anlatımla, öğrenci
seçme sınavının amacı; genel olarak, ortaöğretim mezunları arasından,
yükseköğretim programlarında daha başarılı olabilecek yetenekli
öğrencilerin seçilmesinde ve bunların yükseköğretim programlarına
yerleştirilmesinde kullanılacak farklı nitelikte puanların nesnel yolla
elde edilmesidir. Ortaöğretimden yükseköğretime geçişin bir seçme
sınavıyla yapılmasının yarattığı yan etkilerden biri, uygulanmakta olan
öğrenci seçme sınavı ile adaylar bir programa yerleştirilirken, bu
programı tercih edenler arasında, sadece puan üstünlüğünün esas
alınmasıdır. Aday, çoğu zaman kendi ilgi ve yeteneklerini göz ardı
ederek, aldığı puana göre, gelecekte belki hiç ilgi duymayacağı meslek
alanına yerleştirilebilmektedir (Aydın).
...
Ortaöğretimi bitiren öğrencilerin adı her ne olursa
olsun girmiş oldukları sınavlar görüldüğü gibi onların
hayatlarını büyük ölçüde etkilemektedir. Hayatlarının en
önemli kararlarını verme aşamasında tercih
kılavuzlarının yanlış hazırlanmış olmaları öğrencileri
istemedikleri bölümleri okumakla karşı karşıya
getirmektedir. Bu konuyla ilgili yapılan çok fazla çalışma
olmamakla beraber BBY bölümlerini tercih eden
öğrencilerin bu bölümleri tercih etme eğilimleri
aşağıdaki çalışmalarla ifade edilecektir.
...
1977 yılında yapılan bir çalışmada Erdoğan o yıla kadar
kütüphanecilik bölümlerini bitirenlerin lise yıllarında üniversiteye
girişte tercih ettikleri ilk 5 yükseköğretim dalı arasında
kütüphanecilik dalının %9,6 lık bir oranla 5 . sırada olduğunu ifade
etmiştir (Erdoğan, 1977, s. 43).
1985 yılında yapılan benzer bir çalışmada adayların
kütüphaneciliği seçmesinde en çok rastlantıların rol aldığı bu
yükseköğretim dalının düşük puanla öğrenci almasının bir başka
etken olduğu ve bu konularda bölümlere göre anlamlı bir farklılığın
bulunmadığı görülmüştür. (Sevgisunar, 1985, s. 52).
1986 yılında yapılan bir çalışmada ise adayların kütüphanecilik
bölümünü tercih sıralarının üsten alt guruplara doğru arttığı ve
adayların kütüphanecilik bölümlerini açıkta kalmamak üzere
seçtiği sonucuna ulaşılmıştır (Bahşişoğlu, 1986, s.79).
B) Varsayımlar







Yukarıda yer verilen bilgilerde genel hatlarıyla BBY öğrencilerinin sorunları
üzerine saptamalar yapılmıştır. Bu bilgiler ışığında araştırmanın varsayımları şu
şekilde sıralanabilir:
ÖSYM’nin hazırladığı tercih kılavuzlarında ciddi anlamda sorunlar
yaşanmaktadır.
Öğrenciler tercihleri esnasında dikkatli davranmamakta ve ‘hatalı kılavuz’ un
kurbanı olmaktadırlar.
Katılımcıların genel itibari ile bölümü tercih etmelerinde danışman hocaları
etki etmiş olsa da çevre faktörü de yadsınamaz bir etkendir.
Tercih yapan öğrenciler hayatlarının geri kalanını büyük ölçüde etkileyecek
meslek seçiminin önemini kavrayamamaktadır.
Tercihleri sırasında BBY bölümünü seçen öğrencilerin büyük çoğunluğu bu
bölümün aslında ‘kütüphanecilik’ olduğunu bilmektedirler.
Bölüme gelen öğrencilerin çoğunluğu bölümü kısmen de olsa tanırken bir
kısım öğrenci sadece boşta kalmamak için bölümü tercih etmektedir.
BBY bölümünü tercih eden öğrencilerin asıl amacı; bölümün iş olanaklarının
olduğunu düşünmeleridir.
C) Kapsam
Araştırmanın kapsamını yükseköğretim sisteminde
yerleştirme sorunları ve bunun BBY bölümüne yansıması
ele alınmıştır. Atatürk Üniversitesi BBY bölümünü tercih
eden 1. sınıf, 2. sınıf, 3. sınıf ve 4. Sınıf öğrencilerinin her
birinden 26 katılımcı seçilerek bu konu üzerinde
derinlemesine bir çalışma yapılmıştır.
D) Sınırlılıklar
Araştırmada Atatürk Üniversitesi’nde BBY bölümünü
okuyan öğrencilere her sınıftan 26 katılımcıya kız-erkek
dağılımı eşit olacak şekilde anket uygulanması
amaçlanmıştır. Fakat 4. Sınıfların mevcudunun 13 kız ve
11 erkek olmak üzere toplamda 24 kişiden oluşması
nedeniyle anketler 52’si kız ve 50’si erkek olmak üzere
toplamda 102 katılımcıya uygulanmıştır.
Araştırmanın Evreni
Araştırmanın evrenini BBY bölümünü tercih eden öğrenciler
oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Atatürk
Üniversitesi’nde BBY bölümünü okumakta olan I. sınıflardan 13
katılımcı I. Öğretim, 13 katılımcı II. öğretim olmak üzere toplamda
26 katılımcı olacak şekilde değerlendirilmiş ve bu dağılım 2’nci,
3’ncü ve 4’ncü sınıflarda da aynı şekilde uygulanarak toplamda 102
katılımcı örnekleme dahil edilmiştir.
Örnekleme yöntemi olarak olası(ihtimali) örnekleme
yönteminden basit rastlantısal (tesadüfi) örneklemesi seçilmiştir.
Örnekleme temel olarak listeden alınan her birey ve yerine başka
bir birey ve obje konulmadan örneklem yapılması basit rastlantısal
(tesadüfi) yöntemin esasını oluşturur. Örneklem sürecindeki
herhangi biri aşamada birey ve objelerin seçilme şansı eşit ise
yeterli bir yöntem olarak kullanılabilir (Aziz, 2008, s. 51).
Araştırmanın Gözlem Tekniği
Araştırmada; yükseköğretim sistemindeki yerleştirme
sorunu ve bunun BBY bölümüne yansıması
incelenmektedir. Araştırma var olan durumu ortaya
koyma, eksikliklerini belirleme ve çözüm önerileri
sunmaya yönelik olduğundan öncelikle basılı veya
elektronik kaynakların taranması ve toplanması tekniği
olan dolaylı gözlem (veri toplama) yöntemiyle kaynak
taranması yoluna gidilmiştir. İncelenen kaynaklar
Aziz’in kitabında belirtilen veri toplama tekniklerine
uygun olarak toplanmıştır (Aziz, 2008, s.73-75).
...
Görgül araştırmalarda, birinci elden veri toplanması
amaçlanan araştırmalarda en çok kullanılan teknik
“sormaca” (anket) tekniğidir. Bu teknik, gerek durum
saptama, gerek bir ilişkiyi araştırma ve gerekse bir
varsayımı sınama amaçları ile yapılan araştırmalarda sık
sık başvurulan bir araştırmadır. Sormaca tekniği, gerek
örneklemin alınmasında, gerek sormacanın
hazırlanmasında, gerekse uygulama ve değerlendirmede
özenle yapıldığında, sonuçları en güvenilir, hata payı en
az olan bir araştırma tekniğidir (Aziz, 2008, s.82).
Araştırmanın Zamanlaması
Araştırma 1 aylık süre zarfında tamamlanmıştır.
Zamanlama tablosu aşağıda verilmiştir.
 Kaynak araştırması…………............... 1 hafta
 Kaynakların incelenmesi………………. 10 gün
 Anket çalışması……………………..…..… 6 gün
 Verilerin yorumlanması……………….…4 gün
 Araştırma metninin yazılması……….. 3 gün
II. BÖLÜM
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMU (YÖK) VE BİLGİ VE
BELGE YÖNETİMİ (BBY)
II.1. ÖSYM NEDİR?
