Transcript Slayt 1 - Türkiye Milli Pediatri Derneği

ÇOCUKLARDA DİŞ
SAĞLIĞINDA
BİLMEMİZ
GEREKENLER
Prof.Dr. Meryem Tekçiçek
H.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi
Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği) AD.
İlk diş hekimine ne zaman
gittiniz?
Hastalarınıza ilk diş
hekimi ziyaretini hangi
yaşta önerirsiniz?
• İlk süt dişi çıktığı andan
itibaren 12 aylık olana kadar
bebek ilk kez çocuk diş
hekimine gitmelidir.
Medical Expenditure Panel Survey
sonuçları;
bir yıl içinde bebeklerin % 89 ‘unun
doktor ziyareti yaptıklarını ancak
% 1.5 ‘nin diş hekimini ziyaret
ettiklerini bildirmişlerdir.
Çocuk Sağlığının esas parçalarından biri
korunmadır.
Çocuk Doktorları ve çocuk sağlığı ile ilgilenenler
diyet, beslenme alışkanlıkları, florür kullanımı,
yaralanmalardan korunma gibi ağız sağlığı
konuları ile ilişkili hizmetleri düzenlemelidir.
Ayrıca, çocuk doktoru, erken ağız sağlığı
problemlerini tanımlayabilmeli, koruyucu
önlemlerle birlikte aileyi bu konuda
bilgilendirmelidir.
Pediatri uzmanları ağız sağlığı
için risk değerlendirmesini
yapabilmelidir.
Çürük ve diğer ağız sağlığı
problemlerinin risk
faktörlerini bilmelidirler.
Ağız Sağlığında Risk
Değerlendirme
Anne yada bakıcının ağız sağlığı.
Çocukların ve bebeklerin ağız sağlığı
risklerinin değerlendirilmesi.
Diş çürüğünün belirti ve bulgularının
tanınması.
Çocuğun florür ihtiyacının
değerlendirilmesi.
Ağız hijyeni uygulamaları olan diş
fırçalama ve diş ipliği uygulamaları için
rehberlerin hazırlanması.
• Eğer aileler bebeklerinin dişetleri
ve dişlerine iyi bakarlarsa,
optimum sistemik ve topikal florür
kullanılırsa, basit karbohidratlarla
uzun süre beslemezlerse birçok
ağız problemi önlenebilir.
• Genel Sağlık ve Ağız Diş Sağlığı
İlişkisi
• Ağız gelişimi
• Ağız sağlığı problemleri ve
hastalıkları
• Ağız hijyeni
• Florürler
• Beslenme
• Yaralanmalar ve şiddetten
korunma
AĞIZ SAĞLIĞININ
GENEL SAĞLIK İÇİNDEKİ
ÖNEMİ
Ağız sağlığı çocukların
genel sağlığının bölünmez
bir parçasıdır.
HAMİLELİK
Sık Görülen Sistemik Hastalık Ağız
Sağlığı İlişkisi
• Astımlı ve allerji hastalarında kullanılan
ilaçlar sıklıkla ağız kuruluğu ile birlikte
diş çürüğü riskini de artırmaktadır.
• Erken veya düşük doğum ağırlıklı doğan
bebeklerde diğer bebeklere göre daha
fazla mine defektleri görülür. Bu da diş
çürüğü riskini artırır.
• Konjenital kalp hastalığı olan çocuklarda
tedavisi yapılmayan ağız hastalıkları
sistemik enfeksiyon riskini oluşturur.
Sistemik Hastalık Ağız
Sağlığı İlişkisi
• Hastalıkların ve çocuk ihmal ve istismarının
belirtileri ağızda görülebilir. Vitamin
eksiklikleri, bakteriyel, viral ve mantar
enfeksiyonları, konjenital durumlar, sistemik
durumlar ve çocuk istismarı ağız ve yüzde
belirtiler gösterir.
• Anksiyete giderici ilaçlar, antikonvilzan
ilaçlar, antidepresanlar, antihistaminikler,
dekonjestanlar, diüretikler, narkotikler,
non-streoidal antiinflamatuvar ilaçlar gibi
bazı ilaçlar tükürük yapısı ve miktarında
değişikliklere neden olurlar.
Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı İlişkisi
•
•
•
•
•
•
•
•
Down Sendromlu hastalar,
Bazı nörölojik hastalıklar,
damak ve dudak yarığı
Kraniyofasiyal defektleri
Öğrenme ve gelişim gerilikleri,
Görme ve işitme bozuklukları,
genetik ve herediter hastalıklar,
HIV
Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı İlişkisi
• Fenitoin sodyum gibi epilepsinin tedavisinde
kullanılan ilaçlar dişetinde büyümelere neden
olur.
• Özel diyetler
• Tükürük akışının azalması
• Ağız temizliğinde zorluklara neden olan
motor problemler
• Ağız gelişimi ve büyümesi ile ilgili yeterli
bilgisi olmayan aileler çocuklarının ağız
bakımlarında güven eksikliği duyabilirler.
Ciddi Ağız sağlığı
problemlerinde;
•
•
•
•
Çiğneme güçlüğü
Kendine güvende azalma
Uyku problemleri
Öğrenme olanaklarının kaybedilmesi,
okul devamsızlığı görülebilir.
Diş çürüğü çocukluk
çağının en sık görülen
kronik, enfeksiyöz
hastalığıdır.
Diş çürüğü astımdan 5 kat,
rinitten 7 kat daha sık
görülmektedir.
• National Health and Nutrition
Examination Survey (NHANES)
(1988-1994) sonuçlarında,
2 yaş çocuklarda % 8 bir veya daha
fazla dişte diş çürüğü varken 5 yaşta
% 40 çocuk diş çürüğüne sahip olduğu
bildirilmiştir.
• TÜRKİYE’DE AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI
DÜZEYİ:
ÜLKE PROFİLİ 2004 ARAŞTIRMASI
PROF. DR. SAADET GÖKALP
DOÇ. DR. BAHAR GÜÇİZ DOĞAN
DOÇ. DR. MERYEM TEKÇİÇEK
DOÇ. DR. ATİLLA BERBEROĞLU
DT. ŞENGÜL ÜNLÜER
TÜRKİYE’DE AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI DÜZEYİ:
ÜLKE PROFİLİ 2004 ARAŞTIRMASI
Türkiye Ağız-Diş Sağlığı
Profili 2004
• 5 yaş çocuklarının;
• % 82,1’i hiç diş hekimine gitmemiş,
• % 87,6’sı yakınması olunca diş hekimine gitmiştir.
Türkiye Ağız-Diş Sağlığı
Profili 2004
• 5 yaş çocuklarının ( n:1539);
• % 69,8 çocukta diş çürüğü varken,% 97,9’unda
dolgu bulunmamaktadır.
• Kızlarda diş çürüğü daha az görülmüştür.
• En çok öğle yemeğini atladıklarını, % 89,3 ‘ünün
öğün aralarında atıştırma alışkanlığının olduğunu
aileleri bildirmiştir.
• % 21,2 çocuğun diş fırçasının olmadığı, % 1,2 ‘sinin
diş fırçasını aile bireyleri ile ortak kullandıkları
öğrenilmiştir.
•
Türkiye Ağız-Diş Sağlığı
Profili 2004
• 12 yaş çocuklarının (n:1611);
• % 41,4’ü hiç diş hekimine gitmemiş,
• % 94,8’i yakınması olunca diş hekimine
gitmiş,
Türkiye Ağız-Diş Sağlığı
Profili 2004
• 12 yaş çocuklarının ( n:1611);
• % 61,1 çocukta diş çürüğü varken,% 93,5’inde
dolgu bulunmamaktadır.
• En çok öğle yemeğini atladıklarını, % 87,4 ‘ünün
öğün aralarında atıştırma alışkanlığının olduğunu
aileleri bildirmiştir.
• % 9,5 çocuğun diş fırçasının olmadığı, % 1,2 ‘sinin
diş fırçasını aile bireyleri ile ortak kullandıkları
öğrenilmiştir.
• % 67’sinin ara öğünlerde bisküvi,kek,kolalı içecekler
tükettiklerini bildirmişlerdir.
