Transcript Δείτε τις διαφάνειες

Ο σακχαρώδης διαβήτης
στην τρίτη ηλικία
Γ.Ανθιμίδης
Παθολόγος-Διαβητολόγος
Αν/τής Διευθυντής
Γ.Ν.Ν Χαλκιδικής
Θεσσαλονίκη
Πέμπτη 8 Νοε 2007, Ώρα 18. 30
ΜAKEDONIA PALACE
Ο σακχαρώδης διαβήτης στην τρίτη ηλικία
• Επιδημιολογία του ΣΔτ2
• Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την
πρόοδο της ηλικίας(GIA)
• Διάγνωση-Ανίχνευση(Screening) Υπερηλίκων για ΣΔ
• Επιπλοκές του διαβήτη στην τρίτη ηλικία
• Θεραπευτική προσέγγιση υπερηλίκων με ΣΔ
• Συμπεράσματα
Επιπολασμός του ΣΔ τ2
Γήρανση του πληθυσμού
(Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, μείωση των
γεννήσεων)
Επιπολασμός του ΣΔ τ2
Σύγχρονος τρόπος ζωής
(παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής άσκησης)
Η παγκόσμια απειλή του
διαβήτη
Διαβητικός πληθυσμός (εκατομμύρια)
300
250
200
150
100
50
0
2000
2025
Πηγή: King H et al. Diabetes Care 21: 1414-1431, 1998
Επιπολασμός του ΣΔ τ2 στην Τρίτη ηλικία
NHANES III. Diabetes Care 1998
Ο Πληθυσμός της Ελλάδος βάσει απογραφών από το 18702001 και οι μεταβολές του πληθυσμού στα άτομα
ηλικίας>65 ετών
Έτος
απογραφής
Σύνολλο
πληθυσμού
πληθυσμός
Ατόμων
>65 ετών
Ποσοστό
1870
1.457.894
52.559
3,6%
1879
1.654.310
58.360
3,5%
1907
2.630.381
108.389
4,1%
1920
5.014.130
283.817
5,6%
1928
6.184.645
326.471
5,8%
1951
7.631.801
511.398
6,7%
1961
8.388.553
686.654
8,1%
1971
8.768.372
957.116
10,9%
1981
9.739.589
1.239.541
12,7%
1991
10.259.900
1.512.000
14,7%
2001
10.924.020
1.868000
17,1%
1)Γρηγοριάδου και συν. Ελληνική Ιατρική 1991, 57:126-132
2) Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος
Επιπολασμός του ΣΔ στην Ελλάδα
Ποσοστό % Σακχαρώδη Διαβήτη
Συγγραφείς
Περιοδικό
Δημ/σης
Χρονική
περίοδος
Μελέτης
περιοχή
Ηλικία
30-39
Ηλικία
70-79
Κατσιλάμπρος και
συν.
1974
Αιγάλεω
0,61 Α
0,94 Γ
12,25
1975-85
Λάρισα
Αρκαδία
Ευρυτανία
0,25 Α
0,38 Γ
15,94
1991-92
Αιγίνιο
1993-94
Ημαθία,
Κιλκίς,
Έβρος
Medigografia 1989
ΧριστακόπουλοςΚαραμάνος
Medigografia 1989
Παπάζογλου
Και συν.
29% ΣΔ
15,14% IGT
Diabetic Medicine 1995
>>
>>
Ελλην Διαβητ Χρονικά 1993
και 1994
0,3-0,9%
7%
Ανθιμίδης Γ. Η αντιμετώπιση του ΣΔ στην Τρίτη ηλικία
Ελλην Διαβητ Χρονικά 1994
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
?
Μηχανισμός(οί)
Spence JC. Quart J Med 1921, 14: 314-26
Some observations on sugar tolerance, with special
reference to variations on found at different ages.
Spence JC. Quart J Med 1921, 14: 314-26
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
The effect of aging on carbohydrate metabolism
(Review)
Μηχανισμός(οί):άγνωστος
Davidson MB. Metabolism 1979
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Πιθανοί Μηχανισμοί
1. Η μειωμένη έκκριση ινσουλίνης
2. Ο ανταγωνισμός στην ινσουλίνη(insulin
antagonism).
3. Η πτωχή δίαιτα σε υδατάνθρακες ,
4. Η έλλειψη σωματικής άσκησης,
5. Η μειωμένη μυική μάζα όπου αποθηκεύονται οι
υδατάνθρακες,
Davidson MB. Metabolism 1979
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Έκκριση ινσουλίνης
Τα αποτελέσματα των μελετών τόσο μετά από OGTT όσο και μετά
από
IV έγχυση γλυκόζης ήταν αντιφατικά.
•Davidson MB. Metabolism 1979
•Alberti KGMM, De fronzo RA, Zimmet P 1992
(Eds) International textbook of diabeteς mellitus. Willey
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Έκκριση ινσουλίνης
1. Φυσιολογική η αυξημένη
Davidson MB. Metabolism 1979
2. Μειωμένη χωρίς ινσουλινοαντίσταση
Gumbriner B et al. Diabetes 1989, 38: 1549-56.
Meneilly GS et al. J Clin Endocrinol Metab 1997; 82: 4088-4093.
3. Mειωμένη μόνο η α΄φάση έκκρισης ινσουλίνης
Kim J et al. J Korean Med Sci 2001; 16: 592-7.
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Η γλυκόζη αίματος μετά την ηλικία
των 30-40 ετών αυξάνει προοδευτικά
•
•
Η Γλυκόζη αίματος νηστείας(FBG) αυξάνει περίπου
κατά 1mg/dl ανα 10 ετία,
Η μεταγευματική τιμή γλυκόζης ( PPG), 1-2 h μετά
φόρτιση γλυκόζης αυξάνει κατά 6-13 mg/dl ανα 10
ετία.
Davidson MB. Metabolism 1979
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Ινσουλινοαντίσταση
(Glucose disposal, insulin binding, hepatic glucose output)
Yλικό-Μέθοδος
I. Μη διαβητικά και μη παχύσαρκα άτομα,
17 υπερήλικες
69+-1 έτη και
27 μη υπερήλικες 37+-2 έτη
ΙΙ.Τεχνική του ευγλυκαιμικού clamp και ΟGTT(75 γρ γλυκόζης)
Fink RI et al Clin Invest 1983, 71: 1523-35.
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Ινσουλινοαντίσταση
Τα επίπεδα γλυκόζης(Α) και Ινσουλίνης (Β) κατά τη διάρκεια OGTT
Σε μη υπερήλικες και υπερήλικες
* P <0.01
± P<0.005
§ P <0.001
Fink et al Clin Invest 1983, 71: 1523-35
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Ινσουλινοαντίσταση
Glucose disposal
Fink et al Clin Invest 1983, 71: 1523-35
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Ινσουλινοαντίσταση
Insulin binding
Fink et al Clin Invest 1983, 71: 1523-35
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Ινσουλινοαντίσταση
Hepatic glucose output
Fink et al Clin Invest 1983, 71: 1523-35
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Ινσουλινοαντίσταση
Συμπεράσματα
1.
Η μειωμένη glucose disposal των υπερηλίκων έναντι των νέων
οφειλόταν σε αυξημένη αντίσταση των περιφερικών κυττάρων στη
δράση της ινσουλίνης λόγω μεταϋποδοχειακής μειονεξίας
( postreceptor defect ) των κυττάρων-στόχων.
2.
Ο βαθμός σύνδεσης της ινσουλίνης ( insulin binding ) με τους
υποδοχείς (λιπώδη κύτταρα, μονοκύτταρα ) δε διέφερε στις δύο
ομάδες.
3.
Η ενδογενής παραγωγή γλυκόζης δεν διέφερε στις δύο ομάδες και
επομένως δεν υπήρχε αντίσταση στην ινσουλίνη στο ήπαρ στα
ηλικιωμένα άτομα.
Fink et al Clin Invest 1983, 71: 1523-35
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Νεώτερες Μελέτες
1. Mechanisms of the Age-Associated Deterioration in Glucose Tolerance.
Basu R, Breda E, Oberg AL, et al. Diabetes 2003
2. Effects of Age and Sex on Postprandial Glucose Metabolism.
Basu R, Man CD, Campioni M et al. Diabetes 2006
Ι. Υλικό-Μέθοδοι
Ν=67 υπερήλικες με μέση ηλικία τα 70 έτη και ως
Ν=21 νέοι με μέση ηλικία τα 24 έτη ως ομάδα ελέγχου.
ΙΙ. Μέθοδοι:Χορήγηση μικτού γεύματος και IV χορήγησης γλυκόζης.
1.Basu R, Breda E, Oberg AL, et al. Diabetes 2003
1.Basu R, Breda E, Oberg AL, et al. Diabetes 2003
Δράση ινσουλίνης
Η ευαισθησία (Si)
Ινσουλίνης σε
υπερήλικες και νέους
Μετά από χορήγηση
Γεύματος(A) και IV
GTT(B) Minimal Models
*P < 0.002
1.Basu R, Breda E, Oberg AL, et al. Diabetes 2003
Έκκριση ινσουλίνης
Α
Β
Η έκκριση Ινσουλίνης σε
υπερήλικες και νέους
Μετά από χορήγηση
Γεύματος(A) και IV GTT(B)
Minimal Models
*P<0.05
2. Basu R, Man CD, Campioni M et al. Diabetes 2006
Εκτιμήθηκαν οι διαφορές κατά ηλικία και φύλο
1. Της ικανότητας επαναφοράς της γλυκόζης (Glucose Turnover),
2. Της έκκρισης και δράσης της ινσουλίνης
3. Της ικανότητας διάθεσης γλυκόζης(disposal) και
4. Του ηπατικού μεταβολισμού της ινσουλίνης(degretation).
2. Basu R, Man CD, Campioni M et al. Diabetes 2006
Υλικό
Ν=145 Υπερήλικες ηλικίας 70+-1 έτη)
Ν= 58 νέοι 28+-1 έτη ως ομάδα
ελέγχου
Όλοι υγιείς και μη παχύσαρκοι.
Μέθοδος
Χορήγηση μικτού γεύματος και έγχυση IV
γλυκόζης σε όλη τη διάρκεια της μελέτης(9
ώρες)
2.Basu R, Man CD, Campioni M et al. Diabetes 2006
2. Basu R. et al. Diabetes 2006
Τελικό Αποτέλεσμα
Η έκκριση και η δράση ινσουλίνης ήταν μειωμένες μόνον στους Υπερή
λικες άνδρες έναντι των νέων ανδρών αλλά δεν διέφεραν μεταξύ υπερηλίκων
Και νέων γυναικών.
Συμπέρασμα
Η ηλικία και το φύλο επηρεάζουν διαφορετικά την έκκριση και
δράση της ινσουλίνης, την glucose effectivness, και την ηπατική κάθαρση
ινσουλίνης με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην
ομοιόσταση του μεταβολισμού της μεταγευματικής γλυκόζης, τόσο μεταξύ
ανδρών και γυναικών όσο και μεταξύ υπερηλίκων και νέων.
2. Basu R. et al. Diabetes 2006
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Διατροφή
Insulin resistance with aging and b cell dysfunction in
aging. The importance of dietary carbohydrate.
Chen M, Bergman RN, Porte D. Clin Endocrinol Metab 1988, 67: 951-57.
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Έλλειψη Σωματικής Άσκησης
Aυξάνει την ινσουλινοαντίσταση
Tonino RP. Effect of physical training on the insulin resistance of aging.
Am J Physiol 1989; 256 E: 352-6.
Short KR et al. Impact of Aerobic Exercise Training of Age-Related
Changes in Insulin Sensitivity and Muscle Oxidative Capacity.
Diabetes 2003; 52:1888-1896
O’Leary et al. Exercise-induced reversal of insulin resistance in obese elderly
is associated with reduced visceral fat.
J Appl Physiol 2006; 100:1584-1589
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Παχυσαρκία
Abdominal Adiposity is a Stronger Predictor of Insulin Resistance
Than Fitness Among 50-95 Years Olds.
Raccet SB et al Diabetes Care 2006; 29:673-678 .
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Παχυσαρκία
Raccet SB et al Diabetes Care 2006; 29:673-678 .
Παθογένεια της δυσανεξίας στη γλυκόζη με την πρόοδο της ηλικίας
(Glucose Intolerance of Aging-GIA)
Συμπέρασμα
Η εμφάνιση GIA είναι φαινόμενο
πολυπαραγοντικό και οι υπερήλικες που
εμφανίζουν αυτή τη διαταραχή αποτελούν μία
ετερογενή ομάδα.
Davidson MB. Metabolism 1979
Παράγοντες Κινδύνου για εμφάνιση IGT και
τ2 ΣΔ με την πρόοδο της ηλικίας(Αging)
Am J Physiol Endocrinol Metab 2003
Διάγνωση του ΣΔ στους Υπερήλικες
Κλινική εικόνα
• Ο ΣΔ εκδηλώνεται συνήθως με πιο ήπια ή και χωρίς κλινικά συμπτώματα,
•




•
Τα συμπτώματα, όταν υπάρχουν, είναι συνήθως
η απώλεια βάρους,
η κόπωση,
η μυική αδυναμία, και ένα από τα
κύρια συμπτώματα του ΣΔ όπως πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία
Συχνά συνοδά νοσήματα(λοιμώξεις)
• Το υπεργλυκαιμικό μη κετoνικό υπερωσμωτικό κώμα (ΥΜΚΥΚ ) και το ΑΕΕ
πιθανό να είναι μερικές φορές η πρώτη εκδήλωση του ΣΔ σε υπερήλικες,
• Η Διαβητική κετοοξέωση είναι σπάνια σε υπερήλικες
Lipson LG Am J Med 1986, 80(suppl 5A) 10-21.
Επιπολασμός % της παρουσίας και απουσίας υπεργλυκαιμικών
συμπτωμάτων σε άτομα με νεοδιαγνωσμένο τ2ΣΔ του Νομού
Χαλκιδικής
60
60
53
50
50
39
48
43
40
40
30
30
20
20
7,5
10
9
10
0
0
Παρουσία
Υπεργλυκαιμικών
Συμπτωμάτων
Απουσία
Υπεργλυκαιμικών
Συμπτωμάτων
Ανάγκη Νοσηλείας
Άτομα ηλικίας <65 ετών
Παρουσία
Υπεργλυκαιμικών
Συμπτωμάτων
Απουσία
Υπεργλυκαιμικών
Συμπτωμάτων
Ανάγκη Νοσηλείας
Άτομα ηλικίας >65 ετών
Ασθενείς του ΕΔΙ Ιατρείου ΓΝΝ Χαλκιδικής
Διάγνωση του ΣΔ στους Υπερήλικες
Ανίχνευση-Screening
1.Συμπτώματα(πολυδιψία,πολυουρία,πολυφαγία απώλεια βάρους) και
Γλυκόζη πλάσματος τυχαία=>200 mg/dl
ή
2. ΓΠΝ=>126mg/dl (νηστεία τουλάχιστον 8 h)
ή
3. Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά φαγητό ή μετά φόρτιση με 75gr
γλυκόζης(OGTT)=>200mg/dl
ADA . Diabetes Care 1997
WHO. Diabetic Medicine 1998
Διαβητικές επιπλοκές
χρόνιες
 Οι μικροαγγειοπάθειες –αμφ/πάθεια, νευροπάθεια και νεφροπάθεια-έχουν
σχέση κυρίως με την διάρκεια του ΣΔ και το βαθμό υπεργλυκαιμίας και
λιγώτερο με την ηλικία, ενώ
 Oι Μακροαγγειοπάθειες συσχετίζονται κυρίως με την ηλικία
 Η ΑΥ σε υπερήλικες μπορεί να ξεπεράσει >80%
DCCT Research Group. NEJM 1993
UKPDS Group. Lancet1998
Mugeo M et al 2001
Selvin E et al. Diabetes Care 2006
Διαβητικές επιπλοκές
Ολική Θνησιμότης ατόμων με τ2 ΣΔ
(Verona Study)
Mugeo M et al 2001
Διαβητικές επιπλοκές
Θνησιμότης
Αίτια
Οι μακροαγγειοπάθειες και κυρίως τα ΑΕΕ και η Στεφανιαία νόσος,
αποτελούν την πιο συχνή αιτία θανάτου (50-70%)
σε υπερήλικες διαβητικούς.
Olson T et al Diabetologia 1990, 33: 244-9
Διαβητικές επιπλοκές σε
υπερήλικες
Θνησιμότης
( Ηλικία διάγνωσης)
Άνδρες
Γυναίκες
Barnett KN et al. Age and Ageing 2006
Διαβητικές επιπλοκές σε υπερήλικες
Γηριατρικά σύνδρομα
•
•
•
•
•
•
Γνωσιακή ανεπάρκεια(cognitive function deficit)
Κατάθλιψη
Ν.Alzheimer–άνοια
Πολυφαρμακία
Ακράτεια ούρων
Χρόνιος πόνος(Διαβητική νευροπάθεια)
Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003;
Διαβητικές επιπλοκές
Oξείες
Διαβητικά κώματα
•
•
•
•
Yπεροσμωτικό Υπεργλυκαιμικό Μη Κετοτικό Κώμα(ΥΜΚΥΚ) πιο συχνό
Η διαβητική κετοξέωση πιο σπάνια σε υπερήλικες
Κριτήρα διάγνωσης του ΥΜΚΥΚ:Γλυκόζη>600 mg/dl και ΩΠΠ >330
mosm/kg H2O1
Η θνησιμότητα στο ΥΜΚΥΚ είναι υψηλή: 50% παλιώτερα2
15% σήμερα σε ανεπίπλεκτες περιπτώσες3
1.Καραμήτσος ΔΘ. Διαβητολογία Ιατρικές εκδόσεις Σιώκης Θεσ/νίκη 2000, σελ: 198-202.
2.Greene DA. Am J Med 1986; 80 (suppl 5A): 39-53.
3.ADA.Hyperglycemic crises in Diabetes. Diabetes Care 2004
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Στόχοι
Βελτίωση της ποιότητας ζωής
Πρόληψη Διαβητικών επιπλοκών ?
Lipson LG. Diabetes . Am J Med 1986
Brown AF et al, J Am Geriatric Soc 2003
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Στόχοι
Πρόληψη Διαβητικών επιπλοκών ?
• Γενική κατάσταση του ηλικιωμένου
• Προσδόκιμο επιβίωσης
Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
Πρόληψη χρόνιων επιπλοκών σε υπερήλικες με ΣΔ
?
Πρόληψη Μικροαγγειακών
επιπλοκών: Γλυκαιμικός έλεγχος
τουλάχιστον 8 χρόνια
UKPDS 33
Diabet Med 1999
NHANES III: 1988-94
Πρόληψη καρδιαγγειακών
επιπλοκών:
Μόλις 2-3 χρόνια ελέγχου της ΑΠ και
UKPDS 38
λιπιδίων.
NEJM 1998
Diabetes care 1997
Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
Πρόληψη Μικροαγγειοπάθειας
Γλυκαιμικός έλεγχος
• Άτομα με καλή υγεία: ίδιοι στόχοι με μη υπερήλικες
(HbA1c<7%)
• Άτομα με κακή υγεία-πολλά προβλήματα και
προσδόκιμο
Επιβίωσης<5 έτη: γλυκαιμικός στόχος: HbA1c<8%
Πρόληψη Μακροαγγειοπάθειας
• Ασπιρίνη(ΙΒ)
• Κάπνισμα(ΙΙΑ)
• Αρτηριακή Υπέρταση(ΙΙΑ)
• Λιπίδια(ΙΑ)
Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Θεραπευτικά Μέσα
•
•
•
•
•
Δίαιτα
Άσκηση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλίνη
Εκπαίδευση
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Οι αλλαγές του τρόπου ζωής
με την εφαρμογή της κατάλληλης διατροφής και σωματικής
Άσκησης, θεωρούνται από τα πιο βασικά μέσα για την
αντιμετώπιση του ΣΔ τ2 και στους ηλικιωμένους (ΙΑ).
Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Δίαιτα
• Η παχυσαρκία είναι λιγότερη στους υπερήλικες
• Συνήθως 25 Kcal/Kg επιθυμητού σωματικού βάρους είναι αρκετές
• Μεσογειακή διατροφή (αύξηση επιβίωσης σε υπερήλικες)3
• Εξατομικευμένο διαιτολόγιο και προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες
ανάγκες (διαβητική νεφροπάθεια, η Αρτηριακή υπέρταση ,η ΣΝ και η
καρδιακή ανεπάρκεια και η δυσλιπιδαιμία).
Καραμήτσος ΔΘ. Η διατροφή των υπερηλίκων. Διαβητολογία Ιατρικές εκδόσεις Σιώκης 20001
Mezitis NHE, Sunyer FX. Geriatrics 1989; 44: 70-81
Trichopoulou A al. Epic-elderly prospective cohort study BMJ 20053
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Άσκηση



Χαρακτηριστικά
Είδος άσκησης: Αερόβια ή εναλλακτικά (μεγάλη παχυσαρκία, άτομα
καθηλωμένα), εφαρμογή πρόγράμματος προοδευτικής αύξησης της έντασης
των μυών (Progressive Resistance Training)2
Συχνότητα: 3-5 φορές /εβδομαδιαίως
Διάρκεια: 20-30 λεπτά ημερησίως
1.Wheat ME.West J Med 1987; 147: 477-80
2. Willey K, Fiatarone MA. Diabetes Care 2003
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Α. Ινσουλινοεκκριτικοί παράγοντες:
Σουλφονυλουρίες (SUs),
Μεγλιτινίδες(Non-SU secretagogues)
B. Ινσουλινοευαισθητοποιητές
Μετφορμίνη
Θειαζολιδινεδιόνες η γλιταζόνες(TZDs),
Γ. Ευγλυκαιμικοί παράγοντες
Aναστολείς της α-γλυκοσιδάσης(AGIs): Ακαρβόζη.
Inzucchi SE. JAMA 2002; 287: 360-372.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Σουλφονυλουρίες (SUs),
Κριτήρια επιλογής της κατάλληλης SU για κάθε υπερήλικα διαβητικό
είναι:
 Η διάρκεια δράσης και
 Ο τρόπος μεταβολισμού και απέκκρισης του φαρμάκου
 Προσοχή στην Γλιβενκλαμίδη(δραστικά τα μεταβολικά παράγωγα
 Η χλωροπροπαμίδη ( 1ης γενιάς SU ), αντεδείκνυται σε υπερήλικες
(διάρκεια δράσης 60 ώρες ) (ΙΙΑ)2
1.Καραμήτσος ΔΘ. Τα αντιδιαβητικά δισκία. Σε Διαβητολογία, Ιατρικές εκδόσεις Σιώκης
Θες/νίκη
2000, σελ: 115-129
2. Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Σουλφονυλουρίες (SUs),
Η Υπογλυκαιμία είναι
Ο πιο σοβαρός κίνδυνος
•





Τα πιο συχνά αίτια υπογλυκαιμίας
Είναι η μεγάλη δόση( δοσοεξαρτώμενη) Lipson LG. Diabetes . Am J Med 1986
Η μεγάλη ηλικία,
Το ιστορικό προηγούμενου ΑΕΕ και οι διαταραχές μνήμης ( πιθανή υπερβολική
λήψη δισκίων ),
Η μειωμένη πρόσληψη τροφής και ή διάρροια και
Οι αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα.
• Τα μειονεκτήματα των (SUs),
 Αύξηση του ΣΒ και η ΔΑΣ
1.Καραμήτσος ΔΘ. Τα αντιδιαβητικά δισκία. Σε Διαβητολογία, Ιατρικές εκδόσεις Σιώκης Θες/νίκη
2000, σελ: 115-129
2. Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Μεγλιτινίδες
• Ρεπαγλινίδη(Novonorm)
• Νατεγλινίδη(Starlix)
Υπογλυκαιμία:Λιγότερες από τις SU,
Μικρότερη αύξηση ΣΒ
Μειονέκτημα η πολλαπλή λήψη ημερησίως
Τούντας χ, Παππάς Σ. Σακχαρώδης Διαβήτης: Θεωρία – Πράξη. Υπεύθυνος Έκδοσης ΧΔ Τούντας, Αθήνα
2003 σελ: 391-422
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Μετφορμίνη(Glucophage 850 mg)
•
Ενδείξεις: πρώτη επιλογή στον Τ2 ΣΔ , μαζί με τά μέτρα
παρέμβασης στον τρόπο ζωής (δίαιτα και άσκηση)1
•
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια(κρεατινίνη ορού για άνδρες >1.4 και για τις
γυναίκες> 1.5 mg/dl, ή ccr <60 ml/min).
Στα άτομα ηλικίας>80 ετών) λόγω μείωσης της μυικής μάζας πρέπει να
χρησιμοποιείται η κάθαρση κρετινίνης και όχι η κρεατινίνη ορού ως
κριτήριο επιλογής της Μετφορμίνης (ΙΙΙΒ)2,
 Η καρδιακή και η ηπατική ανεπάρκεια(ΙΙΑ)2
1.Nathan DM et al for ADA and EASD:A Consensus Algorithm for the initiation and Adjustment of
Therapy. Diabetes Care 2006;
2.Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Μετφορμίνη(Glucophage 850 mg)
•
•
•
Υπογλυκαιμία: Όχι
Σωματικό Βάρος: Δεν αυξάνει.
Ανεπιθύμητες δράσεις


Γαστρεντερικά ενοχλήματα
Γαλακτική οξέωση(σπάνια με τη μετφορμίνη)
Καραμήτσος ΔΘ. Τα αντιδιαβητικά δισκία. Σε Διαβητολογία, Ιατρικές εκδόσεις Σιώκης Θες/νίκη
2000, σελ: 115-129
Brown AF et al. J Am Geriatric Soc 2003; 51: S265-S280.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Θειαζολιδινεδιόνες η γλιταζόνες(TZDs)
•
•


Πιογλιταζόνη(Actos)
Ροσιγλιταζόνη(Avandia)
Ένδειξη: και σε υπερήλικες με τ2 ΣΔ
Αντένδειξη: Καρδιακή ανεπάρκεια, Ηπατική δυσλειτουργία, Νεφρική
ανεπάρκεια
 Μειονέκτημα:Αύξηση βάρους, οίδημα, Υψηλό κόστος
Τούντας χ, Παππάς Σ. Σακχαρώδης Διαβήτης: Θεωρία – Πράξη. Υπεύθυνος Έκδοσης ΧΔ Τούντας, Αθήνα
2003 σελ: 391-422
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Αντιδιαβητικά Φάρμακα
Aναστολείς της α-γλυκοσιδάσης(AGIs): Ακαρβόζη.
Ένδειξη: Τ2 ΣΔ, ως συμπληρωματική αγωγή για
αντιμετώπιση της μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας
Ανεπιθύμητες δράσεις: Γαστρεντερικά
ενοχλήματα(>40%)
Inzucchi SE. JAMA 2002; 287: 360-372.
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Ινσουλίνη
 Τα σχήματα ινσουλινοθεραπείας σε υπερήλικες με τ2 ΣΔ
:
 Eξατομικευμένα και προσαρμοσμένα στις ανάγκες του ηλικιωμένου ατόμου και τους
θεραπευτικούς στόχους.
 Ινσουλίνη μακράς δράσης ανάλογο( Glargine ) + αντιδιαβητικά δισκία(Metformin



και/η Su)1
Μίγματα ινσουλίνης μέσης+ταχείας δράσης ανθρωπίνου τύπου η αναλόγων
ινσουλίνης σε άτομα με καλή γενική κατάσταση2
Η ινσουλίνη βελτιώνει την ποιότητα ζωής των υπερηλίκων με τ2 ΣΔ3
Μεγάλος αριθμός( 60%) ατόμων με τ2 ΣΔ > 65 ετών, κάνει χρήση ινσουλίνης4
 Υπογλυκαιμία:
 Συχνή σε μοναχικά άτομα με πολλές οργανικές και νοητικές δυσλειτουργίες,
 Μη τήρηση δίαιτας, SBMG
1. Wulffele MG .Diabetes Care 2002
2. Μeneilly G. Clinical Practise Guidelines 2003;
Γηριατρικά σύνδρομα
Αντιμετώπιση
•
•
•
•
•
•
Κατάθλιψη ( IA)
Πολυφαρμακία (IIA)
Γνωσιακή ανεπάρκεια(cognitive function deficit) (IIIA)
Χρόνιος πόνος (Διαβητική νευροπάθεια) (ΙΙΙΑ)
Ακράτεια ούρων (ΙΙΙΒ)
Σοβαρές πτώσεις(ΙΙΙΒ)
Brown AF et alJ Am Geriatric Soc 2003;
Εκπαίδευση Διαβητικού
Αντικείμενα Εκπαίδευσης
• Δίαιτα(ΙΑ)
• Άσκηση(ΙΑ)
• Αντιδιαβητικά δισκία
Υπογλυκαιμία- Υπεργλυκαιμία
(αντιμετώπιση) (ΙΑ)
• Ινσουλίνη
(τεχνική ενέσεων,
• Αυτοέλεγχος(ΙΙΙΒ)
• Φροντίδα ποδιών(ΙΒ)
Brown AF et alJ Am Geriatric Soc 2003;
Θεραπεία του ΣΔ σε Υπερήλικες
Εκπαίδευση
Προυποθέσεις για εκπαίδευση
Καλή γνωσιακή λειτουργία
Καλή όραση
Συνεργασία ασθενούς με Διαβητολογική ομάδα
Σημαντικός ο ρόλος της επισκέπτριας αδελφής
σε
Brown AF et alJ Am Geriatric Soc 2003;
Παρακολούθηση
• Γλυκαιμικός έλεγχος: 3-6 μήνες μέχρι σταθεροποίηση και
μετά/12 μηνο (IIIB)
• SMBG σε κάθε επίσκεψη (IIIB)
• Οφθαλμολογικός έλεγχος:αρχικά(ΙΒ), υψηλού κινδύνου/12
μηνο
και χαμηλού ανα 2 ετία(ΙΙΒ)
• Έλεγχος μικρολευκωματινουρίας/12 μηνο(ΙΙΙΑ)
Brown AF et alJ Am Geriatric Soc 2003;
Ο σακχαρώδης διαβήτης
στην τρίτη ηλικία
Συμπεράσματα
•
•
Ο πληθυσμός της χώρας μας όπως και στις
άλλες Δυτικές κοινωνίες γηράσκει διαρκώς με
αποτέλεσμα την αύξηση του επιπολασμού του
σακχαρώδη διαβήτη ιδιαίτερα στις μεγάλες
ηλικίες.
Ο τακτικός έλεγχος των ηλικιωμένων και η
έγκαιρη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη,
μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης
διαβητικών επιπλοκών και κυρίως την αυξημένη
θνησιμότητα από τα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Ο σακχαρώδης διαβήτης
στην τρίτη ηλικία
Συμπεράσματα
• Οι υπερήλικες με σακχαρώδη διαβήτη αποτελούν
μία
ετερογενή ομάδα με πολλαπλά προβλήματα υγείας,
τόσο οργανικά, όσο και κοινωνικά και ψυχιατρικά.
• Η αντιμετώπιση των ηλικιωμένων με σακχαρώδη
διαβήτη απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς από τους
θεράποντες ιατρούς, αλλά και τη συνεργασία
Όλων των ατόμων και φορέων που προσφέρουν
υπηρεσίες υγείας.