Transcript KAYBOLMU* VEYA HATA SONUCU ELE GEÇM** E*YA ÜZER

TCK m. 160
TCK 160
 Kaybedilmiş
olması
nedeniyle
malikinin
zilyedliğinden çıkmış olan ya da hata sonucu ele
geçirilen eşya üzerinde, iade etmeksizin veya yetkili
mercileri durumdan haberdar etmeksizin, malik gibi
tasarrufta bulunan kişi, şikâyet üzerine, bir yıla
kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Korunan Menfaat
 Korunan menfaat, mülkiyet hakkıdır.
 Malikin malın zilyetliğini kaybetmesi halinde dahi,
mal ile malik arasında bir bağ bulunmaktadır. Bu bağ
zayıf olsa dahi, hukuken korunmaktadır.
 Bu suç bağlamında, taşınır mal ile maliki arasında,
mesafe girmesiyle zayıflamış olan mülkiyet hakkı
korunmaktadır.
Maddi Unsur
 Fail
Herhangi bir gerçek kişi bu suçun faili olabilir. Fail,
kaybedilmiş malı bulan veya hata sonucu verilen malı
ele geçiren kimsedir.
Kaybedilmiş malı bulan veya hata sonucu ele geçiren
kimsenin sahibine iade etmesi için bu eşyaları verdiği
üçüncü kişi anılan eşyayı iade etmez ise bu suç değil
güveni kötüye kullanma (TCK m. 155) suçu oluşur.
Örneğin; A tarafından kaybedilen taşınır eşya B tarafından
bulunmuş ve B, teslim etmesi için eşyayı A’nın arkadaşı
C’yer vermiş ise C’nin bu eşya üzerinde tasarrufta
bulunması güveni kötüye kullanma suçunu oluşturacaktır.
Mağdur
 Bu suçun mağduru, kaybolmuş veya hata sonucu ele
geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunun mağduru,
eşyanın malikidir. Daha açık bir deyişle, eşyayı
kaybeden veya hata sonucu elden çıkaran kimse,
suçun mağdurudur.
 Malı bizzat malikin kaybetmesi gerekmez. Mal
dolaysız zilyed (malik dışında bir kimse) tarafından da
kaybedilmiş olabilir.
 Fail veya mağdurun TCK m. 167. maddede sayılan
kimselerden (altsoy, üst soy, evlat edinen, eşler, aynı
konutta beraber yaşayan kardeşler vs.) olması ceza
sorumluluğu kaldırmakta ya da azaltmaktadır.
Suçun Konusu
 Taşınmaz malların kaybedilmesi ya da bulunması gibi
bir durum söz konusu olmadığından, bu suçun konusu
taşınabilir mallardır.
 Hayvanların da bu suçun konusu olabilmesi
mümkündür.
 Örneğin, bir kimsenin sürüsüne bir koyun karışıp da,
sürünün sahibi tarafında bu husus bilinerek bu koyun
satılırsa, anılan suç oluşacaktır. Ancak, sürü sahibi
hayvanın kime ait olduğunu biliyor ise bu
durumda hırsızlık suçu oluşur.
 Kaybedilmiş eşya, malın sahibinin nerede olduğunu
bilmediği ve eşyanın egemenlik alanında çıkması
dolayısıyla ona sahip olma olanağının da kalmamış
olduğu eşyadır.
 Eşya, evin içerisinde ve fakat nerede olduğu bilinmiyor ise,
bu halde hale malikin egemenlik alanındadır ve kaybolmuş
eşyadan bahsedilemez.
 Malın malikin tasarruf alanı dışına çıkmadığı, hakimiyet
alanı içerisinde olduğu hallerde malik, o malın nerede
olduğunu bilmese bile kaybolmuş eşyadan söz
edilemeyecektir.
 Fail, eşyayı bulmalı veya hataen eline geçirmelidir.
Fail, bulduğu ya da hataen ele geçirdiği eşya üzerinde
zilyetliğini tesis etmelidir. Malı gören ve fakat
bulunduğu yerden almayan kimse bu suçu işlemiş olmaz.
 Hataen ele geçmede ise, mağdur zilyedliğin
devrinde hataya düşmüş olmalıdır. Zilyedliğin
devri dışındaki bir hususta hata bu suçun oluşmasını
engeller.
 Çok kıymetli bir eşyayı değerini bilmediğinden çok
ucuza satan bir kimse, eşyanın fiyatı konusunda
hataya düşmüşse, zilyedliğin devrinde hataya
düşmüş değildir.
 Böyle hallerde mağdur, fail tarafından bilerek
hataya düşürülmüş ise dolandırıcılık suçu; failin
etkisi olmaksızın kendisi hataya düşmüş ise
(failin hileli bir hareketi olmaksızın) olay hukuki
uyuşmazlık (gabin) kapsamındadır.
 Eğer fail suç konusu eşyayı hataen ele geçirir ve suç
eşyası olduğunu bilir ise, bu halde TCK m. 166 da
düzenlenen “Bilgi Vermeme” suçu oluşur.
TCK m. 166: “ Bir hukukî ilişkiye dayalı olarak elde
ettiği eşyanın, esasında suç işlemek suretiyle veya suç
işlemek dolayısıyla elde edildiğini öğrenmesine rağmen,
suçu takibe yetkili makamlara vakit geçirmeksizin
bildirimde bulunmayan kişi, altı aya kadar hapis veya
adlî para cezası ile cezalandırılır.
Hareket/Netice
 Suçun
hareket unsuru, kaybolmak suretiyle malikin
egemenlik alanından çıkan ya da hata sonucu ele geçirilen
eşyayı malikine iade etmeksizin veya yetkili mercileri
durumdan haberdar etmeksizin, onun üzerinde malik gibi
tasarrufta bulunma hususudur.
 Gerçekte kaybolmuş eşyayı bulan kimse TMK’nın 769. ve 774.
maddelerine uygun bir biçimde davranmalıdır.
TMK m. 769’a göre: Kaybedilmiş bir şeyi bulan kimse,
malın sahibine, sahibini bilmiyorsa kolluk kuvvetlerine,
köylerde muhtara bildirmek veya araştırma yapmak ve
gerektiğinde ilan etmek zorundadır.
Bulunan şey önemli ölçüde değerli ise, her halde kolluk
kuvvetlerine veya muhtara bildirmek gerekir.
Oturulan bir evde veya işyerinde ya da kamu hizmeti
görülen yerde bir şey bulan kimse, bunu o yer sahibine
veya kiracıya ya da kamu hizmeti görülen yerde denetim
ve gözetim ile görevli olanlara teslim etmek zorundadır.
TMK m. 774
 Su, rüzgar, çığ veya diğer doğal güçlerin etkisiyle veya
rastlantı sonucunda taşınır mallar veya hayvanlar
kimin egemenlik alanına girerse, o kimse kaybolan
eşyayı
bulanın
haklarına
sahip
ve
yükümlülüklerine tabi olur.
 Başkasının kovanına göçen arı oğulu, bir bedel
ödenmesi gerekmeksizin kovan malikinin olur.
 Fail, TMK’da sayılan bu yükümlülükleri yapmak
yerine, malik gibi tasarrufta bulunur ise, TCK m.
160’da yer alan suç oluşur.
 Ancak fail, herhangi bir araştırmaya gerek
olmaksızın malikin kim olduğunu biliyor ise veya
SAHİBİ BİLİNEN MAL KAYBOLMUŞ SAYILMAZ.
(Yargıtay CGK. 10.06.1997 tarih ve 132/151)
 Sahibi biliniyor ve bu suretle mal üzerinde
tasarruf ediliyor ise, hırsızlık suçu oluşur.
 Terzinin, elbisenin cebinden çıkan parayı harcaması,
veznedarın kendisine fazladan verdiği parayı
harcaması TCK m. 160’a örnek verilebilir.
Manevi Unsur
 Suç, kasten işlenen bir suçtur. Failin kastı, hem eşyanın





kaybolduğunu veya hataen ele geçtiği hususlarını hem de malik
gibi tasarruf eylemini içermesi gerekmektedir.
Fail eşyayı terk edilmiş zannederek mülk edinir ise, TCK m.
30/1 (hata) söz konusu olur.
Bir çobanın sürüsüne karışan koyunu, fark etmeksizin
satmasında kast olmayacağı için suç oluşmaz. (Hata hükümleri
TCK m. 30/1)
Fail, bulduğu malı bir başkasına teslim etmiş ise bu aşamadan
sonra malı bulan kimsenin sorumluluğundan söz edilemez.
Malı bulan kimse, malın sahibine bütün aramalara rağmen
ulaşamamış ise, malın sahibi malını geri almamış ise, bu
durumda artık kaybedilmiş değil TERKEDİLMİŞ mal vardır ve bu
türden bir malı malikmiş gibi tasarruf etmekte kast yoktur.
Fail, malı bulduğunu sahibine haber vermiş ancak, masraf
ve ikramiye istemiş ise (TMK 771’e göre) bu halde suç kastın
söz edilemez.
 Fail, eşyanın sahibini bulmak için azami gayret sarf
etmiş ise, bu halde de suç kastının bulunmadığına
karar verilmelidir.
 Örneğin; failin hesabına bir miktar havale gelmiş ve
fail uzun süre göndereni parayı iade etmek için aramış,
ancak bulamamış ve bankaya da gerekli bildirimi
yapmış ise failin bu parayı zilyedliğinde bulundurması
halinde suç kastının varlığından söz edilemez.
 TCK m. 160 bakımından kast, zilyedliğin devrinden sonra
ortaya çıkmaktadır.
 Oysa hırsızlık ve dolandırıcılıkta zilyedliğin devrinden önce
suç kastının varlığı esastır.
 Mal, kamu görevlisine teslim edilmiş ise kamu
görevlisinin bu mal üzerinde malik gibi tasarrufta
bulunması zimmet suçunu oluşturur.
 TCK m. 247’ye göre:
“Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya
koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin
veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan
oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
….Zimmet suçunun, malın geçici bir süre
kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere
işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına
kadar indirilebilir.”
Yargıtay Kararları
 Suça konu köpeğin, arazide hayvan otlatırken tanık
N.C. Tarafından bulunarak köye getirilmesi sonrasında
sanığın evine geldiği ve sanığında çocuğunun istemesi
ve terk edilmiş olduğu zannıyla bu köpeği alıp
beslediğinin anlaşılması karşısında yöresel koşullar
dikkate alınarak suç kastının varlığından söz
edilemez. (Yar.. 11. CD. 17.06.2002, E. 5328/5860)
 Sanığın öteden beri tanıdığı müştekinin, dükkanında
unuttuğu altınları başkasına satmak amacıyla
götürdüğünün anlaşılmasına göre eylemin hırsızlık
suçunu oluşturduğu…(Yar. 6 CD. 04.07.1989,
5410/6618)
 Yol kenarındaki boş arsaya bırakılmış kamyon
lastiğini buradan alıp 3 ay beklettikten sonra
sahibinin çıkmaması üzerine satmak isterken
yakalanan sanığın eylemi kaybolmuş eşya üzerinde
tasarruf suçunu oluşturur. (Yar. 6 CD. 14.10.1993,
5455/7602)
 Sanığın, Songül Çelik adına gelen havalenin soyadı
benzerliğinden dolayı, banka görevlisi tarafından
hata sonucu kendisine ödenmesinden sonra
durumun fark edilip, bu havale bedelini
istenmesine
rağmen
iade
etmeyerek
sahiplenmekten ibaret eylemi hata sonucu ele
geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunu oluşturur. (Yar. 11
CD. 28.03.2007 tarih ve 2005/8138)
Sosyal Mesaj
“Haksızlığa sapıp bütün insanların senin
peşinden gelmeleri yerine,
Adaletli davranıp tek başına kalman iyidir.”
MAHATMA GHANDI