Transcript Interna 2014 - Ogólne zasady ratownicze w ostrych zatruciach

lek. med. Tomasz Kłopotowski
Każde ostre zatrucie,
nawet jeśli w czasie wstępnej oceny
zatruty pacjent nie wydaje się być ciężko
chory, powinno być traktowane
jako potencjalny stan zagrożenia życia
Hipokrates
Choroba
Stan chorego
1.
2.
3.
4.
1. Różnicowanie
a) Zatrucie czy inna choroba
Niewydolność oddechowa
b) Rodzaj zatrucia
Niewydolność krążenia
c) Zatrucie mieszane
2. Nasilenie
Stan świadomości
a) Zmiany kliniczne
Obrzęk mózgu
b) Stężenie trucizny
3. Powikłania
4. Choroby towarzyszące
 DROŻNOŚĆ DRÓG
ODDECHOWYCH
 Intubacja
dotchawicza?
 Odruch kaszlowy,
połykowy?
Postępowanie:
 udrożnienie dróg oddechowych przez odpowiednie ułożenie
 usunięcie ciał obcych
 ułożenie w pozycji bezpiecznej
 założenie rurki ustno-gardłowej lub nosowo-gardłowej
 intubacja dotchawicza
 podanie swoistych odtrutek – Flumazenilu w zatruciu
pochodnymi BDA, Naloksonu w zatruciu opiatami, etanolem
może zapobiec lub odroczyć intubację
 ODDYCHANIE
 Niewydolność wentylacyjna
 Niedotlenienie
 Równowaga kwasowo-
zasadowa ?
 Skurcz oskrzeli
 niewydolność mięśni oddechowych
toksyna botulinowa, blokery płytki nerwowo-mięśniowej, związki
fosforoorganiczne, strychnina, tężec, ukąszenia węży
 centralna depresja ośrodka oddechowego
barbiturany, klonidyna i inne leki sympatykolityczne, etanol i
alkohole, opiaty, leki nasenno-uspokajające, TCAD
 ciężkie zapalenie płuc lub obrzęk płuc
 niedostateczna zawartość tlenu w powietrzu
dwutlenek węgla, metan, propan, azot
 zmniejszenie absorpcji tlenu przez płuca
 zapalenie płuc - zachłyśnięcie treścią żołądkową, aspiracja
produktów ropy naftowej, inhalacja gazów drażniących
 obrzęk płuc - gazy drażniące, węglowodory
 hipoksja tkankowa
 obrzęk płuc - gazy drażniące, węglowodory
 zwiększenie przepuszczalności kapilarów płucnych =
niekardiogenny obrzęk płuc (ARDS);
ciśnienie zaklinowania – normalne lub niskie - <18mmHg
pO2/FiO2 <200mmHg
 kardiogenny obrzęk płuc - leki o działaniu kardiodepresyjnym;
mały rzut serca, wysokie ciśnienie zaklinowania
 hipoksja tkankowa
 tlenek węgla, methemoglobina - znaczne
upośledzenie zdolności wiązania tlenu przez
hemoglobinę
 cyjanki, siarkowodór - ograniczają zdolność
utylizacji tlenu w tkankach
Uwaga: pomiar pulsoksymetryczny - fałszywie prawidłowy wynik
saturacji
Następstwa
 nieodwracalne uszkodzenie mózgu, zaburzenia rytmu
Postępowanie
 przerwanie narażenia
 tlenoterapia !!! (100% tlen w zatruciu tlenkiem węgla,
cyjankami, siarkowodorem, zw. utleniającymi)
 intubacja dotchawicza, mechaniczna wentylacja, PEEP
 odtrutki specyficzne
 antybiotyki, sterydy ?
 bezpośrednie uszkodzenie
gazy drażniące , inhalacja dymów i par w czasie pożaru,
aspiracja pochodnych ropy naftowej, treści żołądkowej
 farmakologiczne lub toksykologiczne działanie trucizn
beta-blokery, związki fosforoorganiczne, karbaminiany
 nadwrażliwość lub reakcje alergiczne
Postępowanie
 przerwanie narażenia
 tlenoterapia
 przerwać podawanie beta-blokerów
 leki rozszerzające oskrzela (beta2-mimetyki)
 sterydy w inhalacjach, ogólnie
 metyloksantyny
 atropina w zatruciach inhibitorami cholinesteraz
KRĄŻENIE
 Bradykardia/AV blok
 Wydłużony odstęp QRS, czas
 Ciśnienie tętnicze
krwi
 Tętno
 Monitorowanie ekg
 Diureza godzinowa




QT
Tachykardia
Komorowe dysrytmie
Hipotensja
Znaczna hipertensja
 trucizny o działaniu cholinergicznym lub wagotonicznym
fizostygmina, zw. fosforoorganiczne, karbaminiany, glikozydy
naparstnicy
 leki działające depresyjnie na błony komórkowe
beta-blokery, chinidyna, prokainamid, TCAD
 leki sympatykolityczne
beta-blokery, klonidyna
 inne
antagoniści kanału wapniowego, lit, hipotermia
Postępowanie:
 tlenoterapia
 ogrzewanie
 leki:
atropina 0.01 – 0.03 mg/kg iv
izoproterenol 1 – 10 μg/min iv
 stymulacja przezskórna lub dożylna
 specyficzne postępowanie
 Glukagon – zatrucie beta-blokerami
 Fab-fragmenty (przeciwciała) – zatrucie digoksyną
 Natrium bicarbonicum – zatrucie TCAD, lekami p/arytmicznymi
 Calcium – zatrucie antagonistami kanału wapniowego, beta
blokerami
 poszerzenie zespołu QRS > 0.12 sekundy w
odprowadzeniach kończynowych
TCAD, leki antyarytmiczne blokujące kanał sodowy, betablokery, fenotiazyny, chlorochina, difenhydramina,
hiperkaliemia
 poszerzenie zespołu QRS w pobudzeniach komorowych
zastępczych w przypadku bloku całkowitego
glikozydy naparstnicy, blokery kanału wapniowego
Postępowanie:
 tlenoterapia
 leczenie hipotermii, hiperkaliemii
 specyficzne postępowanie
 Natrium bicarbonicum 1 – 2 mEq/kg iv w bolusie
(powtarzać jeśli wskazane) – zatrucie TCAD, lekami
blokującymi kanał sodowy
 Glukagon – zatrucie beta-blokerami
 Fab-fragmenty (przeciwciała) – zatrucie digoksyną
 Calcium – zatrucie antagonistami kanału wapniowego???
Tachykardia zatokowa lub nadkomorowa
 działanie sympatykomimetyczne
pochodne amfetaminy, kokaina, teofilina, efedryna
 cholinolityczne (antycholinergiczne)
atropina i inne antycholnergiki, fenotiazyny, antyhistaminiki,
fenotiazyny, TCAD
 trucizny wywołujące hipoksję tkankową
tlenek węgla, cyjanki, siarkowodór, środki utleniające methemoglobinotwórcze
Postępowanie:
 tlenoterapia, sedacja
 tachykardia wywołana pobudzeniem sympatycznym:
propranolol 0.01 – 0.03 mg/kg iv
 tachykardia pochodzenia cholinolitycznego:
fizostygmina 0.01 – 0.03 mg/kg iv
(nie podawać w zatruciu TCAD )
Komorowa tachykardia lub migotanie komór
 nadwrażliwość mięśnia sercowego na aminy katecholowe
chlorowane i aromatyczne węglowodory
 stymulacja sympatyczna (kokaina, amfetamina, teofilina)
 inne mechanizmy (glikozydy naparstnicy, fenotiazyny,
TCAD)
Wydłużenie QT (QTc > 0.42 sek.) lub torsades de pointes
(amiodaron, chinidyna, TCAD, fenotiazyny, hipokalcemia,
hipomagnezemia)
Postępowanie:
 tlenoterapia, intubacja, mechaniczna wentylacja
 wyrównanie zaburzeń elektrolitowo-wodnych, kwasowozasadowych
 defibrylacja, masaż pośredni serca, lidokaina
Dodatkowe postępowanie specyficzne:
 Propranolol lub esmolol – w zatruciu chlorowanymi
węglowodorami
 Natrium bicarbonicum w bolusie – zatrucie TCAD lub
innymi blokerami pompy sodowej
 zmniejszenie objętości krwi krążącej – wymioty, biegunka,
krwawienie (zatrucie muchomorem sromotnikowym, arsenem,
żelazem, kolchicyną)
 poszerzenie łożyska żylnego i tętniczego (leki beta2-
stymulujące, nitraty, teofilina, nitroprusydek sodu, kofeina)
 upośledzenie kurczliwości m. sercowego, arytmie
(chinidyna, propranolol, klonidyna)
 hipotermia
 stymulacja sympatyczna
nadciśnienie z tachykardią
amfetamina, kokaina, efedryna, inhibitory MAO
 selektywne leki alfa-adrenergiczne
nadciśnienie z odruchową (baroreceptory) bradykardią
klonidyna, alkaloidy sporyszu, norepinefryna, fenylefryna
 środki antycholinergiczne
nadciśnienie z tachykardią
antyhistaminiki, atropina, TCAD
 pobudzenie receptorów nikotynowych
związki fosforoorganiczne, nikotyna
 inne – zespół odstawienia
ZABURZENIA
ŚWIADOMOŚCI
I
PRZYTOMNOŚCI
 Śpiączka lub splątanie ?
 Hipotermia ?
 Hipertermia ?
 Drgawki ?
 Pobudzenie, delirium czy
 Hipoglikemia ?
 Temperatura ?
 Przyczyny organiczne ?
psychoza ?
Śpiączka
stan utraty świadomości utrzymujący się
przez wiele godzin nie ustępujący pomimo zastosowania
silnych bodźców bólowych
Stan głębokiego snu – sopor
pacjent wybudza się po zastosowaniu silnych bodźców
Omdlenie – syncope
utrata przytomności z powodu spadku ciśnienia tętniczego,
nagła przejściowa utrata przytomności spowodowana
niedokrwieniem mózgu
Uogólnia depresja OUN – depresja układu siatkowatego
 uogólniona depresja (barbiturany, benzodiazepiny,
fenotiazyny, inne nasenno-uspokajające, etanol i inne
alkohole, rozpuszczalniki organiczne)
 działanie sympatykolityczne (opiaty, klonidyna, metyldopa)
 hipoksja komórkowa (tlenek węgla, cyjanki, siarkowodór,
związki methemoglobinotwórcze)
 inne (leki hipoglikemizujące)
 przebywanie w niskiej temperaturze pacjenta z zaburzonymi
mechanizmami termoregulacji - śpiączka, poszerzenie
naczyń obwodowych, obniżenie aktywności metabolicznej
(zatrucie barbituranami, etanolem, lekami hipoglikemizującymi,
rozszerzającymi naczynia)
Nadmierna produkcja ciepła z powodu
 drgawek, nadaktywności i sztywności mięśni (amfetamina,
kokaina, lit, TCAD)
 przyspieszenia procesów metabolicznych (dinitrofenole,
salicylany, hormony tarczycy)
Upośledzenia utraty ciepła (leki antycholinergiczne,
fenotiazyny, antyhistaminiki)
Inne – złośliwa hipertermia, złośliwy zespół neuroleptyczny,
zespół serotoninowy, zespół odstawienny
 Leki adrenergiczne, sympatykomimetyczne (amfetamina, kofeina,
teofilina)
 Leki antydepresyjne i antypsychotyczne (haloperidol,
olanazapina, fenotiazyny, TCAD)
 Inne trucizny (chlorowane węglowodory, zw. cholinergiczne,
karbamazepina, izoniazyd, strychnina)
 Zespół odstawienny
 INNE ZABURZENIA
 Dystonie, dyskinezy, sztywność
 Rabdomioliza
 Reakcje anafilaktyczne,
rzekomoanalifaktyczne
Przyczyny
 Przedłużone unieruchomienia na twardym podłożu
 Masywne drgawki
 Hiperaktywność mięśni, sztywność
 Hipertermia
 Bezpośredni cytotoksyczny efekt trucizn (tlenek węgla,
herbicydy pochodne kwasów fenoksyoctowych, etanol,
kolchicyna)
Rozpoznanie: hematuria, mioglobinuria, podwyższona
aktywność CPK
Powikłania
 martwica kanalików nerkowych, ostra niewydolność nerek,
hiperkaliemia
Leczenie:
 intensywne nawodnienie, tak aby osiągnąć diurezę
godzinową 3 – 5 mL/kg
 alkalizacja moczu (100 mEq Natrium bicarbonicum na każdy
litr płynów)
 środki moczopędne (mannitol)
 hemodializa
ROZPOZNANIE
KLINICZNE
 Wywiad
 Badanie fizykalne
 Zespoły objawów
 Objawy oczne
 Zmiany na skórze
 Zapach
 Badania laboratoryjne
 Badania toksykologiczne
 Badanie rtg jamy
brzusznej
1.
2.
3.
4.
5.
Badania i anamneza bez obecności rodziny lub bliskich
Pełne badanie rozebranego pacjenta z rejestracją
wszystkich objawów
Obserwowanie wszystkich śladów i poszlak
Zwracanie uwagi na sprzeczności
Potwierdzenie rozpoznania klinicznego wykryciem
trucizny
(cd...)
6. Poszukiwanie miejsca wstrzyknięcia trucizny do
organizmu
7. Dokładne ustalenie czasowych i wszystkich
towarzyszących okoliczności
8. Wywiad od osób trzecich (pytania alternatywne)
9. Obserwacja kliniczna przy podejrzeniu o działanie lub
usiłowanie kryminalne
10. Kto? Co? Gdzie? Czym? Kiedy? Jak? Dlaczego?
Stopień
1
Objawy
0
pełna przytomność
I
pacjent senny (podsypiający), lecz odpowiada na polecenia
słowne
II
maksymalna odpowiedź na minimalnie stymulowane bodźce
bólowe1
III
minimalna odpowiedź na maksymalnie stymulowane bodźce
bólowe2
IV
brak odpowiedzi na silnie stymulowane bodźce bólowe
(zniesienie odruchów ścięgnistych, gardłowych, rogówkowych,
źrenicznych)
szczypanie lub naciąganie ścięgna Achillesa;
2
ucisk na nerwy przebiegające za kątem żuchwy, ucisk na mostek
Klasyfikacja śpiączek wg Reeda
Stopień głębokości śpiączki
Objawy kliniczne
0
I
II
III
IV
Śpiący
+
+
+
+
+
Reakcja na bodźce słuchowe
+
-
-
-
-
Reakcja na bodźce bólowe
+
+
-
-
-
Głębokie odruchy ścięgniste
+
+
+
-
-
Zaburzenia ciśnienia lub oddychania
-
-
-
-
+
Klasyfikacja śpiączek ROOZ w Sosnowcu
(dr J. Kłopotowski):
10 – przytomny, w pełnym logicznym kontakcie;
20 – przytomny, senny;
30 – przytomny, zamroczony;
40 – nieprzytomny, z zachowaną reakcją na ból i odruchami
miotatycznymi;
50 – nieprzytomny bez reakcji na ból lub bez odruchów
miotatycznych;
60 – nieprzytomny, bez reakcji na ból i bez odruchów
miotatycznych;
70 – zaburzenia krążenia lub oddechu.
Zespół
zespół
cholinergiczny
pobudzenie
układu
przywspółczulne
go
(agoniści
receptora
muskarynowego
i nikotynowego)
Objawy
ślinotok, bradykardia,
szpilkowate źrenice,
nadmierne pocenie się,
zwiększone wydzielanie w
drzewie oskrzelowym i
skurcz oskrzeli,
wzmożona perystaltyka
jelitowa, nietrzymanie
moczu i stolca, osłabienie
siły mięśniowej, drżenia
mięśniowe, zaburzenia
świadomości, drgawki
Trucizna
acetylocholina,
pilokarpina,
fizostygmina,
neostygmina,
gatunki grzybów
zawierające
muskarynę,
pestycydy
fosforoorganiczne
i karbaminiany,
nikotyna
Zespół
Objawy
Zespół
cholinolityczny
kompetycyjne
blokowanie
działania ACh
(antagoniści
receptora
muskarynowego)
hipertermia, tachykardia,
podwyższone ciśnienie
tętnicze krwi,
zaczerwieniona, sucha
skóra, poszerzone źrenice,
suchość błony śluzowej,
osłabienie perystaltyki,
zatrzymanie moczu,
zaburzenia świadomości,
pobudzenie, drgawki
Trucizna
atropina-bileluń
hiosciaminalulek,
alkaloidy
belladonny, leki
p/histaminowe,
TCAD,
neuroleptyki,
p/wrzodoweH2
Zespół
Zespół
sympatykomimetyczny
pobudzenie
układu
współczulnego
Objawy
hipertermia, tachykardia,
podwyższone ciśnienie
tętnicze krwi, poszerzone
źrenice, ciepła, wilgotna
skóra, zaburzenia
świadomości (podniecenie,
omamy, agresywność),
drgawki
Trucizna
kokaina, AMF,
metAMF,
MDMA,
efedryna,
pseudoefedryn
a, gałka
muszkatołowa,
inh. MAO, khat,
psylocybiny,
kofeina, LSD,
kokaina,
teofilina, TCAD
Zespół
Objawy
Zespół
narkotyczny
depresja OUN
wąskie/szpilkowate źrenice,
depresja OUN,
hipowentylacja,
obniżone ciśnienie tętnicze
krwi,
osłabienie odruchów
ścięgnistych, zaburzenia
świadomości, śpiączka
Trucizna
leki nasennouspokajające
(barbiturany,
benzodiazepiny),
kodeina, heroina,
inne opiaty
Zespół
Objawy
Trucizna
zespół
biegunka, poszerzenie źrenic, etanol, opiaty,
odstawienny „gęsia skórka”, tachykardia,
barbiturany,
łzawienie, skurcze mięśniowe, benzodiazepiny
drżenia mięśniowe, zaburzenia
czucia, omamy, halucynacje,
pobudzenie, drgawki
Zespół
zespół
serotoninowy
pobudzenie
przekaźnictwa
serotoninergicznego
Objawy
zaburzenia świadomości,
senność, bezsenność,
pobudzenie, hipertermia,
potliwość, tachykardia,
HA, poszerzenie źrenic,
zaczerwienie skóry,
ślinotok, biegunka,
mioklonie, drgawki,
sztywność mięśniowa,
odruch Babińskiego,
opistotonus, szczękościsk
Trucizna
AMF, kokaina,
DXM, LSD,
SSRIfluoksetyna,
sertalina,wenlafaksyna, TCAD,
tramadol, lit,
bromokryptyna,
Lewodopa,
bupropion
ROZPOZNANIE
KLINICZNE
 Kwasica metaboliczna ?
 Hiper/hipoglikemia ?
 Hiper/hiponatremia ?
 Wybrane badania
laboratoryjne
 Hiper/hipokaliemia ?
 Niewydolność nerek ?
 Niewydolność wątroby ?
 Badania toksykologiczne
 Badanie rtg j. brzusznej ?
 Przerwanie narażenia
 Ocena i podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych
 Usunięcie trucizny z miejsca wchłaniania
(zmycie wodą skażonej skóry, płukanie oczu, prowokowanie
wymiotów, płukanie żołądka, przeczyszczenie)
 Przyspieszenie eliminacji trucizny z organizmu
(forsowanie diurezy, pozaustrojowa eliminacja trucizn)
 Stosowanie odtrutek
 Przerwanie narażenia
 Ocena i podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych
 Usunięcie trucizny z miejsca wchłaniania
(zmycie wodą skażonej skóry, płukanie oczu, prowokowanie
wymiotów, płukanie żołądka, przeczyszczenie)
 Przyspieszenie eliminacji trucizny z organizmu
(forsowanie diurezy, pozaustrojowa eliminacja trucizn)
 Stosowanie odtrutek
Przerwanie narażenia
 w zatruciach drogą inhalacyjną należy jak najszybciej
usunąć chorego z atmosfery skażonej związkiem
trującym
 przy skażeniu skóry i oczu należy jak najszybciej podjąć
zabiegi dekontaminacji
 Przerwanie narażenia
 Ocena i podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych
 Usunięcie trucizny z miejsca wchłaniania
(zmycie wodą skażonej skóry, płukanie oczu, prowokowanie
wymiotów, płukanie żołądka, przeczyszczenie)
 Przyspieszenie eliminacji trucizny z organizmu
(forsowanie diurezy, pozaustrojowa eliminacja trucizn)
 Stosowanie odtrutek
 Przerwanie narażenia
 Ocena i podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych
 Usunięcie trucizny z miejsca wchłaniania
(zmycie wodą skażonej skóry, płukanie oczu, prowokowanie
wymiotów, płukanie żołądka, przeczyszczenie)
 Przyspieszenie eliminacji trucizny z organizmu
(forsowanie diurezy, pozaustrojowa eliminacja trucizn)
 Stosowanie odtrutek
 ból, przekrwienie, pęcherze i oparzenia
 dodatkowo – uraz termiczny i mechaniczny
 ciężkość toksycznego uszkodzenia skóry zależy od 3
czynników:
 właściwości związku chemicznego – stan fizyczny,
rozpuszczalność w tłuszczach, stężenie, odczyn, zdolność do
reakcji egzotermicznej przy kontakcie ze skórą
 czas narażenia
 wchłanialność związku chemicznego przez skórę i możliwość
wywołania ogólnoustrojowych objawów zatrucia
 kwasy – martwica skrzepowa  zapobiega
dalszemu i głębszemu uszkodzeniu skóry
 zasady – martwica rozpływna  znacznie głębsze
oparzenia
 fenol – głębokie zmiany oparzeniowe, wchłania
się przez skórę  ogólne objawy zatrucia
 zdjąć skażoną odzież i rzeczy osobiste (biżuteria)
 zmywać skażone powierzchnie skóry dużą ilością wody
przez co najmniej 15 minut; zmywanie rozpocząć tak
szybko jak to jest możliwe
 substancje oleiste – powtórzyć dwukrotnie zmywanie
mydłem lub szamponem
 Nie wolno używać substancji neutralizujących – reakcja
egzotermiczna i dodatkowo oparzenie termiczne
 Toksyczne uszkodzenia oczy można podzielić na
trzy grupy zależnie od rozległości zmian:
 zapalenie spojówek i zapalenie rogówki z
powierzchownym obrzękiem nabłonka
 zniszczenie nabłonka rogówki i niedokrwienie rąbka
rogówki
 uszkodzenie wewnątrzgałkowe
 pary rozpuszczalników – obrzęk nabłonka rogówki,
może rozwinąć się po kilku godzinach od narażenia
 lakrimatory – ekstremalne podrażnienie oka, silne
łzawienie, ale bez trwałych następstw
 słabe kwasy – nie penetrują przez rogówkę, powstają
zbliznowacenia rogówki, spojówek i powiek
 zasady – penetrują do wnętrza gałki ocznej,
uszkadzają struktury wewnątrzgałkowe; trwałe
następstwa: zaćma, jaskra, uszkodzenia siatkówki,
ślepota
 niezależnie od rodzaju substancji toksycznej należy
natychmiast rozpocząć płukanie oczu obfitą ilością
wody
 podać miejscowy środek znieczulający (jeśli dostępny)
 usunąć szkła kontaktowe
 płukanie oczu można kontynuować roztworem soli
fizjologicznej z użyciem dostępnych opakowań i
podłączonych zestawów kroplówkowych
 kontynuować płukanie co najmniej przez 15 minut
 jeśli substancją toksyczną jest kwas lub zasada
należy po zakończeniu zabiegu sprawdzić pH w
worku spojówkowym; jeśli nie jest równe 7 to
płukanie trzeba kontynuować
 nie podawać środków neutralizujących
 po zakończeniu płukania należy przeprowadzić
pełne badanie okulistyczne; dalsze postępowanie
będzie zależne od rodzaju uszkodzenia
Płukanie żołądka jest najstarszą, stosowaną od
około 200 lat, metodą usuwania trucizny z
przewodu pokarmowego
Wprowadzenie zasad intensywnej terapii do
leczenia ostrych zatruć zmniejszyło znaczenie tej
metody
Wskazania
 Opierając się na dowodach eksperymentalnych i klinicznych,
należy przyjąć, że płukanie żołądka:
 nie powinno być wykonywane, jeśli pacjent nie zażył
ilości trucizny, która stanowi potencjalne zagrożenie
życia,
 wykonanie płukania żołądka należy rozważyć do 60
minut od zatrucia
Prowokowanie wymiotów
 przeciwwskazane u chorych nieprzytomnych, z
drgawkami, w zatruciach substancjami żrącymi,
rozpuszczalnikami organicznymi i substancjami łatwo
pieniącymi się (szampony, detergenty, mydła)
Definicja
Płukanie żołądka polega na wprowadzeniu do
żołądka sondy i naprzemiennym podawaniu i
aspirowaniu małych objętości płynu (200 – 300 ml u
dorosłych), ma na celu usunięcie toksycznych
substancji obecnych w żołądku
Przeciwwskazania
 zatrucie substancjami żrącymi (groźba perforacji)
 zatrucie truciznami lotnymi, węglowodorami, detergentami





(duże ryzyko zachłyśnięcia)
choroby żołądka aktualne i przebyte (stany pooperacyjne)
chory nieprzytomny, jeśli nie wykonano intubacji
dotchawiczej
znaczne pobudzenie psychoruchowe
stan drgawkowy
brak zgody pacjenta na zabieg
W latach 80-tych XX w. powszechnie zaczęto
stosować jako metodę z wyboru podawanie węgla
aktywowanego, uznając ją za podstawową metodę
dekontaminacji przewodu pokarmowego
Wskazania
 zażycie potencjalnie toksycznej ilości substancji w okresie
do 1 godziny od zażycia, gdy połknięta substancja jest
adsorbowana przez węgiel aktywowany
Dawkowanie
 dzieci do 1 r.ż. – 1 g/kg
 dzieci od 1 – 12 r.ż.: 25 – 50 g
 młodzież i dorośli: 25 – 100 g
Zmniejszenie wchłaniania substancji poprzez
przyspieszenie jej wydalenia z przewodu pokarmowego
 aktualnie – dwa rodzaje środków
 sacharydowe (sorbitol)
 i solne (cytrynian magnezu, siarczan magnezu)
Wskazania - w oparciu o dostępne dane nie udało się
jednoznacznie określić wskazań do stosowania środków
przeczyszczających u zatrutych
 przerwanie narażenia
 ocena i podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych
 usunięcie trucizny z miejsca wchłaniania
(zmycie wodą skażonej skóry, płukanie oczu, prowokowanie
wymiotów, płukanie żołądka, przeczyszczenie)
 przyspieszenie eliminacji trucizny z organizmu
(forsowanie diurezy, pozaustrojowa eliminacja trucizn)
 stosowanie odtrutek
Odtrutki nieswoiste:
 węgiel leczniczy (węgiel aktywowany)
 białko jaj kurzych - tworzy związki nierozpuszczalne z
metalami ciężkimi oraz działa zoobojętniająco i osłaniająco
w zatruciach kwasami, zasadami; stosuje się białko z 3 - 4
jaj na ½ l wody
 tlen - wskazany w hipoksemii i z wyboru w zatruciach
tlenkiem węgla, siarkowodorem, cyjanowodorem
Substancja - odtrutka
Atropina
Wskazania
amp. á 1 mg
zatrucie pestycydami
fosforoorganicznymi, karbaminianami
Biperiden
dyskinezy w zatruciu neuroleptykami
amp. á 5 mg
Calcium glucobionate
amp. á 1.375 g/10 ml
Cholestyramina
hipokalcemia w zatruciu fluorkami,
kwasem szczawiowym
zatrucie glikozydami naparstnicy
4 g/torebka
Dantrolen
fiol. á 20 mg subst. suchej
hipertermia w złośliwym zespole
neuroleptycznym
Substancja - odtrutka
Wskazania
Etanol 96%
zatrucie glikolem etylenowym,
metanolem
Flumazenil
zatrucie benzodiazepinami
amp. á 0.5 mg/5 ml
Glukagon
N-Acetylocysteina
tabl. á 0.2, 0.6 g
ampułki á 0.3
zatrucie beta-blokerami, blokerami
kanału wapniowego, lekami
hipoglikemizującymi
zatrucie acetaminofenem
Substancja - odtrutka
Nalokson
Wskazania
zatrucie opiatami
amp. á 0.4 mg
Salicylan fizostygminy
zespół antycholinergiczny
amp. á 0.5 mg
Vit. K1 (Phytomenadion)
zatrucie pochodnymi kumaryny
amp. á 10 mg
Vit. B6 (pirydoksyna)
amp. á 50 mg
zatrucia hydrazydem kwasu
izonikotynowego
Substancja - odtrutka
BAL (Dimercaprol), DMPS, DMSA
amp. á 100 mg, tabletki
1% Błękit metylenowy
amp. á 10 mg/ml
Desferal
Wskazania
zatrucie metalami ciężkimi (arsen,
rtęć, ołów)
poziom MetHb > 30% w zatruciu
związkami
methemoglobinotwórczymi
zatrucie żelazem
fiol. á 500 mg
Przeciwciała p/digoksynowe
[Digibind fiol. á 40 mg
Digitalis-antidot BM fiol. á 80 mg]
zatrucie glikozydami naparstnicy
Substancja - odtrutka
Wskazania
EDTA Calcium (Chelaton)
zatrucie ołowiem
amp. á 1.0 g
Obidoxim (Toxobidin)
amp. á 250 mg
Penicylina krystaliczna
fiol. á 3 mln. j.m., á 5 mln j. m.
Penicylamina (Cuprenil)
tabl. á 250 mg
Fomepizol (Antizol)
fl. á 1 g
zatrucie pestycydami
fosforoorganicznymi
zatrucie muchomorem
sromotnikowym
zatrucie miedzią, arsenem,
ołowiem, rtęcią, cynkiem
zatrucie metanolem i glikolem
 Leczyć należy pacjenta, a nie truciznę i jej stężenie
 Są trzy podstawowe zasady leczenia wszystkich zatruć:
diagnozować, diagnozować, diagnozować
 Rozcieńczenie jest najlepszym rozwiązaniem dla
skażenia - Dilution is the solution to pollution
Wstępna ocena stanu ogólnego pacjenta,
resuscytacja i podtrzymywanie
podstawowych funkcji życiowych
są najważniejszymi elementami
leczenia zatrutego pacjenta
i mają większe znaczenie
od podawania odtrutek specyficznych