Transcript Pobierz tutaj

Wszystko jest trucizną i nic nią nie jest.
Dawka decyduje tylko, czy coś nie jest
trucizną
Paracelsus
Identyfikacja potencjalnych zagrożeń
chemicznych dla zdrowia – spis treści
• Niebezpieczne substancje chemiczne
• Drogi wnikania związków chemicznych
do organizmu
• Skutki toksykologiczne
• Substancje niezgodne
• Sposób informowania
Niebezpieczne substancje chemiczne
- klasyfikacja
•
•
•
Powodujące zagrożenia ze względu na
swoje właściwości fizykochemiczne
(wybuchowe, łatwopalne, utleniające itd.)
Powodujące zagrożenia, ze względu na
specyficzny wpływ na organizmy żywe
(toksyczne, żrące, uczulające itd.)
Niebezpieczne dla środowiska
naturalnego
Drogi wnikania związków
chemicznych do organizmu
przez układ
oddechowy
z przewodu
pokarmowego
przez skórę
np. anilina, cyjanowodór,
nitrobenzen, związki rtęcio- i
fosforoorganiczne, fenol
Skutki toksykologiczne narażenia
chemicznego
- definicje
Dawka - ilość substancji niebezpiecznej,
zwykle liczona na kg masy ciała (mg/kg),
na którą jest narażony organizm.
Narażenie (ekspozycja) - proces, podczas
którego substancja jest zdolna do wniknięcia
do organizmu, organu, tkanki lub komórki
jedną z możliwych dróg absorpcji: przez
skórę, drogi oddechowe lub drogę pokarmową
Skutki toksykologiczne
narażenia chemicznego
1.
2.
3.
4.
Toksyczność ostra
Toksyczność chroniczna (przewlekła)
Karcynogeneza
Toksyczność rozrodu
Toksyczność ostra
Efekt działania substancji (odpowiedź
organizmu) pojawia się zaraz po
krótkotrwałym narażeniu na czynnik
chemiczny lub po narażeniu na
określone stężenie czynnika.
Toksyczność chroniczna
(przewlekła)
Efekt
działania
substancji
(odpowiedź organizmu) pojawia się
po upływie długiego czasu od
narażenia na małe, powtarzające się
dawki czynnika toksycznego – może
to trwać tygodnie, miesiące, a nawet
lata.
Karcynogeneza
Niekontrolowany podział i rozwój komórek
jako
rezultat
działania
czynnika
chemicznego
(karcynogenu),
proces
rozwoju nowotworu.
Toksyczność rozrodu
Jakikolwiek skutek szkodliwego działania
na funkcje rozrodcze dorosłych osobników
bądź na rozwój embrionu lub płodu.
Substancja toksyczna
Substancje toksyczne
np. cyjanek potasu lub strychnina
• wdychane, połknięte lub absorbowane przez skórę
w niewielkich ilościach, powodują ciężkie
uszkodzenie organizmów żywych lub śmierć na
skutek oddziaływań (interakcji) fizykochemicznych.
• mogą powodować szkody poprzez niszczenie
struktur biologicznych i/lub zaburzenie funkcji
organizmu.
Substancje niezgodne
Są to substancje, których wzajemny kontakt
stwarza zagrożenie w pracy laboratoryjnej, gdyż
może zajść pomiędzy nimi reakcja chemiczna, o
gwałtownym przebiegu.
Reakcja pomiędzy substancjami niezgodnymi
może mieć miejsce w warunkach otoczenia, gdy
temperatura i/lub ciśnienie ulegnie zmianie lub
gdy ulegnie zmianie prężność par substancji.
Substancje niezgodne
Efektem reakcji pomiędzy substancjami
niezgodnymi może być:
• samozapłon (kontakt substancji chemicznej z
powietrzem),
• wytworzenie ciepła (kontakt z wilgocią),
• wytworzenie toksycznych gazów,
• rozkład związku,
• utworzenie nowych związków bardziej
niebezpiecznych,
• zapłon innych materiałów lub wybuch.
Sposoby informowania
o zagrożeniach chemicznych
Standardowe etykiety związków
• symbole (piktogramy)
• Informacja o zagrożeniach, zwroty R
• Informacja o koniecznych środkach
bezpieczeństwa - zwroty S
Karty charakterystyk substancji
niebezpiecznych (ang. MSDS)