Transcript 2.6. Rynek pracy

WYKŁAD
Rynek pracy
cel zajęć
Próba odpowiedzi na pytanie:
czy „wzrost stopy bezrobocia jest
przejawem pogarszania się poziomu aktywności
gospodarczej i
wzrastających trudności życia społecznego”?
Zagadnienia
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rynek pracy w ujęciu mikroekonomicznym
Efektywność pracy
Rynek pracy – podejście makroekonomiczne
Klasyfikacja ludności ze względu na stosunek do pracy
Definicje bezrobocia
Niedoskonałości statystyki bezrobocia i zatrudnienia
Struktura bezrobocia
Rodzaje bezrobocia:
Koncepcje tłumaczące przyczyny powstania bezrobocia
Polityka przeciwdziałania bezrobociu
Zwalczanie bezrobocia
Rynek pracy
– podejście mikroekonomiczne
Pojęcie praca oznacza działalność ludzką każdego rodzaju:
fizyczną i umysłową, wykwalifikowaną i niewykwalifikowaną.
Zatem praca to ludzki wysiłek fizyczny lub umysłowy
włożony w tworzenie dóbr i świadczenie usług. Wielkość
wytworzonej produkcji i świadczonych usług zależy od ilości
pracowników, których można zatrudnić oraz od ilości
godzin, jaką przeciętnie każdy z nich może i chce
przepracować.
dostępna ilość pracy w danym społeczeństwie zależy
od:
- liczebności populacji danego społeczeństwa,
- udziału w populacji aktywnych zawodowo,
- przeciętnej ilości godzin przepracowanych przez
zatrudnionych w danej jednostce czasu (tydzień
roboczy, miesiąc roboczy, dzień roboczy).
Rynek pracy
Rynek pracy to miejsce zetknięcia się
- pracodawców poszukujących pracowników po określonej
cenie i
- pracowników mających określone kwalifikacje i wymagania
płacowe.
Interesy obu są odmienne:
pracodawca chce zapłacić jak najmniej, płace są
bowiem elementem kosztów, zaś
pracownicy chcą zaś zarobić jak najwięcej, bo
stanowią źródło ich dochodów.
Czynników wpływające na płacę:
-pozaekonomiczne
-ekonomiczne
rys. czynniki wpływające na
produktywność pracy
wyposażeni
e
techniczne
edukacja
efektywność
inne
czynniki
sposób
zarządzania
organizacja
instytucji
warunki
pracy
Źródło: J.E. Karney: Człowiek i praca, Międzynarodowa Szkoła Menedżerów, Warszawa 1998
Efektywność pracy
- edukacja i możliwość szkolenia, tzn. ogólny poziomy oświaty
oraz od jakość i dostępności systemu doskonalenia
zawodowego,
- warunki pracy,
- techniczne wyposażenie organizacji,
- sposób zorganizowania instytucji (chodzi zarówno o rodzaj
struktury organizacyjnej jak i zaprojektowanie stanowisk
organizacyjnych i połączenie ich w komórki organizacyjne),
- styl zarządzania uprawiany w organizacji (dyrektywny,
konsultacyjny, uczestniczący, delegujący),
- inne czynniki (np. normy zwyczajowe, religia, klimat, itp.)
pracownicy, którzy są zatrudnieni w organizacjach:
-
stwarzających przyjazne warunki pracy,
-
wyposażonych w nowoczesne środki produkcji,
-
dobrze zorganizowanych i
-
właściwie zarządzanych,
są na ogół bardziej produktywni od tych, którzy pracują w
instytucjach: o nieprzyjaznych warunkach pracy, źle
wyposażonych, źle zorganizowanych i niewłaściwie
zarządzanych
Rynek pracy znajduje się w równowadze, jeżeli
każdy człowiek, chcący podjąć pracę przy danym
poziomie wynagrodzenia, znajduje zatrudnienie i jeśli
każdy pracodawca, chcący zatrudnić pracowników i
oferujących określoną płacę, znajduje chętnych do
jej podjęcia.
Popyt na pracę (zgłasza przedsiębiorstwo)
obrazuje to odwrotna zależność między płacą realną a
wielkością zatrudnienia w danym okresie (pozostałe
czynniki constans)
Czynniki określające popyt na pracę:
stawka płacy
ilość osób
popyt na wytwarzany produkt
ceny tego produktu
rodzaj produktu
wydajność pracy
technologia
Podaż pracy (ilość rąk do pracy)
- dodatnia zależność między poziomem płac realnych a
liczbą pracowników (robotogodzin) oferowanych na
rynku pracy w danym okresie (pozostałe czynniki
constans).
Podaż pracy zależy od:
stawki płac
kosztów alternatywnych czasu pracownika
wartość czasu wolnego
Rynek pracy znajduje się w nierównowadze gdy
następuje:
- nadwyżka popytu nad podażą na pracę (SL < DL), mówimy
wtedy o braku rąk do pracy, tzn. niedostatecznej podaży,
- nadwyżka podaży nad popytem na pracę (SL > DL),
mówimy wtedy o bezrobociu.
Rynek pracy
– podejście makroekonomiczne
Rys. Klasyfikacja ludności ze
względu na stosunek do pracy
W skład siły roboczej (aktywnych zawodowo) nie wchodzą:
-
młodzież poniżej ... roku życia
-
uczniowie szkół lub studenci szkół wyższych dziennych
-
niezdolni do pracy
-
emeryci
pracujący jako wolontariusze na rzecz organizacji
charytatywnych lub o charakterze religijnym
pracujący sezonowo i pozostający bezczynni ponieważ
jest to okres poza sezonem pracy
Bezrobotni
-
ludzie zdolni do pracy
-
poszukujący jej aktywnie
-
nie znajdujący zatrudnienia
Stopa bezrobocia
– procent zasobu siły roboczej
lub
- liczba ludności w wieku produkcyjnym: 16-65
mężczyźni i 16–60 kobiety
1) Statystyka urzędów pracy – bieżąca rejestracja poszukujących pracy.
Bezrobotny to osoba, która jest:
-
zdolna do pracy
-
ukończyła 18 lat
nie przekroczyła 60 w przypadku kobiety, 65 w przypadku
mężczyzny
-
gotowa podjąć pracę w pełnym wymiarze czasu pracy
-
pozostaje bez pracy
-
nie uczy się w szkole
-
nie ma innego źródła utrzymania
2) Statystyka GUS – kwartalne badanie aktywności ekonomicznej
ludności. Badanie na 22 tys. gospodarstw domowych.
Bezrobotni to osoby (w wieku 15 lat i wyżej wg płci), które:
-
w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi
(co najmniej 1 godz. – standard międzynarodowy)
-
aktywnie poszukiwały pracy (w ciągu ostatnich 4 tyg.)
-
były gotowe podjąć pracę w tyg. badanym i następnym
Niedoskonałości statystyki bezrobocia i zatrudnienia
-
reprezentatywna próbka ludzi
-
wiarygodność pracowników
-
wiarygodność ankietowanych
-
nie mierzą trudności niepełnozatrudnionych
odniesienie stopy bezrobocia do stopy aktywności
zawodowej
Struktura bezrobocia:
-
udział bezrobocia długookresowego
-
stopa bezrobocia wśród młodzieży
-
zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia
Wzory związane z rynkiem pracy
Stopa zatrudnienia = Z / D
Stopa bezrobocia
U =A/B
Współczynnik aktywności zawodowej = B / D
Zasoby siły roboczej = liczba osób bezrobotnych + liczba osób
zatrudnionych
Społeczna wydajność pracy
Pracochłonność
Kapitałochłonność
w = NIw / Z
Pr = Czp / NIw
m = Mp / NIw
Techniczne uzbrojenie pracy
Tu = Mp / Z
NIw – dochód narodowy wytworzony
Z – liczba zatrudnionych
Mp – wartość brutto produkującego majątku trwałego
Czp – czas przepracowany łącznie przez pracowników
 Rodzaje bezrobocia:
bezrobocie frykcyjne
bezrobocie strukturalne
bezrobocie technologiczne
bezrobocie klasyczne
bezrobocie cykliczne
bezrobocie ukryte
 Koncepcje tłumaczące przyczyny powstania
bezrobocia
koncepcja klasyczna
koncepcja keynesowska
koncepcja neoklasyczna
Polityka przeciwdziałania bezrobociu
Gospodarka rynkowa i jej mechanizmy nie są w stanie
przeciwdziałać powstaniu bezrobocia.
zatem:
Teorie bezrobocia jako zjawiska dobrowolnego jest
oderwana od realiów życia.
Teorie bezrobocia jako zjawiska przymusowego okazały się
zgodne z realiami życia gospodarczego i doświadczeniami
historycznymi. Wynika z tego konieczność prowadzenia
przez państwo określonej polityki na rynku pracy.
Polityka przeciwdziałania bezrobociu
(bezrobociu cyklicznemu i strukturalnemu):

