Transcript TRP preliminary findings

Procesi Torino shqyrtim - një dëshmianalizë e politikave të AAP në Kosovë
Procesi Metodologjia dhe gjetjet paraprake
mbi zhvillimet AAP
Paraqitur :
Instituti Pedagogjike I Kosovës
Ekipi hulumtues GIZ
Hulumtues ETF Menaxher për Kosovën
08.04.2015
08.04.2015
Seite11
Page
Procesi Torino
 Procesi Torino është
një proces pjesëmarrës
që çon në analiza të bazuara në faktet e
politikave të
 AAP në një vend të caktuar.
08.04.2015
08.04.2015
Seite22
Page
QËLLIMI
 Për të ndërtuar konsensus mbi mënyrat e
mundshme të avansimit në politikën e AAP dhe
zhvillimit të sistemit. Kjo përfshinë:
- përcaktimin e statusit të artit dhe vizionit
për zhvillimin e AFP në vend/shtet
OSE
- pas një periudhe të caktuar, një vlerësim
nëse vendet kanë arritur rezultatet e dëshiruara
08.04.2015
08.04.2015
Seite33
Page
QËLLIMI
• Aktorët e vendit të zhvillojnë të kuptuarit e përbashkët të vizionit
të AAP, prioritetet dhe strategjinë
• Politikat vendore dhe të përballueshme të AAP janë përpiluar
dhe vlerësuar, bazuar në prova / njohuri dhe bashkëpunim.
• Analizat dhe arritjet janë rifreskuar në intervale të rregullta
kohore
• Mundësitë për mësimin e politikës përmes dhe në kuadër të
vendeve partnere dhe me BE-në
• Prioritetet e politikave informojnë strategjinë mbështetëse të
FET-it dhe rekomandimet për Asistencën e Jashtme të
Bashkimit Evropian
• Vendet janë gjendje më të mirë të koordinojnë kontributet e
donatorëve.
08.04.2015
08.04.2015
Seite44
Page
KATËR PARIMET
• pronësia e procesit dhe rezultateve nga partnerët e
vendit/shtetit pjesëmarrës
• zgjerimi I pjesëmarrjes në proces, si bazë për
reflektimet dhe ndërtimin e konsensusit / politikën e të
mësuarit
• qasje gjithëpërfshirëse, duke përdorur një koncept
të gjerë të AAP për të rinjtë dhe të rriturit, duke
respektuar
• qasjen ndaj sistemit, përfshirë lidhjet me kërkesat
ekonomike dhe sociale
• vlerësimi i provave te bazuara në njohuri
08.04.2015
08.04.2015
Seite55
Page
Korniza analitike
 Rregullim të vogël nga viti 2010 - në mes tjerash:
 Përkufizimet e efikasitetit të jashtëm dhe të brendshëm të
cilësisë dhe efikasitetit
 Mësimit sipërmarrës të përfshira nën "AFP dhe
konkurrueshmërisë ekonomike"
 Seksion i ri mbi Qeverisjen, duke përfshirë financimin e
 Me Theks më shumë në trajnimin e të rriturve
08.04.2015
08.04.2015
Seite66
Page
KORNIZA ANALITIKE - PYETJET
KRYESORE
 Vizioni Politik: Cili është vizioni për zhvillimin e AAP dhe përputhet ky
vizion me objektivat më të gjëra zhvillimore socio - ekonomike
 AAP në lidhje me konkurrencën ekonomike: A janë cilësitë e ofruara nga
sistemi i AAP në përputhje me ato të kërkuara nga zhvillimet e tregut të
punës dhe ekonomisë?
 AAP në lidhje me kërkesën dhe përfshirjen sociale: a përputhen
institucionet, programet dhe njohuritë e ofruara nga sistemi I AAP, me
aspiratat e nxënësve individual dhe nevojat e grupeve të rrezikuara?
 Cilësitë e brendshme dhe efikasiteti: Cilat reforma të mëtutjeshme janë
të nevojshme për modernizimin e blloqeve të ndryshme të ndërtimit të
sistemit të AAP?
 Qeverisja dhe financimi: A janë buxhetet, Menaxhimi i sistemit, dhe
kapacitetet institucionale të mjaftueshme për të sjellë ndryshimet e
dëshiruara në sistemin e AAP?
08.04.2015
08.04.2015
Seite77
Page
Procesi dhe Metodologjia
08.04.2015
08.04.2015
Seite88
Page
Organizimi i Rishikimit të Procesit
Torino
 Kontaktoni institucionin për ndërlidhje me ETF dhe
institucionet e Kosovës (MASHT, IPK-ja dhe partnerët
relevantë) nominuar: GIZ
 Modaliteti Implementimi i zgjedhur nga përfaqësuesit e
vendeve në fillimin e vitit 2012 Shqyrtues Procesit Torino
(nëntor, 2011): ' vetë-vlerësim'
 Modalitet 'vetë-vlerësim': Kosova MASHT-i dhe partnerët e
koordinuar nga GIZ mbledh hulumtimet relevante, duke
përfshirë të dhënat, organizon procesin e konsultimit,
hartimin dhe Vleresimin e raportit përfundimtar, me
mbështetjen e ETF siguruar për të siguruar cilësinë e raportit
përfundimtar.
