Coğrafi Bilgi Bilimi

JDF 271

Prof. Dr. Cengizhan İ PBÜKER İTÜ Geomatik Mühendisli ğ i Bölümü

 Veri: Veri bilginin hammaddesi olup, bilginin temsil biçimidir.  Bilgi: Bilgi, basit anlamda sadece verilerin toplamından oluşan bir küme değildir. Bilgi veriye göre daha fazla şeyler sunar; etkileşimde bulunarak insanları değişik konularda bilgilendirip yönlendirebilir. Bilgi, kullanıcı tarafından anlaşılabilir formlara dönüştürülmüş verilerden oluşan bir grup olarak ta tanımlanabilir.

 Sistem: Fonksiyonel bir yapı veya doktrin oluşturmak, bir ya da daha fazla fonksiyonu yerine getirmek amacıyla, birbirleriyle ilişkili olarak organize edilmiş öğeler, ilkeler ve uygulamalar bütünüdür.  Bilgi Sistemi: Bilgi sistemleri genel olarak “bilgi elde etmek için, verileri önceden belirlenmiş biçimlerde anlık yöntemlerle kullanılmak için saklayan bir sistem” biçiminde tanımlanmaktadır. Bilgi sistemleri karar verme işlemlerinde kullanıcının gereksinimlerini karşılayan bilgileri üretmek için veriler üzerinde çalışan işlemler topluluğudur. Bilgi sistemi terimi geniş anlamda verinin depolandığı ve kullanıldığı her şeyi kapsamaktadır. Böylece bilgi sistemi terimi bir uygulamayı, kullanılan veri dosyalarını ve bu sistemi çalıştırmak için kullanılan bilgi teknolojisini içermektedir. Coğrafi Bilgi Sistemi temelde bir bilgi sistemidir.



Bu kavramlardan sonra Coğrafi Bilgi Sistemi tanımlarına bakıldığında CBS ile ilgili ne kadar disiplin varsa en az o kadar farklı sayıda tanımının var olduğu görülmektedir. Bu CBS’nin bütünleşik bir teknoloji olmasından kaynaklanmaktadır.

Co

ğ

rafi Bilgi Sistemleri

Mekansal verilerin; toplanması, depolanması, bu verilerin veri tabanı işlemleri, sorgulamalar, dönüşümler ve coğrafi analizler ile coğrafi bilgiye dönüştürülmesi ve coğrafi bilgilerin gösterimi için kullanılan gelişmiş bilgi sistemleridir.

Co

ğ

rafi Bilgi Sistemi Bileşenleri

    Donanım Yazılım Personel Veri

Co

ğ

rafi Bilgi Sistemi Bileşenleri

 Donanım Donanım Veri giriş donanımları (Sayısallaştırıcılar ve tarayıcılar, klavye...) Veri işleme ve depolama donanımları (Bilgisayar, disket, teyp, CD, DVD sürücüler veya yazıcılar, HDD... ) Veri çıkış donanımları (Çiziciler, yazıcılar, monitör, diğer veri görüntüleme üniteleri...)

Co

ğ

rafi Bilgi Sistemi Bileşenleri

 Yazılım

2.

3.

4.

5.

YAZILIM: Yazılım (software) araştırma ve ticari amaçlı olarak kullanıcı istek ve gereksinimlerini karşılamak üzere hazırlanan algoritmaların, programlama dilleri ile kodlanıp bilgisayar ortamında çalışır hale getirilmesiyle oluşmaktadır.

1.

İ şletim Sistemi Yazılımları Veri Tabanı Yönetim Sistemi Yazılımları Görüntü İ şleme Yazılımları Uygulama yazılımları CBS Yazılımları

Co

ğ

rafi Bilgi Sistemi Bileşenleri

 Personel PERSONEL CBS personelinin en temel özelliği konumsal bilgi ve geometrik doğruluk alanlarında eğitim almış olmalarıdır. Genel olarak CBS personeli: Proje Yöneticisi, Sistem Yöneticisi, CBS Uzmanları, Operatörler, Veri Toplama Sorumlularıdır.

Personel Tanımı Proje Yöneticisi Sistem Yöneticisi CBS Uzmanları Operatörler Veri Toplama Sorumluları Personel Görevleri Projenin yürütülmesini sağlar.

Yazılımın ve Donanımın işletilmesini sağlayan kişidir CBS’ ye veri akışını sağlayan ve yöneten kişi Sisteme veri girişi yapabilen kişilerdir.

Çalışmaları gereği veri değişimine neden olan kurumlarla ilişkiyi sağlayan, güncellenecek veriyi temin eden ya da arazide toplanması konusunda rapor sunan elemandır.

Co

ğ

rafi Bilgi Sistemi Bileşenleri

 Veri

Mekansal Veri Geometrik Geometrik Olmayan

• Geometrik veriler , özelliklerini coğrafi varlıkların ifade eden verilerdir.

bir referans sistemine CBS’de göre konuma geometrik veriler nokta (point), bağlı çizgi (line) ve alanlardan (area) oluşan geometrik elemanlar ile temsil edilmektedir.

• Geometrik olmayan veriler ya da nicel tanımlayıcı öznitelik (attribute) verileridir. Objeye bilgilerdir. Bir binadaki bağımsız bölüm sayısı, ilişkin nitel kat adedi, otoparkının olup olmadığı, vb verilerdir.

9 Geometrik karakterli mekansal objelerin ve bilgisayar ortamında modellenme biçimleri

(CBS’nin çözünürlüğüne bağlı olarak evler ve akarsu alan olarak ta gösterilebilir)

Geri

10

Veri

Veri, CBS’nin en önemli bileşenidir ve maliyet bakımından en pahalısıdır .

Donanım ve yazılıma yapılan yatırım, toplam yatırımın ancak %10-20 ’sine, personele yapılan yatırım toplam yatırımın %10 ’una mal olmaktadır . Buna karşılık verilerin maliyeti toplam yatırımın %70 - 80 ’ine ulaşmaktadır .

Meta Veri (Meta Data)

       Veri hakkındaki veriler meta veri olarak isimlendirilmiştir . Geometrik olmayan verinin özel uzunluklar, bir türüdür ve toplanma tabakanın kapsamı, oranı gittikçe artmaktadır objelerin sayıları gibi bazı .

Günümüzde, meta veriler CBS alan, yazılımı tarafından otomatik olarak Verinin kaliteli sayılması türetilebilmekte, diğerleri meta verinin varlığı ile ise mümkündür ..

ayrıca toplanmaktadır .

Meta Verinin Yararları

Meta verinin yararları şöyle sıralanabilir : Mekansal veri sahip üreticileri, olmaktadırlar .

verilerinin karakterlerini belirleyecek edecek bir araca Mekansal verilerin organizasyonu ve yönetiminde kolaylık sağlanacaktır .

Kullanıcılar mekansal veriler hakkında çok yönlü mekansal verilerden daha verimli yararlanacaklardır .

bilgi sahibi olacaklarından Gereksinim duyulan mekansal veriler daha kolay bulunacak ve mekansal verilere ulaşım zamanı önemli derecede kolaylaşacaktır .

dolayısıyla

Veri Toplama Yöntemleri

       

Analog Haritadan Sayısal Haritaya Dönüştürme



Sayısallaştırma



Tarama Arazide Ölçme Fotogrametrik Veri Toplama

Uzaktan Algılama ve Görüntü İşleme: Uzaktan Algılama, son otuz yıldır büyük bir süratle gelişen bir teknoloji olup yeryüzüyle herhangi bir fiziksel temasta bulunmadan, bir uyduya yerleştirilmiş bir algılayıcı vasıtasıyla yeryüzü kaynaklarından veri toplayan bir teknolojidir. Arazi ölçmeleri ve uzaktan algılama ile toplanan veri, temel (absolute -base) veridir, varolan haritalardan ve kataloglardan elde edilen veri ise türetilmiş veri olarak adlandırılır.

Video Kayıt Klavyeden Veri Girişi

Varolan Verinin Kullanımı: Günümüzde sayısal veri üreten ve kullanıcılara sunan bir hizmet sektörü mevcuttur. Sözkonusu veriler ücret karşılığı satılabilmekte veya internet üzerinde yayınlanabilmektedir.

Mevcut veri kullanılacak ise CBS’ye dahil edilmesi düşünülen verinin kaliteli veri olması sistemin tamamlanmasından sonra verimli şekilde kullanılabilmesi açısından hayati önem taşımaktadır. Verinin kaliteli olup olmadığı ise veri hakkındaki veriler yani meta veriler kavramının doğmasına neden olmuştur. Meta veriler sayesinde verinin hangi tarihte, kim tarafından, hangi yöntem ile, hangi geometrik doğrulukta vb. üretildiği bilgisine sahip olunabilmektedir. Böylece sistemimize aktaracağımız verinin güncel, tutarlı, bizim sistemimizin çözünürlüğünü ölçütünde geometrik doğruluğunu karşılayabilecek düzeyde olup olmadığı anlaşılarak gereksiz yere kaynak ve zaman israfı önlenmiş olur.

1. İşletim Sistemi Yazılımları

13

 Bilgisayarın ilk açıldığı sırada belleğe yerleşen, bilgisayarın tüm temel fonksiyonlarını ve bellek, disk gibi çevre birimlerini kontrol eden, uygulama yazılımlarını işleten, giriş/çıkış operasyonlarını ve kullanıcı ile iletişimi sağlayan temel yazılımlardır.

 İşletim sistemi yazılımları olarak MS-DOS, PC-DOS, DR-DOS, Mac-OS gibi günümüzde pek kullanılmayan yazılımlar ve Windows, Unix, Linux, Sun, Macintosh vb. yazılımlar sayılabilir.

2. Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) Yazılımları

14

 VTYS yazılımları, veri tabanına veri girişi, veriye yeniden erişim, veri tabanında güncelleme yapma, istenen herhangi bir öznitelik de ğ erine ulaşma, sorgulama yapma, veri seti içerisinden belli özelli ğ e sahip yeni alt veri setleri oluşturma veya verinin araştırılması işlevlerini yerine getiren yazılımlardır.  Oracle, Informix, Sybase, IBM DB2, SQL, Microsoft SQL Server, MySQL, PostgreSQL, Microsoft Access, ACI, AskSam, Blyth, Borland, APPROX, Visual Objects, Centura, Claris Filemaker, Microsoft FoxPro / Visual FoxPro, Power Builder, Power-softly vb. yazılımlardır.

15

3. Görüntü

İ

şleme Yazılımları

 Görüntülerin çeşitli formatlarda saklanmasını, işlenmesini, analizini ve sonuç ürünlerinin hazırlanmasını gerçekleştiren programlardır. Co sa ğ programları: ğ rafi bilgi sistemine veri sa ğ layacak görüntü işleme programı, CBS yazılımı ile kesintisiz entegrasyon lamalıdır. Yaygın olarak kullanılan görüntü işleme 

ERDAS

(Ana Modül) (Image Essentials, Image Advantage, Image Professional) 

ER Mapper

(Earth Resource Mapping)

4. Uygulama Yazılımları

16

 Uygulama yazılımları, kullanıcılar tarafından CBS yazılım paketinin makro programlama dili (örne ğ in MGE-MDL, Arc/Info-AML/SML, MapInfo-MapBasic) ya da destekledi ğ i başka bir programlama dili (örne ğ in C/C++, Delphi, Visual Basic, Power Builder, Fortran, Pascal vb.) ile amaca ve uygulama alanına göre geliştirilmektedir.

 Geliştirilen bazı uygulama yazılımlarından kısaca bahsedilirse...

17

HAZUS

(Hazard United States)

 HAZUS, deprem, kasırga, dolu ya ğ ışı, sel gibi tehlikelerden dolayı oluşabilecek potansiyel zararları tahmin etmek için matematik formülleri, yerel jeoloji bilgilerini, potansiyel depremlerin yeri ve büyüklü özelli ğ ğ ü bilgilerini kullanan bir zarar tahmini yazılımıdır. HAZUS sözkonusu zararların maliyetini tahmin etmek, haritada göstermek için iki ayrı CBS yazılımı (MapInfo ve ArcView) kullanabilme ine sahiptir. Varsayıma dayanan bir depremin konumu ve büyüklü ğ ü sisteme girildi ğ i zaman, HAZUS depremin şiddetini, zarar görecek bina sayısını, yaralı sayısını, ulaştırma, elektrik ve su da ğ ıtım şebekelerine gelecek zararı, evlerini terkedecek insan sayısını ve depremin di ğ er zararlarını telafi etmek için üretilecek projelerin maliyetini tahmin eder.

18

FEMIS

(Federal Acil Durum Yönetimi Bilgi Sistemi)

 Federal Acil Durum Yönetimi Bilgi Sistemi (FEMIS), planlama, koordinasyon, müdahale, e sa ğ lar. ğ itim ve acil durum yönetimi aşamalarının otomasyonunu sa planlamada, koordinasyonda, müdahalede, e ğ itimde ve tatbikatta desteklemek için tasarlanmıştır. Planlamacıya, acil durum planlarının oluşturulması, hava gözlemlerinden elde edilen gerçek zamanlı verinin toplanması ve kullanılması, potansiyel afetlerin yerinin CBS yazılımı tahliye güzergahlarının oluşturulması ve görüntülenmesi, acil tahliye ğ layan istemci-sunucu tabanlı bir karar destek sistemidir. FEMIS, acil durum yöneticisini kullanılarak görüntülenmesi, riskli alanların belirlenmesi ve görüntülenmesi, durumunda beklenen trafik koşullarının canlandırılması için entegre araçlar  FEMIS’te,

ArcInfo

CBS yazılımı,

UNIX

veritabanı yazılımı kullanılmıştır. işletim sistemi yazılımı ve

ORACLE

19

5. CBS Yazılımları

CBS yazılımı CBS’nin işlem (proses) aracıdır. Coğrafi işlem fonksiyonlarını üretilmiştir. CBS yazılımının üç katlı bir yapısı vardır. Bunlar; içeren bilgisayar programlarından

Kullanıcı Arayüzü (GUI) Araçlar Veri Yöneticisi V.T

     

Coğrafi Analiz:

Bir dizi coğrafi ilişkiden oluşan ve bazı yazarlarca Harita Cebri (Map Algebra) olarak adlandırılan ve mekansal veriyi mekansal bilgiye dönüştüren, üretilen bu bilginin yeni bilgilerin üretilmesinde kullanımı ile CBS’lere kendi içinde doğurganlık kazandıran bir bileşendir. Çizgi ve yüzey enterpolasyonları, istatistiksel analiz, tampon yaratma (buffering), üst ü ste çakıştırma (overlay), alan birleştirme (dissolve), ağ analizi (network analysis) gibi işlemlerden oluşan coğrafi analiz pek ç ok CBS projesinin temel hedefini oluşturmaktadır. Coğrafi analiz CBS’yi benzerlerinden, özellikle bilgisayar destekli tasarım ( Computer Aided Design – CAD) ve bilgisayar destekli harita üretiminden ayırt eden en önemli fonksiyonel bileşendir.

Enterpolasyon İşlemleri:

Sayısal arazi modellerinde eşyükseklik eğrilerinin oluşturulması ve alanların ağırlık merkezlerinin bulunması, vb işlemleridir.

İstatiksel Analiz İşlemleri:

işlemlerdir.

Ortalama almayı, histogramlar gibi çalışmaları düzenleyen ve bu amaçla gerekli verileri hazırlayan

Tampon Yaratma (Buffering):

Nokta tipli obje etrafında, çizgi tipli obje boyunca ya da alan tipli obje dışına ve içine doğru istenilen genişlikte şeritler oluşturmak için kullanılan işlemdir. Mekansal sorgulamalar için gereklidirler. Örneğin “bir oto yol ekseninin sağında ve solunda 100m uzaklıkta yer alan bina, orman, teknik alt yapıları göster” gibi.

Üst üste Çakıştırma (Overlay):

Geometrik olarak kesişen iki farklı objeye ait alanın ortak alanını bulmak amacıyla kullanılan işlemdir. Çakıştırılan alan içinde herhangi bir noktanın varlığı sorgulanabilir. Üst üste çakıştırmaya örnek olarak, “belli b ir eğimdeki orman alanları kaç m2 dir” sorgulaması verilebilir.

Ağ Analizleri:

Geometrik referansı çizgisel obje türleri için ağ analizleri işlemleridir. Zaman bakımından en kısa yol, uzunluk bakımından en kısa yol, en uygun konum, belli noktalara uğranma zorunluluğu karşısında en uygun tur vb. sorgulamalarda kullanılabilir.

Sorgulama:

Sorgulama hem coğrafi analiz kapsamında, hem mekansal veri işleme kapsamında ve hem de veri sunma kapsamında yer alabilir. Bir CBS’nin uzun hesaplamalara gerek kalmaksızın cevaplayabileceği soruların toplamı o CBS’nin “sorgulama uzayı” olarak adlandırılır ve bu uzayın gerek genişliği, gerekse süre cevap performansı büyük ölçüde verinin depolandığı mantıksal ve fiziksel coğrafi veri yapısının bir fonksiyonudur. 20

21

CBS Yazılımlarının Üç Katlı Yapısı

Kullanıcı, menülerin, araç çubuklarının (tool bar) ve diğer kontrollerin bir bütünü olan grafik kullanıcı arayüzü

(GUI – Graphical User Interface)

ile etkileşim halindedir. Kullanıcı arayüzü CBS araçlarına erişimi sağlar.

Kullanıcı Arayüzü (GUI) Araçlar

Araçlar CBS yazılımının veri işleme fonksiyonlarını veya yeteneklerini belirleyen faktörlerdir.

Veri Yöneticisi

Veri, dosyalara veya veri yöneticisi olan yazılımın organize ettiği veri tabanına kaydedilir.

V.T

22

Güncel bazı CBS yazılımları...

1. ArcView

Dünyada bir milyonun üzerinde kullanıcısı olan ESRI (Environmental Systems Research Institute) firmasının ürünlerinden biri olan ArcView yazılımı sahip oldu ğ u 500.000’den fazla kullanıcı ile dünya’nın en popüler CBS yazılımıdır.

Ayrıca ülkemizde akademik kurumlarda, kamu ve özel sektörde en fazla kullanılan CBS yazılımıdır. Başbakanlık, D İ E, İ stanbul Valili ğ i, İ stanbul Büyükşehir Belediyesi, Ankara Büyükşehir Belediyesi, ilgili Bakanlıkların tamamı, Askeri kuruluşlar, CBS uygulaması yapan üniversitelerin %90’lık bir bölümü ArcView kullanıcısıdır.

( İ şlem Şirketler Toplulu ğ u)

ArcView Windows, Macintosh ve çeşitli Unix platformlarında çalışabilmekte, de sa ğ lamaktadır.

ğ işik formatlardaki (dxf, dgn, dbf, txt, tif, bmp,.. vb.) verilerin seçilmesi ve görüntülenmesine olanak 23

(http://www.esri.com/software)

ArcView’in genel yetenekleri...

           

Veri Görüntüleme Haritaya metin etiketlerini ekleme, Veriyi grafik hale getirme

(çubuk, pasta(pie) vb. grafikler)

, Harita projeksiyonlarını seçme, Haritayı düzenleme, ekran haritası veya analog olarak çıktı alma, Veri Sorgulama, Özniteliklere yakın veya kesişen di ğ er öznitelikleri bulma, Mekansal veriyi meydana getirme ve güncelleme, Sayısallaştırma.

Raster görüntüler üzerinde çalışma(sayısallaştırma) CAD çizimleri ile çalışma ...

25

ArcView

26

ArcView

2. Arc/INFO



ESRI ürünüdür. Veri dönüşümü, veri tabanı yönetimi, mekansal analizler, etkileşimli görüntü ve sorgulama, grafik editleme gibi yüzlerce işlemi gerçekleştirmeye yönelik araçlara sahiptir.



ESRI’nin üretti ğ i kullanım araçları bakımından en zengin CBS yazılımıdır. AML (Arc Macro Language) adı verilen bir makro programlama diline sahiptir. Yazılım mikrobilgisayarlarda, Windows ve NT işletim sistemlerinde çalışabilmektedir.

Arc/INFO ile yapılmış olan bazı CBS projelerinden örnekler...

Kullanım Alanları...

Afet durumu için yol, köprü vb. bilgileri...

İ çme suyu borularının ba ğ lantı haritası...

İ ş-ev arasında gidip gelmek için bisiklet yolu...

Polis teşkilatı için hazırlanmış suç oranı yüksek bölgeler...

Deprem sonrası acil onarılması gereken önemli atık su şebekeleri 28

Arc/INFO ile yapılmış olan bazı CBS projelerinden örnekler...

Yeni anten yerleri belirleme çalışması...

Su kalitesinin görüntülenmesi Yeni döşenecek bir boru hattı için en az maliyetli güzergahın belirlenmesi Elektrik şebekesinin en az güç kaybı ile döşenmesi çalışması...

Su havzası etrafındaki yapılaşmanın zararlarını tespit...

Güçlü bir fırtınadan etkilenecek bölgelerin belirlenmesi...

29

3. MapInfo

  

Map Info Şirketi tarafından geliştirilmiştir. Yazılımın dünyada birçok uygulaması mevcuttur ve çok sayıda kullanıcı grubu ile internetten yardım olanakları bulunmaktadır. Yazılım DOS, Windows, Macintosh ve çeşitli Unix platformlarında çalışabilmektedir. MapInfoda Map Basic Makro Programlama dili ve Visual Basic programlama dili kullanılmıştır.

4. Atlas-GIS

 

İ

lk geliştiren şirket Santa Clara Strategic Mapping’dir. Şu anda ESRI tarafından satılmakta ve desteklenmektedir. ATLAS-GIS’in ilk geliştirilen sürümleri DOS ortamında çalışabilmekteydi, şu an ise Windows işletim sisteminde çalışabilmektedir.

5. AutoCAD Map



Autodesk ürünüdür. Windows işletim sistemi ortamında çalışmaktadır.



Veri Tabanı ba

ğ

lantıları ve 3D gösterim yetene

ğ

i güçlü bir yazılımdır.



6. GRASS

Army Corps of Engineers (Kolordu Mühendisleri) tarafından geliştirilmiştir. GRASS, Unix ve Linux işletim sistemleri ortamında çalışabilmekteydi. Şu anda internetten ücretsiz olarak indirilebilen GRASS 5.0 versiyonu Windows NT 4.0

(SP3 destekli), 2000 ve XP üzerine kurulabilmektedir.



Şu anda Baylor Üniversitesi tarafından da desteklenmektedir.

7. IDRISI



Clark Üniversitesi tarafından 1987 yılında geliştirilmiştir. PASCAL dilinde yazılmıştır. Şu anda son sürümü olan IDRISI Kilimanjaro sürümü Windows 95, NT, 98, 2000, ME ve XP işletim sistemlerinde çalışmaktadır.

8. Maptitude



Caliper şirketi tarafından geliştirilmiştir. Windows

(Windows 98, Me, NT, 2000 ve XP)

işletim sistemi ortamında çalışmaktadır.



Yazılım, içinde ABD’nin tüm sokaklarının adres bilgisi, eyaleti, bölgesi, posta kodu gibi verilerin bulundu ğ u iki CD ile birlikte satılmaktadır.

36

9. Microstation MGE



Microstation CAD yazılımı üzerine CBS fonksiyonları ilave edilerek geliştirilmiştir.



Huntsville Intergraph şirketi tarafından üretilmiştir. Windows işletim sistemi ortamında çalışabilmektedir.

(http://www.intergraph.com)

10. NETCAD

37



Modüler yapıya sahip NETCAD, Harita, Planlama, Peyzaj, CBS için

İ

nşaat, Mimarlık Firmaları, Belediye ve Kamu Kurumları, Tasarım/Çizim gereksinimi olan tüm mühendisler tarafından kullanılabilecek özelliklere sahip CAD fonksiyonlarına dayalı ana modüller ve Netinfo modülüne sahiptir.

38

11. TNTmips



MicroImages şirketi tarafından geliştirilmiştir. Şu anda piyasada bulunan TNTmips 5.1 sürümü Windows ve Sun (SunOS 4.X veya Solaris 2.X) işletim sistemlerinde çalışmaktadır.

(www.microimages.com/product/tntmips.htm)

12. TransCAD

39



Caliper şirketi tarafından geliştirilmiştir. Taşımacılık ve ulaşım alanına özel olarak geliştirilmiş bir CBS yazılımıdır.

(http://www.caliper.com/tcovu.htm)

13. SPANS GIS

40



SPANS

(

SP

atial

AN

alysis

S

ystem)

Kanada Ottawa’da bulunan TYDAC Technologies şirketi tarafından geliştirilmiştir. OS/2, Windows, UNIX, SUN (SunOS, Solaris) işletim sistemleri ortamında çalışabilmektedir.

(http://www.ncgia.ucsb.edu/conf/sa_workshop/papers/lea.html)

CBS yazılımlarının gelişimleri ve ilgili hizmetlere ilişkin yayın yapan bazı dergilerin ve CBS için kaynak sa ğ layan di ğ er sitelerin internet adresleri

Advanstar Communications tarafından yayımlanan aylık dergi “GeoSpatial Solutions” dergisi ve derginin internet adresi http://www.geospatial-online.com

GeoTechMedia tarafından yayınlanan aylık dergi “GeoWorld” dergisi ve derginin internet adresi.Bu şirket ayrıca “Business Geographics”, “GeoEurope” ve “GeoPacific” dergilerini de yayınlamaktadır.

ESRI tarafından yayınlanan dergiler “ArcNews” ve “ArcUser Magazine” dergileri ve internet adresleri http://www.geoplace.com

GIS Development Pvt. Ltd. tarafından yayınlanan aylık dergi “GIS Development” dergisi ve derginin internet adresi http://www.gisdevelopment.net

http://www.esri.com

CBS için kaynak sa ğ layan internet adresleri

http://www.gis.com

http://www.giscafe.com

http://gis.about.com

http://www.geocomm.com

http://www.spatialnews.com

http://www.directionsmag.com

41

CBS Yazılımının Seçimi

42 En iyi yazılımı seçme süreci, yazılımın teknik yeteneklerinden çok, diğer birçok beklentiyi de kapsayan bir süreçtir. Yazılımın seçiminde çok çeşitli detaylar göz önünde bulundurulmalıdır:

         Öncelikle fiyatı dikkate alınmalıdır.

Güncellenebilir olmalıdır.

Yerel ağ desteği (network ortamı) bulunmalıdır.

Kullanıcılarının eğitim ihtiyaçları düşünülmelidir.

Kolay kurulumlu olmalıdır.

Bakım kolaylığı ve işletiminin maliyeti dikkate alınmalıdır.

Kullanım klavuzu bulunmalıdır.

Satıcı ve yardım hattı (telefon veya internetten e mail yardımıyla) bulunmalıdır.

Gerektiğinde yazılıma modül veya yama ilave edilebilmelidir.

CBS ve ilgili disiplinler

Coğrafi Bilgi Sistemleri bilgisayar teknolojileri, veri tabanı teknolojisi, matematik, jeodezi, coğrafya ve kartografyadan gelen bilginin birleşiminden doğmuştur .

Coğrafya Veri tabanı Jeodezi

CBS

Kartografya Bilgisayar Teknolojileri Şekil. CBS’ye Bilgi Sağlayan Disiplinler Matematik

Çevre yönetimi Doğal Kaynak yönetimi Mülkiyet İdari Yönetim Bayındırlık hizmetleri Eğitim Sağlık yönetimi Belediye faaliyetleri Ulaşım planlaması Turizm Orman ve Tarım Ticaret ve Sanayi Savunma, Güvenlik Çevre düzeni planları, Çevre tespiti, çevresel koruma izleme, hava ve alanları, ÇED raporu hazırlama, göller, göletler, gürültü kirliliği, kıyı yönetimi, meteoroloji, hidroloji sulak alanların Arazi yapısı, yönetimi, su kaynakları, madenler, petrol akarsular, havza analizleri, yabani hayat, yer kaynakları altı ve yerüstü doğal kaynak Tapu-Kadastro, vergilendirme, bilgileri, mücavir alan dışında seçmen tespiti, nüfus, kentler, beldeler, kalan alanlar, uygulama imar planları kıyı sınırları, idari sınırlar, tapu İmar faaliyetleri, otoyollar, devlet yolları, demir yolları ön etütleri, deprem alanları, bina hasar tespitleri, binaların cinslerine göre dağılımları, bölgesel kalkınma dağılımı afet yönetimi, Araştırma -inceleme, eğitim kurumlarının öğrenci ve eğitmen sayıları, planlama kapasiteleri ve bölgesel dağılımları, okuma-yazma oranları, Sağlık coğrafya ilişkisi, sağlık birimlerinin dağılımı, personel yönetimi, Hastane vb birimlerin kapasiteleri, bölgesel hastalık analizleri, sağlık tarama faaliyetleri, ambulans hizmetleri Kentsel faaliyetler, imar, emlak vergisi toplama, imar su-kanalizasyon doğalgaz tesis işleri, düzenlemeleri, çevre, TV kablolama, uygulama imar park bahçeler, planları, nazım imar fen işleri, planları, halihazır haritalar, altyapı, ulaştırma planı toplu taşımacılık, belediye yolları ve tesisleri Kara, hava, deniz ulaşım ağları, doğalgaz hatları, ulaşım haritaları boru hatları, iletişim istasyonları, yer seçimi, enerji nakil Turizm bölgeleri alanları ve merkezleri, turizm kapasiteleri, arkeoloji çalışmaları amaçlı uygulama imar planları, turizm tesisleri ve Orman sınırları, peyzaj planlaması, milli parklar, orman kadastrosu, arazi örtüsü, toprak haritaları Sanayi alanları, yönetimi, organize sanayi abone, adres yönetimi bölgeleri, serbest bölgeler, bankacılık, pazarlama, sigorta, risk Askeri tesisler, tatbikat ve haritaları, araç atış alanları, yasak bölgeler, takibi, trafik sistemleri, acil durum sivil savunma, emniyet, suç analizleri, suç

45

İlginiz için teşekkür ederim.

Prof. Dr. Cengizhan İPBÜKER İTÜ Geomatik Mühendisliği Bölümü [email protected]