ÖSYM, 19 Kasım 1974 tarihinde, Üniversitelerarası
Kurul tarafından, 1750 sayılı Üniversiteler Kanununun
52. Maddesine göre, "Üniversitelerarası Öğrenci Seçme
ve Yerleştirme Merkezi (ÜSYM)" adıyla kurulmuştur.
1981 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yükseköğretim
Kanunu ile Yükseköğretim Kuruluna (YÖK) bağlanarak
"Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM)" adını
almıştır (ÖSYM, 2012).
II.2. ÖSYM’NİN GÖREVLERİ
NELERDİR?
ÖSYM'nin görevleri 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 10.
maddesinde şu şekilde belirlenmiştir:
 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi, Yükseköğretim
Kurulunun tespit ettiği esaslar çerçevesinde yükseköğretim
kurumlarına öğrenci alınması amacıyla sınavları hazırlayan ve
yapan, öğrenci isteklerini de göz önünde tutarak Yükseköğretim
Kurulunun tespit ettiği esaslara göre değerlendiren, öğrenci
adaylarının yükseköğretim kurumlarına yerleştirilmesini
sağlayan ve bu faaliyetlerle ilgili araştırmalar ve diğer hizmetleri
yapan Yükseköğretim Kuruluna bağlı bir kuruluştur.
 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi, yükseköğretim
kurumlarının isteği üzerine yükseköğretim kurumlarına anket,
doçentlik sınavları dâhil her düzeyde sınav ve değerlendirme ile
öğrenci kayıt işlemlerini ve Yükseköğretim Kurulunca verilecek
diğer işleri yapmaktadır (ÖSYM, 2012).
II.3. YÜKSEKÖĞRETİME GEÇİŞTE ÖĞRENCİLERİN
TABİİ TUTULDUĞU SINAVLAR
Türk Eğitim Sisteminde yükseköğretime seçim, eski
adıyla Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) ve Öğrenci
Yerleştirme Sınavı (ÖYS) iken; 2010 yılından itibaren
yükseköğretime geçişte iki aşamalı bir sınav
uygulanmasına karar verilmiş ve 29 Ocak 2009, 21
Temmuz 2009, 17 Aralık 2009 ve 17 Mart 2010 tarihli
Yükseköğretim Genel Kurul toplantılarında konu
görüşülerek sisteme son şekli verilmiştir (ÖSYM, 2012).
II.4. TERCİH KLAVUZU HATALARI
VE DÜZELTMELER
ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ünal Yarımağan’ ın
deyimiyle “2010 ÖSYS Yükseköğretim Programları ve
Kontenjanları Kılavuzu”nda yapılan hatalar şöyle
değerlendirmiştir. Yarımağan' ın açıklamasından
çıkarılan sonuçlar şöyledir:
...
 Kılavuzda 49 programda 2009 yerleştirilmelerinde başarı
sıralarının yanlış olduğu tespit edilmiştir.
 Yapılan hataların küçük bir unutkanlıktan kaynaklandığını
belirtmiştir. Bu hatanın ise görme engelli adayların
yerleştirilmelerine ilişkin yeni bir yöntem uygulanmasından
dolayı kaynaklandığını ifade etmiştir.
 Yeni sınav sisteminin iki aşamadan oluşması nedeni ile değişen
içerikten dolayı kılavuzda da yanlış puanlamaların yapılmasının
mümkün olabileceğini açıklamıştır.
Yarımağan hatalı kılavuzun yanlış yorumlamalara neden olduğunu
savunmuşsa da kılavuzda yapılan hatalar tam anlamıyla
düzeltilmemiştir. Ayrıca yeni sınav sistemini savunarak öğrencilere
büyük getirilerde bulunacağını savunmuştur.
II.5. ÖSYM’DE YERLEŞTİRME SORUNLARI
 Türkiye’de üniversite giriş sisteminin en temel sorunu, arz ve talep
arasında büyük bir uyumsuzluk olmasıdır. Türkiye’de yükseköğretimde
okullaşma oranı örgün eğitimde % 25, açıköğretim dâhil edildiğinde ise
% 39’dur (Yök, 2007). Bu oranlarla Türkiye, OECD ülkeleri arasında
yükseköğretimde okullaşma oranları açısından son sırada yer
almaktadır. Bu oranlar çok düşüktür ve gerek büyüyen Türkiye
ekonomisinin gerekse de öğrenci ve ailelerin taleplerine cevap
vermemektedir. Dahası, üniversite giriş sisteminin oldukça rekabetçi
olmasından ve sınavlara hazırlanmak için uzun bir zaman hazırlık
yapmak gerektiğinden, üniversiteler daha çok 17-21 yaşları arasındaki
öğrencileri girebileceği mekanlara dönüşmüştür. 25 yaş üstü nüfusun
yükseköğrenim bitirmiş olma oranlarına bakıldığında da, Türkiye %
10’luk bir oranla OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü)
ülkeleri (ortalama % 26) arasında son sırada yer almaktadır (OECD,
2007). Türkiye’nin yükseköğrenim talebiyle yükseköğretim sisteminin
arzı (kontenjanlar) arasında büyük bir uyumsuzluk vardır (Yök, 2007).
 Meslek Yüksekokulları ve diğer bir kısım
yükseköğretim kurumları, değersiz ve kalitesiz
görülmektedir. Dolayısıyla, çok sayıda öğrenci bazı
seçkin okullara girmek için yarışmaktadır (World
bank, 2008). Arz ve talep arasındaki uyumsuzluğu
aşmanın yolu, genel olarak mevcut kontenjanların
verimli kullanılması ve yükseköğretimde ek bir
kapasite oluşturulmasıdır. Bir başka ifadeyle, gerek iki
yıllık eğitim veren Meslek Yüksek Okulları gerekse de
yeni açılan üniversitelerin programların tercih
edilebilirliğini sağlamak gerekir.
II.6.TERCİH KILAVUZUNUN YAPISI VE İÇERİĞİ
ÖSYM’nin hazırlamış olduğu tercih kılavuzları hem
yapı hem de içerik olarak öğrencilere büyük ölçüde
sıkıntılar vermektedir. Tercih kılavuzunun yapısına
değinecek olursak özellikle karmaşık bir yapıda
düzenlemiş olması öğrenciler açısından büyük bir sorun
teşkil etmektedir. Öğrenciler karmaşık yapıda
hazırlanan kılavuz için bir de ‘kullanım kılavuzu’
verilmesi gerektiğini düşünmektedirler. Ayrıca tercih
kılavuzunda kalitesiz kâğıt kullanılmasından oldukça
şikâyetçidirler. Bu nedenle kılavuzlar hazırlanırken
saman kağıt kullanımı yerine daha kaliteli kağıt
kullanılmalıdır.
...
Tercih kılavuzunun içeriği daha da kritik bir
durumdadır. Her yıl yapılan yükseköğretim sınavı
akabinde hazırlanan tercih kılavuzları akıl almayacak
hataları içinde bulundurmaktadır. Daha öncede
değindiğimiz gibi ‘hatalı kılavuz’, ‘hatalı tercih’leri de
beraberinde getirmektedir. Bu nedenle ÖSYM bu
konuda daha dikkatli olmalıdır.
II.7. BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ (KÜTÜPHANECİLİK)
MESLEĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Ülkemizde Kütüphanecilik Bölümleri kurulmadan
önce kütüphaneci ve kütüphanecilik mesleği ile ilgili
çalışmalar bir elin parmakları kadar bile olmayan
özverili insanların gayretleri ile yapılan kurslar ve kişisel
çabalarla sürdürülmüştür. Ülkemizde kütüphanecilik
eğitimi konusundaki çalışmalar Cumhuriyetin ilk
yıllarında başlamıştır. Kütüphanecilik eğitimi
konusunda ilk ciddi çalışma 1925 yılında Fehmi Ethem
Karatay’ın İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde açtığı
kütüphanecilik kursudur.
...
Kütüphanecilik eğitimi konusunda ikinci önemli
adım Ankara’da atılmıştır. Kütüphanecilik konusundaki
ilk devamlı öğretim ise yine kurs niteliğinde Ankara’da
Adnan Ötüken tarafından başlatılan ve sürdürülen
çalışmadır. Kütüphanecilik eğitimi dünyadaki ve
ülkemizdeki gelişmelere göre sürekli bir değişim
içindedir (Ötüken, 1957, s.12).