 Instituti Pedagogjik I Kosoves dhe një ekipi hulumtues i
përbërë nga 6 anëtarë, të caktuar për punën kërkimore
kryesore
08.04.2015 Page
Seite99
08.04.2015
Raport Shikimi i Procesit te Torinos
Permbledhje + Seksioni A dhe C
Permbledhje ekzekutive: A- Vizion per sistemin zhvillues te AAP( 1 faqe); C- Efikasiteti I jashtem:
Adresimi i kerkesave sociale per AAP dhe perfshihet promotimi social (3-4 faqe)
Lida Kita- ETF
Haxhere Zylfiu – IPK
Seksioni B dhe E
B- Efikasiteti i Jashtem; Adresimin demografik,nevojat e tregut te punes dhe
ekonomise(3-4 faqe);E- Qeverisja duke perfshire financat e sistemit fillestar AAP
dhe kapaciteti institucional per ndryshim (3-4 faqe)
Haxhere Zylfiu – IPK
Luljeta Shala – IPK
Gabriela Platon -ETF
Ismet Potera – IPK
Binak Gerguri – IPK
Lida Kita- ETF
Luljeta Shala – IPK
Seksioni D dhe E
D- Kualiteti dhe efikasiteti i mbrendshem fillestar duke perfshire ofrimet e AAP(
3-4 faqe) – me mbeshtetjen e GPL-se; E: Qeverisja duke perfshire financat e
sistemit fillestar AAP dhe kapaciteti institucional per ndryshim (3-4 faqe)
Gabriela Platon -ETF
Ismet Potera – IPK
Binak Gerguri – IPK
Kapitujt e mbeshtetur
Seksioni D dhe E: Permbledhje ekzekutive (LKI)+ Seksioni A dhe
D(MGR),
Finalizimin e permbledhjes ekzekutive (LKI)+ Section A
Michael Grahamn-IPK
Hajrije Devataku – IPK
Komplikimet e raportit
Hajrije Devataku – IPK
Selim Mehmeti – IPK
Lida Kita – ETF
Haxhere Zylfiu – IPK
Luljeta Shala - IPK
Michael Grahamn-IPK
Redaktimi i Pergjithshem i Raportit
Rishikimi, diskutimi I gjetjeve nga TRP – ETF,IPK,GIZ
Koleksionimi i komenteve te shtuara ne ngjarjen e qershorit dhe integrimin e draftit
final nga- ETF, IPK, GIZ
Aneksi i Draftit 1: Matriksi Qeveritar: ETF, IPK, GIZ; Aneksi i Draftit 2:Lista e
indikatoreve kryesor- ETF, IPK, GIZ
Selim Mehmeti – IPK
RISHIKIMI FINAL- i gjithe ekipi
10
08.04.2015
Seite10
10
Page
Procesi
 Fillimi i vitit 2012 Shqyrtues të Procesit të
Torinos - Nëntor, 2011. Rezultatet nga të katër
grupet punuese nga punimet e seminarit të
konsultimit.
 Zhvillimin e kapaciteteve, mentorimit një
stërvitje për "mbledhjen e dëshmive për
vlerësimin e sistemeve të AAP në Ballkanin
Perëndimor dhe Turqi": Përfaqësues nga
MASHT, MPMS, Sak, të AKK, të GIZ, e KPI në
rajon dhe BE rrjeteve të gjithë vitin 2011 dhe
2012
08.04.2015
08.04.2015
Seite11
11
Page
Procesi
 Takime të rregullta dhe
 Procesi i konsultimit mes GIZ kërkues dhe ekipi
KPI kërkimor
 Seminare të rregullta (GIZ - Ekipi i IPK
hulumtim) me qëllim të përcjelljes vazhdimisht të
gjeturat e reja, të dhënat që mungojnë dhe
mangësive të cilat duhet të plotësohen.
 Mbështetja e mëtejshme është dhënë
vazhdimisht - Kosova koordinator për të
komunikuar me ETF Kosovë Manaxher i ekipit
→ E Statistikave ETF.
08.04.2015
08.04.2015
Seite12
12
Page
Treguesit - ETF Doracaku
 Një udhëzues praktik për përdorimin e
treguesve në një kontekst kombëtar politikëbërjes (në tri gjuhë).
 Çfarë përbën një tregues dhe atë që një
parakusht për një sistem informacioni të
suksesshëm
 Shembuj nga BE-ja në nivel global e treguesve
në arsim për të gjithë dhe qeverisja
 Klasifikimeve ndërkombëtare për krahasime
ndërkombëtare (për p.sh. PISA)
 Fokusimi në TP kuadrin analitik për të analizuar
sistemet AAP.
08.04.2015
08.04.2015
Seite13
13
Page
TË DHËNAT STATISTIKORE
• (Ndërkombëtarisht) treguesit në dispozicion mbledhur nga qendra Ekipit
të Statistikave ETF
• Ekipi kërkimor i Kosoves (IPK dhe GIZ, me mbështetjen e MASHT,
MPMS dhe Sak) plotësuar këto me të dhënat e saj kombëtare.
• Të dëshiruar të dhënat e përcaktuara në Kornizën analitike, plus
Udhëzimet mbi Treguesit sasior (përkufizime, burimet).
08.04.2015
08.04.2015
Seite14
14
Page
Mbledhjen e të dhënave dhe kërkim për
dëshmi
 Indikatorët janë gjetur në burimet statistikore të ndryshme / institucioneve
(SAK, MPMS, MASHT, etj)
 Të dhënat e mbledhura nga ekipi kërkimor i TP (IPK, GIZ, ETF) pas Manualin
e ETF mbi përdorimin e treguesve sasiorë
 Referenca kombëtare dhe ndërkombëtare afatmesme, vjetore, raportet
gjashtëmujore dhe dokumentet e politikave të lëshuara nga organizata
qeveritare jo-qeveritare dhe super kombëtare
 Pjesëmarrja në JARz (grupe pune), projektligjitligji dhe Ligjit i te rriturve AAP
rishikim, takimet e koordinimit të donatorëve, nën-sektorit të grupeve
punuese, punëtoritë AAP lidhura dhe takime të tjera.
