„ Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar ó w Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.

” Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt wsp ó łfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszar ó w Wiejskich na lata 2007-2013 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Małe gospodarstwo w nowej Wspólnej Polityce Rolnej

prof. dr hab. Wiesław Musiał Uniwersytet Rolniczy w Krakowie IRWiR PAN Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. Młodzież w gospodarstwach rodzinnych i na obszarach wiejskich Europy 4 l i p c a 2 0 1 4 r K r a k ó w

1

I. Wprowadzenie

 Nadal trwają przygotowania do wdrażania nowej projekcji WPR 2014-2020  Opóźnienie przygotowań jest niezaprzeczalne.   Ciągle trwają prace studialne i dyskusje Nowa WPR miała w założeniu być przełomowa, bardziej adekwatna innowacyjna  Czy będzie?

2

Małe gospodarstwa, nadzieje i problemy Co to są te małe gospodarstwa

Pomiar poprzez standardową produkcję (SO) (kategoria FADN) Gospodarstwa bardzo małe (kat. 1-3) średnia wartość produkcji do 8 tys. € SO (ok. 33 tys. zł) Gospodarstwa małe (kat 4 i 5) do 25 tys. € SO (ok. 104 tys. zł.) 3

Pomiar ze względu na osiągany poziom dochodu rolniczego na 1 AWU (jednostkę pracy) i na gospodarstwo

 dysparytetowa,  parytetowa,  ponadparytetowa.

Pomiar ze względu na możliwości rozwoju majątku produkcyjnego tj.

   o reprodukcji zawężonej (degresywne), reprodukcji prostej, reprodukcji rozszerzonej (rozwojowe).

4

Minimalne górne progi kwalifikujące gospodarstwa do grupy gospodarstw nietowarowych – drobnych w badaniach prowadzonych w ramach FADN w wybranych krajach UE [w Euro] Państwo Bułgaria Grecja Hiszpania Polska Włochy Czechy Dania Słowacja Niemcy Francja Wielka Brytania Wielkości progowe 2 000 4 000 4 000 4 000 4 000 8 000 15 000 15 000 25 000 25 000 25 000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Commission Regulation (EC) No 1291/2009 of 18 December 2008 5

Udział małych gospodarstw ≤ 5ha w wybranych zasobach oraz w wytwarzanej SO [w %] w krajach Unii Europejskiej (27-15-12) Udział w: Ogólnej liczbie gospodarstw EU - 27 EU - 15 EU – 12 Posiadaniu użytków rolnych Pogłowiu zwierząt gospodarskich Zatrudnieniu 69 7 18 53 4 15 81 15 33 Wytwarzanym SO 44 18 31 16 57 28 Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

6

Udział gospodarstw o produkcji standardowej (SO) do 4 tys. Euro na poziomie NUTS 2 [w %] Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

7

Udział użytków rolnych w gospodarstwach do 5 ha na poziomie NUTS 2 [w %] Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

8

Także dla potrzeb nowej WPR 2014-2020 nie udało się wypracować wspólnej definicji (czy określenia) małych gospodarstw.

     do 5 ha (dość często) do 15 (dla przedsiębiorczości) do 6 ha w płatnościach bezpośrednich do 6 tys. € SO do 10 ha (dywersyfikacja upraw) 9

Małe gospodarstwa w dokumentach nowej WPR

Specjalne odniesienia do gospodarstw małych w nowej WPR Dla nowych PROW zidentyfikowano 12 potrzeb odnoszących się do gospodarstw małych 10

Można tu odnieść następujące potrzeby

Potrzeby Reorientacja małych gospodarstw w kierunku rolniczym lub pozarolniczym Zapewnienie trwałości rolnictwa w warunkach zmian klimatycznych Poprawa zbytu produktów rolnych i wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym Poprawa jakości produktów rolnych i żywnościowych Odtworzenie i zachowanie różnorodności biologicznej Promowanie zrównoważonych metod gospodarowania Tworzenie możliwości zatrudniania poza rolnictwem bez zmian miejsca zamieszkania

11

Wsparcie małych gospodarstw w II filarze WPR 1. Poddziałanie: Wsparcie dla nowych uczestników systemu jakości

   wsparcie w formie refundacji do 2000 € / rok / gospodarstwo preferuje dla gospodarstw do 5 ha 12

2. Poddziałanie: Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej

 wielkość ekonomiczna gospodarstwa do 15 tys. € (SO  60 tys. zł.)   premie do 100 tys. zł.