II.8. BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ BÖLÜMÜNÜN BULUNDUĞU
ÜNİVERSİTELER VE BAĞLI OLDUKLARI FAKÜLTELER
 BBY bölümünün açılmış olduğu iller ve bölümün aktif






olarak görev yaptığı üniversiteler, ön lisans programları ve
kapanan bölümler şeklinde üç kısımda değerlendirilmiştir.
Aktif Bölümler
Hacettepe Üniversitesi- Ankara (Sadece I. Öğretimi var)
İstanbul Üniversitesi- İstanbul (I. ve II. öğretimi var)
Ankara Üniversitesi-Ankara (Sadece I. öğretimi var)
Marmara Üniversitesi- İstanbul (I. ve II. Öğretimi var)
Atatürk Üniversitesi-Erzurum (I. ve II. Öğretimi var)










Önlisans Programları (2 yıllık bölümler)
Namık Kemal Üniversitesi (Tekirdağ)
Adıyaman Üniversitesi (Adıyaman
Kırklareli Üniversitesi (Kırklareli)
Anadolu Üniversitesi (Eskişehir)
Gazi Üniversitesi (Ankara)
Sakarya Üniversitesi (Sakarya)
Süleyman Demirel Üniversitesi (Isparta)
Trakya Üniversitesi (Edirne)
Afyon Kocatepe Üniversitesi (Afyonkarahisar)
 Kapanan Bölümler
 Başkent Üniversitesi-İletişim Fakültesi (Ankara)
 Başkent Üniversitesi İletişim Fakültesi 1997-1998 öğretim
yılında kuruldu. Önce Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü
ile eğitim - öğretim hayatına başlayan fakülte, 2002-2003
yılında Bilgi ve Belge Yönetimi ve İletişim Tasarımı
Bölümlerini, 2003-2004 yılında Radyo-TV ve Sinema
Bölümü'nü de bünyesine kattı. BBY bölümü 2008 yılından
bu yana öğrenci alımını durdurmuş, yerine İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi bünyesinde Bilgi ve Teknoloji Yönetimi
Bölümünü kurmuştur
II.9. BBY BÖLÜMÜNÜN EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Eğitim süresi 4 yıldır.
Sınıflar
Bilgi erişim, bilginin düzenlenmesi, dil beceriler, çocuk ve gençlik yayınları, Türk dili,
bilimsel iletişim, bilgi hizmetleri, programlama ve algoritma(seçmeli).
Sınıflar
Genel istatistik, bilgi erişim ilkeleri, mesleki İngilizce, yazma becerileri, bilginin
organizasyon uygulamaları, İngilizce, Atatürk ilke ve inkılapları, programlama(seçmeli),
Osmanlıca(seçmeli), sistem analizi, iletişim ve toplum (seçmeli), derme geliştirme.
Sınıflar
Temel ve uygulamalı bilimlerde bilgi erişim, bilgi sistemleri tasarımı (seçmeli), bilgi
teknolojisi ve yönetimi, araştırma kütüphaneleri(seçmeli), çağdaş yayıncılık(seçmeli),
dizinleme ve öz hazırlama, örgütlerde bilgi sistemleri, Osmanlı kurumları(seçmeli),
nadir ve yazma eserler (seçmeli).
Sınıflar
Bilgi politikası, bilgi hizmetleri mevzuatı, elektronik bilgi merkezleri, bilgi danışmanlığı
(seçmeli), çocuk kütüphaneleri(seçmeli), tıbbi bilgiye erişim, bilgi merkezi kurma ve
geliştirme, seminer( seçmeli), arşiv yönetimi (seçmeli)
II.10. BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ NEDİR, BİLGİ
YÖNETİCİSİ KİME DENİR?
Bilgi ve Belge Yönetimi (Kütüphanecilik, dokümantasyonEnformasyon ve Arşivcilik), basılı ve elektronik ortamda
kayıtlı her türlü bilginin toplanması, korunması, belirli
tekniklerle düzenlenmesi, yeniden biçimlendirilmesi,
iletilmesi ve erişime sunulmasına ilişkin işlem ve hizmetleri
oluşturma, yürütme, yönlendirme ve geliştirme sürecidir.
Bilgi Yöneticisi (Kütüphaneci, Dokümantalist ve Arşivci) ise
sözü edilen bu işlem ve hizmetleri gerçekleştirme bilgi ve
becerisi gibi nitelikli insan gücüne sahip meslek üyesidir
(Yılmaz, 2009, s. 366).
III. BÖLÜM: BULGULAR VE
DEĞERLENDİRMELER
 Araştırmada yükseköğretim sisteminde yerleştirme
sorunu ve bunun bilgi ve belge yönetimi bölümlerine
yansıması incelenmiştir. Araştırmaya Atatürk
Üniversitesi’ndeki BBY bölümü öğrencilerinden
toplam 102 katılımcı dâhil edilmiştir. Aşağıda verilen
tabloda ankette yer alan olgusal soruların özet tablosu
oluşturulmuştur. Olgusal verilerin yer aldığı tablo ile
anketteki diğer yargısal veriler karşılaştırılmıştır.
Çalışma sonun da elde edilen veriler analiz edilip
yorumlanmıştır. Verilerin analizinde “SPSS 16.0 for
Windows” istatistik programı kullanılmıştır
III.1. Bölüm Değerlendirilmesi
 Anket sonuçlarından hareketle katılımcıların kılavuzda ne
tür sıkıntılar yaşadıkları incelenmiştir. Bu sonuçlardan
hareketle öğrencilerin bölüme yerleşirken karşılaştıkları
zorluklar belirlenmiştir.
 Tablo 1’de katılımcıların tercih kılavuzunda yaşadığı
sorunların cinsiyete göre dağılımı yapılmıştır.
Tablo: 1 Kılavuzdaki Hatalar
Katılımcıların Cinsiyeti
Tercih
kılavuzunda
yaşanan
sıkıntılar
Bayan
Bay
Toplam
N
15
%
28.8
N
16
%
33.3
N
31
%
3
1
Karmaşık bir
yapıda
Geç ulaşması
13
25
10
20.8
23
7
13.5
5
10.4
12
Diğer
17
32.7
17
35.4
34
Toplam
52
100
48
100
100
2
3
1
2
3
4
1
0
0
Yanlış
puanlamalar
 Tablo 1’de katılımcıların 15’i (%28. 8) kız ve 16’sı (%33.3) erkek “ kılavuzda yanlış
puanlamalardan”, 13’ü(%25) kız ve 10’u (%20.8) erkek “kılavuzun karmaşık bir yapıda”
düzenlenmiş olmasından, 7’si (%13. 5) kız ve 5’i(%10.4) erkek öğrenci ise “tercih
kılavuzunun ellerine geç ulaşmasından” dolayı sorun yaşadıklarını ifade etmişlerdir.
“Diğer” seçeneğini işaretleyen katılımcıların ise 17’ si (%32. 7) kız ve 17’si (%35.4) erkektir.
 Çoğunluğu oluşturan “diğer” seçeneğini işaretleyen katılımcıların cevapları genellikle
tercih kılavuzunda herhangi bir sorun yaşamadıkları yönündedir. Katılımcıların geri
kalanları ise sırasıyla “kılavuzda yanlış puanlamalardan” , “karmaşık bir yapıda
düzenlenmiş olması”, “tercih kılavuzunun geç ulaşması” nedeni ile sorun yaşadıklarını
belirtmişlerdir
III.2. BBY Hakkında Bilgi Durumu
 Tablodaki sonuçlardan hareketle katılımcıların
bölümü seçerken ne kadar bilgi sahibi oldukları
incelenmiştir. Aşağıdaki tabloda da bu sorunun analizi
yapılmıştır.

Tablo 2’de katılımcıların BBY bölümlerini
tercih ederken bilgi sahibi olup olmadıklarının
cinsiyete göre dağılımı ele alınmıştır.
