Transcript Japonya Eğitim Sistemi

GELİŞMİŞ ÜLKELERDE EĞİTİM
Prof.Dr. Mustafa Ergün
Japonya Eğitim Sistemi
(トップ > 白書・統計・出版物 > 白書)
4 büyük ve 4000’den fazla küçük ada.
Genelde dağlık bir arazi, 127 milyona yakın
nüfus.
Japon tarihi Dönemleri ve Kapsadığı yıllar
Çeltik Kültürü ("Yayoi") M.Ö. 300-M.S. 300
Atlı Göçebeler ("Kohum- Yamato") 300-710
Budizm ve Kuruluş (“Nara”) 710-794
Çin Kültürünü Özümseme (“Heiyan") 7941185
Japon Ortaçağı (“Kamakura”) 1185-1333
İç Savaşlar-Zen Sanatları (“AsikagaMuromaçi") 1333-1573
Hristiyanlığa ve Sömürgeciliği Karşı Birleşme
1573-1603
Merkezi Feodalite (“Tokugava-Edo") 16031867
Sanayileşme ve Çağdaşlaşma ("Meici") 18671912 (1945)
Savas Sonrası Ekonomik Kalkınma 1945Sonrası
Japonya'da eğitim, 6.yüzyılda Çin
kültürünün alınması ile başlar.
Saraylarda Konfüçyüs ve Buda
inanç, bilgi ve yazısı yerleşti. Eğitim
herkese açıktı. Memur sınıfının
çöküp yerine askeri sınıfın (buşi)
egemen olduğu Kamakura
döneminde (1185-1333) bile
Budist manastırları en etkili eğitim
kurumları idi.
www.kcpwindowonjapan.com
538'de Kore üzerinden Japonya'ya giren Budizm 538-587 arasında asiller
arasında birçok savaşlara neden oldu ve sonunda Jamato devleti parçalandı.
Mutlakiyet yılları dediğimiz 600-1185 yılları arasında Budizm, Japonya'da bir
devlet dini oldu ve Çin devlet biçimi benimsendi, imparatorun mevkii "göklerin oğlu" olarak yüceltildi.
Ama ailelerin iktidar mücadeleleri ve
koalisyonlar devam etti. Taika reformu,
İmparatoru (Tenno) bütün toprakların
sahibi yaptı ve yeni toprak
düzenlemeleri getirdi. 710-794 arası
Japonya'da tam bir refah oldu. Bu
dönem sonuna doğru aileler arasında
süren savaşlar Şoğunları ortaya çıkardı.
Japon şövalyeleri denen Şoğunlar
döneminde (1192-1867) Samuraylar
değişik bir askeri sınıf olarak yüceldiler.
www.japan-guide.com
Tokugava devri denen 1603-1867 döneminde batılıları ülke içine
sokmamakla birlikte Japonya Batı'daki gelişmeleri çok
yakından izledi; resim, mühendislik, tıp, eğitim, spor ve felsefe alanlarında
işine yarar gördüğü yenilikleri aldı. Tokugava dönemi "dine hayır ama
bilime, kültüre, tekniğe evet dönemi"dir. Bu dönemde Japon teknolojisi,
özellikle tarım alanında oldukça ileri gitmişti.
Gerçi 1573-1603 arasında milli birlik
sağlanmıştı ama Japonya gene de
278 derebeyliğe bölünmüştü. Bunlar
kaldırılıp merkeze bağlı valilikler kuruldu.
Samuraylık kaldırılarak kılıçları toplandı.
Bütün geleneksel sınıflar kaldırılarak
çalışma ve meslek açısından herkes eşit
kılındı. Vergi sistemi yenileştirildi.
Tokugava zamanında çok idealist - aynı
zamanda realist- ve çalışkan bir yönetici
kadro yetişmişti. Bunlar İmparatora
tamamen bağlı olarak bir Danışma Meclisi
kurdular, kanunları kamuoyunun onayına
sundular, gelişmeye engel olan örf ve
adetleri değiştirdiler, adalet ve tarafsızlıkla
hareket ettiler.
Tokugava Şoğunluğunun ve diğer beylerin kendi çocuklarından savaşçı (samuray, sizoku)
yetiştirebilmek için açtıkları okullar ise başka idi. Sizoku zümresi, o zamanın Japonya'sında
en iyi eğitim almış, en seçkin zümre idi.