 Intervistë me një numër të përfaqësuesve të grupeve të interesuara (duke
marr informacion plotësues te raporteve të publikuara të pagjetura)
08.04.2015
08.04.2015
Seite15
15
Page
Mbledhjen e të dhënave dhe kërkim për
dëshmi
 Në thellësi përmbledhje literaturë
 Analiza në strategjitë, ligjet, komunikimit, etj
 Analiza e profesioneve / aftësitë e nevojshme e tregut të
punës (në krahasim me programet e AAP në ofertë).
 Vëzhgimet në ngjarjet AAP ngjashme / panaire
 (Firmat Praktika ekspozitë, etj)
 Kërkesa e drejtpërdrejtë për të dhënat e publikuara të
humbur dhe informacione për ofruesit relevante burimore
(raportet e jashtme vlerësimi i ndikimit, raportet vjetore të
progresit të lëshuara nga organizatat donatore, etj) përmes
formulars standarde të përgatitura nga ana e ekipit
hulumtues ose pyetje vetëm të drejtpërdrejta të veçanta
08.04.2015
08.04.2015
Seite16
16
Page
Burimet e te dhenave dhe Informacioneve per zhvillimin e AAP
Mbledhja e evidences dhe te dhenave per vleresimin e zhvillimit te AAP
MEST
Te dhena Administrative: Indikatoret
Shenim:Institucionet e ardhshme jane
ato qe kane ofruar te dhena direkte, te
lidhura me zhvillimin e AAP,
respektivisht per indikatoret e te
dhenave te edukimit. Te gjitha keto te
dhena jane marrur nga burimet
primare nga drejtorati shkollor.
dhe te dhenat statistikore ne edukim
.
Korniza strategjike: Raporti ndertohet
ne baze te objektiveve, qellimeve dhe
pritjet e jashtme si qellime te
parashturara ne strategjite nacionale-
MLSW: Te dhenat ne tregun e
punesimit/ fuqise punetore dhe
punesimit bazuar ne
informacionet/regjistirmet te ofruara
nga Servisi Publik i Punesimit:
Raportet vjetore – Puna Publike dhe
Punesimi.
KESP, VET. Edukimi per te Rritur,
Strategjia e Trajnimit, Strategjia e
Punesimit etj.
Gjithashtu: Ligji Legjislativ I lidhur me
AAP-AAP, Ligji ne Edukimin per te
Rritur dhe Trajnimin, Ligji HE, Ligji mbi
fuqine Punetore, etj.
1.Organizatat supreme
nacionale: Banka
Boterore, OECD, EU
17
Agjencia Statistikore e Kosoves
(SAK): Statistikat e Edukimit, Studimet
e Fuqise Punetore, Demografika,
Shoqerimi dhe riproduktimi I studimit te
shendetesise, Produkti I Brendeshem
Bruto nga qasja e shpenzimeve ne
Kosove, Studimi I Buxhetit etj.
2.Organizata e UN (
UNDP, UNICEF, UNKT,
UNIFEM etj.)
3.Institucionet lokale,
organizatat( + OJQ-ja):
KPI, KEC.
Vemendje te veqante do ti
kushtohet objektivave te
caktuar te AAP ne KESP
2011-2016.
4.Institucionet dhuruese
dhe organizatat: GIZ,
USAID, LuxDeV,
Ambasadat, ADA,
Danida,Norad, ECLO…
5.Kerkime tjera
studiuese nga individet,
academia, Institucionet
Kerkurese ne
Universitete
08.04.2015
Seite17
17
Page
REZULTATET PRELIMINARE
08.04.2015
08.04.2015
Seite18
18
Page
Vizioni për
zhvillimin e
sistemit të AAP
1. Vizioni për zhvillimin e AAP
2. vizion AAP dhe zhvillim të qëndrueshëm
3. Prioritetet - Vizioni përkthimin e AAP në masa të politikës dhe
veprime
Efikasiteti i
jashtem:
ekonomik
1.
2.
3.
4.
Faktorët socio demografike dhe trendet
Ndryshimet kryesore ekonomike
Tendencat e tregut të punës dhe sfidat e papunësisë
Si e bene sistemi i AAP adresimi i tyre?
Efikasiteti i
1. Sfidat kryesore sociale (Nxënësve vulnerabël ', komuniteteve,
jashtem: shoqëror
grupet e tjera të arsimit dhe mundësitë e tregut të punës dhe
sfidat)
2. Si e bene sistemi i AAP adresimi i tyre
Efikasiteti i
brendshëm dhe
cilësisë
1. Si është cilësia përcaktuar në nivel ofruesi
2. Përparësitë dhe dobësitë në cilësi dhe efikasitet të brendshme
3. Cilat janë prioritetet kryesore dhe veprime e mëtejshme të
politikës
Qeverisja dhe
financimi
1.
2.
3.
4.
Menaxhimi (decentralizimi) sistemit të AAP
Mekanizmat për sigurimin e cilësisë
Përfshirja Sociale partnereve dhe investimet në sistemin e AAP
Cilat janë prioritetet kryesore për përmirësimin e qeverisjes dhe
financimit
08.04.2015
08.04.2015
Seite19
19
Page
Vizioni dhe gjendja e artit në sektorin e
AFP: 2011-2016 strategji - afatgja
 Objektivi: të zhvillojë 'lidhje të qëndrueshme midis AAP dhe
zhvillimet globale ekonomike dhe sociale' .
 Objektiva kryesore:
 1. Praktika e studentëve profesionale në AAP do të kryhet në
bashkëpunim të ngushtë me ndërmarrjet;
 2. Deri në vitin 2015 shkollat profesionale duhet të kenë autonomi
financiare dhe operacionale;
 3. Qendrat e kompetencave duhet të bëhet një pjesë integrale e
sistemit të AAP kombëtar;
 4. Profilet profesionale të ofruara nga institucionet e AAP duhet të
bëhet relevante për tregun e punës;
 5. Nuk duhet të jetë gjithëpërfshirës dhe vlerësues të funksionimit
të sistemit në AAP;
 6. Kurrikulave të AFP duhet të jetë në përputhje me nevojat e tregut
të punës dhe për të përmbushur standardet ndërkombëtare;
 7. Nuk duhet të jetë në lëvizshmëri gjithnjë të punësimit të
diplomuarit nga AAP si në tregun vendas dhe të huaj;
 8. Një sistem funksional kombëtar i kualifikimeve dhe procedurat
për ekuivalentimin dhe akreditimit duhet të jetë në vend.