Tablo 2: Katılımcıların Bilgi Durumu
Katılımcıların Cinsiyeti
Tercihlerde bilgi
durumu
Bayan
N
Bilgi sahibi değildim 8
Bay
Toplam
%
N
%
N
%
15.4
12
24
20
19.6
Az bilgi sahibi
33
63.5
24
48
57
55.9
Çok bilgi sahibi
11
21.2
14
28
25
24.5
Toplam
52
100
50
100
102
100
 Katılımcıların 8’i (%15. 4) kız ve 12’si (%24) erkek BBY bölümünü tercih
ederken bilgi sahibi olmadığını ifade etmiştir. 33’ü (%63. 5) kız ve 24’ü (%48)
erkek az bilgi sahibi iken; katılımcıların 11’i (%21. 2) kız ve 14’ü (%28) erkek çok
bilgi sahibi olduklarını ifade etmiştir.
 Tablo 2’de katılımcılar bu bölümü tercih ederken çoğunluğu bu bölüm
hakkında az bilgi sahibidirler. Bilgi sahibi olmayanlar ise daha az bir yüzdeyi
ifade etmektedir. Bu sonuçtan da görülüyor ki anlamlı bir sonuç çıkmıştır.
III.3. Kütüphanecilik Bölümü
 Katılımcıların BBY bölümünü tercihleri esnasında
bunun “Kütüphanecilik Bölümü” olup olmadığı bilgisi
saptanmaya çalışılmıştır. Böylelikle BBY bölümüne
gelen öğrencilerin bölümü ne kadar tanıdıkları veya
tanımadıkları saptanılmaya çalışılmıştır.
 Tablo 3’te katılımcıların BBY’ nin aslında
“Kütüphanecilik Bölümü” olduğunu bilerek gelenlerin
cinsiyete göre dağılımı yapılmıştır.
Tablo 3: Tercih Kılavuzunda Sıkıntılar
Katılımcıların Cinsiyeti
Tercih yaparken
BBY’ nin
kütüphanecilik
olduğunu biliyor
muydunuz
Bayan
Bay
Toplam
N
%
N
%
N
%
Evet
33
63.5
31
62
64
162.7
Hayır
19
36.5
19
38
38
7.3
Toplam
52
100
50
100
102
100
 Katılımcıların 33’ü (%63. 5) kız ve 31’i (%62) erkek BBY
bölümünü Kütüphanecilik olduğunu bilirken; 19’u (%36. 5)
kız ve 19’u (%38) erkek katılımcı bilgi sahibi olmadığını
belirtmiştir.
 Katımcılarımız yaptıkları tercihin bilincindedirler. Çünkü
anlamlı bir sonuç çıkmıştır. Yapılan çalışmada gösteriyor ki
BBY bölümüne gelen öğrenciler aslında kütüphanecilik
bölümünü tercih ettiğinin bilincindedir.
III.4. Tercihlerde Bilinçlilik
 Aşağıdaki tablo katılımcıların lisede hangi bölümleri
bitirdikleri üzerinedir. Böylelikle katılımcılar bölümün
kütüphanecilik olduğunu bildiklerinde yine de BBY
bölümünü seçip seçmeme durumları saptanmaya
çalışılmıştır. Buradan hareketle katılımcıların
bölümlerinin tercih esnasında düşüncelerini ne yönde
etkilediği incelenmiştir.

BBY bölümünü bilinçli olarak seçme durumlarının
lise bölümlerine göre durumu ele alınmıştır.
Tablo 4: Tercih Durumu
BBY ‘ nin
kütüphanecilik
olduğunu
bilseydiniz
tercih eder
miydiniz
Sözel
Sayısal
Eşit ağırlık
Toplam
N
%
N
%
N
%
N
%
Evet
1
100
0
0
18
50
19
50
Hayır
0
0
1
100
18
50
19
50
Toplam
1
100
1
100
36
100
38
100
 Tablo 4’de katılımcıların 1’ i(%100) sözel, 18’ i (%50) eşit ağırlık
katılımcılarımız “evet” derken 1’ i(%100) sayısal, 18’ i(%50) eşit ağırlık
“hayır“ demiştir.
 Sonuçlardan çıkarıldığı kadarıyla BBY bölümüne gelen öğrencilerin
çoğunluğu eşit ağırlık mezunudur. Katılımcıların geriye kalanlarının
çok azı sözel ve sayısal çıkışlıdır. Eşit ağırlık bölümünden mezun olan
öğrenciler bu bölümün aslında kütüphanecilik olduğunu bilselerdi BBY
bölümünü tercih etme oranları yarı yarıya düşecektir. Sözel ve sayısal
çıkışlı öğrencilerin büyük bir kısmı bu soruya yanıt vermediğinden bir
sonuca ulaşmak zordur.
III.5. BBY Taban Puanları
 Katılımcılara mezun oldukları lise türü göz önüne
alınarak bölümün taban puanlarının yüksek olup
olmadığı sorulmuştur. Bu sonuçlardan hareketle
katılımcıların lise türüne göre kılavuzdaki
puanlamalara nasıl baktıkları saptanılmaya
çalışılmıştır.
 Tablo 5 bölümün taban puanları durumu lise türüne
göre incelenmiştir.
Tablo 5: Taban Puanlarının Değerlendirilmesi
Katılımcıların Liseleri
Bölümün
puanları
nı
yüksek
bulma
Anadolu
Lise
Fen Lisesi
Meslek
Lise
Düz Lise
Diğer
Topla
m
Evet
N
10
%
62.5
N
3
%
100
N
2
%
50
N
34
%
50
N
5
%
50
N
54
Hayır
6
37.5
0
0
2
50
34
50
5
50
47
Topla
m
16
100
3
100
4
100
68
100
10
100
101
%
5
3
.
5
4
6
.
5
1
0
0
 Tablo 5’de, 10’ u(%62.5) Anadolu, 3’ ü(%100) fen, 2’ si(%50)
meslek, 34’ü(%50) düz lise ve 5’i(%50) diğer seçeneğini
işaretleyen katılımcılar bu soruya “evet ” derken 6’sı(%37.5)
Anadolu, 2’si(%50) meslek 34’ü(%50) düz lise ve 5’i(%50) diğer
seçeneğini işaretleyerek bu soruya “hayır” demiştir.
 Lise türleri göz önüne alındığında eşit ağırlık katılımcılarından
anlamsız bir sonuç çıkmıştır. Çünkü 68 kişiden 34’ü evet 34’ü de
hayır demiştir. Anadolu lisesinden 10 kişi de taban puanlarının
yüksek olduğunu düşünmektedir.
III.6. Öğretim Üyesi Sayısı
 Bölümü tercih eden öğrencilerin öğretim üyesi sayısına
ilişkin bölümü tercih edip etmeme durumları
değerlendirilmiştir. Bu sonuçlardan hareketle çeşitli
bölümlerden mezun olan öğrencilerin tercih
işlemlerinde öğretim üyesi sayısına ilişkin bilgiler
saptanmak istenmiştir.
 Tablo 6’da katılımcıların bölümü seçerken öğretim
üyeleri sayısını dikkate alıp almadıkları öğrencilerin
mezun oldukları bölümlere göre sorgulanmıştır.
Tablo 6: Öğretim Üyesi Sayısı
Katılımcıların bölümleri
Tercihdeki
öğretim
üyesi
belirleyici
durumu
Sözel
Sayısal
Eşit ağırlık
Toplam
N
%
N
%
N
%
N
%
Evet
0
0
0
0
33
33.3
33
32
.7
Hayır
1
100
1
100
66
66.7
68
67
.3
Toplam
1
100
1
100
99
100
101
10
0
 Katılımcılar kılavuzda öğretim üyesi sayısını görebilseydi eşit
ağırlık 33’ü (%33,3) evet derken, biri sözel (%100) sayısal 1’i
(%100) eşit ağırlıkta 66’sı (%66,7) hayır demiştir.
 Bu bilgiler doğrultusunda öğrenciler BBY bölümü seçiminde
öğretim üyesi sayılarını dikkate almadığını ortaya koymuşlardır.
Yoğunlukta olan eşit ağırlık öğrencilerinin cevapları ilgi çekicidir.
Çünkü bölümü tercih etmelerinde öğretim üyelerinin sayısının
etkili olmaması mantıksız tercih yaptıklarını göstermektedir.
