Transcript ლექცია 8 - Grigol Modebadze

ფირმები კონკურენტულ
ბაზრებზე
თავი 14
გრიგოლ მოდებაძე
[email protected]
კონკურენციის მნიშვნელობა
 სრულყოფილ კონკრენციის ბაზრებს აქვთ
შემდეგი მახასიათებლები
 ბაზარზე არიან ბევრი მყიდველები და
გამყიდეველები.
 გამყიდველების მიერ
შემოთავაზებული პროდუქტი მეტნაკლებად ერთი და იგივეა
 ფირმებს თავისუფლად შეუძლიათ
ბაზარზე შესვლა და გამოსვლა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
კონკურენციის მნიშვნელობა
 სრულყოფილ კონკურენტულ ბაზარს
თავისი მახასიათებლების გამო აქვს
შემდეგი შედეგი:
 მყიდველის და გამყიდველის ნებისმიერი
გადაწყვეტილება უმნიშვნელოდ ახდენს
გავლენას ბაზარზე
 მყიდველები და გამყიდველები საბაზრო
ფასზე გავლენას ვერ ახდენენ
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
კონკურენციის მნიშვნელობა
მყიდველები და გამყიდველები
სრულყოფილი კონკურენციის დროს არიან
ფასის მიმღებები
ისინი ხელმძღვანელობენ იმ ფასით
რომელიც მიღებულია ბაზარზე ვაჭრობის
შედეგად
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის შემოსავალი
შემოსავალი არის გაყიდული პროდუქტის და
საბაზრო ფასის ნამრავლი.
TR = (P X Q)
მთლიანი შემოსავალი წარმოებული
პროდუქტის რაოდენობის პროპორციულია
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის შემოსავალი
სრულყოფილი კონკურენციის დროს
საშუალო შემოსავალი ფასის ტოლია
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის შემოსავალი
ზღვრული შემოსავალი ესაა ცვლილება
მთლიან შემოსავალში ყოველი დამატებითი
ერთი ერთეულის გაყიდვის შედეგად
MR =TR/ Q
სრულყოფილი კონკურენციის
დროს ზღვრული შემოსავალი
ფასის ტოლია
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
სრულყოფილი კონკურენციის დროს
ფირმის მთლიანი, საშუალო და
ზღვრული შემოსავალი
რ აო დე ნო ბა
(Q)
ფ ასი
(P)
მთლი ანი
შე მო სავალი
(TR=PxQ)
1
2
3
4
5
6
7
8
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$12.00
$18.00
$24.00
$30.00
$36.00
$42.00
$48.00
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საშუალო
შე მო სავალი
(AR=TR/Q)
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
ზღ ვრ ული
შე მო სავალი
(MR= TR/ Q )
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
მოგების მაქსიმიზაცია სრულყოფილი
კონკურენციის დროს
ფიმისათვის
მოგების მაქსიმიზაცია
ნიშნავს: მოახერხოს მთლიან სემოსავალსა
და მთლიან ხარჯს შორის არსებული
სხვაობის მაქსიმიზაცია
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მოგების მაქსიმიზაცია: მაგალითი
ფა ს ი
(P)
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
მ თლია ნ ი
რა ოდე ნ ობა შე მ ოს ა ვ ა ლი
(Q)
(TR=PxQ)
0
$0.00
1
$6.00
2
$12.00
3
$18.00
4
$24.00
5
$30.00
6
$36.00
7
$42.00
8
$48.00
მ თლია ნ ი
ხა რჯი
(TC)
$3.00
$5.00
$8.00
$12.00
$17.00
$23.00
$30.00
$38.00
$47.00
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მ ოგე ბა
(TR-TC)
-$3.00
$1.00
$4.00
$6.00
$7.00
$7.00
$6.00
$4.00
$1.00
ზღვ რული
ზღვ რული
შე მ ოს ა ვ ა ლი
და ნ ა ხა რ
(MR= TR/ Q ) MC=  TC /  Q
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$6.00
$2.00
$3.00
$4.00
$5.00
$6.00
$7.00
$8.00
$9.00
მოგების მაქსიმიზაცია სრულყოფილი
კონკურენციის დროს
დანახარჯი
და
შემოსავალი
ფირმა ახდენს მოგების მაქსიმიზაცია თუ აწარმოებს იმ
რაოდენობის პროდუქტს რომლის დროსაც ზღვრული
შემოსავალი ზღვრული დანახარჯის ტოლია
MC
MC2
ATC
P=MR1
P = AR = MR
AVC
MC1
0
Q1
QMAX
Q2
რაოდენობა
მოგების მაქსიმიზაცია სრულყოფილი
კონკურენციის დროს
როდესაც MR > MC მაშინ წარმოება
იზრდება
როდესაც MR < MC მაშინ წარმოება
მცირდება
როდესაც MR = MC მაშინ მოგება არის
მაქსიმალური
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
Copyright © 2001 by Harcourt, Inc. All rights reserved
ზღვრული დანახარჯის მრუდი და
მიწოდების მრუდი
დანახარჯი
და
შემოსავალი
ზღვრული დანახარჯის მრუდის ეს
ნაწილი არის მიწოდების მრუდი
MC
P2
ATC
P1
AVC
0
Q1
Q2
რაოდენობა
ფირმის მოკლევადიანი
გადაწყვეტილება დროებით შეაჩეროს
წარმოება
წარმოების დროებით შეჩერება ნიშნავს,
წარმოების შეწყვეტას გარკვეული ვადით
(მაქსიმუმ 1 წლით) სანამ ხელისშემშლელი
პირობები არ დარეგულირდება
 ბაზრიდან გასვლა ნიშნავს წარმოების
სამუდამოდ შეწყვეტას

