Transcript Seminarium: „Praktyczne aspekty monitorowania pyłu w powietrzu
Wyzwania i zadania administracji samorządowej w zakresie jakości powietrza atmosferycznego
-nowe podejście do zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym
Andrzej Jagusiewicz Główny Inspektor Ochrony Środowiska Narada samorządowa woj. malopolskiego, Tarnów, 30.08.2013
SECTORy
Transport Energetyka Byt-kom Rolnictwo P rzemysł Clean Air for Europe
EMISJE SO2 PM NH3 NOx VOC JAK. POW.
Stężenia PM Kwaśna depozycja Eutrofikacja Ozon troposf.
SKUTKI Zdrowie Bio różnorodn ość Materi ały Uprawy
Instrumenty polityki ochrony powietrza (wspólnotowe, krajowe i lokalne)
Ograniczanie presji
Pułapy krajowe (NEC, CLRTAP-GP II) Traktat Akcesyjny (LCP) Standardy emisyjne (Dyrektywa IED) Pozwolenia, w tym zintegrowane Programy naprawcze Zielona gospodarka lub zrównoważony model produkcji i konsumpcji
Poprawa stanu
Strategia Tematyczna Ochrony Powietrza Standardy jakości powietrza Dyrektywa CAFE Dyrektywa ws Metali Ciężkich i Wielopierścieniowych Węglowodorów Aromatycznych (B&P)
Standardy pułapowe
Strategia Tematyczna Ochrony Powietrza UE
SO2 2020/2000 -32 % i -18 % NOx 2020/2000 -51 % i -40 %
NH3 2020/2000 -96 % i -73 % LZO 2020/2000 -55 % i-48 % PM 2020/2000 -59 % i -41 %
Protokół z Goeteborgu II CLRTAP UNECE (Polska) SO2 2020/2005 -59 % NOx 2020/2005 -30 % NH3 2020/2005 - 1 % LZO 2020/2005 -25 % PM 2,5 2020/2000 -18 %
Koszt >7,1 biliona euro/rok Koszt-efekt 1 : 4
* Rewizja dyrektywy NEC
Ustawa-prawo ochrony środowiska Tytuł II „Ochrona zasobów środowiska” Dział II „Ochrona powietrza”
• Art. 85 – ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego ochronie, w szczególności przez:
utrzymanie poziomach, poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych
2
Podstawowe zasady ochrony powietrza
c.d. art. 85 Poś zmniejszenie poziomów gdy nie są one dotrzymane, substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, zmniejszenie substancji w powietrzu poniżej poziomów docelowych poziomach.
i albo utrzymanie poziomów poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych Przez kogo???
*** Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy
Dlaczego pył 2,5?
zanieczyszczenie w ok. 50% „wtórne”, o zmiennym składzie, pochodzenia naturalnego i antropogenicznego; Brak progu, poniżej którego nie stwierdza się skutków zdrowotnych
powstaje w znacznej mierze w wyniku reakcji między substancjami w atmosferze - prekursorami pyłu PM2,5 są przede wszystkim tlenki siarki, tlenki azotu, amoniak, lotne związki org. (LZO); zawiera także metale ciężkie, WWA (m. in. benzo(a)piren) i inne trwałe zw. org. (TZO);
ze względu na zawartość substancji szkodliwych i jednocześnie małe rozmiary (średnica poniżej 2,5 mikrona daje zdolność bezpośredniego wnikania do układu oddechowego nowotworowych i krwionośnego ) jest uznawany za zanieczyszczenie szczególnie szkodliwe dla zdrowia, które może być przyczyną, m.in. chorób płuc, chorób krążenia, a także schorzeń „wypadkowa emisji zanieczyszczeń” osiągnięcie standardów PM2.5 wymaga redukcji pierwotnej drobnych cząstek a także prekursorów emitowanych w postaci gazowej: SO 2 , NOx, NH 3 , LZO
7
Śmiertelność wywołana ekspozycją na PM 2,5 w roku 2000 i 2020 (realizowanie dotychczasowej polityki) Poprawa do 2020 roku wskutek CLE-u:
-
1.1 miliona traconych lat życia mniej
-
mniej o 76 000 przedwczesnych zgonów wydłużenie życia statystycznie o 2.5 miesiąca Problemy, które pozostaną po roku 2020 (bez realizacji STOP-u)
: - 2.5 miliona traconych lat życia - 272 000 przedwczesnych zgonów skrócenie życia nadal statystycznie o 5.5 miesiąca 8
Statystyczne skrócenie życia w Polsce spowodowane emisją PM 2.5
16 12 8 4 0 10,8 2000 5,8 CLE 2020 2,5 STOP
Standardy dla pyłu drobnego PM2,5
- nowe cele w zakresie jakości powietrza w Europie Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE) utrzymując dotychczasowy zakres zobowiązań drobnego PM2,5.
odnośnie mierzonych i ocenianych zanieczyszczeń, ustanawia nowe, jeszcze bardziej ambitne cele w zakresie jakości powietrza w Europie, między innymi poprzez ustanowienie bardziej restrykcyjnych standardów dla pyłu Nowe normy jakości powietrza dla pyłu PM2,5:
poziom docelowy - do osiągnięcia do 2010 roku
poziom dopuszczalny – osiągany etapowo – pierwszy etap do roku 2015, drugi do roku 2020 pułap stężenia ekspozycji (miasta powyżej 100 tys. mieszk. i aglomeracje ) – do osiągnięcia do roku 2015 krajowy cel redukcji narażenia (miasta powyżej 100 tys. mieszk. i aglomeracje ) - do osiągnięcia do roku 2020
10
• • •
Standardy dla pyłu drobnego PM2,5 - nowe cele w zakresie jakości powietrza w Europie – osiągane etapami do roku 2020 Strefa – w rozumieniu systemu oceny i zarządzania jakością powietrza główne problemy – utrzymujące się przekroczenia norm jakości powietrza dla pyłu PM10, PM2,5 i benzo(a)pirenu od lat
11
Poziom docelowy dla PM2,5 – etap I (target value)
Wartość: roczna), 25 µg/m 3 (średnia Termin osiągnięcia upłynął 1stycznia 2010 roku *** Obowiązuje na obszarze całego kraju.
Poziom docelowy tzn. poziom, który należy osiągnąć za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych.
12
Poziom dopuszczalny dla PM2,5– etap II
Wartość: 25 µg/m 3 (średnia roczna).
Termin osiągnięcia: 1 stycznia 2015 rok Standard dotyczy obszaru całego kraju.
Poziom dopuszczalny, tzn. poziom który musi być osiągnięty.
W okresie do dnia 1 stycznia 2015 roku poziom dopuszczalny dla pyłu PM2,5 będzie mógł być przekraczany o wartość marginesu tolerancji.
Margines tolerancji Termin osiągnięcia poziomu dopuszczalnego Nazwa substancji (numer CAS ) Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom dopuszczalny substancji w powietrzu w µg/m 3 Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym [μg/m 3 ] 2012 r.
2013 r.
2014 r.
Pył zawieszony PM2,5 Rok kalendarzowy
25
2 1 1 2015 13
Poziom dopuszczalny dla PM2,5 – etap III Wartość: 20 µg/m 3 (średnia roczna), Termin osiągnięcia: 1 stycznia 2020 roku Standard będzie dotyczył obszaru całego kraju.
Komisja Europejska przewiduje weryfikację powyższego standardu do 2015 roku w oparciu o nowe informacji na temat skutków zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 oraz doświadczenia Państw Członkowskich w zakresie osiągnięcia wartości docelowej dla pyłu PM2,5.
14
Wskaźniki średniego narażenia dla PM2,5 krajowy wskaźnik średniego narażenia średni poziom pyłu PM2,5 w – jest to powietrzu wyznaczony na podstawie pomiarów przeprowadzonych na obszarach tła miejskiego w miastach o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i aglomeracjach na terenie całego kraju, wykorzystywany do oceny dotrzymania krajowego celu redukcji narażenia oraz dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji.
Wskaźnik ten posłuży jako miernik osiągnięcia krajowego celu redukcji narażenia i pułapu stężenia ekspozycji .
15
Pułap stężenia ekspozycji dla PM2,5 etap I Wartość: 20 µg/m 3 obliczana jako trzyletnia średnia krocząca z wartości średnich rocznych uśrednionych dla wszystkich punktów pomiarowych tła miejskiego służących do określenia krajowego wskaźnika średniego narażenia dla lat 2013-2015.
Termin osiągnięcia – 2015 rok Pułap stężenia ekspozycji, jako standard jakości powietrza musi być osiągnięty.
16
Krajowy cel redukcji narażenia dla PM2,5 - etap II
Krajowy cel redukcji narażenia - wynosi 18 µg/m 3 powinien zostać osiągnięty poprzez wszelkie niezbędne środki, które nie pociągają za sobą niewspółmiernych kosztów do roku – 2020.
i
17
Strefa – w rozumieniu systemu oceny i zarządzania jakością powietrza Nowa definicja strefy: Art. 87 ust 2. ustawy Prawo Ochrony Środowiska Strefę stanowi: 1) aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy; 2) miasto o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy; 3) pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy oraz aglomeracji.
Wyniki oceny jakości powietrza dla pyłu PM10 za rok 2011 i 2012 Klasy stref określone na podstawie 24-godz. stężeń pyłu PM10 (ochrona zdrowia) Rok 2011 Rok 2012 W ocenie za 2012 r. pod katem pyłu PM10 do stref (46) z przekroczeniami zaliczono o cztery strefy mniej poprawa miała miejsce w: Aglomeracjach: Trójmiejskiej, Szczecińskiej i Lubelskiej oraz w strefie podlaskiej .
Wyniki oceny jakości powietrza dla pyłu PM2,5 za rok 2011 i 2012 Rok 2011 Poziom dopuszczalny + margines tolerancji dla roku 2011 - 28 (25+3) µg/m 3 dla roku 2012 – 27 (25+2) µg/m 3 Rok 2012
Wyniki oceny jakości powietrza dla pyłu benzo(a)pirenu (42) za rok 2011 i 2012 (10X) Rok 2011 Rok 2012
Krajowy wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5 Krajowy wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5 [µg/m 3 ]:
- dla
2012 roku wyniósł 26,1 (średnia z lat 2010 - 2012);
- dla 2011 roku wyniósł 26,9 (średnia z lat 2010 i 2011); - dla 2010 roku wyniósł 28,0 (średnia dla roku 2010). 22
Wartości wskaźnika średniego narażenia dla poszczególnych miast i aglomeracji oraz krajowy wskaźnik średniego narażenia [µg/m 3 ] dla 2012 roku
miasto Koszalin Aglomeracja Szczecińska miasto Gorzów Wlkp.
Aglomeracja Trójmiejska Aglomeracja Bydgoska miasto Olsztyn miasto Elbląg miasto Toruń miasto Zielona Góra miasto Włocławek Aglomeracja Białostocka Aglomeracja Lubelska miasto Wałbrzych Aglomeracja Łódzka Aglomeracja Poznańska miasto Radom miasto Opole Aglomeracja Warszawska miasto Płock miasto Legnica miasto Rzeszów Aglomeracja Wrocławska miasto Kalisz miasto Kielce miasto Tarnów miasto Częstochowa Aglomeracja Górnośląska Aglomeracja Rybnicko Jastrzębska miasto Bielsko Biała Aglomeracja Krakowska Krajowy Wskaźnik Średniego Narażenia 12.7
16.0
17.7
17.8
18.6
18.8
19.5
20.4
20.7
20.9
22.3
23.6
24.0
24.1
25.5
25.6
25.8
26.6
26.6
28.7
28.8
29.0
30.3
32.0
32.5
26.1
36.0
36.4
36.6
36.8
38.1
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Źródło danych: Państwowy Monitoring Środowiska - Inspekcja Ochrony Środowiska. Opracowanie: Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy
45
Czarna kreska – pułap stężenia ekspozycji do osiągnięcia w roku 2015
Uwagi końcowe (1)
•
Przekroczenia PM 10 w UE są dość powszechne, „plany i programy naprawcze” wg Art.. 8 (3) Dyrektywy Ramowej
bez efektu!!!
>konieczność budowy planów ponadstrefowych z uwagi na komponent transgraniczny (co najmniej 50 %-obliczenia EMEP
•
szereg aglomeracji pozwanych przed ETS ( m.in. BERLIN)
•
Pomimo malejących emisji sytuacja w Polsce ulega względnemu pogorszeniu (niższe standardy więcej stref ponadnormatywnych)
•
Recepta na niską emisję:
?
??
???
Uwagi końcowe (2)
• • • •
Bilans energetyczny Polski w perspektywie 2020 (2x20%+1x15%), 2030, 2040 i 2050> jaki miks? Węgiel, olej, gaz konwencjonalny/gaz łupkowy , OZE (energia słoneczna, biomasa….), odpady komunalne , energia jądrowa???
Synergia polityki klimatycznej i ochrony powietrza> JEDNA ATMOSFERA Ogólnokrajowy>regionalny>lokalny program ochrony powietrza (niskie źródła emisji i
transport>zadania samorządów )
Konieczność pełniejszej inwentaryzacji emisji i rozwoju narzędzi prognostycznych>modelowanie zintegrowane w ramach PMŚ (3 bloki), w tym modelowanie stanu zanieczyszczenia powietrza jako element oceny>nowy PMS 2013-2015
Podsumowanie zamiast recepty
• • • • • •
Zakaz ekogroszek węgla lub Wykorzystać kominiarzy Subsydia czystszych dla paliw Infrastruktura drogowa i ciepłownicza Decyzje o prowadzeniu działalności gospodarczej wydawane wielkości emisji z uwzględnieniem rodzaju i ???
26
27