III.7. Öğrencilerin Bölümü Tercih Etme Aralığı
 Katılımcıların bölüm tercihindeki sıralaması
değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme ile cinsiyete göre
katılımcıların BBY bölümünü tercih sıralamaları
sorgulanarak BBY’yi tercih eden öğrencilerin tercih
sıralamaları gözlenmiştir.
 Tablo 7’da BBY bölümünü tercih eden öğrencilerin
tercih sıralaması cinsiyete göre ele alınmıştır
Tablo 7: BBY Tercih Aralığı
Katılımcıların Cinsiyeti
Tercih sıralaması
Bayan
Bay
Toplam
N
%
N
%
N
%
1 ile 10
38
73.1
38
76
76
74.5
11 ile 20
7
13.5
6
12
13
12.7
21 ile 30
7
13.5
6
12
13
12.7
Toplam
52
100
50
100
102
100
 Katılımcıların 38’i (%73. 1) kız ve 38’i (%76) erkek BBY tercihini 1-10 arasında
işaretlemiştir. 7’si (%13. 5) kız ve 6’sı (%12) erkek BBY tercihini 11-20 arasında
tutarken; 7’si (%13. 5) kız ve 6’sı (%12) erkek BBY tercihini 21-30 arasında
yapmıştır.
 Tablo 7’de görüldüğü gibi BBY bölümü öğrencilerin ilk tercihleri arasında
bulunmaktadır. Bölüme gelen öğrencilerden cinsiyetlerine göre tercih sıraları
incelendiğinde bay ve bayanların ilk 10 tercihlerinde yer verdiklerinden dolayı
aralarında anlamlı bir ilişki vardır. Genel ortalamada da %74,5’lik bir çoğunluk
BBY bölümünü ilk on tercihi arasında bulundurduğu gözlemlenmiştir.
III.8. Bölüm Hakkında Bilgi Sahipliği
 Katılımcıların BBY bölümü hakkındaki yaptıkları
araştırmalar sonucu elde ettikleri bilgilerle şimdi
okumakta oldukları BBY bölümünün parelellik
gösterip göstermediği sorularak öğrencilerin bölüm
hakkında öğrendikleri ve okumakta oldukları BBY nin
paralellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır.
 Tablo 8’de BBY bölümüne gelen öğrencilerin bölüm
hakkında edindikleri bilgilerle okumakta oldukları
BBY bölümünün ne kadar kesiştiği ele alınmıştır.
Tablo 8: Tercih esnasında edinilen bilgilerin geçerliliği
Bölüme
gelmeden
danışmanınızın
anlattıkları ile
BBY paralellik
gösteriyor mu
Sözel
Sayısal
Eşit ağırlık
Toplam
Evet
N
0
%
0
N
0
%
0
N
29
%
29.3
N
29
%
28.4
Kısmen
0
0
1
50
59
59.6
60
58.8
Hayır
0
0
0
0
10
10.1
10
9.8
Diğer
1
100
1
100
1
100
3
2.9
Toplam
1
100
2
100
99
100
102
100
 Eşit ağırlık katılımcılardan 29’u (%29.3) “evet” derken 1’i(%50) sayısal
59’u(%59.6) eşit ağırlık katılımcılar ise ”kısmen” demiştir.10’u (%10.1)
eşit ağırlık katılımcılar ise “hayır” demiştir. “Diğer” seçeneğini
işaretleyenler ise 1’i(%100) sayısal, sözel, eşit ağırlık kısmını
oluşturuyor.
 Katılımcıların büyük bir kısmı kısmen yanıtını vererek eşit ağırlık
mezunları oluşturuyor. Zaten BBY bölümünün büyük çoğunluğu eşit
ağırlık mezunları oluşturuyor. Buradan da tercih eden öğrencilerin
bölümü araştırmaları ile paralellik gösterdiği ortaya çıkmıştır. Buradan
da anlamlı bir sonuç çıkmaktadır.
III. 9. BBY Bölümünün Seçilmesi
Bölüme gelen öğrencilerin BBY bölümüne ne kadar
bilerek geldikleri saptanmaya çalışılmıştır. Buradan da
lisedeki bölüm durumu incelenerek tercih eden
öğrencilerin bölüme bilerek gelip gelmedikleri
öğrenilmiştir. Daha çok hangi bölüm öğrencilerinin
bölüme bilerek geldikleri çalışma ile öğrenilmiştir.
Tablo 9’da BBY bölümüne bilerek gelen öğrencilerin
cinsiyete göre dağılımı yapılmıştır.
Tablo 9: BBY bölümüne bilerek gelme
Bölüme
bilerek mi
geldiniz
Sözel
Sayısal
Eşit ağırlık
Toplam
N
%
N
%
N
%
N
%
Kesinlikle
bilerek
0
0
0
0
41
41.4
41
40.2
Kısmen
bilerek
0
0
0
0
45
45.5
45
44.1
Tesadüfen
1
100
2
100
13
13.1
16
15.7
Toplam
1
100
2
100
99
100
102
100
Katılımcıların 41’i (%41.4) eşit ağırlık mezunları “kesinlikle bilerek” 45’i(%45.5)
eşit ağırlık ise” kısmen bilerek” 1’i(%100) sözel, 2’si(%100) sayısal ve 13’ü(%13.1)
de eşit ağırlık mezunları da bu soruya “tesadüfen demiştir”.
Bölüme gelen eşit ağırlık katılımcılardan büyük kısmı kısmen bilerek
geldiklerini belirtmişlerdir. Sayısal katılımcılardan sadece 2’si tesadüfen
demiştir. Bölümdeki katılımcıların büyük bir kısmı eşit ağırlık katılımcılardır.
Eşit ağırlık katılımcıların da büyük bir kısmı bu soruya kısmen bilerek yanıtını
vermiştir.
III.10. Bölümün Tercih Edilmesine Etki Eden
Faktörler
BBY bölümünün tercih edilmesinde etken olan
nedenler ele alınmıştır. Katılımcılara sorduğumuz bu
soru ile BBY bölümünün tercih edilmesindeki faktörler
lise türlerinde ne gibi farklılıkların olduğunu
saptamaya çalışılmıştır. Mezun öğrencilerin
tercihlerini yaparken en çok neyin kendilerini
etkileyeceğini saptanılacaktır.
Tablo 10’ da bölümün tercih edilme eğilimlerinin lise
türüne göre dağılımı incelenmiştir.
Tablo 10 : BBY bölümünün tercih edilme nedenleri
Katılımcıların liseleri
Tercihinizdeki
faktör
Aile
m
Çevre
m
Danışm
an
hocam
Anadolu
lise
Fen lisesi
Meslek
lise
Düz lise
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
0
0
0
0
0
9
13
0
0
9
8.9
7
43.8
0
0
1
33.3
19
27.5
3
30
30
29.7
5
31.2
0
0
0
0
25
36.2
1
10
31
30.7
0
Kendi
deneyimler
im
Diğer
0
Topla
m
16
4
25
3
100
2
66.7
14
Diğer
20.3
Toplam
0
0
23
22.8
0
0
0
0
0
2
2.9
6
60
8
7.9
100
3
100
3
100
69
100
10
100
101
100
Verilen cevaplar göz önüne alındığında düz lise mezunlarının 9’ u(%13) “ailem” derken, Anadolu lisesi
öğrencilerinden 7’ si(%43.8) , meslek lisesinden 1’ i(%33.3), düz liseden ise 19’ u(%27.5) ve diğer
seçeneğini işaretleyenlerden 3’ ü(%30) “çevrem” yanıtını veriştir. 5’ i(%31.2) Anadolu lisesi, 25’
i(%36.2) ve diğer seçeneğini işaretleyenler ise 1’ i(%10) ise .”danışman hocam” yanıtını vermiştir. 4’
ü(%24) Anadolu lisesi, 3’ ü(%100) fen lisesi, 2’ si(%66.7) meslek lisesi 14’ ü(%20.3) düz lisesi ise bu
soruya “kendi deneyimlerim ” yanıtını vermiştir.
