Transcript Toplam Maliyet

5
FİRMA DAVRANIŞI
VE ENDÜSTRİYEL ORGANİZASYON
Üretim Maliyetleri
Copyright©2004 South-Western
13
Arz ve Talep
• Arz ve talep iktisatçıların en sık kullandıkları
iki kelimedir.
• Arz ve talep, piyasa ekonomisinin işlemesini
sağlayan güçlerdir.
• Modern mikroiktisat arz, talep ve piyasa
dengesi ile ilgilidir.
Copyright © 2004 South-Western/
MALİYETLER NEDİR?
• Arz yasasına göre:
• Firmalar fiyat yüksek olduğunda daha fazla
miktarda mal üretmek ve satmak isterler.
• Bu arz eğrisinin yukarı doğru eğimli olmasına yol
açar.
Copyright © 2004 South-Western/
MALİYETLER NEDİR?
• Firmanın amacı
• Firmanın iktisadî hedefi kâr maksimizasyonudur.
Copyright © 2004 South-Western/
Toplam Hasılat, Toplam Maliyet ve Kâr
• Toplam Hasılat
• Çıktı satışından firmanın elde ettiği miktardır.
• Toplam Maliyet
• Firmanın üretimde kullandığı girdilerinin piyasa
değeridir.
Copyright © 2004 South-Western/
Toplam Hasılat, Toplam Maliyet ve Kâr
• Kâr, firmanın toplam hasılatından (gelirinden)
toplam maliyetinin çıkarılması ile bulunur.
Kâr = Toplam hasılat (gelir) – Toplam maliyet
Copyright © 2004 South-Western/
Fırsat Maliyeti Cinsinden Maliyetler
• Bir firmanın üretim maliyetleri mal ve hizmet
üretirken maruz kaldığı bütün fırsat maliyetlerini
içerir.
• Açık ve örtük maliyetler
• Bir firmanın üretim maliyetleri açık maliyetleri ve örtük
maliyetleri içerir.
• Açık maliyetler firmanın doğrudan parasal ödeme yapmasını
gerektiren girdi maliyetleridir.
• Örtük maliyetler firmanın doğrudan parasal ödeme yapmasını
gerektirmeyen girdi maliyetleridir. Firma sahiplerinin firmanın
üretimi için kullandıkları kendi kaynaklarının fırsat maliyetleridir.
Copyright © 2004 South-Western/
Ekonomik kâr ile Muhasebe kârı arasındaki fark
• İktisatçılar bir firmanın ekonomik kârını
toplam hasılattan (gelirden) toplam maliyeti
(hem açık hem de örtük maliyetleri) çıkararak
hesaplarlar.
• Muhasebeciler muhasebe kârını firmanın
toplam hasılatından (gelirinden) sadece açık
maliyetleri çıkararak hesaplarlar.
Copyright © 2004 South-Western/
Ekonomik kâr ile Muhasebe kârı arasındaki fark
• Toplam hasılat, toplam maliyetleri (açık ve
örtük maliyetler toplamını) aştığı zaman firma
ekonomik kâr elde eder.
• Ekonomik kâr muhasebe kârından daha azdır.
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 1 İktisatçılar versus Muhasebeciler
Bir İktisatçının
Firmaya Bakışı
Bir Muhasebecinin
Firmaya Bakışı
Ekonomik
kâr
Muhasebe
kârı
Hasılat
Örtük
maliyetler
Açık
maliyetler
Hasılat
Toplam
fırsat
maliyeti
Açık
maliyetler
Copyright © 2004 South-Western
Tablo 1 A Üretim Fonksiyonu ve Toplam Maliyet:
Selin’in Bisküvi Fabrikası
Copyright©2004 South-Western
ÜRETİM VE MALİYETLER
• Üretim fonksiyonu
• Üretim fonksiyonu bir malı üretmek için kullanılan
girdilerin miktarı ile o malın üretilen miktarı
arasındaki ilişkiyi gösterir.
Copyright © 2004 South-Western/
Üretim Fonksiyonu
• Marjinal Ürün
• Üretim sürecinde bir girdinin marjinal ürünü, o
girdideki bir birimlik artışın yol açtığı üretim
artışıdır.
Copyright © 2004 South-Western/
Üretim Fonksiyonu
• Azalan marjinal ürün
• Azalan marjinal ürün yasası, kullanılan girdi
miktarı artarken o girdinin marjinal ürününün
azalmasını ifade eder.
