Transcript Zasoby siły roboczej

BEZROBOCIE
POJĘCIE BEZROBOCIA
Bezrobocie
to zjawisko polegające na tym, że
część ludności w wieku produkcyjnym (jako granice
wieku produkcyjnego przyjmuje się w Polsce 18-60
lat dla kobiet i 18-65 lata dla mężczyzn),
zdolnej do pracy i
gotowej do podjęcia pracy odpowiadającej typowym
warunkom występującym w gospodarce,
pozostaje bez pracy
pomimo podjęcia poszukiwań.
Struktura ludności w wieku produkcyjnym
Związek między PKB w ujęciu realnym a PKB potencjalnym oraz
wahaniami stopy bezrobocia ukazuje prawo Okuna.
Prawo Okuna mówi, że na każdy punkt procentowy, o jaki faktyczna
stopa bezrobocia jest wyższa od naturalnej stopy bezrobocia, przypadają
3% (2,5%, 2%), o jakie faktycznie osiągnięty realny produkt krajowy
brutto (PKB) jest niższy od potencjalnego produktu krajowego brutto.
Każdemu punktowi procentowemu nadwyżki faktycznej stopy bezrobocia
nad naturalną stopą bezrobocia odpowiadają 3 (2,5; 2) potencjalnego PKB
nad rzeczywiście osiągniętym realnym PKB.
Y  Yp
Yp
Y  Yp
Yp
Y  Yp
Yp
 3(b  bn ),
 2,5(b  bn ),
 2(b  bn ),
Prawo Okuna można przedstawić
za pomocą równania:
gdzie:
Y — realny PKB,
Yp — potencjalny PKB,
b — stopa bezrobocia,
bn — naturalna stopa bezrobocia.
Współczynnik aktywności
zawodowej
Sr
az 
Lp
Zasoby siły roboczej
Ludność w wieku
produkcyjnym
Wskaźnik stopy bezrobocia
Bezrobotni
B
b  100
Sr
Aktywni zawodowo
(zasoby siły roboczej)
Stopa odpływu ze stanu bezrobocia
Ob
B
Odpływ z zasobu bezrobocia
Bezrobotni
Typy bezrobocia
• Bezrobocie związane z niedopasowaniami strukturalnymi
(możliwe przy równowadze i nierównowadze na rynku pracy)
– Bezrobocie frykcyjne jest nieredukowalnym minimum b. w
dynamicznej gospodarce
– Bezrobocie strukturalne powstaje w rezultacie
niedopasowań struktury podaży siły roboczej i popytu na
siłę roboczą w aspekcie kwalifikacyjnym, zawodowym i
regionalnym
• Bezrobocie związane z nadwyżką całkowitej podaży siły
roboczej nad całkowitym popytem na siłę roboczą - wywołane
osłabieniem ogólnej aktywności gospodarczej; przyczyną
niedostateczny popyt na dobra (keynesiści) lub zbyt wysokie
zarobki (neoklasycy)
Bezrobocie frykcyjne
• Wynika z niedostosowania posiadanych kwalifikacji pracy i miejsca
zamieszkania do wymaganych miejsc pracy.
• Obejmuje ono także tę liczbę pracowników, którzy z różnych
powodów zmieniają pracę i przejściowo, w okresie poszukiwania
nowych miejsc pracy, są bezrobotnymi.
• Między zaprzestaniem dotychczasowej pracy a podjęciem nowej
upływa zwykle pewien okres, w którym osoby te są bezrobotne.
• Dotyczy to zwłaszcza młodszej generacji pracowników, którzy w
poszukiwaniu dla siebie odpowiedniej pracy zmieniają kilkakrotnie
miejsce swego zatrudnienia.
• Bezrobociem frykcyjnym dotknięte są również osoby, którym
ułomności fizyczne lub psychiczne uniemożliwiają podjęcie pracy.
Bezrobocie naturalne
(równowagi)
• Istnienie bezrobocia naturalnego oznacza, że chęć podjęcia pracy i
chęć zatrudnienia nie pokrywają się z ich realizacją.
• Występują bowiem różnice niedostosowania o charakterze
frykcyjnym lub strukturalnym, które powodują, że zamierzenia
zarówno po stronie pracodawców, jak i pracowników nie zawsze
dają się w pełni urzeczywistnić.
Bezrobocie strukturalne
• Pojawia się wówczas, gdy w określonych regionach kraju lub
gałęziach występuje zastój gospodarczy i napływające nowe
roczniki w wieku zdolności do pracy nie mogą znaleźć zatrudnienia.
• Występuje wtedy, kiedy istnieje rozbieżność między popytem na
konkretny rodzaj pracy i podażą tejże pracy.
• Na przykład, pewne gałęzie gospodarki przeżywają kryzys i
redukują zatrudnienie, a inne rozwijają się i zatrudniają nowych
pracowników.
• Jeżeli kwalifikacje pracowników zwalnianych w jednych gałęziach
nie odpowiadają potrzebom innych.
Bezrobocie dobrowolne
• Bezrobocie dobrowolne obejmuje osoby, które z różnych
subiektywnych względów nie podejmują pracy zarobkowej, mimo
istnienia wolnych miejsc pracy (najczęściej nie godzą się po prostu
na podjęcie pracy na oferowanych przez pracodawców warunkach)
• Byłyby ona gotowe podjąć pracę, ale przy np. odpowiednio wyższej
płacy.
• Z kolei pracodawcy byliby skłonni tych pracowników zatrudnić, ale
tylko przy odpowiednio obniżonej płacy realnej.
