Transcript Slide 1 - CDP Turkey

tepav
türkiye ekonomi politikaları araştırma vakfı
İklim Değişikliğinde Sektörel
Yaklaşımlar
Sibel Güven
İstanbul, 27 Şubat 2012
Slide 2
Gündem







İlkim Değişikliği Sorunu ve Etkileri
Ekonomi Açısından İklim Değişikliği
Sektörlerin Sorumlulukları
Enerji Verimliliğinde Durum
Sektörlerden Örnek Eylemler
Eylemler Nasıl Desteklenebilir?
Uluslararası Örnekler
Danimarka
İrlanda
 Sonuç
Slide 3
İklim Değişikliği Önemli Bir Sorun
 Tüm çabalara rağmen uluslararası platformda bir
anlaşmaya varılamıyor
 Aralık 2011’de Durban’da yapılan görüşmelerde 2020
yılında yürürlüğe girecek bir anlaşma metninin
2015’te imzaya açılması kararlaştırıldı
 Zaman hızla ilerliyor
2100 tarihinde 3 derece veya üzerinde sıcaklık artışı
muhtemel bir risk
 Bireysel olarak inisiyatif almak gerekiyor,
Vatandaşlar
Sanayi kuruluşları
Kamu
Slide 4
İklim Değişikliğinin Etkileri - I
 Tüm bölgeler aynı
yoğunlukta
etkilenmiyor
 Türkiye en çok
etkilenecek
bölgelerden
birinde bulunuyor
(Akdeniz havzası)
2090-2099 döneminde meydana gelmesi
beklenen yüzey ısınma değerleri
(1980-1999 değerlerine göre )
Azaltım ve uyum
konusundaki
girişimler eşit
derecede önemli
Kaynak: IPCC 4.İklim Değişikliği Değerlendirme Raporu, 2007
Slide 5
İklim Değişikliğinin Etkileri - II
 Türkiye’de de bölgelerin farklı şekilde
etkilenmesi beklenmekte
Ege ve Akdeniz’de yağışlarda düşüş
Karadeniz’de yağışlarda artış
Batı’da daha yüksek sıcaklık artışları
Orta Anadolu’da kuraklık
…
 Sektörler üzerindeki etkiler de farklılaşacak
Üretim faktörleri
İş yapma biçimleri
Slide 6
İklim Değişikliği Ekonomi için ne İfade Ediyor?
 2023 hedeflerine ulaşmak için büyüme vazgeçilmez bir
unsur
 Büyümenin “sürdürülebilir” olması gerekiyor
 ‘Sürdürülebilir kalkınma’ kavramı çevre politikalarından
ayrı düşünülemez
 Sanayi, enerji ve çevre birlikte ele alınmalıdır
 Doğa dostu bir büyüme için teknolojik altyapı değişikliği
bir zorunluluktur
 Sektörel uyum ve azaltım kararları stratejik bir bakış
açısını gerektirir
 Emisyon azaltımı için teknoloji yatırımı
• Kısa vadeli yaklaşım: yüksek yatırım maliyeti
• Uzun vadeli yaklaşım: sürdürülebilir karlılık
 Aynı zamanda bir fırsat olarak da algılanmalıdır
 Yeni, yüksek teknolojili ürünlerin üretimi
 Yeni pazarlara erişim
Slide 7
Sektörler Nerede Duruyor?
 Sektörlerin etkilenme durumu farklı olduğu
gibi iklim değişikliğindeki sorumlulukları da
farklıdır
Sera Gazı Emisyonunun
Sektörel Dağılımı
(2009)
Enüdstriyel
Prosesler,
9%
Tarım, 7%
Enerji Kullanımı Kaynaklı CO2 Emisyonunun
Sektörel Dağılımı (2009)
Diğer
25%
Elektrik
Üretimi
38%
Atık, 9%
Enerji, 75%
Ulaştırma
17%
Sanayi
20%
Kaynak: Türkiye Sera Gazı Envanteri, 1990-2009
Slide 8
Kilit Konu: Enerji Verimliliği
 Her ne kadar sorumluluklar farklılaşsa da
tüm sektörlerdeki en önemli ortak sorun:
Enerji verimliliği
 Türkiye enerji verimliliği konusunda hızlı yol
alamıyor:
Bir birim milli gelir üretmek için gerekli enerji kullanımı (2000=100, sabit TL)
100.00
97.78
97.14
96.73
91.89
88.46
91.24
93.71
91.69
95.52
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
110
105
100
95
90
85
80
75
70
65
60
Slide 9
Diğer Ülkelerde Durum Nasıl?
 Meksika, Brezilya ve İtalya dışındaki ülkeler
enerji yoğunluğunu azaltmada bizden daha
başarılı
Bir birim milli gelir üretmek için gerekli enerji kullanımı (2000=100, sabit yerli paralar)
110
105
100
95
90
85
80
75
70
65
60
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Brezilya
Kanada
Çin
Fransa
Almanya
Hindistan
İtalya
Japonya
Kore
Meksika
Hollanda
Rusya
İspanya
Türkiye
İngiltere
Amerika
2009
Slide 10
Sektörlerde enerji verimliliği ile maliyetten daha
yüksek bir tasarruf sağlamak mümkün

