Transcript İsim Tamlamaları Konu Slaytı

İSİM (AD) TAMLAMALARI
Birden fazla ismin birbirini anlam
bakımından tamamlamasıyla oluşan
sözcük gruplarına isim tamlamaları denir.
“Kitabını çantasına yerleştirdi.
isim
isim
Yukarıda görüldüğü gibi yan yana
gelen her iki isim, her zaman bir tamlama
meydana getirmeyebilir. Çünkü iki ismin bir
tamlama oluşturabilmesi için, birbirlerini
anlam bakımından tamamlamaları
gerekmektedir.
ÖRNEK
Kitabın kapağı (isim tamlaması)
* İsim tamlamalarında birinci isme tamlayan,
ikinci isme de tamlanan denir.
Tamlayan
Kemal’in
Ağacın
Yolun
Tamlanan
kalemi
dalı
sonu
İsim tamlamalarında tamlayan (1.) isme
getirilen –in (-ın, -un, -ün) ekine tamlayan eki,
tamlanan (2.) isme getirilen –i (-ı, -u, -ü) ekine
de tamlanan eki denir.
Kalem-in
Kapı-n-ın
reng-i
kol-u
İSİM TAMLAMALARI ÜÇE AYRILIR
1.Belirtili İsim
Tamlaması
2.Belirtisiz İsim
Tamlaması
3.Zincirleme İsim
Tamlaması
1.
Belirtili İsim Tamlaması
Tamlayanı –in (-ın, -un, -ün), tamlananı ise –i ( -ı, u,-ü) ekini almış olan tamlamalara belirtili isim
tamlaması denir.
Belirtili isim tamlamalarında tamlayan tamlananın
kime, neye ait olduğunu gösterir.
Örnekler:
Çocuklar, okulun bahçesinde toplandılar.
Bazı uçaklar, sesin hızına ulaşmış.
Adam, gözlerimin önünde yere yığıldı.
SORU
Aşağıdakilerden hangisi belirtili isim tamlaması değildir?
A) Odanın ışığı
C) Ev kapısı
B)Derginin kapağı
D) Gözlüğün camı
2. Belirtisiz İsim Tamlaması
Tamlayanın ek almadığı, tamlananın ise –i (-ı, -u, -ü) ekini
aldığı tamlamalara denir.
Örnek:
Arabamız dağ yolunda kaldı.
Sabahleyin yağmur sesiyle uyandık.
Televizyonda Uzay Yolu’nu seyrettik.
SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “belirtisiz isim
tamlaması” vardır?
A) Öğretmenimiz dersin sonunda bize fıkra anlattı.
B) Öğrenciler otobüs durağında bekliyorlar.
C) Paralarını pantolonun cebine koydu.
D) Kötü alışkanlıklarını bırakmalısın.
ÇÖZÜM:
A ve C seçeneğinde belirtili isim tamlaması, D
seçeneğinde sıfat tamlaması, B seçeneğinde ise belirtisiz isim
tamlaması vardır.
•Belirtisiz isim tamlamalarında
tamlayan tamlananın neyden yapıldığını
bildirebilir.
Biber turşusu, çilek reçeli,
domates salçası…
3. Zincirleme İsim Tamlaması
En az üç ismin, birbirini anlam bakımından
tamamlamalarıyla oluşan sözcük gruplarına zincirleme isim
tamlaması denir.
*** Zincirleme isim tamlamalarında tamlayan ya da
tamlanandan en az biri, başka bir isim tamlaması
oluşturmuyorsa, bunlara zincirleme isim tamlaması denemez.
Tamlayan
Tamlanan
Okul bahçesinin
kapısı
B.siz isim tam.
……………………………………………………………..
Zincirleme İsim Tamlaması
Öğretmenin not defteri
B.siz isim. tam.
…………………………………………
Zincirleme İsim Tamlaması
Örnekler:
Tamlayan
Sınav sorularının
Kış mevsiminin
Türkiye’nin
Adamın
Tamlanan
cevapları
başı
yüz akı
yüz rengi
Not: İsim tamlamalarında tamlayan ile
tamlanan arasına başka sözcükler de girebilir.
Bunları zincirleme isim tamlamaları ile
karıştırmayınız.
Türkiye’nin güzel ormanları
sıfat tamlaması
……………………………………………
Belirtili İsim Tamlaması
SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim
tamlaması yoktur?
A) Ağrı Dağı’nın yüksekliği gözümü korkuttu.
B) Türkçe’ nin önemli konularından biri
Tamlamalar’dır.
C) İsim tamlamaları çok iyi öğrenilmelidir.
D) Maltepe Dersanesi’nin öğrencileri başarılı
olmalıdır.
CEVAP:
A seçeneğinde “Ağrı Dağı’nın yüksekliği”
B seçeneğinde “Türkçe’nin konularından biri”
D seçeneğinde “Maltepe Dersanesi’nin
öğrencileri” zincirleme isim tamlamasıdır.
C seçeneğinde “isim tamlamaları” ise belirtisiz isim
tamlamasıdır.
UYARI
1. Şahıs zamirlerinin tamlayan olduğu tamlamalarda
tamlayan düşebilir.
Evleri yanmış (onların evleri)
Çiçeklerini çok sevdim (senin çiçeklerini)
2. Daha çok şiirlerde tamlayanla tamlanan yer değiştirebilir.
Yaşıyor sandım, sahibini evin (evin sahibi)
Heyhat boşunaymış, ölmüş, artık dövün
3. İsim tamlamalarında tamlayanla tamlanan arasına farklı
sözcükler girebilir.
Çiçeklerin kırmızı rengi beni etkiledi.
Sınıfın çalışkan öğrencileri kazandı.
4. Belirtisiz isim tamlamaları sıfat olarak kullanılabilir.
Gök rengi elbiseleri varmış.
Sevgi tadında kitaplar sevilir.