Tokugava zamanında Japonya’nın küçümsenemeyecek bir okul teşkilatı vardı. 50.000'den
fazla okulda verilen eğitim ile genel olarak %35'lik bir okullaşma düzeyine ulaşmıştı ki, bu
o zamanki dünya ölçüleri içinde bile oldukça yüksek bir düzey idi.
hubpages.com
Edo (Tōkyō) (veya Tokugava şogunluğu)
döneminde (1603-1668), şogun denilen
bürokratları yetiştirmek için devlet
tarafından okullar kuruldu. Savaşçıbürokrat samuraylar sadece askeri
görevler için değil, tarım ve ticaret
alanında da eğitildi. Manasır okulları
(terakoya) halka alt düzeyde okumayazma öğretiyordu.
Sıkı bir merkezi yönetim, barış, refah… 1780: yılda
3000 kitap basılıyor; okuma-yazma erkeklerde
%40, kadınlarda %10. Tiyatro gelişmiş…
Manastır okulunda kızlar
http://en.wikipedia.org/wiki/Education_in_Japan
Japon gelişmesinde Tokugava
döneminin felsefesi “Japon ruhu-Batı
öğretimi” idi. Japonluk ruhu üzerinde
önemle duruluyordu. 240 ciltlik
"Japonya Tarihi" yazılmış, güçlü bir ulus
bilinci, geçmiş değerlendirilmesi
yaratılmaya çalışıyordu.
Cizvit misyonerlerden Francis Xavier
(1506–1552), 1549'da Kyōto'ya çıktı.
Yüzbinlerce Japonu Hristiyanlaştırdı.
Bunlar arasında soylular da vardı. Ama
Japonlar Avrupa sömürgeciliğinin
adımlarını iyi algıladılar. 1587'den
itibaren Portekizli tüccarları ve
misyonerleri Japonya'dan kovdular.
1620'ye kadar Hristiyan cemaatleri yok
edildi, okulları, kiliseleri kapatıldı ve
1870'lere kadar Hristiyanlık Japonya'ya
giremedi. Sakoku, izolasyon dönemi 200
yıldan fazla sürdü.
jesuskoan.blogspot.com
1853’te Amerikalı Kaptan M.Perry, dört
savaş gemisi (kurofune, kara gemiler) ile
Japonya’ya geldi. Limanları batılılara
açmasını istedi. Batı emperyalizmi,
Amerikalılara açılan iki limandan,
Japonya’ya birçok ticari imtiyazlar da
alarak zorla girdi.
www.museumofthecity.org
Bundan sonra Fransa’nın desteklediği
Şoğunlarla İngilizlerin desteklediği
İmparator taraftarı beyler arasında bir iç
savaş başladı; sonunda İmparator
taraftarları kazandı (1866) ve Şoğunların
Kiyota’ya sürdüğü İmparatoru başkent
Edo'ya çağırdılar. Bunu yaparken de
İmparator Mutsahito'ya "Meici"
(aydınlanmış idarenin temsilcisi), Edo'ya
da "Tokyo" (Doğu'nun başkenti) adını
verdiler.
"Meiji Restoration" (Aydınlanma dönemi)
denilen dönemde (1867-1913) Batı ile
temas Japon toplumunu kökten
değiştirmeye başladı (1868). Barış ve huzur
yerine sürekli sosyal hareketlenme ve
milliyetçilik ortaya çıktı. Üst düzey ailelerin
çocukları yurt dışında okudu (Iwakura
mission). Yeni üniversite ve askeri okullarda
yabancı uzmanlar (o-yatoi gaikokujin) ders
vermeye başladı. Prusya modelinde zorunlu
eğitim uygulandı. Binlerce öğrenci Amerika
ve Avrupa’ya gönderildi, 3000 yabancı
uzman çalıştırıldı. Batı tipi okullar açılmaya
başlandı. Japonya denizcilikte İngiltere’yi,
kara ordusunda Almanya’yı, eğitim
sisteminde Amerika’yı örnek aldı.
Anayasası ve Meclisi olan bir meşruti
yönetime geçildi. Şogunluk ve diğer feodal
yapılar kaldırıldı (1876).
Meici döneminin bastan büyük
tespit ettiği hedeflere ulaşılamadı.
1878' de okullaşma oranı genelde
%43.3'e çıkmıştı. 20. yüzyıl
başlarına gelindiğinde okullaşma
oranının %85'e çıktığı
görülmektedir.
Eğitimde 1886'ya kadar süren
şaşkınlık dönemi kısa sürede
geçmiş; 1906'da altı yıllık zorunlu
okul kabul edilmiş, 1909'da
ilköğretimde okullaşma oranı
%98'i bulmuştur. Japonya,
dünyada en hızlı okullaşma
sürecini gerçekleştirmiş ülkedir.