Süt dişlerinin önemi
•
•
•
•
Yemek yeme
Konuşma
Gülme, estetik
Daimi dişler için yer tutma
Tablo 1. Dişlerin sürmesi
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
Süt dişleri
Yaşlar ( ay )
A. Ön kesiciler Üst
Alt
A. Yan kesiciler 8-13
6-10
A. Köpek
8-13
10-16
dişleri
A. 1. Süt azı
16-23
16-23
A. 2. Süt azı
13-19
13-19
25-33
23-31
Daimi dişler
Yaş ( yıl)
Üst
Alt
Ön kesiciler
7-8
6-7
Yan kesiciler
8-9
7-8
Köpek dişleri
11-12
9-10
1. Küçük azı
10-11
10-12
2. Küçük azı
10-12
11-12
1. Büyük azı
6-7
6-7
2. Büyük azı
12-13
11-13
3. Büyük azı
17-21
17-21
Anıl 18 aylık ve dişinin üzerine
düşmüş ve dişetleri kaşınıyor.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bebek diş çıkarırken,
Huzursuzluk
Tükürük artışı
Objeleri ağza götürme
Uyku problemleri
Isırma
Kulak kaşıması
Kızarma
Diş etinde kaşıma
Diş sürdükten sonra problemler yok olur.
Diş kaşıyıcıları,soğuk kaşık, ıslak ve soğuk
kumaş parçası kullanılabilir.
5 günlük Irmak Bebek ağzında fark
edilen dişleri nedeniyle kliniğe geldi.
5 Yaşında Furkan dişlerinin sallanması
nedeniyle başvurdu.
Ağız muayenesini nasıl
yapabiliriz?
Ağız içi muayene
• Dudak kaldırılarak yumuşak dokular ve dişler gözle
muayene edilir.
• Dental plak varlığına,
• Dişlerde beyaz lezyon veya diş çürüğünün varlığına,
• Mine defektlerinin varlığına,
• Dişlerde çapraşıklık varlığına bakılır.
• Muayene sırasında diyet ve diş fırçalama eğitiminin
verilmesi gereklidir.
Çocuk doktorları;
• Ağız sağlığını değerlendirirken,
dudaklar, dil, dişler, yanakların içi,
ağız tabanı muayene edebilirler.
Özellikle, diş çürüğü ve diğer ağız
sağlığı durumları ( dişlerin geç çıkması,
erken diş kaybı, abseler, travma)
konularında rehber yapabilirler.
10 aylık bebeğin ağzında mor renkli bir
şişlik oluşmuş.
Alt ve üst çene ön bölgenin
açık olması
Dişlerin üzerinde minenin
olmaması
Ön ve arka dişlerde hipoplaziler
(Molar insizör hipomineralizasyon)
Başlangıç çürüğü
Dişeti absesi
Diş sürmesi ve dişetinde fistül
Ektopik diş sürmesi
Diş eksikliği
Primer herpetik
gingivostomatitis
Dişlerin üzerindeki yiyecek artığı ve
dental plak kontrol edilmelidir.
Dental plağın fırça ile nasıl
uzaklaştırılacağı anlatılmalıdır.
Diş çürüğü;
• Asitler, bakterilerin karbohidratları
fermente etmesi sonucu oluşur ve dental
plak pH’sını düşürür.
• Başlangıç çürük lezyonu mine üzerinde beyaz
lezyon olarak görülür. Bu lezyon
ilerlediğinde dişlerde kavitasyon oluşur.
• Diş çürüğü bir süreç olup diş dokusunun
kaybı bu süreçin son safhasıdır.
Diş çürüğü,
Dişlerin mineralize dokuları olan
mine, dentin ve sementi etkileyen,
diyetteki fermente olabilen
karbonhidratları kullanan
mikroorganizmaların
neden olduğu enfeksiyoz bir hastalıktır. .
• 71 aylık veya daha küçük çocuklarda
bir ya da daha fazla süt dişinde
çürük, kayıp ya da dolgu varsa bu
durum “erken çocukluk çağı çürüğü”
olarak tanımlanır.
• EÇÇ yalnızca dişlere zarar vermez,
çocuğun büyümesini ve yaşam kalitesini
etkiler.
Erken çocukluk çağı çürüğü
• Şeker içeren besin veya içecek bulunan
biberonun uzun süreli olarak her
istendiğinde ve yatmadan önce verilmesi
• Anne sütünün çürük yapıcı ek gıdalarla
birlikte uzun süre verilmesi
• Düşük sosyoekonomik durum
• Düşük doğum ağırlığı
• Kaşığın paylaşılması
• Emzik yoluyla anneden mikroorganizmaların
bulaşması
• EÇÇ’nin prevelans ve ciddiyeti
gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş
ülkelere kıyasla daha yüksek
bulunmuştur.