• Preferencje pewnej części pracowników nie pokrywają się z
rachunkiem opłacalności zatrudnienia stosowanym przez
pracodawców.
• Dlatego ta część pracowników poszukujących pracy jest z wyboru
dobrowolnie bezrobotna, oczekująca na korzystniejsze oferty pracy.
Bezrobocie przymusowe
• Bezrobocie przymusowe obejmuje te
osoby, które byłyby skłonne zaakceptować
istniejące stawki płac, lecz nie znajdują
wolnych miejsc pracy.
Bezrobocie klasyczne
(neoklasycy)
• Występuje, gdy wysokość płac realnych
przekracza poziom konieczny do
utrzymania równowagi na rynku pracy.
Bezrobocie koniunkturalne
(keynesiści)
• Keynesowska teoria przyczyn przymusowego
bezrobocia uznaje, że jest ono wywołane
niedostatecznym popytem konsumpcyjnym i
inwestycyjnym, powodującym niski stopień
wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych.
• Ponieważ skala popytu globalnego ulega
koniunkturalnym wahaniom, ten typ bezrobocia nazwany
został bezrobociem koniunkturalnym.
• Jest to wielkość płynna, gdyż w fazie ożywienia
gospodarczego, a tym bardziej wysokiej koniunktury, ten
rodzaj bezrobocia znacznie się kurczy, a nawet może
spaść do poziomu naturalnej stopy bezrobocia.
Działalność państwa dotycząca
bezrobocia
Aktywna polityka państwa na
rynku pracy
(wykorzystanie szeregu
instrumentów ekonomicznych)
Polityka makroekonomiczna
Pasywna polityka państwa na
rynku pracy
(różnorodne formy pomocy dla
bezrobotnych)
Polityka mikroekonomiczna
Zasiłki dla bezrobotnych
Instrumenty fiskalne (podatki,
wydatki budżetowe)
Publiczne programy zatrudnienia
Jednorazowe odszkodowania
dla osób zwalnianych z pracy
Instrumenty pieniężne (stopa
procentowa, podaż pieniądza)
Subsydiowanie zatrudnienia
Dodatki związane z
wcześniejszym przechodzeniem
na emeryturę
Pożyczki dla przedsiębiorstw,
pożyczki dla bezrobotnych
Szkolenia zawodowe
Usługi pośrednictwa pracy
Zadanie 1
Podana tabela przedstawia wielkość zasobów siły roboczej oraz
zatrudnienia w danej gospodarce w dwóch kolejnych latach.
Wyszczególnienie
Rok 1
Rok 2
Zasoby siły roboczej
85 000
95000
Zatrudnienie
81000
87500
Bezrobocie
Stopa bezrobocia
Uzupełnij tabelę
Jak możesz wytłumaczyć wzrost zarówno bezrobocia, jak i
zatrudnienia w analizowanym okresie?
Zadanie 2
Na początku 1997 r. zasoby siły roboczej w danej gospodarce wynosiły
40 mln osób, z czego 6 mln stanowili bezrobotni. W ciągu 1997 r. na
rynku pracy wystąpiły następujące sytuacje:
1) 1 mln osób zostało zwolnionych z pracy i zarejestrowało się w
urzędach zatrudnienia,
2) 0,55 mln osób przeszło na emeryturę,
3) 0,7 mln osób zrezygnowało z pracy i zarejestrowało się w
urzędach zatrudnienia,
4) 0,4 mln osób zrezygnowało z poszukiwania pracy,
5) 0,6 mln absolwentów szkół średnich i wyższych zostało
zatrudnionych,
6) 0,3 mln absolwentów szkół nie znalazło zatrudnienia i
zarejestrowało się w urzędach zatrudnienia
•Ile osób zasiliło, a ile opuściło w ciągu tego roku zasób siły roboczej?
•Ile osób zasiliło, a ile opuściło zasób bezrobocia?
•Jaka była wielkość zasobu siły roboczej i zasobu bezrobocia pod koniec
roku?
•Oblicz stopę napływu do zasobu bezrobocia i stopę odpływu z zasobu
bezrobocia
Zadanie 3
Podana tabela przedstawia wielkość popytu i podaży siły roboczej przy
różnych stawkach płacy realnej.
Płaca realna
(zł/godzinę)
Popyt na pracę (tys.
osób)
Podaż pracy
(tys. osób)
Zasoby siły roboczej
(tys. osób)
1
200
140
175
2
180
150
183
3
160
160
198
4
150
180
205
5
140
200
216
•Jaka stawka płacy realnej równoważy rynek pracy?
•Czy przy tej stawce płacy realnej występuje bezrobocie przymusowe?
•Jaka jest wielkość bezrobocia dobrowolnego?
•Załóżmy, że płaca realna wzrosła i wynosi 4 zł/godzinę
•Jaka jest teraz wielkość zatrudnienia i bezrobocia?
•Ile wynosi bezrobocie przymusowe, a ile dobrowolne?
Zadanie 4
Załóżmy, że naturalna stopa bezrobocia w gospodarce w latach 19951997 była równa 6%, podczas gdy stopa bezrobocia wynosiła
odpowiednio: 8%, 7% i 6,5%. Realny PKB dla tego okresu wynosił 5000
mld zł w 1995 r., 5520 mld zł w 1996 r. i 5720 mld zł w 1997 r.
•Oblicz potencjalny PKB dla lat 1995, 1996 i 1997
•Oblicz lukę PKB dla każdego z tych lat.