Ticari işletmeler ve konutlarda
tasarruf
 Elektronik aletler
 Isınma
 Aydınlatma



Düşük yakıt tüketimli araçlar
Elektrik santralleri dönüşümü
Biyoyakıtlar
Kaynak:
McKinsey&Company





Güneş ve rüzgar enerjisinden
elektrik üretimi
Enerji verimli yeni elektrik santralleri
inşaatı
Karbon yakalama ve depolama
Binalarda trijenerasyon sistemleri
Hibrid araçlar
Slide 11
Türkiye Potansiyelinin Farkına Varmalı
 Çalışmanın yapıldığı diğer ülkeler için de benzer
sonuçlar söz konusu
Yunanistan, Rusya, Polonya, İsrail,…
 Türkiye için ise henüz böyle bir çalışma yok
Tüm sektörlerdeki gerçek potansiyelin ve yatırım
maliyetlerinin ortaya çıkarılması gerekiyor
 Ancak farklı sektörlerde enerji verimliliği
konusunda Ar-Ge çalışmaları ve uygulama
örnekleri mevcut
Kısa geri ödeme süreli, maliyet etkin yatırımlar
Slide 12
Sektörlerden Örnek Eylemler – I
 Yatırım maliyetleri yüksek gibi görünse de geri
ödeme süresi çok kısa
 TÜPRAŞ Batman Rafineri Md. Projeleri
Fırın Yenileme Projesi
Atık Gazının Yakıt Gazı Olarak Değerlendirilmesi
Projesi
Projeler Özeti
•
•
•
•
Enerji Tasarrufu
3.502 TEP
Tasarrufun Parasal karşılığı
3.645.852 TL/Yıl
Yatırım Miktarı
5.996.242 TL
Geri Ödeme Süresi
20 Ay
Slide 13
Sektörlerden Örnek Eylemler – II
 TÜPRAŞ İzmir Rafineri Md. Projeleri
 Ham Petrol Fırınlarında Kimyasal Yıkama İle Enerji Tasarrufu Projesi
 Baz Yağları Kompleksi Furfural Ekstraksiyon Ünitesi Isı
Entegrasyonu Projesi
 Baz Yağları Kompleksinde Extract- Mix Akımının Yeni Bir Eşanjör İle
Isıtılması Projesi
 Baz Yağları Kompleksi Hydrofinishing Reaktörü Giriş Sıcaklığının
Düşürülmesi Projesi
 Kuvvet Santrali Kazan Besi Suyu Sıcaklığının Düşürülmesi İle Enerji
Tasarrufu Projesi
 Claus Ünitesi Yanma Havası Isıtma Buharından Tasarruf Edilmesi
Projesi
 Projeler Özeti
•
•
•
•
Enerji Tasarrufu
38.823 TEP
Tasarrufun Parasal karşılığı
29.956.407 TL/Yıl
Yatırım Miktarı 637.615 TL
Geri Ödeme Süresi
0,3 Ay
Slide 14
Sektörlerden Örnek Eylemler - III
 Vestel Twinjet Çamaşır Makinesi
 AR-GE Miktarı