• Mikroorganizmalardan Mutans streptococci
grubu insanda diş çürüğünün başlamasından
sorumlu ana mikroorganizma olduğu
bildirilmiştir.
• İlk diş sürmesi ile ağızda kolonize olur.
• Streptococcus mutans ve Lactobacillus
asidürik bakteriler olup diş çürüğü için ana
indikatör bakterilerdir.
• Yetişkinlerin ağızlarında yüksek konsantrasyonda
S.mutans bulunmaktadır.
• Bakteriler bebeklerin ağızlarına aile veya bakıcılarının
tükürükleri sayesinde geçerler.
• Bebeklerin parmaklarını anne veya babasının ağzına
koyması ve sonra kendi ağzına koyması, biberonun
sıcaklığına ağzı ile kontrol edilmesi, kaşık ve çatalın
paylaşılması, yere düşmüş emzik veya biberon başının
bebeğe verilmeden önce ağız yardımı ile temizlenmeye
çalışılması örnekler verilebilir.
• Diş çürüğü dişlerin herhangi bir yüzeyinde
oluşabilir.
• Başlangıç mine çürüğünde tebeşirimsi beyaz
bölgeler görülür.
• Çürük ilerledikçe boşluklar oluşur.
• Eğer diş çürüğü kavitesi görülüyorsa vakit
kaybetmeden diş hekimine gitmesi gerekir.
• Dişler üzerindeki renklenmeler ile diş çürüğü
karışabilir. Ayırıcı tanı için diş hekiminden
yardım almak gereklidir.
Erken çocukluk çağı çürüğünün
erken teşhisi ve yaklaşım
Diş çürüğü için yüksek riskli gruplar
• Özel sağlık bakımına ihtiyacı olan
• Düşük sosyoekonomik ve etnokültürel çocuk
grupları
• Sistemik ve topikal florürle karşılaşmamış
veya az karşılaşmış olanlar
• Kötü beslenme ve diyet alışkanlıkları olan
• Yüksek şeker içeren besinleri sık alan
• Bakıcı veya kardeşlerinde diş çürüğü olan
• Beyaz lezyon, diş plağı veya diş çürüğünün
görüldüğü çocuklar
Bebeklerde ve çocukluklarda çürük
riskini artıran durumlar;
• 37 haftadan önce veya 2.500 g.dan az doğan
bebekler,
• Diş minesinde ve diğer sert dokularında anormal
yapı bozukluğu olan çocuklar,
• Gastrik reflusu olan,
• İmmün sistem yetmezliklerinde,
• Fiziksel ve davranışsal engelleri olan,
• Özel diyetlerinde yüksek karbohidrat bulunanlar,
• Şeker içeren ve tükürük akış hızını azaltan ilaçlar
kullananlar,
• Radyasyon tedavisi olanlar
Bebeklerde ve çocukluklarda çürük
riskini artıran durumlar
•
•
•
•
•
Dişetleri kolay kanıyanlar
Yer tutucu veya ortodontik tedavi görenler
Ağız hijyeni kötü olanlar
Emziği şeker, bal gibi tatlara batırılanlar
Aile, bakıcı ve kardeşinde son 12 ay içinde
aktif çürük olması.