BBY bölümünü tercih eden öğrencilerin etkilendikleri faktörler sırasıyla danışman hocaları, çevreleri,
kendi deneyimleri ve aileleridir. “Diğer” seçeneğini işaretleyen bir katılımcı “aldığım puana göre en iyi
bölüm olduğunu düşündüm” demiştir. Bir diğeri ise “ herhangi bir faktörün etkili olmadığını”
belirtmiştir. Geriye kalan katılımcılar ise diğer seçeneğini işaretleyip yanıt yazmamıştır. Tablodan da
görüyoruz ki düz lise mezunlarının 69 kişiden 25’i danışman hocam demiştir. Yine düz lise
mezunlarından 19’ u çevrem demiştir.
III.11. Bölümün Tercih Edilmesindeki En Önemli
Amaçlar
Bölümü tercih eden öğrencilerin amaçlarının neler
olduğu saptanılmaya çalışılmıştır. Böylece kişilerin bu
bölümden beklentileri sorgulanacaktır. Bu sorgulama
da bölümleri üzerinden saptanılmaya çalışılacaktır.
Tablo 11’te bölümü tercih edenlerin amaçlarının ne
olduğunun bölümlere göre dağılımı ele alınmıştır.
Tablo 11: Bölümün tercih edilmesindeki amaç
Bölümü
tercihinizdeki
amaç
Sözel
Sayısal
Eşit ağırlık
Toplam
N
%
N
%
N
%
N
%
Para
kazanmak
Lisans
görmek
Farklı
şehre
gitmek
İstediğim
bölümdü
Diğer
0
0
0
0
38
38.4
38
37.6
0
0
0
0
25
25.3
25
24.8
0
0
0
0
3
3
3
3
0
0
0
0
24
24.2
24
23.8
1
100
1
100
9
9.1
11
10.9
Toplam
1
100
1
100
99
100
101
100
Para kazanmak amaçlı bölümü tercih eden öğrencilerin 38’i (%38.4) eşit ağırlık mezunu, 25’ i(%25.3)
eşit ağırlık mezunu da lisans öğrenimi görmek için bölümü tercih etmiştir. Farklı bir şehre gitmek
amaçlı bölümü tercih edenlerin 3’ ü(%3) de yine eşit ağırlık mezunudur. İstediğim bölüm diyenler ise
24’ ü(%24.2) eşit ağırlık mezunlarıdır. Diğer seçeneğini işaretleyenler ise 1’ i(%100) sözel, 1’i (%100)
sayısal ve 9’ u(%9.1) de eşit ağırlık mezunudur.
Katılımcıların bölümü tercih etme amaçları çoğunlukla para kazanmaktır. Lisans öğrenimi görmek ve
istediğim bölüm olduğu için seçeneklerini işaretleyenler arasında çok da bir fark yoktur. Farklı bir
şehre gitmek amaçlı bölümü tercih edenlerin oranı düşüktür. Diğer seçeneğini işaretleyen katılımcılar
ise BBY’ nin iyi bir bölüm olması nedeniyle bölümü seçtiklerini ifade etmişledir.
Tablodan da görüyoruz ki zaten bölümün büyük çoğunluğunun oluşturduğu eşit ağırlık mezunu
öğrencilerin para kazanmak, lisans öğrenimi görmek ve istediği bölüm olduğunu ifade etmiştir.
III. 12. BBY Bölümünün Avantajları
Katılımcıların bölümün hangi avantajlarından dolayı
bölümü seçtikleri değerlendirilmiştir. Lise durumlarını
da göz önüne alarak katılımcıların BBY bölümünün
hangi avantajından ya da avantajlarından dolayı
bölümü seçme nedeni saptanılacaktır.
Bölümün sağladığı avantajların lise bölümlerine göre
dağılımı yapılmıştır.
Tablo 12: BBY bölümünün avantajları
Bölümün
avantajları sizce
neler
Sözel
Sayısal
Eşit ağırlık
Toplam
N
%
N
%
N
%
N
%
İş olanakları
1
100
0
0
48
49.5
49
49.5
KPSS ‘de
kolaylık
Mezun
sayısının
azlığı
Ders
içerikleri
keyifli
Hepsi
0
0
0
0
15
15.5
15
15.2
0
0
0
0
16
16.5
16
16.2
0
0
0
0
1
1
1
1
0
0
0
0
10
10.3
10
10.19
Diğer
0
0
1
100
7
7.2
8
8.1
Toplam
1
100
1
100
97
100
99
100
Bölümün iş olanaklarını avantaj olarak görenlerin 1’i(%100) sözel, 48’i (%49.5) eşit
ağırlıktır. KPSS de kolaylık sağladığını düşünenlerin 15’i((%15.5) eşit ağırlıktır. Mezun
sayısının az olması nedeniyle avantajlı olduğunu düşünenlerin 16’sı(%16.5) eşit ağırlık
grubu oluşturmaktadır. Avantaj olarak ders içeriğinin keyifli olduğunu düşünen 1 (%1)
yine eşit ağırlıktır. Diğer seçeneğini işaretleyenlerin 1’i (%100) sayısal ve 7’si (%7.2) de eşit
ağırlıktır.
Katılımcıların çoğunluğunun BBY bölümünü tercih etmelerinde iş olanaklarını avantaj
olarak gördükleri söylenebilir. Mezun sayısının az oluşunu ve KPSS’de kolaylığı avantaj
olarak görenlerin sayısı birbirine oldukça yakındır. Hepsi diyenlerin oranları da
azımsanmayacak niceliktedir. Diğer seçeneğini işaretleyen katılımcıların bazıları bu
soruya cevap vermemekle birlikte geri kalanları bu konuda bilgi sahibi olmadıklarını
ifade etmişlerdir.
III.13. ÖSS/LYS‘ ye Tabii Tutulma Durumları
Katılımcıların herhangi bir sınava tabii tutulmadıklarında
yine de BBY bölümünü okuyup okumayacaklarına ilişkin
yapılan değerlendirmedir. Bu değerlendirme ile göreceğiz
ki lisedeki bölüm durumlarının öğrencilerin sınava
bakışının hangi yönde olduğu saptanılacaktır. Kendilerinin
seviyesini belirleyen bir sınav olmadığında mezunların
tercihlerindeki değişim incelenecektir.
Tablo 13’de katılımcıların BBY bölümüne gelip
gelmeyeceklerinin cinsiyete göre dağılımı yapılmıştır
Tablo: 13 Eğitim sistemindeki değişikliğin BBY bölümüne yansıması
Herhangi bir sınav
olmasaydı BBY ’yi
tercih eder
miydiniz
Sözel
Sayısal
Eşit ağırlık
Toplam
N
%
N
%
N
%
N
%
İstanbul’ a
giderdim
1
50
0
0
21
21.4
22
21.6
Ankara’ ya
giderdim
0
0
0
0
30
30.6
30
29.4
Yine
Erzurum’a
gelirdim
Tercih
etmezdim
0
0
0
0
10
10.2
10
9.8
1
50
2
100
37
37.8
40
39.2
Toplam
2
100
2
100
98
100
102
100
Sistemin değişmesi durumunda BBY’ ye giderdim fakat İstanbul’ da okurdum diyen
katılımcıların 1’i (50) sözel, 21’u (%21.4) eşir ağırlıktır. Giderdim fakat Ankara
‘da.okurdum diyenlerin 30’u(%30.6) da eşit ağırlıktır. Giderdim ve yine Erzurum’ da
okurdum diyenlerin 10’u(%10.1) eşit ağırlık bölümü öğrencilerdir. Bu bölümü tercih
etmezdim diyenlerin ise 1’i (%50) sözel, 2’si (%100) sayısal ve 37’si (%37.8) eşit ağırlık
mezunudur
Sistemin değişimi ile BBY bölümünü tercih edenlerin görüşleri şu yöndedir.
Katılımcıların yine bu bölümü okumak istediklerini fakat çoğunluğunun bu bölümü
Ankara’ da okumak istedikleri saptanmıştır. Katılımcıların yine kayda değer bir bölümü
ise bu bölümü İstanbul’ da okumak istediklerini ifade etmiştir. Katılımcıların çok sınırlı
bir kısmı ise bu bölümü yine Erzurum’da okumak istedikleri saptanmıştır. Fakat
katılımcıların çoğunluğu herhangi bir sınav sistemine tabii tutulmazlarsa bu bölümü
okumak istemediklerini ifade etmişlerdir.