08.04.2015
08.04.2015
Seite20
20
Page
Prioritetet afatshkurtra - JAR 2012
 Prioritetet e përcaktuara në një proces pjesëmarrës nga shumica e
aktorëve AAP
 (JAR, 2012) që përfshin një periudhë një vjeçare:
 Përmirësimi i praktikave profesionale në shkollat ​e AAP: Praktika
profesionale e studentëve është organizuar në bashkëpunim të
ngushtë me ndërmarrjet.
 Zhvillimi i programeve mësimore AAP dhe materiale mësimore:
kurrikulave të AFP janë në përputhje me nevojat e tregut të punës
dhe standardet ndërkombëtare.
 Forcimi i lidhjeve midis AAP dhe tregun e punës: profilet
profesionale të ofruara nga institucionet e AAP janë relevante për
tregun e punës dhe zhvillimin e burimeve njerëzore të Kosovës.
08.04.2015
08.04.2015
Seite21
21
Page
Vizioni për zhvillimin e sistemit të
AAP
 ARRITJET
 Reformat l- ëvizjet: Reformat e vazhdueshme lëvizjet në sigurimin e
cilësisë (Validiteti dhe akreditimi i programeve), zbatimi i
standardeve, kurrikula ,vlerësimi dhe çertifikimi dhe kualifikimet në
përputhje me Kornizën Kombëtare të Kualifikimeve.
 Shfaqja e sistemit të ri: Marrëveshjet sistematike dhe të përhershme
institucionale janë në vend të shqyrtimit të legjislacionit ekzistues
në bashkëpunim me partnerët socialë dhe aktorë të tjerë AAP (rifunksionimin e KAAP dhe zhvillimin e KAAP artikuluar në
projektligjit AAP dhe në procesin e rishikimit) (Projekt AAP Ligji dhe
Rishikimi i KAAP dhe AVET)
 Shembuj të mirë për arsim dhe trajnim: Trajnimi i mësuesve,
sigurimit të cilësisë dhe parimet ne zhvillimin e kurrikulit.
08.04.2015
08.04.2015
Seite22
22
Page
SFIDAT
 Koherencën e strategjive dhe kuadrit ligjor (strategjitë sektoriale të izoluara dhe
ligjet)
 Shpërndarja e dëshmive
 Vendimi Politikave bazohet në partneritet
 Sistemi është përballur akoma me projekte fazën pilot dhe pa politikë të
konsoliduar
 të mësuarit dhe vlerësimit sistematik ndikimit
 Bazuara në dëshmi Politika marrjes nuk është ende një sektor të gjerë qasje
 Pronësia shumë pak në diskutimet e politikave kombëtare të udhëhequr,
kryesisht ekspertizës nga donatorët dhe të jashtme (input ndërkombëtare dhe
lokale)
 Ekziston një rrezik i konsiderueshëm për mungesën e ngulitjes të elementeve
reformuese AAP në traditat ekzistuese kombëtare, preferencat, strukturat dhe
praktikat.
 Divizioni AAP ende po përballet me mungesën dhe mungesa e kapacitetit për të
trajtuar të gjitha qëllimet ambicioze të përcaktuara
08.04.2015
08.04.2015
Seite23
23
Page
Në përgjithësi, prioritetet afatshkurtra për
AAP janë përcaktuar nga ministritë e linjës,
partnerët socialë dhe aktorëve të tjerë
(JAR, 2012)
Pyetja është:
Si këto prioritete të jenë të përkthyera në
masa të politikës dhe veprimeve konkrete?
Afatshkurtër, afatmesëm, afatgjatë
08.04.2015
Seite 24
Efikasiteti i jashtem:
ekonomik
 Faktorët socio demografikë dhe trendet
 Rritja e popullsisë është në normë mjaft konstante (0.6%)
 Kushtet e kërkuar në tregun e jashtëm të punës janë raportuar të ketë
pasur një ndikim në tregun e punës së Kosovës - rënie në remitancat
e vëzhguara (MEF, 2010)
 Ekonomia informale vazhdon të shkojnë nga 35 - 50% të PBB-së
(MEF, 2010)
 Sektori kryesor ekonomik në Kosovë përbëhet nga shërbimet (me një
përqindje e PBB-së prej 68 për qind në vitin 2010) e ndjekur nga
industria (20% në vitin 2010) dhe bujqësia (12% në vitin 2010)
 Pjesa më e madhe e personave të punësuar punon në shërbime
(71% në vitin 2009). Një në katër veprave të punësuarve në industri
dhe vetëm 6% punon në bujqësi.
08.04.2015
08.04.2015
Seite25
25
Page
Tregu i punës
 Kosova nuk ka ndërmarrë një LFS nga viti 2009, por të dhënat nga
burimet administrative janë në dispozicion (MPMS, 2012).
 Edhe pse të dhënat e fundit nuk janë në dispozicion, indikacionet janë
se papunësia e të rinjve mund të jetë edhe më e lartë (Banka Botërore,
2012:26).