AAPD Çürük Riski Değerlendirme Aracı (Caries-Risk Assessment Tool (CAT))
DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKEN RİSK
FAKTÖRLERİ
(Aşağıda bulunan her madde için sağdaki risk
indikatörleri altındaki en uygun cevabı daire içine
alınız. )
RİSK İNDİKATÖRLERİ
Yüksek
Bölüm 1- Hikaye (Ebeveyn/bakıcı ile görüşme ile belirlenir)
Çocuğun özellikle motor koordinasyon veya
Evet
kooperasyonunu etkileyen özel bakım ihtiyacı var
Çocukta tükürüğü azaltan durum varlığı (ağız
Evet
kuruluğu)
Çocuğun rutin diş muayenesi sıklığı
Hiç
Çocukta diş çürüğü varlığı
Evet
Çocuğun son diş çürüğünden sonra geçen zaman
<12 ay
Çocuk braket var veya ortodontik/oral aparey
kullanıyor
Çocuğun ebeveynlerinde ve/veya kardeş(ler)inde
çürük var
Çocuğun ebeveynlerinin sosyoekonomik durumu
Günlük olarak öğün aralarında şeker ya da
çürüğe neden olabilecek besinlerin tüketimi
(isteğe bağlı olarak su dışında içecek içeren
biberon/matara kullanımı; meyve suyu,karbonatlı
içecekler,spor içeceklerinin tüketilmesi;
tatlandırılmış ilaçların kullanımı)
Orta
Düşük
Hayır
Hayır
Düzensiz
12 ile 24 ay
arasında
Düzenli
Hayır
>24 ay
Evet
Hayır
Evet
Hayır
Düşük
>3
Orta
1 yada 2
Yüksek
Sadece
öğünlerde
AAPD Çürük Riski Değerlendirme Aracı (Caries-Risk Assessment Tool (CAT))
DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKEN RİSK
FAKTÖRLERİ
(Aşağıda bulunan her madde için sağdaki risk
indikatörleri altındaki en uygun cevabı daire içine
alınız. )
RİSK İNDİKATÖRLERİ
Yüksek
Çocuğun florür alımı
Çocuğun diş/diş etlerini günlük fırçalama sıklığı
Florürlü diş
macunu
kullanmıyor
; içme suyu
florürlenme
miş ve
florür
desteği
almıyor
<1
Orta
Florürlü diş
macunu
kullanıyor;
genelikle
florürlü
içme suyu
tüketmiyor
ve florür
desteği
almıyor
1
Düşük
Florürlü diş
macunu
kullanıyor;
florürlü içme
suyu
tüketiyor
veya florür
desteği
alıyor
2-3
Bölüm 2- Klinik Bulgular (Çocuğun ağız muayenesine göre değerlendirilir)
Görünür plak (beyaz, yapışkan)
Gingivitis (kırmızı, şişkin dişeti)
Mine demineralizasyon alanları (tebeşirimsi
beyaz noktalar)
Mine defektleri, derin pit/fissürler
Var
Var
1’ den fazla
1
Var
Bölüm 3 - Destekleyici Profesyonel Değerlendirme (İsteğe Bağlı)
Radyografik mine çürüğü
Var
Mutans streptokok veya laktobasil seviyeleri
Yüksek
Yok
Yok
Yok
Yok
Orta
Yok
Düşük
Erken çocukluk çağı çürüğünün
oluşturduğu sorunlar
•
•
•
•
•
•
Ciddi ağrı
Enfeksiyonun yayılması
Çiğneme güçlüğü
Kilo kaybı
Büyüme eğrisinde düşme
Yoğun, pahalı, genel anestezi gerektiren
tedavi
• Daimi dişlerde diş çürüğü riski
• Maloklüzyon
Erken çocukluk çağı çürüğünün
oluşturduğu sorunlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dişlerde harabiyet
Konuşma bozuklukları
Konsantrasyon sorunları
Öğrenme güçlüğü
Okul devamsızlığı
Okul performansında problemler
Kendine güvende azalma
Sosyal ilişkilerde problemlere,
Ciddi enfeksiyonlar ve hastane yatışı
Ahmet 3,5 yaşında; dişlerindeki çürükler
ve diş ağrısı şikayeti ile kliniğe geldi.
Süt dişlerindeki çürükler
• Süt dişleri çocuğun gelişiminde önemli
bir yer tutmaktadır.
• Kalıcı dişler süt dişlerinin arkasından
geleceği için süt dişlerine yeterli önem
verilmemektedir.
• Süt dişlerinde olan çürük gelecekte
kalıcı dişlerde de çürük
oluşabileceğinin göstergesidir.
Beslenme çocuğun ağız sağlığını nasıl
etkiler?
• Dişlerin ve dişetlerinin iyi gelişmesi için
dengeli beslenme önemlidir.
• Beslenme içindeki yüksek oranda şeker ve
nişasta gibi karbonhidratların kullanılması
diş çürüğü riskini artırmaktadır.
• Yiyecek içinde ferment olabilen karbohidrat içeren
tüm şekerler ve pişmiş nişasta S. mutans ile
etkileşim içindedirler.
