Transcript Kelime Grupları Ders Sunusu

KELİME GRUPLARI
İSİM TAMLAMALARI
SIFAT TAMLAMALARI
İSİM-FİİL GRUBU
SIFAT FİİL GRUBU
ZARF-FİİL GRUBU
BİRLEŞİK FİİL GRUBU
EDAT GRUBU
BAĞLAMA GRUBU
TEKRAR GRUBU
ÜNLEM GRUBU
UNVAN GRUBU
www.edebiyatogretmeni.net
İSİM TAMLAMALARI
İSİM TAMLAMALARI
Bir ismin başka bir isimle oluşturduğu anlamlı sözcük öbeğine isim
tamlaması denir.
Türkçede dört türlü isim tamlaması vardır.Bunlar:
BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI
Tamlayan ve tamlanan her ikisi de tamlama eki alır.
İzmir’in deniz- i
Öğretmen- in kürsü-s-ü
Kapın-ın kol-u
BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI
Sadece tamlanan tamlama eki alır.
Gül yaprağ- ı
Sınıf kapıs - ı
Koltuk kenar- ı
İSİM TAMLAMALARI
TAKISIZ İSİM TAMLAMASI
Tamlayan ve tamlanan her ikisi de tamlama eki almaz;fakat ikisi de
isimdir.Tamlayan sözcük tamlananın “Neyden yapıldığını?” , “Neye
benzediğini?” belirtir.
Kerpiç duvar
Bez mendil
Tahta masa
Aslan asker
Balık adam
Zeytin gözler
İSİM TAMLAMALARI
ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI
En az üç isimle kurulur.Tamlayan ve tamlanandan biri veya her ikisi
de ism tamlamasıdır.
1.Tamlayanın İsim Tamlaması olduğu Zincirlene İsim Tamlamaları
ÖRNEK:
Şehir sokaklarının lambaları
Masa ayağının demiri
Dalga seslerinin yankısı
2.Tamlananın İsim Tamlaması Olduğu Zincirleme İsim tamlamaları
ÖRNEK:
Ayşegül’ün okul masrafları
Öğrencilerin sınav heyecanı
Evin demir kapısı
İSİM TAMLAMALARI
ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI
3.Tamlayanın ve Tamlananın İsim Tamlaması Olduğu Zincirleme İsim
Tamlamaları
ÖRNEK:
Edebiyat öğretmeninin not defteri
tamlayan
tamlanan
Televizyon programının başlama saati
Tamlayan
tamlanan
İSİM TAMLAMALARINDA ÖZELLİKLER
1.İsim tamlamalarında tamlayanla tamlanan yer değiştirebilir.
Buz gibidir suları bu güzelim köyün
Rengi hala yanımdadir gözlerinin
2.İsim tamlamalarında tamlayanın başına veya tamlayanla tamlananın
arasına değişik türde sözcükler girebilir.
Mavi gömleğin beyaz düğmeleri(sıfatlar)
Ağaçların sararmış yaprakları(pekiştilmiş sıfat9
Sahilin artık tadı kalmadı.(zarf)
3.İsim tamlamalarında bir tamlayan birden fazla tamlanana
bağlanabilir:
Roman eleştirmenleri ve okurları taze soluklar istiyor.
Bahçenin sümbülü ,bülbülü hiç eksik olmazdı.
İSİM TAMLAMALARINDA ÖZELLİKLER
4.İsim tamlamalarında bir tamlanan birden fazla tamlayana
bağlanabilir:
Öğrencilerin ve öğretmenlerin sorunları tartışıldı.
Sanatçı, roman ve deneme alanında başarılıydı.
5.İsim tamlamalarında bazı durumlarda tamlayan düşebilir.
(Onun)Kardeşi dün okula gitmiş.
(Senin)Şiirlerini okudum fakat beğenmedim.
(Bizim)Evimiz okula oldukça uzaktı.
6.İsim tamlamaları bir sıfat tarafından nitelenebilir ya da belirtilebilir:
(Mavi) Çocuk önlüğü
(Pahalı) güneş gözlüğü
(Bu) Sahil kasabası
SIFATLAR
SIFAT ÇEŞİTLERİ
1.Niteleme Sıfatları
2.Belirtme Sıfatları
a)İşaret Sıfatları
b)Sayı Sıfatları
c)Soru Sıfatları
d)Belirsizlik Sıfatları
Mavi gömleğini giymiş.
Sınavdan yüksek puan aldım.
O çocuğu yanıma alıyorum.
Üç kitabı sana aldım.
Nasıl kitaplardan hoşlanıyorsun?
Bazı insanlar ülke sorunlarına çok duyarsız
Her gün bir elma yerim.
