Passing On Savunması ve Dolaylı Alıcı Kuralı
Download
Report
Transcript Passing On Savunması ve Dolaylı Alıcı Kuralı
TÜRK HUKUKUNDA REKABET İHLALLERİNE İLİŞKİN
TAZMİNAT DAVALARINDA PASSING-ON SAVUNMASI VE DOLAYLI
ALICI KURALININ UYGULANMASI:
ABD VE AB UYGULAMALARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRME VE
ÖNERİLER
Kadir Bas
Doktora Öğrencisi
Queen Mary, University of London
İçerik
“Passing on Savunması” ve “Dolaylı Alıcı Kuralı” kavramları
Rekabet ihlallerine ilişkin tazminat davalarının amacı
ABD Uygulaması
AB uygulaması
Türk hukuku uygulaması, görüş ve öneriler
Passing On Savunması ve Dolaylı Alıcı Kuralı
Passing on savunması => Rekabet ihlalcisi davalı tarafından, doğrudan alıcı
davacının hukuka aykırı fiyat artışını kendi alıcılarına yansıttığı iddiası
Dolaylı alıcı kuralı => Dolaylı alıcı davacı tarafından hukuka aykırı fiyat
artışının kendilerine yansıtıldığı gerekçesiyle tazminat talebi
Bu kavramlar sadece tekelci fiyatlandırma durumlarına ilişkindir. (dışlayıcı
nitelikteki rekabet ihlalleri dahil değil)
Yansıma tartışması sadece hukuka aykırı fiyat artışı konusundadır. (Doğrudan
alıcının diğer zararları dahil değil)
Rekabet İhlallerine İlişkin Tamzinat Davalarının Amacı
Caydırma Amacı
- Rekabet ihlallerinin tespit edilmesinin kolaylaştırma
- Rekabet ihlalinin maliyetini arttırma
Tazmin etme amacı
- İhlalin mağdurunun zararlarının telafi edilmesi
Bu amaçların elde edilmesinin yarattığı sosyal maliyetin rolü
- Ekonomik yarar sağlayan anlaşma ve eylemlerin caydırılması
- Yargısal ve idari masraflar
- Toplumca söz konusu amaçların elde edilmesine atfedilen değer
ABD Uygulaması
Clayton Kanunu m.4(a) => passin-on savunması ve dolaylı alıcı kuralı
konusunda belirlilik mevcut değil
Uygulama içtihada dayalı
Hanover Shoe kararı => Yüksek Mahkeme passion-on savunmasını
reddediyor.
İstisna: Masraf art (cost plus) sözleşmeleri
Illinois Brick kararı => Yüksek Mahkeme dolaylı alıcı kuralını da
reddediliyor
İstisna: Masraf art (cost plus) sözleşmeleri
ABD Uygulaması
Illinois Brick Kuralını savunan görüşler
Caydırıcılık öncelikli amaçtır ve Illinois Brick kuralı bu amacın sağlanmasında
en etkili politikadır:
• Doğrudan alıcıların rekabet ihlallerini tespit etmesi daha kolaydır
• Doğrudan alıcılarının dava açma motivasyonu daha yüksektir
Fiyat artışının yansıtılmasının ispatı yüksek yargısal masraflar yaratacaktır.
Rekabet ihlalcileri çifte tazminat sorumluluğu ile karşı karşıya kalabilir.
Illinois Brick kuralı tazmin etme amacına da uygundur (Landes/Posner)
ABD Uygulaması
Illinois Brick kuralını eleştiren görüşler
Dolaylı alıcılar tekelci fiyatlandırmanın asıl mağdurudur.
Passing-on savunması reddedilirken dolaylı alıcı kuralı kabul edilmelidir.
Fiyat artışının yansımasına ilişkin karmaşıklık ve çifte tazminat sorumluluğu
riski çeşitli yargısal araçlarla çözülebilir.
Tazmin edici adaletin yerine getirilmesi yargısal masraflara değmektedir.
Tazminat davalarının caydırıcılığı azalır (Doğrudan alıcılar ihlalleri daha iyi
tespit edemeyebilir veya dava açmaktan kaçınabilir.
ABD Uygulaması
Illinois Brick kararı sonrası gelişmeler
Dolaylı alıcı kuralına izin veren eyalet düzenlemeleri
ARC America kararı
Antitröst Modernizasyon Komisyonu çalışmaları
AB Uygulaması
Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) Yaklaşımı
Courage kararı
Manfredi kararı
Üye devlet uygulamaları
Uygulama: Bütünüyle gelişim altında (total underdevelopment) ve dikkat
çekici derecede farklı (astonishing diversity)
Teori: passing-on savunması ve dolaylı alıcı kuralı genel olarak kabul
görmekte
AB Uygulaması
Komisyon Yaklaşımı
Yeşil kitap
Beyaz Kitap
•
Asıl amaç tazmin etme, doğal sonuç caydırıcılık
•
Passing-on savunması (satış kaybından dolayı tazminat hakkı saklı)
•
Dolaylı alıcı kuralı
•
Toplu dava açma hakkı: Temsilci kuruluşlar tarafından dava açılması
(representative actions) ve opt-in toplu dava açma hakkı
•
Aynı ihlale ilişkin açılan davalar arasında koordinasyon
Türk Uygulaması
Mevcut uygulama
RKHK m.57 => Passing-on savunması ve dolaylı alıcı konusunda açıklık mevcut değil
RKHK Tasarısı => açıklık mevcut değil
BK haksız fiil hükümleri: Zarar ve illiyet bağı ispatlandığı sürece passing-on savunması
ve dolaylı alıcı kuralı teorik olarak mümkün
BK gabin (aşırı yararlanma) hükümleri:
•
Edimler arasında açık oransızlık ( %25 üstü fiyat artışı)
•
Zarar görenin zor durumda kalması (Tacirler başvurabilir)
•
Oransızlığın giderilmesini isteme yetkisi (Yeni BK m.28 f.1)
Değerlendirmeler
Haksız fiil sorumluluğunun amacı
Hakim görüş: Asıl tazmin etme, tamamlayıcı caydırıcılık
Ayrık görüş: Asıl amaç caydırma, tazmin etme bir sonuç (özellikle rekabet
ihlallerine ilişkin tazminat davaları açısından)
Değerlendirmeler
Politika Tercihi
Tazmin Etme
Caydırıcılık
Yargısal
Masraflar
Çifte Tazminat
Sorumluluğu
Passing-on savunması
ve dolaylı alıcı kuralına
izin verilmesi
Yüksek
Düşük
Yüksek
Düşük
Passing-on savunması
ve dolaylı alıcı
kuralının reddedilmesi
Çok Düşük
Kuşkulu
Düşük
Düşük
Passing-on
savunmasının reddi
dolaylı alıcı kuralının
kabulü (Ayrı Tazminat)
Yüksek
Yüksek
Düşük
Kuşkulu
Passing-on
savunmasının reddi
dolaylı alıcı kuralının
kabulü (Tazminatın
bölüşümü)
Yüksek
Nispi yüksek
Yüksek
Nispeten düşük
Öneriler
Passing-on Savunması
Kural olarak izin verilmelidir.
İstisnalar:
• Masraf artı sözleşmeleri
• Doğrudan alıcının ihlale katılması durumu
Hakim, üç katına kadar tazminat konusunda takdir yetkisini kullanırken fiyat
artışının yansımasını dikkate almalıdır.
Öneriler
Dolaylı alıcı kuralı
Fiyat artışına en son maruz kaldığını ispat eden dolaylı alıcılara tazminat hakkı
verilmelidir.
Karineler:
• Ürünü değiştirmeden satan ara teşebbüslerden satın alan dolaylı alıcılar,
fiyat artışına maruz kalmıştır.
• Fiyat artışı bütünüyle dolaylı alıcılara yansımıştır.
Hakim, üç katına kadar tazminat konusunda takdir yetkisini kullanırken fiyat
artışının yansımasını dikkate almalıdır.
Öneriler
Toplu dava açma hakkı
Opt-in toplu dava açma hakkına izin verilmelidir.
Tüketici dernekleri, ticaret odaları veya devlet organlarına temsilci olarak dava
açma hakkı tanınabilir. (opt-in olması şartıyla)
Davaların birleştirilmesi: HUMK m.166
Özel hukuk hükümlerinin yarışmasının önlenmesi
Teşekkürler!!!