• Sukroz içeren şeker, kurabiye, kekler, şekerli
içecekler diş çürüğünün oluşumunda rol oynar.
• Eğer şekerler çok sıklıkla alınıyorsa ve formları ağızda
uzun süre kalacak tarzda ise çürük riski en yüksek
düzeydedir.
• Nişastadan zengin yiyecekler düşük çürük riskine
sahip olmalarına rağmen şekerle birlikte karıştırılıp
yendiğinde karyojeniktir.
ŞEKER
Beslenme;
• Sağlıklı besinler olan sebze, meyve, tüm tahıllar, süt, peynir,
yoğurttu ana ve ara öğünlerde yenmelidir.
• Meyve suyu yerine meyveyi tercih edilmelidir. Meyve suları
yalnızca ana öğünlerde alınmalıdır.
• Asitli içeceklerden kaçınılmalıdır.
• Florür içieren içme suları kullanılmalıdır. Kullanılan şişe,
damacana üzerindeki bilgilerde ortalama florür miktarının 0.7
to 1.2 mg/L (ppm) olmasına dikkat edilmelidir.
• Bebek doğduğunda biberonun sucaklığının ağız ile kontrol
edilmesinden kaçınılmalıdır. Kaşık ve çatalın ortak
kullanımından, emzik ya da biberon başlığının temizliğinde
ağzın kullanılmasından kaçınılmalıdır.
• Bir yaşından sonra bardak kullanımını özendirmek gereklidir.
• Anne sütü verilen bebekler meme başı ağızda
iken uyuya kalırlar. Ağızın ve dişetlerinin
beslenme sonrası ve yatmadan önce
temizlenmesi önerilmektedir.
• Çocuk uyurken biberonla yatması istenilen bir
durum değildir. Yalnızca su konularak
yatabilirler.
• Yemeklerde şekerli yiyecek ve içeceklerin
tüketimi kısıtlanmalıdır.
• Gazlı yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır.
• Yemek aralarında su ve süt içmeleri önerilir.
• Meyve yenmesi özendirilmelidir.
Anne veya bakıcı
• Anne veya bakıcının ağız sağlığı
hikayesinin değerlendirilmesi
• Tedavi edilmemiş ağız sağlığı
problemlerinin diş hekimine danışılması
Beslenme dışı emme
alışkanlıkları
• Emme, bebekler için doğal bir reflekstir.
• Beslenme dışı emme alışkanlıkları arasında
parmak, dil, emzik, kumaş emme sayılabilir.
• Beslenme dışı emmenin duygusal yararları
vardır. Bebeğin veya çocuğun
sakinleşmesine, uykuya dalmasına ve
dikkatini toplamasına yardımcı olur.
• Çocukların %70-90’ında beslenme dışı emme
alışkanlığı bildirilmiştir.
Beslenme dışı emme alışkanlıkları
• Çocuğun yaşı ilerledikçe alışkanlıklar azalır.
Genellikle 2-4 yaşlarında sonlanır.
• Bir çalışmada, çocukların;
•
26-28 aylıkken %50’si,
•
36 aylıkken % 71’i
•
48 ayda da % 90 ‘ı beslenme dışı emme
alışkanlığını bırakmaktadır.
• Uzun süre emme alışkanlıklarında etken
faktörler arasında ileri anne yaşı, anne
eğitim düzeyinin yüksek olması ve büyük
kardeşin olmaması bildirilmiştir.
Emzik;
• Eğer aile bebeğin emzik emmesini istiyorsa
doktor riskleri belirterek önerilerde
bulunmalıdır.
• Kurdele veya iple emziğin bebeğe bağlanması
boğulma riski nedeniyle yapılmamalıdır.
• Emzik sağlam ve esnek olmalı,toksik
materyalden yapılmamalıdır.
• Meme ucu ile başlığının kolay ayrılmaması
gereklidir.
Emzik;
• Eskidiğinde emzik yenilenmelidir.
• Emmenin heveslendirilmesi için emzik
bal, şeker, reçel gibi şekerli
yiyeceklere batırılmamalıdır.
• Emziğin temizlenmesinde ve
ıslatılmasında asla ağız ve tükürük
kullanılmamalıdır.