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის მოკლევადიანი
გადაწყვეტილება დროებით შეაჩეროს
წარმოება
ფირმა კაპიტალურ ხარჯს (Sunk costs )
მხედველობაში არ იღებს როდესაც
დროებით აჩერებს წარმოებას. ის მას
ითვალისწინებს მაშინ როდესაც სრულად
გადის ბაზრიდან
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის მოკლევადიანი
გადაწყვეტილება დროებით შეაჩეროს
წარმოება

ფირმა დროებით აჩერებს წარმოებას თუ
შემოსავალი ნაკლებია ცვალებად
დანახარჯზე
დროებით აჩერებს წარმოებას თუ TR < VC
TR/Q < VC/Q
P < AVC
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის მოკლევადიანი გადაწყვეტილება
დროებით შეაჩეროს წარმოება
დანახარჯი
ფირმის მოკლევადიანი
მიწოდების მრუდი
თუ P > ATC,
წარმოება მომგებიანია.
MC
ATC
თუ P > AVC,
ვაგრძელებთ
წარმოებას
მოკლევადიან
პერიოდში
AVC
თუ P < AVC,
დროებით
ვაჩერებთ
წარმოებას
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
ფირმის გრძელვადიანი
გადაწყვეტილება შევიდეს თუ არა
ბაზარზე

ფირმა გადის ბაზრიდან (არ შედის ბაზარზე)
თუ მთლიანი შემოსავალი ნაკლებია
მთლიან ხარჯზე
TR < TC
TR/Q < TC/Q
P < ATC
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ფირმის გრძელვადიანი
გადაწყვეტილება შევიდეს თუ არა
ბაზარზე

ფირმა შედის ბაზარზე თუ
Enter if TR > TC
Enter if TR/Q > TC/Q
Enter if P > ATC
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
სრულყოფილ კონკურენციაში ფირმის
გრძელვადიანი მიწოდების მრუდი
ხარჯი
ფირმა შედის ბაზარზე
MC = გრძელვადიანი
მიწოდება
if P > ATC
ATC
AVC
ფირმა
გადის
ბაზრიდან
if P < ATC
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
ფირმის მოკლე და გრძელვადიანი
მიწოდების მრუდები


მოკლევადინი მიწოდების მრუდი
 ზღვრული დანახარჯის მრუდის ის ნაწილი რომელიც
საშუალო ცვალებადი დანახარჯის ზემოთ მდებარეობს
არის მოკლევადიანი მიწოდების მრუდი
გრძელვადიანი მიწოდების მრუდი
 ზღვრული დანახარჯის მრუდის ის ნაწილი რომელიც
საშუალო მთლიანი დანახარჯის ზემოთ მდებარეობს
არის გრძელვადიანი მიწოდების მრუდი
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
სრულყოფილი კონკურენციის დროს
მოგების გამოსახვა გრაფიკულად
ფასი
a. ფირმა აჩვენებს მოგებას
MC
მოგება
P
ATC
P = AR = MR
ATC
Q
0
მოგების მაქსიმიზაციისათვის საჭირო
წარმოების რაოდენობა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
სრულყოფილი კონკურენციის დროს
მოგების გამოსახვა გრაფიკულად
b. ფირმა მოგების გარეშე
ფასი
MC
ATC
ATC
P
P = AR = MR
ზარალი
0
Q
რაოდენობა
დანაკარგის მინიმიზაციისათვის საჭირო წარმოების
რაოდენობა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მოკლევადიანი მოწოდება და
ფიქსირებული ფირმების რაოდენობა
მოცემული ფასის დროს ნებიმიერი ფირმა
აწოდება იმ რაოდენობით პროდუქტს
რომლის დროსაც ზღვრული შემოსავალი
ზღვრული დანახარჯის ტოლია
 საბაზრო მიწოდების მრუდი
ინდივიდუალური ფირმის ზღვრული
დანახარჯის მრუდის მსგავსია