12.587.814,000 TL
Enerji Tasarrufu 0,014 TEP/Ürün
Tasarrufun Parasal karşılığı
31,000 TL/Yıl
Satılması Düşünülen Ürün Miktarı
38.830,000 Adet
Enerji Tasarrufu 537,310 TEP
Tasarrufun Parasal karşılığı
1.203.789,000 TL/Yıl
 Barilla Gıda AŞ
 2008 – 2010 dönemi enerji yoğunluğunda yıllık ortalama %34
azalma sağlamıştır.
(2003 – 2007 dönemi yıllık ortalama enerji yoğunluğuna göre)
Slide 15
Diğer Örnek Eylemler:
Yeni teknoloji geliştirilmesi
 Güneş enerjisinden elektriği, ısıyı ve soğuğu bir arada üreten üçlü
sistemin (trijenerasyon) geliştirilmesi
 KOBİ
 Karbon fiber güneş enerjisi yüzeyi geliştirilmesi
 Gazi Teknopark Firması
 Silisyum tabanlı güneş pili ve modülü teknolojisinin geliştirilmesi
 ODTÜ Teknokent Firması
 Atık ısının yeniden sisteme kazandıracak teknolojilerinin geliştirilmesi
 ODTÜ Teknokent Firması
 Enerji gideri paylaşım cihazı ve yazılımının geliştirilmesi
 Erciyes Teknopark Firması
 Biyokütleden alternatif katı yakıt üretimi
 Konya Teknokent Firması
 Biyokütle ve kömür karışımlarını dolaşımlı akışkan yatakta yakma
teknolojisinin geliştirilmesi
 TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü
 Biyokütle ve kömür karışımlarından sıvı yakıt üretimi
 TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü
Slide 16
Diğer Örnek Eylemler: Uygulamaya yönelik

Fotovoltaik piller aracılığıyla elektrik üretimi
 Konya Teknokent Firması

Rüzgar enerjisinden elektrik üretimi
 Konya Teknokent Firması, ODTÜ Teknokent Firması

Binalarda kojenarason veya trijenerasyon uygulamaları aracılığıyla enerji
verimliliğinin sağlanması






Hastaneler: Acıbadem, Lokman Hekim, International
Alışveriş Merkezleri: Redevco, Tesco Kipa
Havaalanları: Atatürk, Esenboğa, Sabiha Gökçen
Oteller: Polat, Büyük Ankara, Conrad, Four Seasons, Swissotel, Mardan, Çırağan
Üniversiteler: Koç
Endüstriyel tesisler ve ticari binalar için etütlerin yapılması ve enerji
verimliliğine yönelik adımların atılması
 Erciyes Teknopark Firması

Düzensiz katı atık depolama sahalarının ıslah edilmesi ve depo gazından enerji
üretilmesi
 Firmalar: ITC-KA Enerji Üretim San., Ortadoğu Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.,CEV Enerji
Üretim San., …
 Belediyeler: İstanbul BB, Samsun BB, Konya BB, …