III. 14. BBY Bölümünün İstihdam Olanakları
Bu bölümle ilgili iş olanaklarının yeterli olup olmadığı
konusu üzerinde durulmuştur. Böylece lise türleri de
göz önüne alınarak BBY bölümünü tercih eden
katılımcıların bölümün istihdamını nasıl gördükleri
saptanılmaya çalışılmıştır. Bu tablo ile katılımcıların
düşüncelerine yer vererek onların fikirleri
incelenmiştir.
Tablo 14’ da bölümün iyi bir istihdam alanı olup
olmadığının katılımcıların lise türüne göre dağılımı
yapılmıştır.
Tablo 14: İstihdam sorun
Katılımcıların liseleri
Bölümün
istihdam
durumu
Anadolu
Lise
Fen Lisesi
Meslek
Lise
Düz Lise
Diğer
Toplam
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
Evet
15
93.8
0
0
2
50
68
98.6
4
40
89
87.3
Hayır
0
0
0
0
0
0
1
1.4
6
60
7
6.9
Bilgi
sahibi
değilim
1
6.2
3
100
2
50
0
0
0
0
6
5.9
Topla
m
16
100
3
100
4
100
69
100
10
100
102
100
Anadolu lisesinden 15’i (%93.8), meslek lisesinden 2’si (%50) ve düz liseden de 68’i (%98.6)
istihdam sorununa “evet ” demiştir. 1’i (%1.4) düz lise ve seçeneklerdekilerden farklı bir lise
türünden mezun olan 6’sı (%60) da bu soruya “hayır” demiştir. Anadolu lisesinden 1 (%6.2), fen
lisesinden 3 (%100)ve meslek lisesinden de 2 (%50) de bu konu da “bilgi sahibi değilim” demiştir.
Katılımcıların yarısına yakını BBY bölümünün iyi bir istihdam alanı olduğunu düşünürken konu
hakkında bilgi sahibi olmayanların oranı ile iyi bir istihdam alanı düşünenlerin oranı birbirine
çok yakındır. Bölümdeki öğrencilerin büyük bir kısmının eşit ağırlık bölümü mezunu
olmasından dolayı genel olarak onlar üzerinden değerlendirecek olursak; eşit ağırlık
öğrencisinden sadece 1 kişi bu soruya hayır demiştir. Geriye kalan katılımcılar dikkate
alındığında çıkan sonucun anlamlı olduğu görülüyor.
III. 15. BBY Bölümünün Gerekliliği Konusu
Katılımcılara BBY’ yi ne kadar gerekli gördükleri
hakkında durum değerlendirmesi yapılmıştır. Bu
sonuçlar ışığında göreceğiz ki bölüme gelen BBY
bölümü öğrencilerinin gelecekte işini yapacağı,
zamanının büyük bir kısmını işinde geçireceği
mesleğini ne kadar gerekli gördükleri saptamaya
çalışılmıştır.
BBY bölümünün gerekliliğinin cinsiyete göre dağılımı
ele alınmıştır.
Tablo 15: Bölümün gerekliliği
Katılımcıların Cinsiyeti
BBY’yi gerekli
midir
Bayan
Bay
Toplam
N
%
N
%
N
%
Kesinlikle gerekli
42
80.8
42
84
84
82.4
Olmasa da olur
5
9.6
4
8
9
8.8
Bilmiyorum
5
9.6
4
8
9
8.8
Toplam
52
100
50
100
102
100
42’ si (%80. 8) kız ve 42’si (%84) erkek BBY bölümünün Türkiye’ de kesinlikle
gerekli olduğunu düşünmektedir. Katılımcıların 5’i (%9. 6) kız ve 4’ü (%8)
erkek olmasa da olur yanıtını vermiştir. Bilmiyorum diyenlerin ise 5’i (%9. 6)
kız ve 4’ü (%8) erkektir.
Burada BBY bölümünün kesinlikle gerekli olduğunu düşünen katılımcıların
oranı oldukça yüksektir. Bilmiyorum ve olmasa da olur diyen katılımcılar ise
yarı yarıya bir durumu ifade ederek sınırlı bir oranı paylaşmaktadırlar. Bu
bilgiler doğrultusunda da görüyoruz ki BBY bölümünü okuyan öğrencilerin
gelecekte mesleğini yapacağı işi gerekli gördüğünü belirtmişlerdir.
III. 16. Türkiye’ de Bulunan Mevcut BBY
Bölümleri
 BBY bölümün okuyan öğrencilere bölümün sayısının
artmasını nasıl değerlendirdikleri soruluştur. Böylece
bölümü, bölümü okuyan öğrencilere sorarak bölüm
sayısının artmasını değerlendirmeleri incelenmeye
çalışılmıştır.
 Tablo 16’de Türkiye’de başka şehirlerde de BBY
bölümünün açılma durumunun cinsiyete göre
değerlendirilmiştir.
Tablo : 16 Açılmakta olan BBY bölümlerinin değerlendirilmesi
Katılımcıların Cinsiyeti
Bölümün
artmasını nasıl
değerlendiriyors
unuz
Bayan
Bay
Toplam
N
26
%
50
N
24
%
49
N
50
%
49.5
Olması gerektiğini
düşünüyorum
18
34.6
16
32.7
34
33.7
Kesinlikle gerekli
Diğer
7
1
52
13.5
1.9
100
8
1
49
16.3
2
100
15
2
101
14.9
2
100
Önünün açık
olduğunu
düşünüyorum
Toplam
Katılımcıların mevcut BBY bölümlerinin başka şehirlerde de açılmasına önünün açık
olduğunu düşünüyorum diyenlerin 26’sı (%50) kız ve 24’ü (%49) erkektir. Olması
gerektiğini düşünenlerin 18’i (%34. 6) kız ve 16’sı (%32.7) erkektir. Kesinlikle gerekli
olduğun düşünenlerin 7’si (%13. 5) kız ve 8’i (%16.3) erkektir. Diğer seçeneğini
işaretleyenlerin ise 1’i (%1. 9) kız ve 1’i (%2) erkektir. Katılımcılardan 1’i (%2) ise bu soruyu
yanıtsız bırakmıştır.
Katılımcıların yarısı başka şehirlerde de BBY bölümlerinin açılmasını bölümün önünün
açık olduğunu düşünmektedirler. Katılımcıların önemli bir kısmı da BBY bölümlerinin
olması gerektiğini düşünmektedirler. Geriye kalan kısım ise BBY’ nin kesinlikle gerekli
olduğunu belirtmişlerdir. Diğer seçeneğini işaretleyen katılımcılar ise bu konu da bilgi
sahibi olmadıklarını ifade etmişlerdir.
IV. BÖLÜM: SONUÇ VE ÖNERİLER
IV.1. SONUÇLAR
Ülkemizde üniversiteler, hızlı bir biçimde elit eğitiminden kitle
eğitimine geçmiş, üniversite sayısı 140’ı aşmıştır. Buna rağmen
üniversitelerin önünde yığılmalar yaşanmaktadır. İş dünyası; yaratıcı, iyi
yetişmiş, rekabetçi insan gücüne ihtiyaç duymaktadır. Diğer yandan
yanlış yerleştirmeler, üniversiteye girdikten sonra meslek/bölüm
değiştirmelere neden olmakta, işini sevmeyen ve başka işler yapan
mezunlar yetişmektedir. Türk yükseköğretiminin sorunları yalnızca giriş
sınav sistemi bağlamında değil, eğitim sistemimizin işleyişindeki
yetersizlikler, bilgi toplumuna geçiş, teknolojik ve bilimsel gelişmeler,
küreselleşme ve bunların sonucunda eğitim sistemine ilişkin beklentilerin
artması ya da beklentilerin farklılaşması bu sorunlardan bazılarıdır.
Sorunların ve sorunların kaynağının farkında olmamıza karşın bilimsel
yaklaşımla sorunların değerlendirilmediğini, çözüm yollarının
aranmadığını, günlük çözümlerle yetinildiğini ya da sorunlarla birlikte
yaşamayı öğrendiğimizi üzüntüyle gözlemliyoruz (Ankara.edu.tr, 2004).
...
