Transcript Post-kolonyalizm Ali Balcı - Uluslararası İlişkilere Giriş

İşbirliği
Bezen Balamir Coşkun
Uluslararası İlişkilere Giriş: Tarih, Teori, Kavram, Konu, Der.
Şaban Kardaş ve Ali Balcı, [İstanbul: Küre Yayınları, 2014]
1
Özet / İçindekiler
• GİRİŞ
• ANARŞİK ULUSLARARASI SİSTEM
VE İŞBİRLİĞİ
• NEO-LİBERAL KURUMSALCI
YAKLAŞIM VE İŞBİRLİĞİ
• SOSYAL İNŞACI YAKLAŞIM VE
İŞBİRLİĞİ
• SORULAR
2
Tanım
•İşbirliği: Daha önceden uyum içinde olmayan farklı kişi veya
kurumların eylemlerinin, çoğu kez ‘siyasi koordinasyon’ olarak
atıfta bulunulan bir müzakere sürecinden sonra uyumlu hale
gelmesidir.”
•Başka bir deyişle aktörler, kendi davranışlarını, diğerlerinin asli
ve tahmin edilebilir tercihleri ve siyasi koordinasyona uyumlu
olarak şekillendirdikleri zaman, işbirliği gerçekleşebilir.
•(Keohane 1984:51)
3
Giriş
• Realist yaklaşım uluslararası sistemi sürekli bir savaş hali olarak
tanımlar.
• Realistlere göre, anarşik bir sistemde çatışma ve savaş normal
durumlardır; işbirliği durumları ise çatışmaların birer yansıması
ya da sonucudur.
• Bu kısıtlı bakış açısı ile işbirliği sadece güç dengesi hesaplarının
bir sonucu olarak açıklanabilir.
• Realist argümana karşılık olarak, neo-liberaller Neo-liberaller,
anarşi ortamında işbirliğinin ve çatışmanın aktörlerin çıkarları
dâhilinde sonuçlanabileceğini iddia eder.
4
Anarşik Uluslararası Sistem ve
İşbirliği
• Hedley Bull (1977): uluslararası sistem anarşik olabilir, fakat
uluslararası toplum, anarşik olarak değerlendirilemez.
• Celeste Wallender (1999): Devletler, ortak çıkarlar elde etmek
adına işbirliği yapabilirler; belli koşullarda işbirliği stratejileri
daha faydalıdır
• Robert Keohane (1984): “uluslararası politika bir savaş hali
olsaydı, ortak amaçlar temelindeki işbirliği modelleri, daha
çok güç için mücadelenin bir parçası olma durumu haricinde
ortaya çıkmazdı. Böyle bir durumda; ticaret, finans ilişkileri,
sağlık, telekomünikasyon ve çevre koruması gibi geniş bir
alana yayılmış uluslararası anlaşmalar örüntüsü ortaya
çıkmazdı.”
5
Neo-liberal Kurumsalcı
Yaklaşım Ve İşbirliği
• İşbirliği, siyasi elitlerin, işbirliğinden devlet adına çıkar
öngörmeleri sonucunda ortaya çıkar.
• Devletlerin işbirliğinden karşılıklı olarak çıkar sağlayacaklarına
inanmaları durumunda, ortak kurumlar ortaya çıkar.
• Bu şekilde ortaya çıkan bir kurumsal işbirliği, kurumların birlikte
çalışmayı desteklemesi ve üyelerin hesap verebilirliğini
sağlaması sayesinde istismar ve hile olasılığını minimuma
indirir.
• Neo-liberal kurumsalcılık, anarşi ortamında uluslararası
işbirliğinin mümkün olduğunu ve istikrarlı bir uluslararası
işbirliğinin, hegemonik aktörlerin ve dış tehditlerin olmaması
durumunda da ortaya çıkabileceğini tartışır.
6
Neo-liberal Kurumsalcı
Yaklaşım Ve İşbirliği (Dvm.)
• Axelrod (1984) Neo-liberal kurumsalcılığın anarşi ortamında
işbirliği yaklaşımı, mahkumların ikilemi oyununun
sonuçlarındaki çeşitliliği yorumlayarak, müşterek eylem ve
işbirliği koşullarını açıklar.
• Stein (1991): Aktörler, ortak çıkarların çelişkisi sorununu
aşabilmek maksadıyla uluslararası kurumlar ve rejimler
oluşturmak için bir araya gelmektedir.
• Neo-liberal kurumsalcılar, güç ve hegemon kavramlarını
işbirliğinin temel koşulları olarak ele almazlar.
• Keohane (1984: 31-32): İşbirliği ilişkilerinin ortaya çıkmasında
hegemonyanın gerekli veya yeterli koşul olduğuna inanılması
için çok az sebep vardır. İşbirliği, uluslararası rejim kurulduktan
sonra hegemonik liderin varlığına gereksinim duymaz.
Hegemonik güç sonrası işbirliği de ayrıca mümkündür.
7
Nihai Fayda: Aktörler uluslararası
sistemde verdikleri kararların toplam
etkisine bakarlar. Karar verilirken sadece
güce odaklanılmaz, diğer faktörler de göz
önüne alınır.
Kıyaslamalı Fayda: Aktörler karar verirken
rakiplerine kıyasla ne kadar güçleneceklerini
hesaplarlar, dolayısıyla bu durumlarda çatışma
potansiyeli işbirliğine kıyasla daha fazladır.
8
• Kolektif Aksiyon Problemi:
• Belli bir aksiyonun sonucundan birden
fazla aktörün faydalandığı durumlardır.
Kolektif aksiyon durumunda tüm
tarafların sorunu tek başlarına
çözemeyeceklerini farkedip rasyonel
seçim olarak ortak hareket etme kararı
almaları söz konusudur. Uluslararası
ilişkilerde işbirliğinin temelinde yatan
nedenlerden biri olarak kolektif aksiyon
problemi gösterilir.
9
Sosyal İnşacı Yaklaşım ve
İşbirliği
• Sosyal inşacı argüman aktörlerin sosyal gerçekliği
yapılandırdığını iddia eder. Bu yaklaşıma göre objektif bir
gerçek yoktur; gerçeklik denilen şey aktörlerin inançları,
fikirleri, söylemleri ve anlayışları çerçevesinde
anlamlandırılmaktadır. Dolayısıyla aktörlerin uluslararası
işbirliğine nasıl yaklaştığı önemlidir.
• İnşacılar işbirliği konusunu açıklarken, uluslararası örgütlerin
özerk aktörler olarak davranmalarına yol açan faktörleri ve bu
örgütlerin devletlerin eylemleri üzerindeki etkilerini açıklamaya
çalışır. Bu kapsamda, inşacı yaklaşım kurumları aktör-yapı
ilişkisi temelinde ele alır
10
Sorular
• Uluslararası ilişkilerde işbirliği konusunda neo-realist ve neoliberal yaklaşımların farklılıkları nelerdir?
• Uluslararası sistemde aktörlerin neden işbirliğini seçtikleri
meselesini neo-liberal kurumsalcı yaklaşım nasıl açıklar?
• Uluslararası örgütlerin işbirliği durumları üzerindeki etkileri
nelerdir?
• Uluslararası işbirliğinde hegemonun rolü nedir?
11
•
Teşekkürler…..
12