Transcript Etkin Piyasa Hipotezi

Etkin Piyasa Hipotezi
Finansal İktisat
Prof. Dr. Hasan Şahin
Etkin Piyasaların Tanımı




Etkin sermaye piyasaları bilgiyi etkin biçimde işleyen
piyasalardır.
Etkin piyasa ile kast edilen bilgi etkinliğidir.
İlgilendiğimiz işlemsel etkinlik değildir.Diğer deyişle
Etkin piyasa ile biz piyasanın yeni bir bilgiye doğru ve
hızlı bir şekilde adapte olmasını anlıyoruz.
Bilgi etkin piyasa hisse senetlerinin herhangi bir noktada
gözlemlenen fiyatlarının o noktadaki bütün bilgileri
doğru biçiminde yansıttığını ifade eder.
Bu yüzden etkin piyasa bilgiyi anında ve tamamıyla
fiyatlara yansıtır.
Tarihçe




1950 öncesi, temel (fundamental) ve teknik (technical)
yaklaşımların piyasayı yenebileceği inancı vardı. Diğer
bir deyişle bu yaklaşımlar aracağıyla piyasadan para
kazanmak mümkündü.
1950 ve 1960’lardaki çalışmalar bunun aksine bilgiler
sunmaya başladı.
Spesifik olarak, araştırmacılar hisse senedi fiyatındaki
değişmelerin (fiyatların kendisi değil) rassal yürüyüşe
(random walk) sahip olduklarını buldular.
Buldukları diğer bir bulgu ise hisse senetlerin yeni bir
bilgiye anında tepki vermesi idi. O zamana kadar
inanılan ise fiyatların bilgiye yavaş yavaş tepki vermesi
yönünde idi.
Etkin Piyasa Hipotezi

Etkin Piyasa Hipotezi (EPH) üç değişik biçimde
(formda) kendini gösterir. :



Zayıf Form
Yarı güçlü Form
Güçlü Form
EPH’nin grafiksel gösterimi
Bütün tarihsel fiyat ve getiriler


Görüldüğü üzere zayıf
form en az bilgiyi
içerendir. Buna karşılık
güçlü form ise bütün
bilgileri içerendir.
Dikkat edilecek bir husus
ta grafikte içeriden dışarı
doğru gittikçe dışardaki
formların kendinden
öncesini de
kapsamasıdır.
Bütün bilgiler, özel ve kamuya açık
Güçlü
Yarı güçlü
Zayıf
Bütün kamusal bilgiler
Zayıf Form






EMH’nın zayıf formu geçmiş fiyatlar, işlem hacmi ve diğer piyasa
bilgilerinin hisse senedinin gelecekteki fiyatını tahmin etmekte
herhangi bir bilgi sağlamayacağını söylemektedir.
Eğer hisse senedi fiyatındaki değişmeler rassal ise geçmişteki
fiyatlar gelecekteki fiyatları öngörmek için kullanılamaz.
Fiyat değişiklikleri rassal olmalı çünkü fiyatları değiştiren bilgidir ve
bilgi piyasa rassal olarak gelir.
Fiyatlar yeni gelen bilgi geldiği zaman hızlı bir biçimde
değişmelidir.
EMH’nin bu biçimi, formu eğer doğru ise teknik analiz yapılmasını
reddeder. Teknik analiz yapılmasının herhangi bir faydası
olmayacaktır.
Yakın zamandaki çalışmalar piyasaların zayıf biçimde etkin
olduğunu göstermektedir.
Zayıf Formun test edilmesi





Ardışık (Serial) korelasyon.
Run testi.
Filtreleme kuralları.
Nisbi güç testleri.
Bu alanda bir çok çalışma yapılmıştır. Yapılan
bu çalışmaların hemen hemen çoğu zayıf formda
etkinliğin var olduğunu desteklemektedir.
Bununla beraber bazı anomaliler
gözlemlenmiştir.
Yarı Güçlü Form