• Örnek: Firma çalıştırdığı işçi sayısını artırırken her
bir yeni işçinin üretime katkısı bir öncekinden daha
düşük olur. Çünkü firmanın sınırlı donanımı
(teçhizatı) vardır.
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 2 Selin’in Üretim Fonksiyonu
Çıktı miktarı
(saatte
üretilen
bisküvi)
Üretim fonksiyonu
150
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1
2
3
4
5
Çalışan işçi sayısı
Copyright © 2004 South-Western
Üretim Fonksiyonu
• Azalan marjinal ürün
• Üretim fonksiyonunun eğimi bir girdinin
(örneğin emeğin) marjinal ürününü gösterir.
• Marjinal ürün azalırken üretim fonksiyonu daha
yatık hale gelir.
Copyright © 2004 South-Western/
Üretim Fonksiyonundan
Toplam Maliyet Eğrisine
• Bir firmanın üretebileceği mal miktarı ile
maliyetleri arasındaki ilişki fiyat konusundaki
kararını belirler.
• Toplam maliyet eğrisi bu ilişkiyi grafiksel
olarak gösterir.
Copyright © 2004 South-Western/
Tablo 1 A Üretim Fonksiyonu ve Toplam Maliyet:
Selin’in Bisküvi Fabrikası
Copyright©2004 South-Western
Figür 3 Selin’in Toplam Maliyet Eğrisi
Toplam
maliyet
Toplam
maliyet
eğrisi
$80
70
60
50
40
30
20
10
0
10 20 30 40 50 60 70
80 90 100 110 120 130 140 150
Üretim miktarı
(saatte üretilen bisküvi)
Copyright © 2004 South-Western
KISA DÖNEMDE MALİYETLER
• Üretim maliyetleri sabit maliyetler ve değişken
maliyetler olmak üzere ikiye ayrılabilirler.
Copyright © 2004 South-Western/
Sabit ve Değişken Maliyetler
• Sabit maliyetler üretim miktarıyla birlikte
değişmeyen maliyetlerdir.
• Değişken maliyetler üretim miktarıyla
birlikte değişen maliyetlerdir.
Copyright © 2004 South-Western/
Sabit ve Değişken Maliyetler
• Toplam Maliyetler
• Toplam Sabit Maliyetler
Total Fixed Costs (TFC)
• Toplam Değişken Maliyetler
Total Variable Costs (TVC)
• Toplam Maliyetler
Total Costs (TC)
• TC = TFC + TVC
Copyright © 2004 South-Western/
Tablo 2 Çeşitli Maliyet Hesaplamaları: Suzan’ın
Limonata Büfesi
Copyright©2004 South-Western
Sabit ve Değişken Maliyetler
• Ortalama Maliyetler
• Ortalama maliyetler firmanın maliyetleri üretim
miktarına bölünerek elde edilebilir.
• Ortalama maliyet, tipik bir birim ürünün
maliyetidir.
Copyright © 2004 South-Western/
Toplam ve Değişken Maliyetler
• Ortalama Maliyetler
Average Costs
• Ortalama Sabit Maliyetler
Average Fixed Costs (AFC)
• Ortalama Değişken Maliyetler
Average Variable Costs (AVC)
• Ortalama Toplam Maliyetler
Average Total Costs (ATC)
• ATC = AFC + AVC
Copyright © 2004 South-Western/
Average Costs
Fixed cost FC
AFC 

Quantity
Q
Variable cost VC
AVC 

Quantity
Q
Total cost TC
ATC 

Quantity
Q
Copyright © 2004 South-Western/
Tablo 2 Çeşitli Maliyet Hesaplamaları: Suzan’ın
Limonata Büfesi
Copyright©2004 South-Western
Sabit ve Değişken Maliyetler
• Marjinal Maliyet
• Marjinal Maliyet (MC) üretimin bir birim
artması sonucunda toplam maliyette gerçekleşen
artışı ölçer.
• Marjinal maliyet şu soruyu cevaplamaya
yardımcı olur:
• Fazladan bir birim üretim yapmanın maliyeti nedir?