Polityka pasywna

Polityka aktywna
Polityka pasywna
1. pomoc socjalna (pomaga przetrwać trudny okres)
2. uzasadniona dla krótkiego okresu
3. nie rozwiązuje problemu
Formy pomocy:
jednorazowe odszkodowania dla zwalnianych z pracy
system zachęt finansowych dla wcześniejszego przechodzenia na
emeryturę
zasiłki dla bezrobotnych
Główne zagadnienia:kryteria przyznawania zasiłków, ich wysokość
(relacja do przeciętnej płacy w gospodarce), długość pobierania
zasiłków
Zależą te rozwiązania od: możliwości finansowych państwa,
poglądów na temat roli zasiłków w walce z bezrobociem
Polityka aktywna
-
wykorzystywana w długim okresie
-
efektywna społecznie i ekonomicznie
Skala makroekonomiczna
wykorzystanie przez państwo wszystkich instrumentów
oddziaływania na gospodarkę, które prowadzą do
przyśpieszenia wychodzenia gospodarki ze zniżkowych faz
cyklu koniunkturalnego, do zdynamizowania procesów
rozwoju gospodarczego.
Instrumenty:
-
akty prawne (np. prawo pracy)
-
narzędzia polityki podatkowej (stopy podatkowe)
-
...............
Skala mikroekonomiczna
wprowadzona w celu przeciwdziałania bezrobociu w określonych
działach gospodarki narodowej, na poszczególnych rynkach pracy,
określonych regionach gospodarki.
Instrumenty:
rozwijanie publicznych programów zatrudnienia (np. programy
budownictwa mieszkaniowego, budowy dróg, ......)
subsydiowanie zatrudnienia poprzez dotacje dla firm, które chcą
zatrudnić określone grupy społeczne np. niepełnosprawnych
-
organizowanie systemów przekwalifikowania
-
rozwijanie systemów pośrednictwa pracy
-
działanie w kierunku zmniejszenia czasu pracy
Zwalczanie bezrobocia

Zwalczanie bezrobocia w zależności od jego rodzaju
-
bezrobocie frykcyjne
-
bezrobocie strukturalne
-
bezrobocie technologiczne
-
bezrobocie klasyczne
-
bezrobocie cykliczne
-
bezrobocie ukryte
Zwalczanie bezrobocia w zależności od jego struktury
-
bezrobocie długookresowe
-
bezrobocie wśród młodzieży
-
zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia
Dziękuję Państwu
za uwagę