Tarımsal atıklardan yüksek katma değerli biyoürün üretimi
 TTGV tarafından sağlanan desteklerle yürütülen projeler
Slide 17
Eylemlerin Yaygınlaşması İçin
Desteğe İhtiyaç Var
 Örnek eylemler var ama yaygınlaşmıyor
 Şirketler için finansman önemli bir problem
 Enerji sorunu diğer sorunların gerisinde kalıyor
MÜESSESEYE YÖNELİK YATIRIM İKLİMİ KISITLAMALARI
Siyasi istikrarsızlık
Vergi oranları
Rüşvet ve yolsuzluk
Sektördeki kayıtdışı çalışan firmalarla rekabet
Mevcut işçilerin vasıf ve eğitim seviyeleri
İş Ruhsatı ve Faaliyet İzinleri
Elektrik (altyapı, kesinti, dalgalanma, ücret vs.)
Sektördeki kayıtlı çalışan firmalarla rekabet
Vergi idaresi ve mevzuatı
Mahkemeler
Finansmana erişim
Nakliye (gecikme, zarar görme, ücret, uzaklık)
Gümrük işlemleri
İşçi Mevzuatı
Suç, hırsızlık ve kargaşa
Zorunlu belgelendirme prosedürleri
İş yapma sürecindeki teftiş ve kontroller
Araziye erişim
Kaynak: ICA Survey 2009, TEPAV Hesaplamaları
Fazla miktarda engel oluşturuyor (%)
52,7
47,6
37,2
31,9
26,8
21,8
20,6
20,3
19,2
14,6
14,0
11,9
9,8
9,8
8,8
7,4
4,5
4,5
Slide 18
Bu Eylemler Nasıl Desteklenmeli?
 Kamunun destekleyici eylemlerine ihtiyaç var:
 Otomotiv: enerji verimli araçlara geçişin desteklenmesi
• Ekonomik ömrünü doldurmuş olan araçlar için kademeli MTV
artırımı
• Yeni teknolojili, düşük emisyonlu araçlarda vergi indirimi
 Beyaz eşya: evlerdeki beyaz eşyaların dönüşümü
• Beyaz eşya sektöründe enerji verimli ürün satışlarının izlenmesi ve
denetimi için mekanizmaların geliştirilmesi
 Binalar: Yalıtım ve kojenerasyon
• Destekleyici bir kredi mekanizmasının geliştirilmesi
• Enerji verimliliği danışmanlık firmalarının sisteme daha iyi entegre
edilmesi
 Sanayi: Enerjinin verimli kullanılması
• Verimlilik artırıcı projelere ve gönüllü anlaşmalara sağlanan mali
desteğin artırılması
• Enerji verimliliği etüt bedelinin destek kapsamına alınması
• Enerji verimliliği danışmanlık şirketlerinin sisteme daha iyi entegre
edilmesi
Luxembourg
Germany
EU (15 countries)
Sweden
Italy
Austria
Bulgaria
Estonia
Romania
Former Yugoslav…
Czech Republic
Slovakia
Lithuania
Hungary
Poland
Latvia
Croatia
Turkey
Slovenia
Finland
Cyprus
Belgium
Portugal
United States
Netherlands
Malta
Spain
Greece
EU (27 countries)
France
EU (25 countries)
Euro area (17 countries)
Euro area (16 countries)
Kaynak: Eurostat
Norway
United Kingdom
Ireland
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Denmark
Japan
Switzerland
Slide 19
Uluslararası Örnekler
 Enerji yoğunluğunu düşürmede önemli yol
kat etmiş 2 ülke örneği
Danimarka
İrlanda
Slide 20
Danimarka
 1980’den bu yana %78 büyümüş
 Enerji tüketimini sabit tutmayı başarmış
 1992 yılından itibaren hem sanayi hem de
hanehalkları enerji tüketiminde emisyon vergisi
uyguluyor
 Vergi iki amaca birden hitap ediyor
Yeni teknolojilerin geliştirilmesi:
Vergi yoluyla oluşturulan fon enerji verimli yeni
teknolojilerin desteklenmesinde kullanılıyor
Enerji verimliliği için teşvik
Gönüllü anlaşmalarla enerji verimliliği ile ilgili adımlar atan
firmalar/hanehalkları vergi istisnalarından yararlanabiliyor.
Slide 21
Enerji Vergileri (2009)
€/toe
300
250
200
150
100
50
0
Kaynak: Eurostat
Slide 22
Başarının Ardındaki Diğer Faktörler
 Enerji verimliliği ile ilgili tüm tarafların mutabakatı