Copyright © 2004 South-Western/
Marjinal Maliyet
Marjinal Maliyet = MC
Copyright © 2004 South-Western/
Marjinal Maliyet
Suzan’ın Limonata Büfesi
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 4 Suzan’ın Toplam Maliyet Eğrisi
Toplam Maliyet
$15.00
Toplam-maliyet eğrisi
14.00
13.00
12.00
11.00
10.00
9.00
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Çıktı miktarı
(saatte limonata bardağı)
Copyright © 2004 South-Western
Figür 5 Suzan’ın Ortalama Maliyet ve Marjinal Maliyet
Eğrileri
Maliyetler
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
MC
2.00
1.75
1.50
ATC
1.25
AVC
1.00
0.75
0.50
AFC
0.25
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Üretim miktarı
(Saatte limonata bardağı)
Copyright © 2004 South-Western
Maliyet Eğrileri ve Bu Eğrilerin Şekilleri
• Marjinal maliyet üretim miktarıyla birlikte
artar.
• Bu durum azalan marjinal ürün yasasını
göstermektedir.
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 5 Suzan’ın Ortalama Maliyet ve Marjinal Maliyet
Eğrileri
Maliyet
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
MC
2.00
1.75
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Üretim miktarı
Copyright © 2004 South-Western
Maliyet Eğrileri ve Bu Eğrilerin Şekilleri
• Ortalama toplam maliyet eğrisi U-şeklindedir.
• Çok düşük üretim düzeylerinde ortalama
toplam maliyet yüksektir, çünkü sabit maliyet
sadece birkaç birime dağıtılmıştır.
• Çıktı düzeyi arttıkça ortalama toplam maliyet
azalır.
• Ortalama toplam maliyet daha sonra artmaya
başlar, çünkü ortalama değişken maliyet
önemli ölçüde artar.
Copyright © 2004 South-Western/
Maliyet Eğrileri ve Bu Eğrilerin Şekilleri
• U-şeklindeki ATC eğrisinin dip noktasında
ortalama toplam maliyeti minimize eden
miktar bulunmaktadır. Bu miktar bazen
firmanın etkin ölçeği olarak adlandırılır.
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 5 Suzan’ın Ortalama Maliyet ve Marjinal Maliyet
Eğrileri
Maliyet
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
2.00
1.75
ATC
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Çıktı miktarı
Copyright © 2004 South-Western
Maliyet Eğrileri ve Bu Eğrilerin Şekilleri
• Marjinal Maliyet ve Ortalama Toplam
Maliyet arasındaki İlişki
• Marjinal maliyetin ortalama toplam maliyetten
daha düşük olduğu yerlerde ortalama toplam
maliyet azalmaktadır.
• Marjinal maliyetin ortalama toplam maliyetten
fazla olduğu yerlerde ortalama toplam maliyet
yükselmektedir.
Copyright © 2004 South-Western/
Maliyet Eğrileri ve Bu Eğrilerin Şekilleri
• Marjinal Maliyet ve Ortalama Toplam Maliyet
arasındaki İlişki
• Marjinal maliyet eğrisi ortalama toplam maliyet
eğrisini etkin ölçekte keser.
• Etkin ölçek, ortalama toplam maliyeti minimize eden
miktardır.
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 5 Suzan’ın Ortalama Maliyet ve Marjinal Maliyet
Eğrileri
Maliyetler
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
MC
2.00
1.75
ATC
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Çıktı miktarı
Copyright © 2004 South-Western
Tipik Maliyet Eğrileri
Şimdi, farklı maliyet türleri
arasındaki ilişkiler incelenebilir.
Copyright © 2004 South-Western/
Simitçi Ahmet’in Maliyet Eğrileri
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 6 Simitçi Ahmet’in Maliyet Eğrileri
(a) Toplam Maliyet Eğrisi
Toplam
Maliyet
TC
$18.00
16.00
14.00
12.00
10.00
8.00
6.00
4.00
2.00
0
2
4
6
8
10
12
14
Çıktı miktarı
Copyright © 2004 South-Western
Figür 6 Simitçi Ahmet’in Maliyet Eğrileri
(b) Marjinal ve Ortalama Maliyet Eğrileri
Maliyetler
$3.00
2.50
MC
2.00
1.50
ATC
AVC
1.00
0.50
AFC
0
2
4
6
8
10
12
14
Çıktı miktarı (saatte üretilen simit sayısı)
Copyright © 2004 South-Western
Tipik Maliyet Eğrileri
• Maliyet Eğrilerinin Üç Önemli Özelliği
• Marjinal maliyet en sonunda üretim miktarıyla
birlikte yükselir.
• Ortalama toplam maliyet eğrisi U-şeklindedir.
• Marjinal maliyet eğrisi, ortalama toplam maliyet
eğrisini ortalama toplam maliyetin minimum
olduğu noktada keser.
Copyright © 2004 South-Western/
KISA VE UZUN DÖNEMDE
MALİYETLER
• Pek çok firma için, toplam maliyetlerin sabit
ve değişken maliyet olarak ayrıştırılması
dikkate alınan zamanın uzunluğuna bağlıdır.
• Kısa dönemde bazı maliyetler sabittir.
• Uzun dönemde sabit maliyetler değişken maliyete
dönüşür.
Copyright © 2004 South-Western/
KISA VE UZUN DÖNEMDE
MALİYETLER
• Pek çok maliyet kısa dönemde sabit, uzun
dönemde değişken olduğu için firmaların
uzun dönem maliyet eğrileri kısa dönem
maliyet eğrilerinden farklıdır.
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 7 Kısa ve Uzun Dönemde Ortalama Toplam Maliyet
Ortalama
Toplam
Maliyet
Kısa dönemde Kısa dönemde
ATC
ATC
(küçük fabrika) (orta fabrika)
Kısa dönemde
ATC
(büyük fabrika)
$12,000
Uzun dönemde ATC
0
1,200
Günde üretilen araba sayısı
Copyright © 2004 South-Western
Pozitif ve Negatif Ölçek Ekonomileri
• (Pozitif) Ölçek ekonomileri terimi, üretim
miktarı artarken uzun dönem ortalama toplam
maliyetin azalması durumunu ifade eder.
• Negatif ölçek ekonomileri terimi, üretim
miktarı artarken uzun dönem ortalama toplam
maliyet eğrisinin yükselmesini ifade eder.
• Ölçeğe göre sabit getiri terimi, üretim miktarı
artarken uzun dönem ortalama toplam
maliyetin aynı kalmasını ifade eder.
Copyright © 2004 South-Western/
Figür 7 Kısa ve Uzun Dönemde Ortalama Toplam Maliyet
Ortalama
Toplam
Maliyet
Kısa dönemde Kısa dönemde
ATC
ATC
(küçük fabrika) (orta fabrika)
Kısa dönemde
Uzun dönemde
ATC
ATC
(büyük fabrika)
$12,000
10,000
Ölçek
ekonomileri
0
Ölçeğe
göre
sabit getiri
1,000 1,200
Negatif
ölçek
ekonomileri
Miktar
Copyright © 2004 South-Western
Özet
• Firmanın kârı, toplam hasılattan toplam
maliyetin çıkarılması ile bulunur.
• Firmanın amacı kâr maksimizasyonudur.
• Bir firmanın davranışını analiz ederken
üretimle ilgili bütün fırsat maliyetlerini
dikkate almak önemlidir.
• Bazı fırsat maliyetleri açık bazıları örtüktür.
Copyright © 2004 South-Western/
Özet
• Bir firmanın maliyetleri, o firmanın üretim
sürecini yansıtır.
• Tipik bir firmanın üretim fonksiyonu girdi
miktarı arttıkça yatıklaşır. Bu durum, azalan
marjinal ürün yasasından kaynaklanır.
• Bir firmanın toplam maliyetleri sabit ve değişken
maliyetler olmak üzere ikiye ayrılır. Sabit
maliyetler üretim miktarı değişse bile aynı kalır.
Değişken maliyetler ise firma üretim miktarını
değiştirdiği zaman değişir.
Copyright © 2004 South-Western/
Özet
• Ortalama toplam maliyet, toplam maliyetin
çıktı miktarına bölünmesi ile bulunur.
• Marjinal maliyet, çıktı bir birim arttığı zaman
toplam maliyette meydana gelen artışa eşittir.
• Üretim maliyeti arttıkça marjinal maliyet de
artar.
• Çıktı artarken ortalama maliyet önce düşer
sonra artar.
Copyright © 2004 South-Western/
Özet
• Ortalama toplam maliyet eğrisi U-şeklindedir.
• Marjinal maliyet (MC) eğrisi, ortalama
toplam maliyet eğrisini (ATC) daima
ATC’nin minimum olduğu yerde keser.
• Bir firmanın maliyetleri genellikle dikkate
alınan zamanın uzunluğuna bağlıdır.
• Pek çok maliyet kısa dönemde sabittir, ama
uzun dönemde değişkendir.
Copyright © 2004 South-Western/