Transcript Meme Kanseri Hormonoterapi ve Hedefe Yönelik Tedavide Kanıta

Meme Kanseri Hormonoterapi ve
Hedefe Yönelik Tedavide Kanıta
Dayalı Hemşirelik Yaklaşımları
Hem. Kıymet AKGEDİK
Onkoloji Hemşireliği Derneği
Medicana Ankara Hastanesi
01 Nisan 2011
Meme Kanserinde Hormonoterapi
 Estrojen ve progesteron pozitif meme
kanseri hastalarında adjuvan olarak
hormonoterapi önerilir.
 Hormon reseptör metastatik meme
kanseri hastalarda da yer alır.
Meme Kanserinde Hormonoterapi
 Seçici Estrojen Reseptör Modülatör ilaçlar (SERM)
 Tamoxifen
 Raloxifen
 Aromotoz İnhibitörü
 Anostrozole(Arimideks) Nonsteroidal
 Letrozole(Femara) Nonsteroidal
 Exemestane (Aromazin) Steroidal
 Fulvestrant (Faslodex)
Tamoxifen
 Endikasyonu
 Kullanımı
 Hormon Reseptör Pozitif
Meme Kanseri Hastaları
 20-40 mg günlük oral yol
 Meme kanseri için
yüksek risk oluşturan
kadınlarda koruyucu
olarak
kullanılabilmektedir.
 Sıcak Basması
 Yan Etkileri
 Vajinal Kuruluk ve
Vajinal Kanama
 Kemik Ağrısı
 Tümör Ağrısı
Aromataz İnhibitörleri
 Estrojenin ana kaynağı overlerdir. Menapoz
döneminde overlerden estrojen salınımı durur
 Adrenal bezlerden düşük düzeyde salınan androjen
aromotaz enzimi tarafından kaslarda, yağda ve
meme tümörlerinde bulunan estrojene
dönüştürülür.
 Aromatoz enzim inhibitörleri ise androjenin
estrojene dönüştürülmesini engeller
Aromotaz İnhibitörü
Letrozole (Femara)
Yan Etkileri
 Sıcak Basması
 Kemik Ağrısı, Bel
Ağrısı
 Dispne
 Bulantı
 Yorgunluk
 Öksürük
 Konstüpasyon
Kullanımı
 2,5 mg/gün oral yol
Aromotaz İnhibitörü
Exemestane (Aromazin)
Yan Etkiler
 Yorgunluk
 Bulantı
 Sıcak Basması
 Ağrı
 Depresyon
 Dispne
 Duygu Bozukluğu
 Anksiyete
Kullanımı
 25 mg/gün oral yol
Aromotaz İnhibitörü
Anastrozole (Arimidex)
Yan Etkileri
 Sıcak Basması
 Bulantı
 Baş ağrısı
 Asteni
 Bel Ağrısı, kemik ağrısı
 Öksürük, dispne,
periferal ödem
Kullanımı
 1 mg/gün oral yol
Fulvestrant(Faslodex)
 Tamoksifen gibi estrojene bağlanarak
etki gösterir
 Anti-estrojen tedaviyi takiben
progrese olan hormon reseptör pozitif
postmenapozal meme kanseri
hastalarında kullanılır.
Fulvestrant (Faslodex)
Yan Etkiler
 Asteni
 Bulantı
 Kemik ağrısı
 Baş ağrısı,
 İnjeksiyon yerinde ağrı
 Konstüpasyon/diare
 Öksürük, dispne
Kullanımı
 2x125 mg (2,5 ml) ya
da 1x250 mg (5
ml)/Ay
 Hastanede IM
enjeksiyon yol
ATAC Çalışması
Tamoksifen alan hastalarda Anastrozol
alan hastalara göre;
 Sıcak basması, vajinal kuruluk ve
vajinal kanama daha fazla
Anastrozol alan hastalarda tamoksifen
alan hastalara göre:
 Myalji ve artralji daha fazla görülmüş
Uzun Dönem Etkileri
 Osteoporoz
 Tamoksifenin estrojen agonist etkisinden
dolayı tamoksifene bağlı osteoporoz
gelişme riski daha yavaştır
 Aromotoz inhibitörleri ve fulvestrant gibi
saf estrojen antogonistlerinin estrojen
agonist etkileri olmamasına bağlı uzun
dönemde osteoporoz oluşma riski ve buna
bağlı kırık oluşma riski daha yüksektir
Uzun Dönem Etkileri
 İskemik serebrovasküler olaylar,
 Derin ven trombozu
 Kollesterol Yüksekliğine Bağlı
Kardiyovasküler Hastalık Riski
Endokrin Tedavide
Hemşirelik Yaklaşımı
 Hasta Uyumu
 Yan Etkilere Yönelik Öneriler, Yan
Etkilerin Takibi
Hasta Uyumu Önemlidir!!!!
 Çünkü;
 Endokrin adjuvan çalışmada %12 uyumsuzluk
görülmüştür.
 Tüm çalışmalarda %25 hasta tedavisini erken
sonlandırmış
 Sonlandırma koruyucu olarak kullanılan tamoxifende
sık olarak görülmüş (%20-46)
Meme Kanseri Hormonal Tedaviye Uyuma
Yönelik Klinik Çalışmalar
Hasta Metod
Sayısı
Süre
Sonuç
53
Rapor Etme
6 ay
Haftada en az bir doz
atlama % 24
110
Raporlama
1 hafta
Bir hafta süresince en
az bir doz atlama % 12
189
Telefonla
görüşme
516
Telefonla
görüşme
2 yıl
% 17 ilacı bırakma
5 yıl
% 31 uyumsuzluk
94
Kayıt takip
3 yıl
% 21 ilacı bırakma
1080
Tıbbi ve Eczane
Kayıtları
5 yıl
% 50 ilacı bırakma
3 yıl
İlacı bırakma % 15
Adjuvan Endokrin Tedavide Büyük
30
Klinik Çalışmalarda Uyumsuzluk Oranı
25
20
15
10
T
a
m
o
x
i
f
e
n
P
l
a
s
e
b
o
5
0
B-14 İlk
Tamoksifen
Beş Yıllık
Takip
T
a
m
o
x
i
f
e
n
P
l
a
s
e
b
o
B-14
İkinci
Plasebo
Beş Yıllık
Takip
T
a
m
o
x
i
f
e
n
A
r
i
m
i
d
e
k
s
ATAC
3.
Çeyrek
3.9 yıllık
takip
T
a
m
o
x
i
f
e
n
E
x
e
m
e
s
t
a
n
IES
4.
Çeyrek
2.6 yıllık
takip
Adjuvan Tamoxifen Kullanan
Hastalarda Uyumsuzluk Düzeyi
 Başlangıçta
 %2
 İlk 5 yıllık takipte:
 Tamoxifende %23
 Plasebo da %23,5
 Nedensiz bırakanlarda:
 Tamoxifende %10,2
 Plaseboda %13
 İlaç yan etkisi ve tıbbı nedenlerden uyumsuzluk:
 Tamoxifende %11,2
 Plaseboda %8,2
Uyumsuzluğun Nedenleri










Yapılan çalışmalarda endokrin tedaviyi önemsememe olarak
değerlendirilmiş
Bunun nedeni tedavi yararının yeterince açıklanmaması
Tedavi yanıt eksiliği
Tedaviye inanç yokluğu
Sosyal destek eksikliği
Yetersiz takip
Kötü hasta iletişimi
Yüksek maliyet
İlacın yan etkisi
Psikolojik problemler
Uyumu Saptamak Önemli
 Uyum Düzeyini Değerlendirme;
 Hastaya soru sorarak
 Telofon ederek
 Reçete datalarına bakarak
 Kullanılmış ilaçları sayarak
 Elektronik hatırlatıcılar kullanılarak yapılabilir.
Modifiye Morisky Skalası Kullanılarak
Uyum Değerlendirmesi Yapılabilir
 Hiç ilaç almayı unuttunuz mu?
 Tedaviniz hakkında bilgi sahibi misiniz?
 Kendinizi ilaç alırken mi ilaç almadan mı iyi
hissediyorsunuz?
 İlaç alırken kendinizi kötü hissettiğinizde ilacı
bırakmayı düşündünüzmü?
(0 veya1 Evet ise uyumlu,1’den fazla cevap evet ise
uyumsuz olarak değerlendirilir)
Sağlık Profesyonelleri Nasıl
Yardım Edebilir??
 Hastaya tedavinin amacı iyi anlatılmalıdır
 Tedavi hakkında yazılı materyal verilmelidir
 Yan etkiler yönelik stratejiler geliştirilmelidir
 Psiko-sosyal dinamiklerin gözden geçirilmesi (reçetelere
ulaşabilme ve destek sistemleri)
 Hastanın doktor, hemşireye ulaşımında kolaylık
sağlanmalıdır
 Tedavi planı için bir takvim oluşturulmalı(kontrol ve
düzenli tedavi)
 Daha fazla bilgi için öneriler sunulmalı
Uyumu artırmak için
 Uzun dönem tedavilerde;
 Bilgilendirme
 Kendini takip etme
 Hastayı sık arama (telefon ve vizit)
 Danışmanlık
 Aile tearpisi
 Psikolojik terapi
 Kriz önleme
Gaea- Erken Evre Meme Kanseri İçin Hormon Tedavisi
Alan Hastaların Bilgi Ve Deneyimleri-Avrupa Çalışması
(9 Avrupa Ülkesinden 547 hasta)
Sonuçlar
 %41’i tedavi başlanması kararında yer alamadığını ve
sadece %10’u kapsamlı bilgi aldığını ve tamamen
bilgilendiğini
 %57’si yan etkiler, %26’sı kanser tekrarı ve %15’i
tedavinin uzun dönem yan etkileri konusunda bilgi
aldığını
 Yaşlı, eğitim düzeyi daha az olan ya da internet erişimi
olmayanların bilgiye ulaşmada ya da tedavi kararına
katılmada güçlükleri olduğu belirlenmiştir
S.KAV
Wengstrom, et al, The Breast, 2007
Endokrin Tedavide
Hasta-Aile Eğitimi
 Diyet düzenlemesi
 Sıcak basmasına yönelik öneriler
 Kıyafet seçimi
 Düzenli egsersiz
 Stresle başetme teknikleri





Yoga ve benzeri gevşeme teknikleri
Yılda bir defa jinekolojik muayene
Kemik Dansite Takibi
Kardiyak Fonksiyon Takibi (EKG, EKO)
Lipid Düzeyi Takibi
 Postmenapozal Meme Kanseri
Hastalarında eksersiz yaşam kalitesi ve
kardiyopulmoner fonksiyonlar üzerine
yararlı etkisi olduğu saptanmış.
Meme Kanserinde Hedeflenmiş
Tedavi
 Herceptin (Trastuzumab) Anti-Her
(Human Estrogen Receptor)
Monoklonal Antikoru
 Lapatinib (Tykerb): Tirozin Kinaz
İnhibitörü
Herceptin (Trastuzumab)
 İnvaziv Meme Kanseri Hastalarının
yaklaşık % 20-30’unda Erb B2(Her-2)
fazla ekspre edilmektedir.
 Bu durum kemoterapi ve
hormonoterapilere sınırlı cevap
alınmasına ve yaşam süresinin kısa
olmasına neden olmaktadır.
Herceptin (Trastuzumab)
 Endikasyonu: HER-2 pozitif metastatik meme kanserinde
paklitakselle ya da tek başına ve HER-2 pozitif, nod
pozitif ya da negatif meme kanserinin adjuvan tedavisi
 21 Güne Bir Herceptin Uygulama
 Başlangıç Dozu: 6-8 mg/kg IV infüzyon 90 dak
 İdame Dozu: 4-6 mg/kg IV infüzyon 90 dak
 Haftalık Herceptin Uygulama
 Başlangıç Dozu: 4 mg/kg IV infüzyon 90 dak
 İdame Dozu: 2 mg/kg IV infüzyon 30 dak
İlaca Özel Yaklaşımlar
 Ciddi Kardiyomyopati: Sol ventriküler
disfonksiyon ve konjestif kalp yetmezliği
gelişme riski
 Öncesi özellikle sol ventriküler fonksiyon
değerlendirmesi önemli
 Hipersensivite Reaksiyonu
 Anaflaksi, anjiyoödem ya da akut
respiratuvar distres sendromu. Genellikle ilk
dozda ve uygulamanın 24 saati içinde
meydana gelir
Lapatinib (Tykerb/Tyverb)
 Endikasyonu: Erb B2’nin fazla eksprese
olduğu tümörlerdeki ileri ya da
metastatik meme kanserinde
capesitabin ile birlikte kullanılır.
 Hastaların önceki tedavilerinde
antrasiklin, taksan ve metastatik
düzeyde trastuzumab almış olmalarına
rağmen progrese hastalık olması
Lapatinib ve/veya capesitabin
alan;
 Hastaların %55 nde ishal gelişmiş (genellikle
hafif düzeyde ve yaklaşık 5 gün süren)
 Çoğunluğu (% 92) grade 1-2. % 85’inde
tedaviye ara verme ve doz azaltma gerekmedi
 % 2 hastada diareye bağlı ilaç kesildi
 Müdahale gerektiren hastalar standart antidiare yönetimine iyi cevap verdi.
 Daha ciddi vakalarda hidrasyon ve antibiyotikle
müdahale edildi.
Yan Etki
Letrozole+Plas Letrozole+Lapatini
ebo (n:106)
b(n:113) %
%
Diare
8
68
Rash
8
46
Bulantı
18
27
Yorgunluk
14
22
Artralji
20
18
Bel Ağrısı
9
17
Kusma
7
17
Baş Ağrısı
11
14
Asteni
9
14
Karıncalanma
5
13
Uyuşukluk
8
12
Öksürük
9
11
Alopesi
4
11
The Oncologist 2010;15:122-129 Lapatinib plus Letrozole as First_Line Therapy for HER2 Hormon Reseptör Psitive Metastatic Breast Cancer
Lapatinib ve Capecitabine ile Güvenli
Uygulama ve Yan Etkilerin Yönetimi
 Oral olduklarından hastanın tedaviye
uyumunda hasta-aile eğitimi önemlidir.
 Eğitim konuları
 İlaçların kullanım amacı,
 Nasıl Kullanıldığı
 Olası Yan Etkiler ve Yan Etkilerle Başetme
Yöntemleri, Hangi Durumlarda Kimi Aramak
Gerekir
 İlaçlar ayrı saklanır
Hemşire
 Reçete edilen ilaçların;
 Etki mekanizmaları
 Alınma Şekli, Zamanı, Dozu
 Diyeti,
 Yan Etkileri,
 Yan Etkilere Yönelik Alınacak Önlemleri
 İlaç atlandığında ya da fazla doz alındığında
ne yapılacağına yönelik bilgi ve deneyim
sahibi olmalıdır.
Lapatinib + Capecitabine
Pratik Öneriler
LAPATINIB







Günde bir kez 1250mg (aralıksız)
•
250mg tabletler
5 tablet/gün > yemekten bir saat
•
önce ya da bir saat sonra alınır
Greyfurt suyu ile birlikte alınmamalı
•
besin etkileşimi
•
CYP3A4 inhibitörleri ile birlikte
kullanılmamalı
•
ilaç etkileşimi
Çiğnenmeden bütün olarak yutulmalı •
Günün belli zamanında bir bardak su ile
yutulmalı
S.KAV
CAPECITABINE
1000mg/m2 günde iki kez
BKI ne göre
150mg or 500mg tabletler
(3-7 tablet/günde iki kez)
Sabah ve akşam
14 gün ilaç sonrası 7 gün ara
verilir
Çiğnemeden bütün olarak bir
bardak su ile yutulmalı
Yemekten sonra 30 dakika içinde
alınmalı
Aşağıdaki Soruları İçeren Bilgi
Broşürü Faydalıdır
 İlaçları Almayı Unutursam Ne Yapmalıyım?
 Bir Gün Boyunca Dozları Atlamış Olursam Ne
Yapmalıyım?
 İlaçları Aldıktan Sonra Bulantı-Kusmam Olursa
Ne Yapmalıyım?
 Lapatinib Alırken İshalim Olursa Ne Yapmam
Gerekir?
 Lapatinib Alırken Ciltte Değişiklik Olursa Ne
Yapmalıyım?
Lapatinib Sırasında Oluşan Diare
Komplikasyonsuz Diare (Grade 1-2)
 Yönetimi
 Diyet Değişikliği
 Hidrasyon
 Grade 2’de lapatinib ve diğer sitotoksik
tedaviler kısıtlanabilir
 Lapatinib azaltılması düşünülebilir
 Tedavi
 Standart loperamid dozu (başlangıçta 4 mg,
sonra her 4 saatte 1 mg ya da her şekilsiz
gaytadan sonra 2 mg )
24 Saat Sonra Değerlendir
Diare Geçmişse
 Diyet değişikliğine devam
edilir
 Yavaş yavaş diyete katı
Diare Geçmemişse
 2 saatte bir 2 mg
loperamid verilir
 Oral antibiyotik eklenir
gıda eklenir
 İshalsiz 12 saat sonra
loperamid kesilir
24Saat Sonra Tekrar
Değerlendirilir
İshal Geçmemişse 2. basamak
ilaçlara
Başlanır (octreotide,……..
Komplikasyonlu Diare (Grade 3-4)
Yönetimi
 Hayatı tehdit edici
komplikasyonlarda hasta
hastaneye yatışı yapılır
 Hasta acilen doktorunu
aramalıdır
 Lapatinib ya da diğer
uygulamalar kesilir
 Hidrasyon sağlanır
 Ciddi dehidretasyonda
octreotid verilir
Tedavi
 Hemen loperamid
başlanır
 Önce 4 mg, idamede
her iki saatte 1 mg
ya da her şekilsiz
gaytadan sonra 2 mg
 Gerekiyorsa antibiyotik
başlanır
 Ateş ya da grade 3-4
nötropeni ya da
semptomlar 24 saat
devam ediyorsa
Komplikasyonlu Diare (Grade 3-4)
24 saattir diare yoksa
 Tedaviye son verilir
 Lapatinibin tekrar
düşük dozda
başlanması düşünülür
Semptomlar devam
ediyorsa
 Semptomatik tedaviye
devam edilir
 2. basamak ajanlar
başlanır(octreotide,
budosemide)
Lapatinib ve Capesitabine Bağlı
Cilt Reaksiyonları Yönetimi
 % 50 Asemptomatik
cilt reaksiyonlarında
 Tedaviye devam edilir
 Topikal kortikosteroid
Lapatinib ve Capesitabine Bağlı
Cilt Reaksiyonları Yönetimi
<% 50 VYA +Semptom
>% 50 VYA ve Semptom
 Tedaviye devam edilir
 Tedaviye ara verilir
 Topikal kortikosteroid
 Oral tetrasiklin
 Oral tetrasiklin
 İlerleme ve semptom
varsa
 Tedaviye devam edilir
 İki hafta sonra tekrar
değerlendirilir
 İlerleme veya semptom
varsa
 Tedaviye devam edilir
SONUÇ OLARAK……………
BU ALANA YÖNELİK KANIT DAYALI
HEMŞİRELİK ÇALIŞMALARINIZI
BEKLİYORUZ