 Në përgjithësi, Kosova ka arritur të reduktojë papunësinë, por disi nga
nivelet shumë të larta (Banka Botërore, 2012:24). Është vlerësuar
akoma si më të lartat në Evropë (47,5%, AFP 2009 dhe 35-39%,
MPMS)
 Pjesa më e madhe e personave të punësuar punon në shërbime (71%
në vitin 2009). Një në katër veprave të punësuarve në industri dhe
vetëm 6% në bujqësi punon
 Tregu i punës është "pushtuar" me një mesatare prej 30.000
punëkërkues të rinj çdo vit (MPMS, 2012:29), dhe mundësitë e vogla 3000-4000 punë të reja në vit (USAID, 2009:6) - janë në dispozicion të
tyre (UNKT, 2012 ).
08.04.2015
08.04.2015
Seite26
26
Page
Aftësitë e ofruara nga sistemi AAP
kundrejt atyre që kërkohen nga tregu i
punës
 Studimet e punëdhënësve të bazuar në një numër të
profileve AAP sipas planprogrameve të reformuar GTZ,
2009; GIZ: 2012) kërkon më shumë kompetenca
profesionale (Disiplina të veçanta), por AAP ofron më
shumë të orientuar teorike.
 Kërkesa për një grup të caktuar të kualifikimeve dhe
Konkurse të hapura (ndërtimi të lidhura me bujqësi) (që
janë të ofruara nga ofruesit e AAP) është rritur siç
raportohet nga punëdhënësit e Aleancës (AKB, 2012).
Megjithatë, ka pak dëshmi nëse Ofertat AAP janë duke u
udhëhequr nga këto kërkesa (pa të dhëna për nxënësit
AAP vendndodhjen e tregut të punës - për studime psh
gjurmëlënës).
08.04.2015
08.04.2015
Seite27
27
Page
Aftësitë e ofruara nga sistemi AAP kundrejt
atyre që kërkohen nga tregu i punës
 Një numër i praktikave të reja janë duke kontribuar në
përmirësimin e qëndrimeve të nxënësve AAP
' ndërmarrëse dhe aftësive (të tilla si: Firmat Praktika,
CoCs).
 Megjithatë, ekziston një përqindje e konsiderueshme e
studenteve te shkollave ​profesionale (18%) që nuk
angazhohen në çdo praktikë profesionale që mund të
ofrojnë ata ndërmarrëse – ne të mësuarit e bazuar
(bazuar si në një hulumtim të vogël, të mostruar KPI 2012
- pune pabotuar).
08.04.2015
08.04.2015
Seite28
28
Page
Sfidat kryesore në rrezik
 Sistemi i Kosovës AAP përballet me probleme themelore
në drejtimin e politikave dhe reformave të bazuar në
kërkesat e tregut të punës.
 Hulumtimi i rregullt është i kufizuar dhe një foto e madhe
nuk mund të ofrohen nga copa të vogla të informacionit.
 Pavarësisht nga disa OJQ-të, institutet kërkimore dhe
aleanca të biznesit për të siguruar të dhëna në lidhje me
reagimet e punëdhënësve, kënaqësinë dhe kërkesave të
mëtejshme për kompetencat, një AAP orientuar dhe në
punë të gjerë që mbulon sistemin e kërkimit nuk është
ende në vend.
 Kapaciteti kërkimore, veçanërisht atë të universiteteve
dhe institutet kërkimore në vend mbetet shumë e dobët
(EC, 2011:30).
08.04.2015
08.04.2015
Seite29
29
Page
Mungesa e një mekanizmi për të gjurmuar e
punësimit të të diplomuarve AAP është e
njohur në nivel strategjik dhe të politikave
(KESP 2011-2016)
Pyetja mbetet:
 Cilat janë prioritetet kryesore për përmirësimin e
efikasitetit të jashtëm ekonomik në sistemin e AAP? Kush
do të ndërmarrë përgjegjësinë e tregut rreth dhe hulumtim
të diplomuarve?
08.04.2015
08.04.2015
Seite30
30
Page
Efikasiteti i jashtem:
shoqëror
 Një rënie prej 10.21 për qind në normat e regjistrimit në
arsimin e të rriturve (MASHT, 2012) është vërejtur në vitin
shkollor 2011/2012 në krahasim me periudhën që përfshin
2004-2008.
 Të ALMPs kanë arritur jashtë vetëm për 9 për qind të
grupeve të pakicave dhe 9% e personave me aftësi të
kufizuara (UNDP, 2011).
 Shumica e kosovarëve të moshës 15 + (53%) nuk kanë
përfunduar arsimin e mesëm të lartë (40.6% e meshkujve
dhe 65,4% e grave) (2009).
 Niveli i punësimit është më i ulët për grupmoshën 15-24 me
vetëm 10.7% në 3.7% për meshkuj dhe femra (ESK, 2009).
 Shumica e të papunë vazhdojnë të jenë të papunë afatgjatë
(12 +). Nuk ka korrelacion të vazhdueshëm në mes të
papunëve dhe (më i ulët) niveli arsimor
08.04.2015 Page
Seite31
31
08.04.2015
Efikasiteti i jashtem: shoqëror
 Më konkretisht, përfshirja e grave në AAP dëshmon të
 të jetë shqetësuese të lartë jo vetëm në aspektin e qasjes, por edhe
në
 përfaqësimi në disproporcion mes njëanshëm të caktuar
 profilet ofruara në shkollat ​(Kastrati, 2010:14)
 Gratë nga komunitetet rom ashkali egjiptas janë të përfaqësuar
vetëm me 25.05 për qind në AAP, ndërsa gratë nga komunitetet e
tjera bëjnë rreth 50 për qind në këtë nënsektor.
 Dy të tretat e meshkujve joaktiv dhe 80% e femrave joaktive kanë
më pak se arsimin e mesëm të lartë (ESK, 2009, AFP).
 Përfaqësimit të grave në tregun e punës mbetet akoma shumë e ulët
28,7% dhe më pak se gjysma e të punësuarve (12%) pune nën një
kontratë të përhershme me kohë të plotë.