Japon eğitiminin bu denli hızlı gelişmesinde,
bütün yetkileri elinden alınan bilgili ve savaşçı
Sizoku sınıfının, artık tamamen eğitime
yönelmesi; bunların otoriteye itaat
duygularından, keskin bakışlarından ve karar
verebilmelerinden eğitimde yararlanılmış
olması dikkat çekicidir. Yeni eğitim sisteminde
genellikle öğretmen olarak görev alan bu kişiler,
eski yetkileri ellerinden alınsa da eğitim ve bilgi
ile tekrar nasıl yükselinebileceğini göstermişler;
kılıçları ellerinden alındıktan sonra, kılıç yerine
bilgiyi ve teknolojiyi kullanmışlardır.
talesfromthelou.wordpress.com
Japonya modern bir ulusdevlet haline gelmeye
başladı. Otuz yılda bir
sanayi devleti haline
geldi. Militarizmin
yükselişi Japonya'yı bir
savaş devleti haline
getirdi. Milliyetçilik
sömürgeciliğe dönüştü.
Çok iyi eğitilmiş bir ordu
ile doğu Asya’da Kore’yi
aldı, Çin ve Rus
bölgelerinde
genişlemeye başladı.
www.handfulofsand.com -
www.theatlantic.com
Japon eğitimi 2. Dünya
Savaşı’ndan sonra
Japonlar’ın “Postdam
Deklarasyonu”nu
imzalayarak teslim
olmaları ile başlayıp
büyük ölçüde değişikliğe
uğramıştır.
Britannica photo
İkinci Dünya Savaşında
yenilince müttefik işgal
güçleri militarist Japon
eğitimini barışçı,
demokratik bir eğitime
çevirmek için eğitim
reformu yaptılar.
Amerikan modelinde bir
eğitim sistemi kuruldu.
Ordusu dağıtıldı.
1946 yılında 27 kişilik Amerikan Eğitimciler
Delegasyonu, Japonya’da savaş sonrası
eğitim reformunu gerçekleştirmek için
çalışmaya başlamıştır. Heyet Japon
eğitiminin liberalizm ve ferdiyetçiliğe
yönelmesi, dilde reform yapılarak Latin
harflerinin kabul edilmesi, eğitim
yönetiminin yerelleştirilmesi ve bu amaçla
seçimle işbaşına gelecek eğitim
komisyonlarının kurulması ile müfredatta
köklü değişikliklerin yapılması gibi bir takım
önerilerde bulunmuştur. Yapılan bu öneri ve
düzenlemeler 1947 yılında çıkarılan Temel
Eğitim Kanunu ile pekiştirilmiştir. Japon
eğitimi 1948 yılında ABD’dekine benzer bir
şekilde ademi merkezileştirilmiştir. (ABD gibi
6 yıllık ilköğretim 3+3 ortaöğretim, 9 yıllık
ücretsiz zorunlu eğitim, ahlak eğitimi amaçlı
sosyal bilimler yetişkinlere eğitim, rehberlik,
öğretmen okullarının 4 yıllık olması
rakamların kabulü vs.
1952’den sonra barış
sözleşmesi ile
Japonya üzerindeki
ABD kontrolü sona
ermiş, bu tarihten
itibaren eğitim
sisteminde ABD’nin
zorlamalarıyla
yerleştirilen bazı
uygulamalar
kaldırılmaya
çalışılmıştır.
Savaşta yenilen Japonya, hem kalan
gençlerinin askerlik yapmaması, hem
savunmaya ayrılacak paraların
tamamen sanayie yatırılması hem de
Kore Savaşı’nın ikmalinden sağladığı
dövizlerle tekrar hızlı bir sanayileşme
süreci içine girmiş ve bugün
dünyanın en önde gelen
sanayileşmiş ülkelerinden biridir.
Japon eğitimi, İkinci Dünya Savası
sonunda dış ve içyapı olarak ve ders
kitaplarının muhtevası yönünden
Amerikalılar tarafından bazı
değişikliklere uğratılmış (Mac Arthur
eğitim planı). Ancak büyük gösteri ve
grevler sonucu bu sistemden geri
eski Japon sistemine dönülmüştür.
Sistem olarak da 1947’ye kadar
6+5+3+3 olan okul seması,
1947'den sonra 6+3+3+4 şekline
sokulmuş oldu.