 Elektrik üretim ve dağıtım şirketleri, doğal gaz iletim kurumları
ve ısı üretim merkezlerinin zorunlu yıllık enerji tasarruf
miktarlarının ne olabileceğinin hesaplanarak bildirilmesi
 Binalarda enerji verimliliği konusunda etkin bir sertifikasyon
mekanizması
 Satış ve kiralama işlemlerinde ibraz edilmesi
 5 yılda bir sertifikaların yenilenmesi
 Etkin bir yaptırım mekanizması
 Uygulamaların denetlenmesi
 Denetlemelerle elde edilen bilgilere göre yeni düzenlemelere
gidilmesi
 Ev aletlerinde enerji verimli ürünlerin üretimi ve kullanımının
teşvik edilmesi
 Düzenli aralıklarla verimlilik kontrolleri, rassal kontroller
 Enerji verimliliği konusunda çalışan kurumların finansal olarak
desteklenmesi
Slide 23
İrlanda - I
 2020 yılında %33 enerji verimliliği seviyesine ulaşmak
üzere bazı örnek stratejiler
 Kamuda
• Tüm kurumlarda enerji verimliliği potansiyellerini ve bu yöndeki
faaliyetlerini yıllık olarak raporlama zorunluluğu
• Yeni kamu binalarında minimum enerji sarfiyatı standartlarının
belirlenmesi
 Özel Sektörde
• Enerji verimli araçların kullanımı için vergi teşvikleri
• Kurulan teşvik mekanizmasıyla KOBİ’lerin enerji yönetimi
girişimlerinin desteklenmesi
• Enerji verimliliğinde iyi uygulama örneklerinin paylaşılmasını
sağlayacak bilgi ağlarının kurulması
 Konutlarda
• Hanehalklarının eski konutlarda enerji verimliliğini artırmaları için
kredi mekanizmaları
– Düşük gelirli hanehalkları için hibeler
• Yeni yapılacak binalarda minimum enerji sarfiyatı standartlarının
belirlenmesi
Slide 24
İrlanda - II
 Ulaştırmada:
• 2020’ye kadar elektrikli araç dönüşümünün %10 seviyesinde sağlanması
• Araçlarda emisyon ve yakıt kullanımına ilişkin bilgilendirici etiketleme ve
düşük yakıt tüketimli araçlara geçişi sağlamak için vergi indirimleri
• Vergi teşvikleriyle toplu taşımanın özendirilmesi
 Enerjide:
• Arz yönünde rekabetçilik yoluyla verimliliğin artırılması
• Talep yönetiminin sağlanması
• Mikro jenerasyon elektrik üretim teknolojilerinin uygulanmasına yönelik
destekler
 Diğer:
• Ar-Ge çalışmaları için destekler
– Yeni teknoloji geliştirilmesi
– Fayda maliyet analizlerinin yapılması
– Sera gazı azaltım maliyet eğrilerinin hesaplanması
• Enerji verimliliği danışmanlık firmalarının daha etkin rol alacağı bir sistemin
oluşturulması
• Bilinçlendirme kampanyaları
Slide 25
Sonuç
 İklim değişikliği acil eylem gerektiren bir alan
Sektörlerin orta ve uzun vadede karlılıklarını
sürdürebilmeleri için uyum ve azaltım çalışmalarına hız
vermeleri gerekiyor
 Geçiş dönemi maliyetleri önemli bir sorun
Enerji verimliliği ile yatırım maliyetinin üzerinde tasarruf
sağlanabileceği bilinci oluşturulmalı
• EVD’lerin rolü çok önemli
Kamu destekleri ve kredi mekanizmaları sektörlerin
çabalarını tamamlamalı
 Sorunun çözümü çok taraflı bir işbirliğinin
sağlanmasında yatıyor
Kamu, özel sektör, üniversiteler, sivil toplum, medya…
 Tüm aktörlerin çabaları bir araya geldiğinde
‘sürdürülebilir büyüme’ uzak bir hedef değil!
Slide 26
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı
Söğütözü Cad. No:43
TOBB-ETÜ Yerleşkesi TEPAV Binası
06560 Söğütözü – Ankara
Tel: 312 – 292 5500
Fax: 312 – 292 5555
www.tepav.org.tr
Sibel Güven -
[email protected]