08.04.2015
08.04.2015
Seite32
32
Page
Efikasiteti i jashtem: shoqëror
 Të dhënat nga MASHT-i (2010-2011) tregojnë një rënie të
lehtë në normat e regjistrimit në arsimin e përgjithshëm e
sipërm të mesme (2.21%).norma regjistrimit në shkollat
​profesionale është vlerësuar 54.85 për qind, duke shënuar
një rënie prej 3.33%.
 Përveç kësaj, braktisjet nga shkalla e nxënësve të
shkollave profesionale vazhdon të jetë i lartë. Deri në fund,
të vitit shkollor 2009/2010, përqindja e nxënësve që
braktisur arsimin e tërë e sipërme të mesme ishte 2,98%,
ku 81,12% prej tyre ishin të pista profesional (MASHT,
EMIS, 2012).
 Një raport tjetër tregon se komunitetet RAE ka tendenca
më të larta të braktisjes, me ritme edhe më të larta të
vërejtura në vajzave RAE (Riinvest, 2009).
08.04.2015
08.04.2015
Seite33
33
Page
Efikasiteti i jashtem: shoqëror
 Pakicat etnike gjithashtu vuajnë nga papunësia më të larta dhe
mosveprimi ekonomik sesa të popullsisë në përgjithësi. 25% e të
rriturve RAE kanë disa lloj punë të përhershme ose të përkohshme (pa
përfshirë aktivitetet informale) dhe 45% e burrave janë duke kërkuar
një punë (KFOS / Compass, 2009)
 AAP për nxënësit me Aftësi të Kufizuara (intelektuale, verbim, dëmtim
ne folur apo dëgjuar) është e organizuar ne pesë qendra të resurseve.
 Gjithsej 143 studentë kanë qenë të përfshirë në vitin shkollor
2011/2012 (Qendrat Burimore, 2012) duke shënuar një rritje prej 12%
në regjistrimin në krahasim me vitin e kaluar (98 në 2010/2011,
MASHT-SMIA, 2011/2012). Rezultate inkurajuese janë vënë re në
klasën e 10-të të arsimit profesional, me një normë të regjistrimit 42%
e këtij grupi (burimet Qendrat, 2012).
08.04.2015
08.04.2015
Seite34
34
Page
Efikasiteti i jashtem:
shoqëror
 Progres është vërejtur në normat e regjistrimit në rritje të nxënësve
me aftësi të kufizuara, por edhe përpjekjet për të përfshijnë e
pakicave në sistemin duke ofruar programe në të gjitha gjuhët e
pakicave dhe trajnimin e mësuesve për stafin e pakicës.
 Përpjekje të tjera për të synuar etnike, gjinore dhe komponentëve të
aftësisë së kufizuar mund të vërehet në nivelin e sistemit dhe nivelit
të projektit.
08.04.2015
08.04.2015
Seite35
35
Page
Efikasiteti i jashtem: shoqëror
 Megjithatë, "Ka individ të mjaftueshme për të ardhur keq që kanë
humbur në mundësin për shkollim ku perpiqen për të hyrë në
skemat e trajnimit profesional - veçanërisht gratë rurale, ndër më të
varfërit e të varfërve" (UNDP, 2012:5)
 "Aktualisht, programet e trajnimit profesional nuk duket se jan duke
plotësuar nevojat e atyre qe jane të përjashtuar nga fuqisa
punëtore - analfabete, gratë e varfra dhe shumë te varura" (UNDP,
2012:93).
 "Përkundër nevojave të qarta, per të mësuar kurs, trajnim
profesional dhe politikat pozitive-diskriminuese te punësimin ende
nuk janë të efektshme në shënjestër ku gratë jane përjashtuara në
Kosovë" (UNDP, 2012:75).masat Pro aktive për të inkurajuar
regjistrimin dhe mbajtjen e RAE fëmijët e komuniteteve duhet të
zbatohet (Komisioni Evropian - Raporti i Progresit, 2011).
08.04.2015
08.04.2015
Seite36
36
Page
Efikasiteti i jashtem: shoqëror
Pyetja mbetet:
Çfarë (më tej) iniciativa politike apo
veprime janë parashikuar për adresimin e
nevojave të nxënësve individualë (duke
përfshirë edhe ata nga grupet e
cenueshme), dhe se si këto politika dhe
veprime të zbatohet në nivel kombëtarregioanl?
08.04.2015
Seite 37
Efikasiteti i brendshëm:
i cilësisë









Kosovë - KESP 2011-2016:
Cilësia është objektiv kyç në AAP dhe i drejtohet
me një numër të karakteristikave:
përmirësimin e qasjes,
cilësinë dhe rëndësinë e AAP dhe
përmirësimin e koordinimit
rëndësia e saj me tregun e punës,
forcimi i menaxhimit dhe kapacitetit institucional dhe
zgjerimin e bazës financiare për një zhvillim të
qëndrueshëm të planit Strategjik KESP, 2010).
08.04.2015
08.04.2015
Seite38
38
Page
Efikasiteti i brendshëm:
i cilësisë
 Përkundër të gjitha:
synimet dhe objektivat pozitive për cilësinë fillestare dhe të
vazhdueshëm të AAP për efikasitetit të brendshëm,
vërejtjet të përgjithshme të deklaruara në KESP dhe jar
(2012) tregojnë sfida të konsiderueshme.
08.04.2015
08.04.2015
Seite39
39
Page
Efikasiteti i brendshëm:
i cilësisë
 Bazuar në shifrat e përllogaritura për arsimin e
përgjithshëm të mesëm të lartë (pa të dhëna të ndara për
AAP) për mësues-nxënës raporti, një raport i ngjashëm
ka mbetur në vitin shkollor 2011/2012 në krahasim me atë
të vitit 2010/2011.
 Numri i madh i studentëve për çdo mësues (19.6:1).
