Transcript Wyklad_VI_-_Bezroboc..

BEZROBOCIE
Bezrobocie – charakter problemu
Bezrobocie – jeden z najpoważniejszych problemów
współczesnego świata.
• Bezrobocie to:
problem ekonomiczny
problem społeczny
problem polityczny
Ekonomiczny – niewykorzystany zasób,
nierówności, niewłaściwa selekcja.
Społeczny – wykluczenie, brak perspektyw.
Polityczny – konflikty społeczne, radykalizacja
nastrojów.
Skutki bezrobocia
Makroekonomiczne:

Straty produkcji
Mikroekonomiczne:

(produkcja potencjalna a
rzeczywista)

Obciążenie budżetu
państwa z tytułu zasiłków



Straty we wpływach
podatkowych budżetu
państwa

Utrata dochodów z
pracy
Praca jako wymiar
egzystencji ludzkiej
Niezaspokojone
aspiracje życiowe
Zjawisko frustracji i
degradacji społecznej
(źródło patologii)
Ludność ogółem
ludność w wieku
produkcyjnym Lp
Aktywni zawodowo –
zasoby siły roboczej Sr
Bezrobotni B
Ludność w wieku
nieprodukcyjnym Lnp
Bierni zawodowo; uczący
się, renciści, wykonujący
pracę niepłatną w domu
Zatrudnieni Z
Zasoby siły roboczej –
grupa ludzi w wieku produkcyjnym, zdolnych i gotowych podjąć
pracę wg ogólnych warunków na rynku pracy
Wskaźnik aktywności zawodowej =
zasoby siły roboczej / ludność w wieku produkcyjnym
Wskaźnik zatrudnienia =
zatrudnieni / ludność w wieku produkcyjnym
Stopa bezrobocia = bezrobotni / zasoby siły roboczej
Ludność w wieku produkcyjnym:
- granice wieku: np. 18-59, 18-64; powyżej 15 lat;
powyżej 16 lat
Bierni zawodowo:
- uczący się w systemie dziennym
- renciści
- wykonujący pracę nieodpłatną w gospodarstwie
domowym
- przebywający w więzieniu, zakładach zamkniętych
Aktywni zawodowo (zasoby siły roboczej):
- zatrudnieni (pracujący)
- bezrobotni
Bezrobotni
zarejestrowani:

osoby w wieku
produkcyjnym;

nie mające prawa do
renty lub emerytury

nie posiadające
gospodarstwa rolnego

nie prowadzące
działalności gospodarczej

nie pobierające zasiłku
(innego niż dla
bezrobotnych)
Bezrobotni wg BAEL
(osoby, które spełniają
jednoczenie 3 warunki):

w okresie badanego
tygodnia nie pracowały

aktywnie poszukują pracy

są gotowe podjąć pracę w
badanym lub następnym
tygodniu
Naturalna stopa bezrobocia
- minimalny procent siły roboczej , który nie znajduje
zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki i
przechodzenia między poszczególnymi miejscami pracy
Luka PNB to różnica między potencjalnym PNB a
rzeczywistym PNB w danym okresie
Prawo Okuna – dla każdego wzrostu rzeczywistej stopy
bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia, luka PNB
powiększa się o 3%.
Luka PNB = -3 (U – U*)
gdzie: U – rzeczywista stopa bezrobocia
U* - naturalna stopa bezrobocia
Czynniki determinujące sytuację na rynku pracy











Skala aktywności gospodarczej
Postęp techniczny
Struktura gospodarki
Koniunktura
Regulacje prawne
Zakres i rola sektora publicznego
Demografia (m.in. model rodziny)
Wzorce kulturowe
Poziom dochodów
Poziom wykształcenia
…
Bezrobocie – typy (rodzaje)
Bezrobocie frykcyjne – wynika z niedoskonałości rynku:
zbyt wolnych przystosowań popytu i podaży, niepełnej
informacji, ciągłego tworzenia i likwidowania miejsc pracy.
Jest to bezrobocie niemożliwe do całkowitego zlikwidowania!
Bezrobocie strukturalne – niedostosowanie struktury popytu na
prac i podaży pracy pod względem:
-kwalifikacyjnym
-zawodowym
-regionalnym
Wynika np. z likwidacji całych branż.
Bezrobocie koniunkturalne – wynikające z okresowego spadku
aktywności ekonomicznej.
Przyczyny bezrobocia:
• Bezrobocie technologiczne (?)
• Bezrobocie równowagi (bezrobocie naturalne)
(Typy bezrobocia równowagi: frykcyjne i strukturalne)
• Bezrobocie nierównowagi (nadwyżka globalnej podaży
pracy nad globalnym popytem na pracę):
- ujęcie neoklasyczne: bezrobocie dobrowolne (usztywnianie się
płac)
- ujęcie keynesowskie: bezrobocie przymusowe
(niewystarczający popyt na towary)
Bezrobocie w Polsce
1997 1998 1999 2000 2001 2002
Stopa
bezrobocia
w%
10,3 10,4
13,1
15,1
17,5
18,1
Zwalczanie bezrobocia
Pasywna polityka
państwa

Aktywna polityka państwa

Pomoc finansowa dla
bezrobotnych (zasiłki,
popytu na siłę roboczą

jednorazowe
odszkodowania)
Stymulowanie wzrostu
Ograniczanie podaży siły
roboczej

Poprawa funkcjonowania
rynku pracy
Aktywna polityka państwa
Polityka zatrudnienia:

Roboty publiczne

Pośrednictwo pracy

Redukcja czasu pracy

Wcześniejsze
Polit. makroekonomiczna:

Stymulowanie popytu
globalnego poprzez
wzrost wydatków
rządowych

Zmniejszanie obciążeń
fiskalnych

Polityka monetarna
(stopy %, podaż
pieniądza)
emerytury

Inkubatory
przedsiębiorczości
ZATRUDNIENIE
I WYDAJNOŚĆ PRACY
A WZROST PKB
Wzrost gospodarczy
Najczęściej stosowanym miernikiem wzrostu
gospodarczego jest roczna stopa wzrostu PKB
(Y)
SWYt=
Yt – Yt-1
Yt-1
* 100%
• określa roczny procentowy przyrost produktu krajowego
Wzrost
gospodarczy
ma
swoje
źródło
w
zwiększaniu nakładów czynników produkcji:
– Pracy (zasoby siły roboczej kraju)
– Kapitału
rzeczowego
(zainwestowane
rzeczowe środki produkcyjne)
– Ziemi (zasoby naturalne)
– Technologii (społeczna wiedza o metodach i
sposobach produkcji).
Wzrost nakładów pracy w warunkach stałości
kapitału i technologii prowadzi do wzrostu
produkcji.
 źródła wzrostu zatrudnienia: wzrost liczby ludności,
wzrost udziału zatrudnionych w ogólnej liczbie ludności
nakłady pracy zależą od: czasu pracy, liczby
zatrudnionych, współczynnika aktywności zawodowej
kapitał ludzki: wiedza + umiejętności (wzrost
poziomu wykształcenia, podnoszenie kwalifikacji,
doświadczenie zawodowe)
Krańcowa
produktywność
pracy
wyraża
stosunek
przyrostu produktu (ΔY) do przyrostu nakładów pracy
• wskazuje o ile jednostek wzrośnie produkt, jeśli nakłady
pracy wzrosną o jednostkę (nakłady kapitału bez zmian)
•w
warunkach
gospodarki
rynkowej
podmioty
gospodarcze podporządkowują się prawu malejących
przychodów
Czynniki wzrostu gospodarczego
– ujęcie elementarne:
Y=Z×W
gdzie: Y – PKB
Z - zatrudnienie
W - wydajność pracy
Zatrudnienie
Kto to jest „zatrudniony”?
Zatrudnieni:
1. pracownicy najemni
2. samozatrudnieni
3. właściciele gospodarstw
rolnych
Zatrudnienie
- liczba zatrudnionych czy liczba etatów?
przeliczenie liczby osób zatrudnionych w niepełnym
wymiarze czasu pracy na „pełne etaty”.
Zatrudnienie to wielkość zasobowa!
stan (liczbę) zatrudnienia
-stan na koniec roku
-średnia liczba zatrudnionych w roku
PKB jest wielkością strumieniową!
W formule: Y = Z × W
trzeba uwzględniać zatrudnienie średnioroczne.
Zatrudnienie - czynniki determinujące
strona podażowa:
strona popytowa:
- struktura
demograficzna
- technologie
- poziom dochodów
- czynniki kulturowe
- długość okresu
kształcenia,
służby wojskowej
- struktura kosztów
produkcji
- stan koniunktury
(obecny i
oczekiwany)
- regulacje prawne
Wydajność pracy – problemy pomiaru
Wydajność pracy to wskaźnik obliczony poprzez podzielenie
wielkości strumieniowej (np. PKB) przez wielkość zasobów (np.
liczbę zatrudnionych – średnioroczną).
Wydajność pracy ma wymiar czasowy – można obliczać ją jedynie
dla okresów (godzinowa, dzienna, miesięczna, kwartalna, roczna
wydajność pracy). Decyduje o tym wielkość strumieniowa w liczniku.
W mianowniku może być liczba zatrudnionych (pracujących) lub
liczba godzin pracy:
Wydajność pracy - determinanty
Wydajność pracy na szczeblu mikroekonomicznym
zależy m.in. od:
- technicznego uzbrojenia pracy
- technologii
- organizacji pracy
- kwalifikacji
- motywacji
Na szczeblu makroekonomicznym wydajność
pracy zależy ponadto od:
- struktury produkcji
- różnic w wydajności pracy w poszczególnych
sektorach
Wzrost PKB a wzrost zatrudnienia i wzrost
wydajności pracy
• wzrost nakładów kapitałowych prowadzi do wzrostu
produkcji przy każdym ustalonym poziomie pracy;
• wyposażeniu pracy w kapitał towarzyszy jednoczesny
wzrost wydajności pracy;
Jeżeli wzrost PKB jest głównie wynikiem wzrostu
wydajności
pracy
nazywamy
go
wzrostem
intensywnym.
Jeżeli wzrost PKB jest głównie wynikiem wzrostu
zatrudnienia
nazywamy
go
wzrostem
ekstensywnym.
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Tempo
wzrostu PKB
Tempo
wzrostu
zatrudnienia
*
Tempo
wzrostu
wydajności
pracy
7,0
6,0
6,8
4,8
4,1
4,0
1,0
1,4
1,3
2,3
2,9
-0,2
-1,6
-3,3
-3,2
-2,0
5,7
3,7
3,9
5,0
2,5
7,3
4,2
3,4
•Tempo wzrostu liczby pracujących
•Źródło: Ossowski J.: Wybrane zagadnienia z makroekonomii.