Beslenme dışı emme
alışkanlıklarına yaklaşım
•
•
•
•
Hasta ile konuşma
Hatırlatıcı tedavi
Hediye ve ödül
Alışkanlık kırıcı bant ve apereyler
Dental Erozyon
Ağız ve Diş Temizliği
• Bebeğin dişini fırçalarken
bebek anne veya babanın
kucağında aynı tarafa bakılmalı
ve karşılarında ayna
bulunmalıdır.
• Çocuk 2 yaşın altında olduğunda
sürüntü şeklinde florürlü çocuk diş
macunu kullanılmalıdır. Çocuğun diş
fırçalama sonrasında macunu
tükürebildiği kontrol edilmeli ve ağız
fazla su ile çalkalatılmamalıdır.
• Küçük miktar florürlü macunun ağızda
kalması dişlerin sağlıklı olmasında
yardımcı olmaktadır.
• 2 yaş ve üstünde bezelyeden daha küçük
florürlü çocuk diş macunu ile fırçalaması
istenir.
• Küçük çocuklar dişlerini fırçalamak ister
ancak ailenin yardımı olmadan tam olarak
dişleri temizleyemezler. Çocuklar
ayakkabılarını ancak 7-8 yaşlarında
yapabilirler. Diş fırçalamanın ailenin
gözetiminde 7-8 yaşına kadar yapılması
önerilmelidir.
Diş fırçasını diş etlerine 45 derece
açı ile yerleştirmek gereklidir. Diş
fırçalarken dişlerin görünür ön ve
arka yüzler küçük hareketlerle
fırçalanır.
Küçük ve ileri geri hareketlerle
çiğneme yüzeyleri fırçalanır.
Üst ön ve alt ön dişlerin arka
yüzeyleri diş fırçası dik tutularak
yukarı aşağı hareket ettirilerek
fırçalanır.
Dil üzerindeki mikropların
uzaklaştırılması ve ağzın güzel
kokması için, dil arkadan öne doğru
fırçalanır.
Florürler
• Florür diş ve kemik sağlığında önemli
bir mineraldir.
• Florür dişin diş çürüğüne karşı
direncini özellikle topikal etkileri
sayesinde artırır.
• Florür; su, yapımında florürlü su
kullanılan ekmek ve içecekler gibi
besinlerde bulunur.
• Diş çürüğünün azalmasında %50-70
rolü vardır.
Florürler
• Suların florürlenmesi en iyi koruyucu
halk sağlığı uygulamalarından biri olup
bebeklerin dişlerinin gelişimi sırasında
etkili olabilir. Ancak, içme suyunun
kullanılmaması, damacana kullanımı
sistemik kullanımın başarısını olumsuz
etkileyebilir.
İÇME SUYUNUN
FLORÜRLENMESİ
• 260 milyon kişi doğal,
260 milyon kişi yapay
olarak florürlü su
kullanmaktadır.
• Süt ve daimi dişlerde %
50-60 koruma sağlar
• Sistemik & topikal etki
Florürün Ağız Florasına Etkisi
• Minede remineralizasyona ve erken diş
çürüğü lezyonlarının tedavisinde yardımcı
olur.
• Minenin çözünürlüğünü azaltır.
• Karyojenik organizmaların büyümesini inhibe
ederken asit üretiminin de azalmasına neden
olur.
• Sistemik ve topikal kullanılabilir.
Florürler
• Topikal florür diş çürüğünün
önlenmesinde en önemli yöntemdir.
Topikal florür dişlere direkt ulaşır ve
etki gösterir. Az miktarda florür
yutulacağı da unutulmamalıdır.
• Topikal florürler içinde en çok bilineni
diş macunlarıdır.Türkiye’de bulunan diş
macunlarının hemen hepsinde florür
bulunmaktadır.
Florürler
• Profesyonel uygulanılan florürler ise
jeller, köpükler, cilalardır. Diş
minesindeki başlangıç lezyonlarını
onarabilme şansı oluşmaktadır.
• Özellikle florürlenmiş su kullanmayan,
yüksek çürük riski olan, medikal
problemi olan, şekerli sık ara öğün
yiyen çocuklarda topikal florürler
etkilidir.
Florürler
• Fazla florürün sistemik ya da topikal
florürler nedenleriyle alınması ile gelişen
dişlerde florozis gelişebilir.
