ANOREKSJA i BULIMIA

Problemy współczesnego świata

POJĘCIA KLUCZOWE PREZENTOWANEJ PROBLEMATYKI:

► Anoreksja ► Bulimia ► Zaburzenie psychiczne ► Zaburzenie odżywiania ► Autoagresja ► Zachowanie kompulsywne

.

Anoreksja

jest zaburzeniem łaknienia występującym na tle psychicznym, któremu towarzyszy zazwyczaj: - wychudzenie organizmu - zatrzymanie miesiączek - zaburzenia procesu trawienia (bóle brzucha, biegunki, odwodnienie).

Bulimia (żarłoczność psychiczna)– zaburzenia odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się, po których występują zachowania kompensacyjne, do których należą: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie diuretyków, środków przeczyszczających, wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne.

Zaburzenie psychiczne - utrudnienia funkcjonowania społecznego lub psychicznego jednostki, noszące znamiona cierpienia. Pojęcie zaburzenia wiąże się z pojęciami zdrowia psychicznego, normalności zachowania oraz jego patologii.

Zaburzenie odżywiania (zaburzenie jedzenia) jednostki chorobowe charakteryzujące się zaburzeniem łaknienia na podłożu psychicznym. Autoagresja – działanie mające na celu spowodowanie sobie psychicznej albo fizycznej szkody.

Zachowanie kompulsywne – zachowanie związane z negatywnymi konsekwencjami, którym towarzyszy brak kontroli tych zachowań przez jednostkę.

ANOREKSJA

Anoreksja prowadzi do wycieńczenia organizmu, a często nawet do śmierci spowodowanej wygłodzeniem. Występuje zwykle u kobiet w wieku 15 – 20 lat. U mężczyzn pojawia się bardzo rzadko (20 – 30 razy rzadziej). Zaliczana jest do grupy silnych zaburzeń odżywiania się, choć niektórzy specjaliści traktują ją jako wczesny objaw schizofrenii lub depresji endogennej. Anoreksja może przebiegać przewlekle z okresami remisji i nawrotami oraz jako jeden rzut choroby. Zdarza się, że po kilkumiesięcznym ograniczaniu jedzenia dochodzi do 40% utraty wagi, a w skrajnych przypadkach nawet do 60% należnej masy ciała.

► Przyczyny zapadania na nią nie są znane, jednak istotne znaczenie w etiologii zaburzenia przypisuje się czynnikom psychogennym (osobowość, samoocena, identyfikacja z rolą seksualną) oraz społecznym (otoczenie społeczne, rodzina).

► Anoreksji towarzyszy silnie zdeformowany obraz własnego ciała – osoby zdecydowanie chude oceniają siebie jako otyłe i dlatego kontrolują ilość spożywanego pokarmu. Niektórzy specjaliści sugerują, iż znaczący wpływ na powstawanie zaburzenia ma społeczny normatyw szczupłości („szczupłość to mądrość i zdrowie”), nadmiernie lansowany przez środki masowego przekazu.

►

PRZYCZYNY ANOREKSJI

Zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała – chorzy nie zdają sobie sprawy z tego, jak bardzo są wyniszczeni, nie widzą swojej chudości.

► Niezadowolenie z figury – prowadzi do obsesyjnego myślenia o jedzeniu i strachu przed przybraniem na wadze, co powoduje stosowanie diet odchudzających zwiększających ryzyko zaburzeń jedzenia. ► Przekonanie, że szczupła sylwetka jest pomocą w życiu – wiele nastolatek jest przekonanych, że ładna figura pomoże im zdobyć dobrą pracę, znaleźć chłopaka, zapewni sympatię rówieśników oraz pozycję w rodzinie.

► Negatywny stosunek do dojrzewania – dziewczęta cierpiące na anoreksję unikają kontaktu z innymi osobami, zwłaszcza z chłopcami. Zaprzeczają własnej seksualności. Często towarzyszy temu poczucie niepewności własnej atrakcyjności.

► Lęk przed „dorosłością” – część kobiet cierpiących z powodu anoreksji boi się dojrzałości fizycznej i psychicznej. W wyniku unikania jedzenia sylwetka pozostaje podobna do dziecka przed okresem pokwitania, miesiączka nie pojawia się lub zanika.

► Niska samoocena i brak wiary w siebie – osoby chore są solidne, koncentrują się na nauce, cechuje je duża potrzeba sukcesu, ale także niepewność, lęk przed niepowodzeniami, nadmierny krytycyzm wobec siebie.

JAK PRZEBIEGA CHOROBA??

► Zaczyna się najczęściej od świadomego odchudzania, którego przyczyną może faktycznie być nadwaga, presja środowiska, naśladownictwo osób znanych (modelek, aktorek), czy względy religijne. Stopniowo osoby te zwiększają ograniczenia żywieniowe, aż do odmowy przyjmowania pokarmów i płynów w skrajnych przypadkach.

► Często jednocześnie podejmują intensywne ćwiczenia fizyczne. ► Typowe jest jedzenie w samotności, przygotowanie potraw dla innych, bez udziału w późniejszym jedzeniu oraz znajomość wartości kalorycznej każdej z potraw. ► Gdy waga spada pojawia się poczucie pełnej kontroli nad jedzeniem oraz własnym ciałem i staje się to powodem do dumy i satysfakcji. Pomimo znacznego wychudzenia, zachowują prawidłową aktywność - są dobrymi, pilnymi uczennicami i intensywnie zajmują się ćwiczeniami ruchowymi..

OBJAWY

► ► ► ►

brak apetytu i wręcz niepohamowany wstręt do jedzenia, skrajnie szczupłe ciało, zaostrzają się rysy twarzy, skóra jest sucha, tkanka tłuszczowa prawie całkiem zanika, ogólne osłabienie, odwodnienie, czasem dolegliwości ze strony układu krążenia, u kobiet następuje zatrzymanie miesiączki

► ►

wraz z rozwojem choroby charakterystyczna jest coraz większa drażliwość, trudno jest spokojnie porozmawiać z osobą chorą, odsuwanie się od innych, tracenie przyjaciół.

GDY JESTEM ANOREKTYCZKĄ:

► ciągle wydaje mi się, że jestem gruba i brzydka ► wciąż odczuwam głód, ale boję się jeść ► ciągle jest mi zimno, a moje ciało pokryte jest dziwnym meszkiem ► gdy już jem, to płaczę, bo czuję, że tyję ► ciągle ćwiczę, żeby stracić nadmierne kilogramy

► ► ciągle jestem zmęczona i smutna już od dawna nie mam miesiączki ► ciągle się uczę, ponieważ chcę być perfekcyjna, nie tylko fizycznie ► moje paznokcie się łamią, a włosy wypadają ► gdy jestem pełna to piję herbatki przeczyszczające, bo nie mogę znieść uczucia sytości

► Dla obniżenia masy ciała chorzy stosują różne metody, a niektóre z nich prowadzą do poważnych zakłóceń. Niektóre z nich mogą być groźne dla życia. Współczynnik umieralności wynosi, w zależności od badań, 4-22%. Najczęstszymi przyczynami śmierci są somatyczne zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, infekcje oraz samobójstwa

KTO MOŻE ZACHOROWAĆ??

►

Okresem szczególnie predysponującym do pojawiania się zaburzeń odżywiania jest okres młodzieńczy między 12-14 i 18-21 rokiem życia. Występuje w tym czasie duża aktywność hormonalna, intensywny rozwój fizyczny, ale też wzrost zainteresowań i rozwój myślenia abstrakcyjnego. Narasta proces indywidualizacji i separacji, kształtuje się tożsamość psychoseksualna.

RODZAJE POMOCY:

► ► ► ►

Osoba chora na anoreksję sama nie może pozbyć się choroby. Konieczne jest zastosowanie jednej z poniższych metod kuracji: Leczenie szpitalne - ma na celu głównie dożywienie osoby chorej na anoreksję. Jeśli organizm jest wyniszczony, wychudzony i jest na skraju wyczerpania to hospitalizacja jest niezbędna. Anoreksja to choroba śmiertelna i w zaawansowanych przypadkach wymagana jest stała opieka lekarska.

Farmakologia - stosowana jest w przypadkach, gdy anoreksja występuje wraz z depresją lub stanami lękowymi.

Terapia psychologiczna - jedna z najskuteczniejszych metod leczenia anoreksji. W początkowych etapach choroby (do momentu skrajnego wycieńczenia organizmu) daje bardzo dobre efekty. Z reguły obejmuje chorego jak i jego rodzinę.

Gdzie można uzyskać pomoc?

► w poradni zdrowia psychicznego ► w gabinecie psychologa lub psychoterapeuty ► u lekarza pierwszego kontaktu, który skieruje do specjalistycznej placówki.

BULIMIA

CZYM JEST BULIMIA??

►

Bulimia jest drugim, obok jadłowstrętu psychicznego, zaburzeniem odżywiania się.

OBJAWY BULIMII

►

Główne objawy bulimii to napady niekontrolowanego objadania się i sposoby przeciwdziałania ich skutkom w postaci prowokowania wymiotów, nadużywania środków przeczyszczających, moczopędnych lub głodzenia się oraz uzależnienie samooceny od wagi i kształtu ciała.

►

Bulimia występuje później niż jadłowstręt psychiczny, najczęściej między 18. a 25. rokiem życia, cierpią więc na nią raczej młode kobiety niż dziewczęta. Przyjmuje się także, że występuje częściej niż jadłowstręt psychiczny, choruje bowiem ok. 4 proc. kobiet w wymienionym powyżej wieku.

ETIOLOGIA BULIMII

►

Wśród przyczyn bulimii istotne są 3 grupy czynników. Wśród czynników indywidualnych, biologicznych stosunkowo największe znaczenie przypisywane jest zaburzeniom w przekaźnictwie serotoninergicznym w mózgu, co znalazło odbicie w leczeniu tego schorzenia. Mniejszy nacisk kładzie się też na trudności w zakończeniu procesu separacji od rodziny (chore na bulimię to zazwyczaj młode kobiety, które zyskały już częściową choćby samodzielność). Podkreśla się natomiast, że pacjentki mają poważne zaburzenia osobowości, o typie osobowości z pogranicza (bardzo niska samoocena). Zwraca się uwagę na związki bulimii z chorobami afektywnymi.

BULIMIA – ŻARŁOCZNOŚĆ PSYCHICZNA

Chorzy na bulimię czują się głodni nawet bezpośrednio po jedzeniu. Bulimia jest też czasem określana jako wilczy głód, wilczy apetyt.

Coraz więcej badaczy skłania się do poglądu, że zagrożenie bulimią w ostatnich dekadach istotnie wzrosło.

KTO ZAPADA NA TĘ CHOROBĘ??

Bulimia występuje u nastolatków i ludzi młodych z dużą przewagą płci żeńskiej. Choroba występuje dość często, według literatury amerykańskiej nawet do 10% w akademickich środowiskach młodzieżowych. Dokładna częstość występowania jest trudna do określenia z powodu ukrywania przez chorych tej dolegliwości. Mniej więcej połowa pacjentów z bulimią przebyła okres jadłowstrętu psychicznego (anoreksji).

Gdy jestem bulimiczką:

► ► jem dużo i zawsze w samotności coraz częściej po posiłku znikam w ubikacji ► ciągle jestem na diecie, ale mimo to nie chudnę ► gdy zrobię sobie „ucztę” to wymiotuję albo ćwiczę do upadłego ► gdy spojrzysz na me dłonie, ujrzysz blizny na dłoniach od prowokowania wymiotów

► moje zęby się psują, bolą i czuję, że nie długo wypadną ► ► gdy jestem smutna, to jem gdy jestem szczęśliwa, to jem ► czuję do siebie wstręt i obrzydzenie za to wszystko, co robię ► gdy nie mogę iść do łazienki - wymiotuję do wszystkiego, co mam pod ręką

CO WPŁYWA NA ZACHOROWANIA NA BULIMIĘ??

Wpływ na wystąpienie bulimii mają takie czynniki jak: niska samoocena i towarzyszące im częste okresy niepokoju, które mogą łagodzić gwałtowne napady obżarstwa. Innym czynnikiem są stresujące wydarzenia życiowe (kłótnie, choroby, śmierć w rodzinie). Anoreksja i bulimia często mają podłoże w niewłaściwych, konfliktowych relacjach z najbliższymi. Osoby z bulimią czasem traktują jedzenie jako namiastkę miłości - osoba, która czuje się osamotniona, pusta i niekochana, je, aby zrekompensować sobie te negatywne uczucia.

POWIKŁANIA CHOROBY:

►

Ciężkie odwodnienie

►

Anemia

►

Poważne choroby (np. infekcje), ponieważ organizmowi brakuje niezbędnych składników pokarmowych

►

Uszkodzenia lub niedomoga różnych narządów, np. niewydolność nerek

JAK LECZYĆ BULIMIĘ??

► ► ►

Bulimia jest chorobą poważną i trudną w leczeniu. W leczeniu bulimii stosuje się głównie psychoterapię, ponieważ obsesja chorych, by nie być otyłym ma podłoże w zaburzonym obrazie własnej osoby.

W zależności od rodzaju i formy prowadzonych oddziaływań psychoterapia może trwać od 2-3 miesięcy do dwóch lat. Najogólniej leczenie psychoterapeutyczne polega na stopniowym przyswajaniu strategii, sposobów radzenia sobie z sytuacjami stresującymi. Mniejsze zastosowanie znajdują niekiedy także leki przeciwdepresyjne.

W przypadku problemów zdrowotnych i jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się po poradę do lekarza. Tylko porada lekarska oparta na osobistym zbadaniu pacjenta, wywiadzie chorobowym i badaniach dodatkowych zawsze gwarantuje postępowanie bezpieczne, takie, które może dać pożądany efekt zdrowotny.

►

Nie każda osoba, która się odchudza – zwłaszcza, gdy ma nadwagę – cierpi na anoreksję lub bulimię. Zaburzenia, o których wyżej wspomniano muszą się utrzymywać

przez dłuższy czas.

Pamiętajmy, że taka osoba potrzebuje specjalistycznej pomocy. Sama nie da sobie z tym rady.

Nadmiar lub brak spożywania pokarmów to problem rzeczywiście nękający społeczeństwo XXI wieku. Nie chodzi tu właściwie o dostępność jedzenia, gdyż jest to sprawa zupełnie innej natury, zwłaszcza brak jedzenia występujący w największym natężeniu w krajach Afryki. Ludzie umierają tam z głodu, ale nie dlatego, że chcą, że sami się głodzą, ale dlatego, że jedzenia jest mało lub jest ono tak drogie, że ludzie będąc ubogimi nie mają go za co kupić. O wiele większym problemem, przynajmniej z etycznego punktu widzenia jest nie przyjmowanie pokarmów, gdy są one ogólnie dostępne i łatwe do zdobycia oraz spożywanie ich w nadmiarze w momencie, gdy organizmowi ludzkiemu wcale to nie jest potrzebne. Dlatego nieetyczne, ponieważ jak wspomniano osoby mieszkające w krajach tzw. trzeciego świata dałyby wszystko za możliwość ciągłego dostępu jedzenia, a bogaty Europejczyk, czy Amerykanin głodzą się lub przejadają, bo mają takie "widzi mi się". Najczęściej spotykane zaburzenia jedzenia to anoreksja, bulimia i otyłość i są one chorobami cywilizacyjnymi.

PRZYGOTOWAŁA: AGATA SZYMCZAK, PEDAGOG