MEXT – Ministry of
Education, Culture,
Sports, Science, and
Technology
Devlete ait olan ilk ve
ortaokullar Bölge Eğitim
Kurulu tarafından
yönetilir. Japonya’da 47
bölge vardır.
Öğretim yaklaşık 240
gün sürüyor. 30 günlük
bir tatil var. Ders yılı, Nisan-
Temmuz ortası, Eylül-Aralık sonu
ve Ocak-Mart sonu olmak üzere üç
dönem halinde yapılır.
Cumartesi yarım gün olmak üzere,
haftada 5.5 gün okula gidilir.
Daha 2005’te, zorunlu
olmamasına rağmen, lise
düzeyindeki gençlerin %94’ü
okula gidiyordu. İlk ve orta
okulların aksine, burada özel
okulların oran %55’e çıkmıştı.
1980’lerde lise mezunu gençlerin
%70’ten fazlası bir yükseköğretim
programına kayıt
yaptırabiliyordu.
http://www.akiodesigns.com/2010/01/schools-in-japan/
Üniversiteye giriş bir giriş sınavında
(nyugaku shiken 入学試験) alınacak
puana göre olur. Üniversite kayıtlarının
%80’i özel üniversitelere yapılır. Milli ve
diğer resmi üniversitelere öğrenciler iki
kademeli sınavdan geçerek girebilirler.
Önce ulusal bir sınav (senta shiken) ve
daha sonra her üniversitenin kendi
sınavına (niji shiken) girerler. Özel
üniversiteler ilk sınava göre öğrenci
alırlar.
yobikou.ikubunsha.co.jp
2011’de üniversite sınavına tekrar giren
(ronin) 110.211 öğrenci vardı.
Üniversite sınavına hazırlayan özel
okullar (Yobikou) çok sayıda ve çok
çeşitlidir.
Yedi ulusal üniversite (Tokyo, Kyoto,
Osaka, Nagoya, Tohoku, Hokkaido ve
Kyushu üniversiteleri) çok saygındır.
Japonya’da 783 üniversitede 3
milyona yakın öğrenci okuyor. 4 ve
6 yıllık üniversiteler var. 4 yıllık 86
ulusal üniversite ve belediyeler ve
mahalli yönetimler tarafından
kurulmuş 95 üniversite var. Geri
kalan 600’ü aşkın 4 yıllık üniversite
özel üniversitedir.
Birçok Japon üniversitesi
uluslararası sıralamaya giriyor.
Gençlik kolejleri denen iki yıllık
yüksekokullar (tanki daigaku) işgal
döneminde yüksekokul olarak yasallık
kazanmış özel eğitim kurumlarıdır.
Buralardaki öğrencilerin %95’i fazlası
kadınıdır (Ama %43’ü yükseköğrenim
görmüş olan Japon kadını dünyanın en iyi
eğitilmiş kadın grubu içinde yer alır).
İleri mesleki eğitim kurumları (senmon
gakko) lise mezunlarına meslek kazandırır
ve çoğu öğrencisi de erkektir.
Büyük çoğunluğu 1960’tan sonra açılan beş
yıl öğretim süreli Teknoloji Kolejlerinde üst
düzey kalifiye teknik elemanlar yetiştirilir.
Lisansüstü programlar
2.Dünya Savaşından
sonra açılmaya
başlamıştır.
Üniversitelerin %60’ının
lisansüstü programları
vardır. Ancak toplam
üniversite öğrencilerinin
%4’ü lisans üstü
öğrencisidir.
Lise yaş grubunun %96’sı okula devam
ederken, üniversite yaş grubunun %41’i
yükseköğretime devam ediyor (bu oran
1990’da %25 idi).
Japon eğitim tarihinde üç büyük reform dönemi
vardır:
 Meici Reformları dönemi
 İşgal Kuvvetlerinin Reform dönemi: Bir
«eğitim sistemi» kurulmuştur.
 1980’lerde Başbakan Nakasone Reformları:
Burada globalleşmeye uygun olarak Japon
eğitim sistemi mümkün olduğu kadar
liberalleştirilmeye çalışılmıştır. Nakostone
reformu eğitimde ve ders kitaplarında
uluslararası değerleri öğretmeye başlamıştır.