kwota ta musi wynikać z biznesplanu 13

3. Poddziałanie: Restrukturyzacja małych gospodarstw

  Gospodarstwo do 6 tys. € SO (24 tys. zł. SO) (wielkość tu jest negocjowana z KE !) Premia na restrukturyzacje gospodarstw do 60000 zł. (wg potrzeb wynikających z biznesplanem) 14

Pomoc jest alternatywna w stosunku do następujących działalności    ułatwienie startu młodym rolnikom modernizacja gospodarstw rolnych różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 15

4. Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa

 dotyczy małych gospodarstw wg ustaleń dla I filaru  wymagane trwałe przekazania gospodarstwa  rolnik musi kwalifikować się do systemu małych gospodarstw Płatności 120% rocznej płatności z systemu dla małych gospodarstw tj. do 6 000 zł 16

5. Tworzenie grup i organizacji producenta w sektorze rolnym i leśnym

 Ryczałt od wartości przychodów netto ze sprzedaży  Pomoc przyznawana jest na 5 lat i wynosi 1 rok 10 % 2 rok 8 % 3 rok 6 % 4 rok 5 % 5 rok 4 % Maksymalnie 100 000 €/rocznie 17

6. Rolnictwo zrównoważone

Wymogi:   racjonalne nawożenie zmianowanej Płatności 400 zł/ha

7. Ochrona gleb i wód

Wymogi:   stosowanie międzyplonów ozimych lub ścierniskowych pasy ochronne użytków zielonych Płatności od 450 zł/ha do 543 zł/ha 18

8. Rolnictwo ekologiczne

   Wspierane jest w ramach 12 pakietów (operacji) Degresja płatności następuje od 50 ha Stawski płatności są od 660 zł/ha do 1501 zł/ha

9. Płatności na obszarach ONW

  ONW górskie 450 zł/ha ONW specyficzne 264 zł/ha

!

19

Wsparcie w ramach I filara

W Polsce obowiązywał będzie system SAPS tj. system uproszczony

Nowy system płatności bezpośrednich od 2015 r.

Elementy obowiązkowe w UE Jednolita płatność obszarowa Płatność za zazielenienie Płatność dla młodych rolników Elementy dobrowolne Płatność dla małych gospodarstw Płatność związana z produkcją Przejściowe wsparcie krajowe Płatności dodatkowe

20

I. Elementy obowiązkowe w systemie

1. Jednolita płatność obszarowa ok. 110 €/ha (440 zł.) 2. Płatności za zazielenienie (greening) Wymogi:   dywersyfikacja upraw utrzymanie TUZ  utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA) 21

Małe gospodarstwa będą zwolnione z zazielenienia

   do 10 ha z dywersyfikacji upraw (zróżnicowanie) 10-30 ha – 2 uprawy > 30 ha – 3 uprawy 22

3. Płatności dla młodych rolników

  do 5 lat od założenia gospodarstw do 40 lat rolnik (przed złożeniem wniosku) Płatności w wysokości 25% średniej krajowej I filara tj. ok. 62 €/ha 23

II. Elementy dobrowolne w systemie 1. Płatności dla małych gospodarstw

Rolnik otrzyma równowartość sumy wszystkich płatności, które uzyskał by w systemie standardowym tj. do 1250 €

2. Płatności związane z produkcją (15% rocznej koperty)

Sektory wsparcia    bydło owce kozy 24

     buraki cukrowe ziemniaki skrobiowe owoce miękkie rośliny wysokobiałkowe rośliny włókniste Przykład wsparcia:    bydło od 3-50 sztuk po 139 €/sztukę kozy 3-5 sztuk po 110 €/sztukę owce od 10 sztuk po 30 €/sztukę 25

3. Płatności dodatkowe (nie dla najmniejszych gospodarstw) dla gospodarstw do 30 ha

W przedziale: 5-10 ha 20 €/ha 10-30 ha 80 €/ha Jest także propozycja by objąć zaproszeniem gospodarstwa od 3 ha 26

    

Podsumowanie

Po raz pierwszy w historii WPR znalazły się specjalne, preferencyjne odniesienia do gospodarstw drobnych Dotyczą one zarówno I jak i II filaru Nadal brak jest ostatecznych rozwiązań jakie to będzie wsparcie Ubolewamy nad brakiem elementów regionalizujących WPR Jak tą nową politykę (WPR) odbiorą rolnicy prowadzący małe gospodarstwa ?

27

28