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მოკლევადიანი მოწოდება და
ფიქსირებული ფირმების რაოდენობა
(a) ფირმის მიწოდება
(b) საბაზრო მიწოდება
ფასი
ფასი
მიწოდება
MC
$2.00
$2.00
1.00
1.00
0
100
200
რაოდენობა 0
(ფირმა)
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
100,000 200,000 რაოდენობა
(ბაზარი)
გრძელვადიანი მიწოდების მრუდი:
ფირმების “მობილობა” ბაზარზე
ფირმები მანამ შედიან და გამოდიან
ბაზრიდან სანამ მოგება 0-ს არ გაუტოლდება
 გრძელვადიან პერიოდში ფასი საშუალო
მთლაინი დანახარჯის მინიმუმის ტოლია
 გრძელვადიანი მიწოდების მრუდი ამ ფასის
დროს ჰორიზონტალურია ამ ფასზე

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
გრძელვადიანი მიწოდება: ფირმების
“მობილობა” ბაზარზე
(a) ფირმის ნოლოვანი მოგება
ფასი
(b) საბაზრო მიწოდება
ფასი
MC
ATC
P=
min ATC
0
მოწოდება
რაოდენობა
(ფირმა)
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
0
რაოდენობა
(ბაზარი)
გრძელვადიანი პერიოდი: საბაზრო
მიწოდება და ფირმების “მობილობა”


ბაზარზე ფირმების შესვლა - გამოსვლის
დამთავრების შემდეგ ფირმები იღებენ ნოლოვან
მოგებას
ფირმების ბაზარზე შესვლის და გამოცვლის
პროცესი მთავრდება მაშინ როდესაც პასი და
საშუალო მთლიანი დანახარჯი
უახლოვდებიან/უტოლდებიან ერთმანეთს
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ნულოვანი მოგების ფირმები რჩებიან
ბაზარზე
 მოგება
მთლიანი შემოსავლის და მთლიანი
დანახარჯის ტოლია
 მთლიანი დანახარჯი მოიცავს ფირმის
ყველა ალტერნატიულ დანახარჯს
 ნულოვანი მოგების დროს მიღებული
შემოსავალი კომპენსირებას უკეთებს
ფირმის მფლობელის მიერ დახარჯულ
დროს და ფინანსებს
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მოთხოვნის ზრდა მოკლევადიან
პერიოდში
 მოთხოვნის
ზრდა იწვევს ფასის და
რაოდენობის ზრდას მოკლევადიან
პერიოდში
 ფირმები იღებენ მოგებას რადგან ფასი
ამ დროს მეტია საშუალო მთლიან
დანახარჯზე
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მოთხოვნის ზრდა მოკლევადიან
პერიოდში
(a) საწყისი დგომარეობა
ბაზარი
ფირმა
ფასი
აფსი
ATC
MC
P1
P
S1
P1
A
გრძელვადიანი
მიწოდება
D1
0
რაოდენობა
(ფირმა)
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
0
Q1
რაოდენობა
(ბაზარი)
მოთხოვნის ზრდა მოკლევადიან
პერიოდში
(b) რეაგირება მოკლევადიან პერიოდში
ბაზარი
ფირმა
ფასი
ფასი
მოგება
MC ATC
P2
P2
P1
P1
B
S1
A
გრძელვადიანი
მიწოდება
D1
0
რაოდენობა
(ფირმა)
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
0
Q1 Q2
D2
რაოდენობა
(ფირმა)
მოთხოვნის ზრდა მოკლევადიან
პერიოდში
(c) რეაგირება გრძელვადიან პერიოდში
ბაზარი
ფირმა
ფასი
ფასი
MC ATC
P1
P2
P1
B
A
S1
C
D1
0
რაოდენობა
(ფირმა)
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
0
S2
გრძელვადიანი
მიწოდება
D2
Q1 Q2 Q3 რაოდენობა
(ბაზარი)
შეჯამება




სრულყოფილი კონკურენციის დროს ფასი საშუალო
შემოსავლის და ზღვრული შემოსავლის ტოლია
მოგების მაქსიმიზაციისათვის ფირმა ირჩევს
წარმოების იმ რაოდენობას რომლის დროსაც
ზღვრული შემოსავალი ზღვრული დანახარჯის
ტოლია
ეს ის რაოდენობაა რომლის დროსაც ფასი ზღვრული
დანახარჯის ტოლია
შესაბამისად, ფირმის ზღვრული დანახარჯის
მრუდი მიწოდების მრუდს წარმოადგენს
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
შეჯამება
მოკლევადიან პერიოდში თუ ფირმა ვერ
ფარავს ფიქსირებულ დანახარჯებს მაშინ ის
დროებით აჩერებს წარმოებას თუ ფასი
ნაკლებია საშუალო ცვალებად დანახარჯზე
 გრძელვადიან პერიოდში თუ ფირმა ფარავს
ფიქსირებულ და ცვალებად დანახარჯს ის
გადაწყვეტს გავიდეს ბაზრიდან თუ ფასი
ნაკლებია საშუალო მთლიან დანახარჯზე

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
შეჯამება
ბაზარზე სადაც ფირმის შესვლა და
გამოსვლა თავისუფალია მოგება
მიისწრაფვის ნულისკენ და ყველა ფირმა
აწარმოებს ეფექტური რაოდენობით
 მოთხოვნის ცვლილებას აქვს სხავადასხვა
ეფექტი დროის სხვადასხვა მონაკვეთში

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.