Yarın güçlü formda fiyatların kamuya açık bütün bilgileri
ve geleceğe ilişkin bilgileri yansıttığı yansıttığı ifade
edilir.
Bu form yeni bilgilerin çok hızlı bir şekilde fiyata
yansıdığını ve geçmiş bilgilerin daha yüksek bir kazanç
sağlamada işe yaramayacağını söyler.
Eğer yarı güçlü form doğru ise temel analiz kullanımı
reddedilir.
Çalışmaların bir kısmı piyasaların bu anlamda etkin
olduğunu bulmuştur fakat sonuç kesin nitelikte değildir.
Yarı güçlü formun test edilmesi

Olay çalışmaları (Event Studies)



Hisse senetleri bölünmesi
Kazanç açıklamaları
Analiz tavsiyeleri
Güçlü Form



Güçlü form fiyatların bütün bilgiyi (kamusal
yada özel) yansıttığını söyler.
Özel bir bilgiye sahip olunsa bile extra gelir
sağlanamaz.
Çalışmaların çoğu piyasanın bu anlamda etkin
olmadığını göstermektedir.
Anomaliler (ayrık durumlar)

Anomaliler EPH hipotezine ters düşen
açıklanamayan ampirik sonuçlardır. :




Küçük büyük olma etkisi (The Size effect).
Ocak ayı etkisi.
Fiyat kazanç oranı (P/E Effect).
Haftanın günü etkisi (Pazartesi etkisi).
Büyüklük Etkisi


1980’lerin başında yapılan çalışmalarda küçük
firmaların hisse senetlerinin büyük firmaların
hisse senetlerinden daha iyi getiri sağladığı
bulundu.
Küçük firmaların hisse senetleri büyük
firmaların senetlerinden daha iyi performans
sergilemektedir.
Ocak Ayı etkisi


Hisse senetlerinin ocak ayındaki getirisi yılın
diğer aylarındaki getirilerden daha yüksek
gözükmektedir.
Bu sonuç büyüklük etkisi ile bağlantılı olabilir.
Çünkü ocak ayında daha yüksek getiri
sağlayanlar genellikle küçük firmalardır.
Fiyat kazanç etkisi


Düşük fiyat kazanç oranına sahip hisse
senetlerinden oluşan portföylerin yüksek fiyat
kazanç oranına sahip olan portföylerden daha
yüksek getiriye sahip olduğu bulunmuştur.
Bu sonuç da büyüklük etkisi ile bağlantılı
olabilir. Düşük fiyat kazanç oranına sahip hisse
senedi almak küçük şirket hisse senedi almak ile
eşdeğer gibidir.
Haftanın Günü Etkisi


1963 ile 1985 yılı arasında günlük verileri kullanarak
yaptığı çalışmada Keim cuma günlerindeki getirilerin
beklenenden yüksek Pazartesi günü getirilerinin de
beklenenden düşük olduğunu bulmuştur.
Bunun nedenini Pazartesi günü getirisinin gerçekte Cuma
Kapanıştan Pazartesi Kapanışı yansıtmasından dolayı
olabileceği ifade edilmektedir. Pazartesi sadece bir günü
yansıtmamaktadır.
Etkin Piyasa Hipotez Testlerinin Özeti




Zayıf form desteklenmekte ve bu nedenle teknik analiz
tutarlı bir şekilde piyasadan para kazanmayı sağlamaz.
Yarı güçlü form çoğunlukla desteklenmekte bu nedenle
temel (fundamental) analiz piyasadan para kazanmayı
sağlamaz.
Güçlü form genellikle desteklenmemektedir. Bunun
anlamı eğer gizli bir bilgiye sahipseniz bunu para
kazanmak için her zaman kullanabilirsiniz.
Sonuç olarak bir çok kişi piyasanın etkin olduğuna (tam
etkin olmasa da) inanmaktadır. Uzun dönemde her hangi
bir sistemin yada analizin piyasa fiyatlarını önceden
öngörmesi ve bu yolla sürekli para kazanmayı sağlaması
mümkün değildir.