Transcript isim tamlaması - turkcecim.com

DERSİMİZ TÜRKÇE
1
İSİM
TAMLAMALARI
Aralarında anlamca ilgi bulunan iki ya da daha çok
ismin belirli kurallar çerçevesinde bir araya gelmesiyle
oluşan söz öbeklerine “isim tamlaması” denir.
Bu Cemil
Bu da kitap
Şu an Cemil ve kitap
arasında bir ilgi yok.
Cemil’in kitabı
Peki ya şimdi iki sözcük
arasında bir ilgi var mı?
2
İsim tamlamaları iki unsurdan oluşur:
1-) Tamlayan
2-) Tamlanan
Yardımcı Unsur
( ………………………)
Ana Unsur
( ………………………)
Evin bacası tütüyordu.
Tamlayan
Tamlanan
Yard. Unsur
Ana Unsur
Böyle bir cümle duysan
dikkatini nereye yöneltirsin?
3
1- Belirtili İsim Tamlaması
* Tamlayan ilgi eki alır: -ım,
-im, -um, -üm, -(n)ın, -(n)in, -(n)un, -(n)ün
* Tamlanan iyelik eki alır: -ım,
(n)ün, -(s)ı, -(s)i, -(s)u, -(s)ü
-im, -um, -üm, -(n)ın, -(n)in, -(n)un, -
 Ayşe’nin mutluluğu yüzünden okunuyor.
 Arabanın tekerleği
 Yüzüklerin Efendisi
 Türkiye’nin başkenti
 Güllerin kokusu
4
Aşağıda karışık olarak verilen kelimelerden
belirtili isim tamlaması yapınız.
Koltuk
At
Tat
Armut
Renk
Işık
Yele
Mum
5
Belirtili İsim Tamlamaları ile İlgili Birkaç Özellik:
a- Tamlayan ve tamlanan arasına sıfat
girebilir:
 Adamın sönük bakışları
Tamlayan
Tamlanan
Sıfat
b- Tamlayan bazen tamlananla yer
değiştirebilir:
 Birçok faydası vardır meyvelerin
Tamlanan
Tamlayan
6
c- Tamlayan ilgi eki olarak “-den, -dan”
hal ekini alabilir:
 Bilgisayarlardan biri çalışmıyor.
Tamlayan
Tamlanan
(Bilgisayarların biri çalışmıyor.)
d- Zamirlerle de belirtili isim tamlaması
oluşturulabilir:
 Onun kitabı
 Bizim dünyamız
 Arkadaşlardan birçoğu
7
e- Bu tamlamalarda kimi zaman tamlayan
düşebilir:
 Gözleri ışıl ışıl yanıyordu.
Tamlanan
(Onun gözleri)
 Kardeşin bugün okula gelmedi.
Tamlanan
(Senin kardeşin)
8
2- Belirtisiz İsim Tamlaması
* Tamlayan ek almaz:
* Tamlanan iyelik eki alır: -(s)ı, -(s)i, -(s)u, -(s)ü
 Turizm cenneti
 Çarşamba günü
 Türkçe köşesi
 Su bardağı
Not: Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan sadece
ilgi eki alamaz, onun dışında diğer ekleri alabilir.
 Kapıcılar kralı
9
Belirtisiz İsim Tamlamaları ile İlgili Birkaç Özellik:
a- Tamlayan, tamlananın neyden
yapıldığını bildirir.
 Pirinç pilavı
 Domates salçası
 Üzüm pekmezi
10
b- Tamlayan, tamlananın neye
benzediğini bildirir.
 Kağıt helvası
 Pamuk helvası
Aşağıdaki belirtisiz isim tamlamalarından
hangisi tamlayan ve tamlanan arasındaki anlam
ilişkisi yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A- Marul salatası
C- Bulgur pilavı
B- Sigara böreği
D- Vişne reçeli
11
Aşağıda karışık olarak verilen kelimelerden
belirtisiz isim tamlaması yapınız.
Tekne
Balkon
Telefon
Fabrika
Ekmek
Un
Cep
Kapı
12
3- Zincirleme İsim Tamlaması
En az üç ismin bir araya gelmesi ile oluşan tamlama
çeşididir.
Okul
Kapı
1
Kol
2
3
Okulun kapısının kolu
13
Aslında zincirleme isim tamlaması farklı
bir tamlama türü olmayıp belirtili ve
belirtisiz isim tamlamalarının iç içe
geçmiş şeklidir.
 Ahmet’in kardeşi
Tamlayan
Tamlanan
Belirtili İsim Tam.
ders notları
Tamlayan Tamlanan
Belirtisiz İsim Tam.
14
Sınıf başkanının adı
Arabanın kontak anahtarı
15
4- Takısız İsim Tamlaması
* Tamlayan ve tamlanan ek almaz
Tahta kaşık
Cam bardak
Neden yapıldığını bildirir.
Yün kazak
16
İpek saç
Örümcek adam
Neye benzediğini bildirir.
Altın kalp
17