Eğitim sistemimizin bir bütünlük içerisinde, tüm
yönleri ile ele alınması gerekmektedir. Bu gereklilik,
yükseköğretim sisteminin yapılanma kusurundan çok,
işin doğasından kaynaklanmaktadır. Çünkü eğitimöğretim, her ülkede olduğu gibi, çok dinamik bir yapıya
sahiptir. Bu durum elbette gelişmeyi, değişimi ve kabuk
değiştirmeyi zorunlu kılmaktadır (YÖK, 2007)
...
Yapılan araştırmada yükseköğretim sisteminde
yerleştirme sorunları ve bunun Bilgi ve Belge Yönetimi
bölümüne yansıması irdelenmiştir. Atatürk Üniversitesi
BBY bölümü öğrencilerinden her sınıftan 26’şar katılımcı
üzerinde anket uygulanmıştır. Dolaysız gözlem (veri
toplama) tekniğinden yararlanılmıştır. Rastgele seçilen
BBY bölümü öğrencilerinden elde edilen verilerden şu
sonuçlar çıkmaktadır:
 “ÖSYM’nin hazırladığı tercih kılavuzlarında ciddi anlamda






sorunlar yaşanmaktadır.” varsayımı yapılan gözlemler sonucu
kılavuzda bulunan hatalara örnekler verilerek doğrulanmıştır.
Varsayımlar doğrultusunda öğrencilerin tercihleri aşamasında
dikkatli davranmadıkları ve ‘hatalı kılavuz’ un kurbanı oldukları
gözlemlenmiştir.
Bölümü tercih eden öğrencilerin bu bölümü seçmelerinde en
etkili faktörün öncelikle ‘danışman hocalar’ ı olduğu ayrıca
‘çevre’ faktörünün de etkili olduğu gözlemlenmiştir.
Öğrencilerin hayatlarının geri kalanını büyük ölçüde etkileyecek
meslek seçiminin önemini kavrayamadıkları gözlemlenmiştir.
BBY bölümünü tercih eden öğrencilerin büyük çoğunluğunun bu
bölümün aslında ‘kütüphanecilik’ olduğunu bilerek tercih
ettikleri gözlemlenmiştir.
Bölümü ‘kısmen’ tanıyarak seçen öğrencilerin yanında bölümü
‘boşta kalmamak’ için tercih eden öğrencilerinde varlığı
görülmüştür.
Yapılan gözlem sonucu BBY bölümünü tercih eden öğrencilerin
çoğunluğunun bu bölümün iş olanaklarının iyi olduğunu
düşünmeleri nedeniyle bölümü tercih ettikleri gözlemlenmiştir.
...
Gelecek nesil öğrencilerin daha bilinçli, yetenekli,
özgüvenli ve verimli olabilmesi için sınav sistemi
yeniden ele alınmalıdır. Nasıl ki verimsiz bir toprakta
yaşayan bir bitki zamanla kuruyup fayda sağlamıyorsa
genç nesil karışık bir sistem de, karışık bir eğitimde ve
bu karışıkların daha da arttığı Türkiye’de nasıl olur da iyi
bir seviyeye gelebilir.
IV.2.ÖNERİLER
 Araştırmanın sonuçlarından yola çıkılarak, araştırmadan çıkarılabilecek öneriler şu
şekildedir:
 YÖK ‘ün bir stratejisi olmalıdır. Çünkü yükseköğretim sistemi adına alınan kararlar YÖK’e
sorulmamaktadır. “Biz böyle yaptık hadi sen de uygula” denilmektedir.
 Üniversitelerarası kurul, akademik konularda yetkili, makul büyüklükte bir üst kurul
olmalıdır.
 ÖSYM’nin hazırladığı kılavuzlar daha özenli ve özverili biçimde oluşturulmalıdır.
 BBY bölümünü tercih etmek isteyen öğrenciler bu bölüm ile ilgili araştırma yapmalıdır.
 BBY bölümünün kendileri için uygun olup olmadığı konusunda kendilerini
değerlendirmeye almalıdırlar.
 BBY bölümüne yerleşen öğrenciler puan sistemine göre değil yeteneklerine ve
ortaöğretimdeki başarı derecelerine göre yerleştirilmelidir.
 BBY bölümünü seçme eğiliminde olan öğrenciler tercihlerini bilinçli bir şekilde
yapmalıdırlar.
 BBY’ nin taban puanlarının düşük olması öğrenciler için bir fırsat olarak
düşünülmemelidir.
 Tercih esnasında öğrenciler konunun uzmanlarıyla tercihlerini yapmalıdırlar.
 BBY bölümü sadece üniversite okumak ya da boşta kalmamak için tercih edilmemelidir.
 BBY bölümünün tanıtımı yapılmalı farklı şehirlerde de önünün açılması sağlanmalıdır.
KAYNAKÇA
Aydın, R. (2010, 4 haziran). Ortaöğretimden yükseköğretime geçiş. 9 Şubat 2012 tarihinde
http://ramazanaydin.com/2010/06/09/ortaogretimden-yuksekogretime-gecis/ adresinden erişildi.
Aziz, A. (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma yöntemleri ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
Bahşişoğlu, H. (1968). Kütüphanecilik öğrencilerinin kütüphanecilik bölümünü seçme nedenleri ve
kütüphanecilik mesleğine yaklaşımları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi,
Ankara.
Çağıran, S. (2010). 2010 tercih kılavuzu hatalı (mı) yayınlandı. 9 Şubat 2012 tarihinde
www.OSSservisi.com 09.02.2012 adresinden erişildi.
Eokul-meb.com. (2012). 9 Şubat 2012 tarihinde www.eokul.com adresinden erişildi.
Erdoğan, P. L. (1977). Türkiye’deki kütüphanecilik mezunlarının uğraşları ve statüleri. Yayımlanmamış
doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Günay, D. (2011). Türk yükseköğreniminin yeniden yapılandırılması bağlamında sorunlar, eğilimler, ilkeler
ve öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1 (3), 113-121.
Kargın, T. ve Çok, F. (Yay. Haz.). (2004). Eğitim bilimleri bakış açısıyla eğitimin güncel sorunları ve
çözümleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Murat, S. ve Şahin, L. (2011). Avrupa birliğine uyum sürecinde Türkiye’de işsizlik sorunu gençlerin
istihdamı /işsizliği bakımından Türk eğitim sisteminin değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum Dergisi, 3,
93.
Ötüken, A. (1957). Türkiye’ de kütüphanecilik öğretiminin tarihçesi. Türk Kütüphaneciler
Derneği Bülteni, 6 , 1-35.
Sevgisunar, M. K. (1985). Kütüphanecilik bölümleri öğrencilerinin sosyal durumları, mesleğe
yönelişleri ve meslek üzerine düşünceleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi,
Ankara
Soysal, Ö. (1982, Şubat). Türkiye’de kütüphanecilik eğitiminin temel sorunları. Kütüphanecilik
Eğitiminde Çağdaş Eğilim ve Sorunlar Üzerine Seminer, Ankara.
Şahin, A. (2006). İlköğretim ve ortaöğretim OKS-OSS uygulamaları ve sonuçları. Yayımlanmamış
doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Tanhan, F. ve Tanrıverdi, S. (2010). Tercih ettikleri merkezler dışında farklı sınav merkezlerine
yönlendirilen öğrencilerin uygulamaya ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim
Fakültesi Dergisi, 7, 70-85.
Yılmaz, B. (2009). Bilgi ve belge yönetimi/kütüphanecilik bölümü mezunlarının teknik hizmetler
sınıfı kapsamına alınması ile ilgili gerekçe. Türk Kütüphaneciliği, 23, 366-372.
Yükseköğretim Kurulu. (2007). Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi. Ankara:
http://www.osym.gov.tr/belge/1-2705/osym---kurulus.html , 09.02.2012 tarihinde erişildi.
YÖK
http://www.turkforum.net/153848-bilgi-belge-y-netimi-b-l-m-hakk-nda-bilgiler-nedir-ar-ivcilergrubu.html , 09.02.2012 tarihinde erişildi.
http://www.sinavonline.net/meslekler/kutuphanecilik.asp , 09.02.2012 tarihinde erişildi.