İSİM-FİİL GRUBU
Her yapıdaki fiillerden –mek , -me , -iş ekleriyle
türeyen,türediği fiillerin ismi olan fiil türevlerine isim-fiil
denir.İsim-fiillerin oluşturduğu söz öbeğine ise isim-fiil
grubu denir.
ÖRNEK
b.nesne
z.t
yüklem
Konuyu çabucak kavrayışına şaşırdım.
Dolaylı Tümleç
özne
yüklem
Ben de güzel oyunlar oynamayı bilirim
Belirtili Nesne
dolaylı tümleç
dolaylı tümleç
z.t.
yüklem
Ölüm gecesinden bu sahile hiç dönmemek bitmez
Özne
bir özleyiştir.
SIFAT-FİİL GRUBU
Her yapıdaki fiil tabanlarından çeşitli eklerle
türeyen,sıfat görevini üstlenen fiil
türevlerine sıfat-fiil(ortaç)denir.Sıfat-fiillerin
kendisinden önce gelen sözcüklerle
oluşturduğu öbeğe sıfat-fiil grubu denir.
Sıfat –fiil üreten ekler şunlardır:
-an, -ası, -mez, -ar , -dik, -ecek , -miş
ÖRNEK
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
Belirtili Nesne
d.t
z.t
yüklem
Hayata beraber başladığımız dostlarla da
Edat Tümleci
yollarımız bir bir ayrıldı.
Çocukluğumda bacalara takılan, beyaz
Özne
bulutlar vardı.
ZARF-FİİL GRUBU
Fiil tabanlarından çeşitli eklerle türeyen,fiil
anlamını yitirmeden zarf(belirteç)görevi üstlenen
fiil türevlerine zarf-fiil(ulaç)denir.
-erek
-dıkça
-meden
-ken
-ıp
-ınca
-a…….-a
-r……..-mez
Bir gün nehirler gibi derinden çağlayarak
Zarf Tümleci
Dağlardan,ormanlardan sana akacak mıyım?
Halkın yüzü güldükçe gülümser beşeriyet.
Zarf tümleci
Ben ,sevgi bağından bir çiçek dermeden huduttan
Zarf Tümleci
huduta atılmışım.
Seni göremeyince ben de sinemaya gittim.
BİRLEŞİK FİİL GRUBU
Sınav için notlarıma göz attım.
Yüklem
O hep saman altından su yürütür.
Yüklem
Bu günlerde ağzını bıçak açmıyordu.
Yüklem
Son günlerde beni arar oldu.
Yüklem
EDAT GRUBU
Bir isimle bir edatın oluşturduğu öbeğe
edat(ilgeç)öbeği denir.
Bacak kadar çocuğun cevaplarına bak.
Ali orada duruma göre davranmış.
Cennet gibi vatanımız var.
BAĞLAMA GRUBU
Eş görevleri sözcüklerin bağlaçlarla
bağlanmasıyla oluşan öbeğe bağlama
grubu denir.
Hak ve kuvvet kılıçla kalkan gibidir.
Özne
Öğretmen ile öğrenci aynı bütünün parçalarıdır.
Özne
Ne civarda bir köy var ne bir evin hayali.
özne
özne
özne
Sokakları hem kız hem deniz kokar.
özne
TEKRAR(İKİLEME)GRUBU
Aynı,yakın ya da karşıt anlamlı sözcüklerin
,anlamı güçlendirmek için yan yana
kullanılmasıyla oluşan sözcük öbeğine
tekrar(ikileme) grubu denir.
Sen sayfa sayfa çevirdiğim kitap,
Mısra mısra okuduğum şiir!
Sen dağlar üstüne,
Ovalar üstüne serpilmiş Türkiye’m!
(aynı sözcüğün tekrarlanmasından)
Ben kalender meşrebim
Güzel çirkin aramam.(karşıt anlamlı)
Eski püskü giysiler giymişti.
(biri anlamlı diğeri anlamsız)
Ivır zıvır şeylerden söz ediyorlar.
(İkis de anlamsız)
ÜNLEM GRUBU
Bir ünlemle bir isim unsurunun oluşturduğu
sözcük öbeğine ünlem grubu denir.
“Ey dost! Senin yoluna
ünlem
isim
Canım vereyim Mevla.”
Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
Ünlem
isim unsuru
ÜNVAN GRUBU
Bir kişi ismiyle ünvan gösteren bir ismin
oluşturduğu gruba ünvan grubu denir.
Deniz Hanım
Kişi ismi
Ali Bey
ünvan
kişi ismi
Mustafa Kemal Paşa
Kişi ismi
unvan
ünvan
Adnan Öğretmen
kişi ismi
ünvan