Örneğin 100.000 yabancı öğrenci çekmeyi,
Japon öğrencilerin ve öğretim elemanlarının
başka ülkelerle değiş-tokuşunu, ders
kitaplarında ve öğretmen söylemlerindeki
otoriter ifadeleri kaldırmayı, liberal ve bireyci
eğitime vurgu yapan bir Temel Eğitim Yasası
çıkarmayı, İngilizce eğitimi artırmayı, haftalık
öğretim süresini 5 güne indirmeyi vs
amaçlıyordu.
2003 yılındaki PISA şoku ve buna
bağlı olarak 2007 yılından itibaren
Temel Eğitim yasası gözden
geçirilmiş, ulusal testlerin
uygulanmaya başlanması, ders
saatlerinin artırılması,
yükseköğretimde akreditasyonun
başlaması gibi çabalar da yeni
reformlar olarak sayılabilir.
Nakostone liberalizmine karşı yeni
bir muhafazakâr devletçilik ve
yurtseverlik eğitimi de başlamıştır.
http://www.uta.fi/edu/edu-luennot_slk2012/Globalization%20and%20Education%20policy,new.ppt
SONUÇ
Bazı Japonların dedikleri gibi,
Japonya her zaman çağdaştı ve
"Batılılaşmak" ihtiyaç ve
zorunluluğunu duymadı. Meici
devrinde Japon teknolojisi Batıdan
biraz geri idi ama bu kapatılması zor
bir açıklık değildi ve dahası,
sanayileşmenin diğer şartları hazırdı;
nüfus yoğunluğu artmış, mevcut
topraklar insanları besleyemiyordu;
oldukça iyi yetişmiş bir yönetici ve
aydın kadro vardı; misyoner
faaliyetleri yasaklanmakla birlikte
Batı düşünce ve bilimi yakından
takip ediliyordu v.s.
Japon yazısı, dini (Budizm) ve sanatı,
hatta imparatorluk yönetim biçimi
Asya'dan geldi. Heiyan döneminde
Asya'dan gelen Budizm ve Çin kültürü
özümsendi, yeni bir Japon kültürü
yaratıldı. Japon tarihi sürekli aile
kavgaları ve iç isyanlarla uğraşmıştır.
Savaşçı ve yönetici sınıf sık sık
bölünmüş, büyük çarpışmalar olmuş
Japon tarihinde 1500'ü aşkın toplu
ayaklanma tespit edilmiştir.
Öte yandan 16. yüzyılda misyonerlerin
sunduğu Hıristiyanlığın birden bire
yöneticileri ürkütecek bir hızla
yayılması, daha sonra Kaptan Perry'nin
bir kaç silahlı gemisine hemen teslim
olma, 2. Dünya Savası sonundaki
teslimiyet de iyi değerlendirilmelidir.

Japan's Modern Educational System
(http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/html/others/detail/1317220.htm)
 Nuriye Semerci, “Japonya ve Almanya Eğitim Sistemine Genel Bir Bakış: Öğretmen
Eğitimi Açısından Türkiye ile Karşılaştırma”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 10,
Sayı: 1, 2000, s. 159-168.
 İrfan Erdoğan, Çağdaş Eğitim Sistemleri, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 1998, s.115-116.
 OERI, Japon Eğitim Sistemi, (Çevirenler : Ramazan Özen vd.), Avni Akyol Ümit Kültür ve
Eğitim Vakfı, İstanbul, 1996, s. 139-140.
 Ian Hill Nish (1998). The Iwakura Mission in America and Europe: A New Assessment.
Psychology Press.
 Bozkurt Güvenç, Japon Kültürü. Ankara: İş Bankası 1983
 Rezzan UÇAR, İ. H. (2004, 06). Japon Eğitim Sistemi Üzerine Bir İnceleme: Çeşitli
Açılardan Türk Eğitim Sistemi İle Karşılaştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik
Fakültesi Dergisi , 2-16.
 Aso, M. ve Amano, I. (1986). Japon Eğitim Sisteminin Kültür Kaynakları, (Çev. M.Özcan),
Ankara: Kültür Bakanlığı yay.
 Beauchamp, E.R. ve Vardaman, J.M. (1994). Japanese Education Since 1945: A
Documentary Study,M.E. Sharpe,
(http://books.google.com.tr/books?id=J2MOS0lMJEAC)
 Duke, B.C. (2009). The History of Modern Japanese Education: Constructing the National
School System,1872-1890, Rutgers University Press,
(http://books.google.com.tr/books?id=_OOeA2H5aKIC)
 The Modernization and Development of Education in Japan (http://jicari.jica.go.jp/IFIC_and_JBICIStudies/english/publications/reports/study/topical/educational/pdf/educational_02.pdf)