 Duke marrë parasysh këtë tregues të cilësisë dhe duke
pasur parasysh se një praktikë profesionale për gjurmët
profesionale kërkon një raport të 6-8:1 mund të
nënkuptohet se Efikasiteti i brendshëm i praktikës
profesionale përbëhet nga një sfidë e madhe në AAP
 Megjithatë, këto vlerësime janë shumë përafërsisht kryer
dhe çështja e Efikasiteti të brendshëm të AAP ka nevojë
për analizë të mëtutjeshme
08.04.2015
08.04.2015
Seite40
40
Page
Efikasiteti i Brendshëm: performanca e
përgjithshme
 Performanca e përgjithshme e Kosovës mund të
nënkuptohet në bazë të vlerësimeve kombëtare, pasi nuk
ka vlerësime funksionale ndërkombëtare në vend, të tilla
si: PISA, PIRLS, TIMSS, etj
 * Faza e negociatave në mes të MASHT-it dhe Bankës
Botërore në mbështetjen e sistemit arsimor në Kosovë
hyjnë PISA vlerësim është duke u zhvilluar.
08.04.2015
08.04.2015
Seite41
41
Page
Efikasiteti i Brendshëm: performanca e
përgjithshme
 Rezultatet e Provimit të Maturës Shtetërore tregojnë ulët
përfundimit dhe arritjen e normave të AAP nën-sektorit
studentët
 I arsimit profesional: 32.7%;
 arsimit profesional II: 12.10%: dhe
 arsimit profesional III: 37.0%.
 norma e arritjes në gjuhën amtare është 45%,
 ndërsa në matematikë 37% (MASHT, 2011).
 Rezultatet tregojnë se provimi i maturës përbëhet nga
lende te përgjithshme. Prandaj ajo penalizon nxënësit e
Shkollave profesionale
08.04.2015
08.04.2015
Seite42
42
Page
Efikasiteti i Brendshëm: performanca e
përgjithshme
 Nisma Politika për reformimin e provimit të
maturës ekzistuese:Provimi i maturës i vitit
shkollor 2011/2012 do të përbëhet nga 5 lloje të
provimeve për shkollat ​profesionale (I-5), në
krahasim me ekzistues aktual dorëzuar në 3
lloje të vetëm (I-III) (MASHT, Matura Shtetërore,
2012) .
 Pyetja kryesore mbetet: çfarë këto lloje të
reformuara të provimeve për shkollat
​profesionale të përbëhet nga?
08.04.2015
08.04.2015
Seite43
43
Page
Efikasiteti i brendshëm: pikat e forta
 KKK bën një bllok të rëndësishëm ndërtimi në reformën e
arsimit të Kosovës dhe të sistemit të trajnimit.
 Në përgjigje të kësaj, Autoriteti Kombëtar i Kualifikimeve ka
ndërmarrë veprime të shpejta drejt akreditimit të programeve
AAP
 Me fillimin e fazës së akreditimit të parë, një numër i
programeve AAP kanë qenë të akredituar, por me kusht të
përmbushjes së një grupi të caktuar kriteret e paplotësuara
brenda një viti.
 Mbështetje më të fortë është e nevojshme për kapacitet
institucional të AKK-së për të drejtuar zhvillimet e KKK Kosovës
(KE - Raporti i Progresit, 2011).
08.04.2015
08.04.2015
Seite44
44
Page
Efikasiteti i brendshëm: pikat e forta
 Raporti i Mëparshëm i Procesit Torino(2010) ka kete
shqetësim: mungesa e kapacitetit AAP për të trajtuar
procesin verifikues dhe akreditimi
 Si përgjigje AKK ka filluar me aktivitetet e para (punëtoritë
dhe trajnimet) dorëzuar në shkollat ​profesionale (përmes
përfaqësuesve të ekspertëve të jashtëm), me njohuri dhe
informacion në lidhje me raportin e vetëvlerësimit dhe të
gjithë procesin e akreditimit në forma të trajnimit dhe
ndërtimit të kapaciteteve
08.04.2015
08.04.2015
Seite45
45
Page
Efikasiteti i brendshëm: Dobësitë
 Vëzhgimi: Procesi i reformës së kurrikulave që filloi në vitin
2009/2010 është duke u zhvilluar me një ritëm shumë të
ngadaltë
 MASHT-i ka miratuar ndërkohë Kornizën Kombëtare të
Kurrikulave në vitin 2011 dhe më tej hartimin e Programeve
"Thelbësore" për nivelet e arsimit të caktuara.
 Deri më sot vetëm rezultatet e mësimit për arsimin e mesëm
të përgjithshëm kanë qenë të dizajnuara dhe asgjë nuk është
në dispozicion për arsimin dhe aftësimin profesional, ende.
 Kjo vonesë tregon vëmendje të ulët se qeveria po paguan për
zbatimin e programeve për AAP, e cila tregon asnjë progres
në krahasim me raportin e Procesit të Torinos të vitit 2010
08.04.2015
08.04.2015
Seite46
46
Page
Efikasiteti i brendshëm:
Dobësitë
 Studimi tregon se vetëm 22% e të anketuarve e mësuesve pohuar se
ata kanë libra adekuate tekst për lëndët përkatëse që mbulojnë Teori
dhe praktikë (IPK, 2011 dorëshkrim i bazuar në një mostër të vogël)
 Pjesa tjetër e tyre kombinojnë informacionin e teksteve ekzistuese me
ato nga literatura tjetër në dispozicion nga universitetit (përshtatur atë
me nevojat e nxënësve), internet dhe burime të tjera të jashtme (IPK,
2012 Dorëshkrimi, bazuar edhe në një mostër të vogël).
 Çfarë nënkupton kjo? Një dobësi apo forcë?
 Zhvillimet në reformimin e kurrikulave të trajnimit të kërkojë që trajnimi i
mësuesve të rregullohen për këto ndryshime,
 duke iu referuar në katalogun e programe të akredituara të zhvillimit
profesional të mësuesve është treguar se:
 vetëm 6 programe kanë qenë të akredituar dhe ato të gjitha janë
projektuar përpara në procesin e reformës së kurrikulave (MASHT,
2011 - katalog të programe të akredituara për mësuesve dhe drejtuesve
të zhvillimit profesional)
08.04.2015
08.04.2015
Seite47
47
Page
Efikasiteti i brendshëm:
Dobësitë
 Ekziston një pjesë e lartë e nxënësve (18%) që nuk shkojnë
përmes ndonjë praktikës profesionale (IPK, 2011) (për shkak të
mungesës së mekanizmave për ndërtimin e marrëdhënieve në
mes të shkollave profesionale dhe ndërmarrjeve)
 Përveç nga skema e stazhit (si pjesë e synimeve të dhënësit
ALMPs nxënësit e shkollave profesionale ") e cila ofron një
mbështetje financiare për të dy nxënës dhe kompanitë pritëse,
nuk ka asnjë provë tjetër në mekanizmat dhe / ose stimuj të
parashikuara të ndërmarrjeve për ofrimin e praktikës profesionale
për nxënësit e AAP
 Krijimi i qendrave të kompetencave, pajisjet e shkollave me
seminare dhe përkrahja financiare për firmat praktikë të ofruara
nga MASHT-i dhe donatorë të demonstrojë progres, por i bazuar
më tepër në aktivitete. Megjithatë, sfidat shumë themelore janë
raportuar.
08.04.2015
08.04.2015
Seite48
48
Page
Bazuar në më sipër, pyetja
kryesore është:
A ka prioritete më kryesore që nuk janë
duke u adresuar në mënyrë adekuate nga
politikat aktuale ose veprimeve?
08.04.2015
Seite 49
Qeverisja duke përfshirë financimin
 Qeverisja brenda MASHT-it, Divizioni AAP (ende të
pamjaftueshëm)
 Ministritë tjera të linjës
 Kapacitetet e kufizuara kërkimore kombëtare AAP
 Ri-Rregullimet Institucionale: KAAP ri-funksionimin dhe
propozimi për themelimin e AVET (dhe rolet e tyre dhe
përgjegjësitë e përcaktuara me Ligjin draft të ri për AFP-së
dhe koha shtesë)
 partnerët socialë
 AKK (i cili së fundi u bashkua me anëtarësimin observatori
në Sigurimin e Cilësisë Kornizën Evropiane referues
(EQAVET) (për të promovuar dhe monitoruar përmirësim të
vazhdueshëm të sistemeve kombëtare (VET).
08.04.2015
08.04.2015
Seite50
50
Page
Qeverisja duke përfshirë financimin
•Financimi i AAP mbetet një nga sfidat kryesore për
institucionet e MASHT-it dhe të tjera
•Marrëveshje për financimin e përbashkët, ku një Fond e
grupuara do të jetë ngritur për të kanalizuar fondet e
donatorëve të drejtpërdrejtë përmes sistemit të qeverisë
• Pavarësisht rëndësisë së nivelit të lartë që i është dhënë
AFP-së dhe të gjitha qëllimet ambicioze të përcaktuara
(afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë) ende nuk ka një
linjë e veçantë buxhetore e përcaktuar për këtë sektor nën(Buxheti i Republikës së Kosovës, 2010, 2011and 2012 ).
08.04.2015
Seite 51
Qeverisja duke përfshirë
financimin
• Të dhënat nga i njëjti burim: 21% e grantit qeveritar për
arsimin në komunat e Kosovës ka qenë e shpërndarë
për arsimin e mesëm të lartë, por pa pasoja specifike
për AAP
•
Alokimet partnerëve zhvillimet e AAP kanë shënuar
rënie prej 35 për qind në 22% (MASHT - JAR, 2012).
• Formula komunale për përcaktimin e shpërndarjes së
buxheteve të shkollave është propozuar (Komponenti
IDEP 1.2,2012).
08.04.2015
08.04.2015
Seite52
52
Page
Qeverisja duke përfshirë financimin
 "Në përgjithësi ka një mungesë të traditës së bashkëpunimit
mes qeverisë dhe partnerëve social në Kosovë" (ETF,
2008:11).
 Arritja: MM nënshkruar në mes MASHT-i dhe OEK (Cilat janë
implikimet?)
 Disa vuri në dukje bashkëpunimin në hartimin e kualifikimeve
AAP, akreditimi. Cilat janë zhvillimet e?
 "Përfshirja e Lartë e partnerëve socialë në hartimin dhe
zbatimin e legjislacionit" (Fillimi i procesit të Torinos 2012,
nëntor 2011).
 Vlerësim i përbashkët midis palëve të ndryshme rreth
mungesës së komunikimit dhe lidhjen me shoqërinë dhe
tregun e punës, me mjedisin lokal në përgjithësi (Fillimi i
procesit të Torinos vitin 2012, nëntor 2011).
08.04.2015
08.04.2015
Seite53
53
Page
Pyetjet kryesore mbeten:
Cilat janë çështjet aktuale për sa i përket
përfshirjes sociale partnerit në fushat e legjislacionit
dhe dizajnimin e strategjive, të AAP, financimi i
planifikimit, monitorimit dhe vlerësimit, dizajnimi
kualifikimet e AAP dhe vlerësuar aftësitë e njerëzve,
akreditimin e ofruesve të trajnimit, etj?
Cilat janë kapacitetet institucionale në dispozicion
për reformën / inovacioneve dhe për përfshirjen e
ndryshimit?
08.04.2015
Seite 54
FALEMINDERIT!
08.04.2015
08.04.2015
Seite55
55
Page