• Genellikle diş minesinde beyaz alanlar
görülür. Dental florozis estetik problemlere
neden olur.
• Florozis riskinin azaltılmasında özellikle 6
yaş ve altında dişler gelişirken aile
gözetiminde florürlerin kullanımı önemli yer
tutmaktadır.
Florosis
< 1 yıl
1–2 yıl
~ yumuşak bir fırça ile dişler
temizlenir.
~ Aile dişleri fırçalar.
2–6 yıl
~ Bezelye büyüklüğünde florür
içeren diş macunu ile günde iki
kere fırçalanır.
~ Aile gözetiminde ya da aile
yapabilir.
> 6 yıl
~ Florürlü diş macunu ile günde iki
kere dişler fırçalanır.
Diş fırçalama
Küçük bezelye boyutunda diş macunu
0.4 -0.6 mg. Florür içerir ve günde
iki kez kullanımı önerilmektedir.
Profesyonel topikal florür uygulaması belirli
zamanlarda ve düzenli olarak uygulanır ve
çürüğün önlenmesinde en etkili yöntemdir.
Jel, köpük, gargaralar, cilalar bu grup
içerisindedir. Özellikle cilalar, diş yüzeyine
yapışması, yutulma şansının az olması,
florür ile diş arasındaki kontak zamanının
artması gibi avantajlara sahiptir.
Florürlü cila uygulaması
• 1. Düşme, çarpma
2. Sportif yaralanmalar
3. Oyun kazaları
4. Trafik kazaları
5. Kavgalar
6. Mental retardasyon ve epilepsi
7. Dişlerdeki yapısal bozukluklar (ön dişlerin
ileri itimi)
8. Çocuk istismarı ve ihmali
Yaralanmadan korunma
• Baş, boyun ve yüz yaralanmaları çocuklarda
sık görülür. Küçük çocukların % 30 ‘ u süt
dişlerini ilgilendiren travma ile
karşılaşmaktadır.
• 18-30 aylık dönemde sıklıkla görülen
travmalarda yürüme, koşma ve tırmanma
sırasında olan kazalar ve çocuk istismarı ve
ihmali nedenleri arasında sayılabilir.
• Bebek yer değiştirirken bir elle tutulmalı
• Kapı ve pencerelerin kilitli tutulması
• Araba ve diğer motorlu taşıtlarda güvenliğin
sağlanması
• Çocuklar için oyun alanlarının güvenli,
ekipmanların iyi durumda olması, zeminin
yumuşak olması
• Çocuk bahçesinde ailenin gözetimi altında
oynaması
• Yürüteçlerin kullanılmaması
• Bisiklet kullanırken koruyucu başlığın
kullanılması
Bebek veya çocuğun alışveriş
arabasında bulunmaması
AVÜLSİYON
• Dental travmadan korunma, travmaya
yaklaşım önemli konulardır.
• Süt dişlerinde olan travmalar dahil
tüm travma olgularında hemen diş
hekimine gitmek uygun olacaktır.
Öneriler
• Ağız Sağlığı problemleri ile genel sağlık
ilişkisinin bilinmesi
• Ağızdan uygulanılan ilaç ve terapilerin
etkilerinin değerlendirilmesi
• Kronik durumlarda veya tekrarlayan ilaç
kullanımlarında şeker içermeyen ilaçların
kullanımının tercih edilmesi
• Erken diş bakımı ve muayenenin önerilmesi
• Koruyucu önlemlerin kullanımı
ÖNERİLER
• 1. EÇÇ enfeksiyöz ve önlenebilir hastalık
olup annelerden ya da bakıcılardan vertikal
olarak bebeğe geçer. Anne ve bebeğe
hizmet eden tüm sağlık çalışanları EÇÇ den
korunma ile ilgili ailelere eğitim vermelidir.
• 2. Ağız Sağlığı risk değerlendirmesi, erken
korunma gibi konular Çocuk doktorlarının
eğitim müfredatında olmalıdır.
Fissür Örtücüler
• Fissür örtücü dişlerin çiğneme
yüzeylerinde bulunan delik ve yarıkların
diş plağının birikimini engellemek amacı
ile rezin esaslı madde ile kapatılmasıdır.
• Dişler yeni sürdüklerinde yapılmalıdır.
DİKKATİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİM.