Transcript Aşılama
Aşı AtillA ORAK Eğitim Birimi 1 Aşılama; Hastalıklardan korunmanın en başarılı ve en ucuz yöntemini oluşturmaktadır. 2 Temel Amaç Başta bebekler ve çocuklar olmak üzere; toplumda aşı ile korunabilir hastalıkların ortaya çıkışını engellemek, bu hastalıklardan kaynaklanan ölümleri ve sakatlıkları önlemektir. 3 AŞI Koruyucu bağışıklama oluşturabilmek için özel olarak hazırlanmış antijenlere preparatlara Aşı denir. veya patojeniteleri azaltılmış Organizmada spesifik bir bağışıklık sağlamak amacıyla bu preparatların organizmaya denilmektedir. verilmesine de Aşılama 4 Aktif İmmünizasyon Mikroorganizmanın tamamının ya da belirli işlemlerden geçmiş parçalarının canlılara verilmesi ile önemli bir sorun oluşturmadan doğal enfeksiyon sonrası oluşan immun cevaba benzer cevap alınmasıdır. 5 Aşıların İçerdiği Katkı Maddeleri 1. Adjuvanlar: İmmun sistem cevabını arttırır. 2. Antibiyotikler: Bakteri ve fungal üremeyi önler. 3. Stabilizatörler: Aşı etkinliğinin sürekliliğini sağlar. 4. Koruyucular: Bozulmayı engeller. Yan etkileri azaltıcı etkinliği vardır. Koruyucu ve etkinliği arttırıcı maddelere karşı duyarlı bireylerde nadir allerjik ve anaflaktoid reaksiyonlar gelişebilmektedir. 6 Aşı Tipleri • Bakteri aşıları • Canlılığı azaltılmış bakteri aşıları (BCG) • Ölü bakteri aşıları (Boğmaca, tifo, kolera) • Toksoid aşılar (Difteri , tetanoz) • Polisakkarit aşılar (Meningokok, pnömokok) • Viral aşılar • Canlılığı azaltılmış viral aşılar (Oral polio, KKK,sarı humma,suçiçeği, rotavirus) • İnaktive edilmiş viral aşılar (Influenza, IPV , kuduz) • Antijenik fraksiyonu inaktive edilmiş aşılar (Hepatit B) 7 Aşılamayla elde edilecek immun cevabı etkiyen faktörler •Anneden geçen antikorların varlığı veya yokluğu. •Uygulanan antijenin tipi ve dozu. •Aşı uygulamasının şekli. •Adjuvan maddelerin kullanılıp kullanılmaması. 8 Aşılamanın kontrendike olmadığı durumlar • • • • • • • • • • Hafif, orta derecede lokal reaksiyon İlk aşıdan sonra hafif veya orta derecede ateş Ateşli veya ateşsiz hafif hastalık Devam eden antibakteriyel tedavi Hastalıkların nekahat dönemi Prematürite Yakında geçirilmiş enfeksiyon hastalığı Annenin gebeliği Aşılanmamış ev halkı Penisilin allerjisi ve diğer nonspesifik allerjiler ya da yakın akrabalardaki allerjik öyküler 9 Aşılamanın kontrendike olduğu durumlar • Bir aşı ile anaflaksi gelişmiş olması bu aşının sonraki dozları için, • Ateşli veya ateşsiz, şiddetli veya orta derecede şiddetli hastalık, • Aşının içerdiği maddelere karşı anaflaksi olması, bu maddeyi içeren diğer aşıları uygulamada, 10 AŞI TAKVİMİ 11 Hep-B:Hepatit B BCG:Verem Aşısı DaBT:Difteri,Boğmaca,Tetanoz İPA:inaktif polio Hib:Hemofilus infulenza KKK:Kızamık,Kızamıkçık,Kabakulak OPA:Oral Polio Aşısı Td:Erişkin tipi Difteri-Tetanoz aşısı KPA:Konjuge Pnömokok Aşısı R:Rapel(tekrar) 12 1 YAŞ ÜSTÜ HİÇ AŞILANMAMIŞ ÇOCUKLARDA AŞILAMA ŞEMASI 6 yaşından küçük ve yaşamının ilk yılında hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması (12-71 ay): İlk karşılaşma İlk karşılaşmadan 2 gün sonra İlk karşılaşmadan 2 ay sonra İlk karşılaşmadan 8 ay sonra DaBT-IPA-Hib (1), Hep B (1), PPD KKK, PPD sonucuna göre gerekiyorsa BCG DaBT-IPA-Hib (2) ,Hep B (2) DaBT-IPA-Hib (3), Hep B (3), OPA Çocukluk çağı aşılama takvimine okul aşıları ile devam edilecektir. İki ay ara ile 2 doz KPA yapılmalıdır. 24 aydan büyüklere tek doz yeterlidir. DaBT-IPA-Hib aşısı için üst yaş sınırı 6 yaştır (72 ay). 13 1 YAŞ ÜSTÜ HİÇ AŞILANMAMIŞ ÇOCUKLARDA AŞILAMA ŞEMASI 6 yaş üzerinde ve daha önce hiç aşılanmamış çocuklarda aşılama şeması (72 ay ve üzeri): İlk karşılaşma İlk karşılaşmadan 2 ay sonra İlk karşılaşmadan 8 ay sonra Td1, OPA1, Hep B1, KKK Td2, OPA2, Hep B2, KKK Td3, OPA3, Hep B3 14 Eş zamanlı aşılama Ayrı zamanlı aşılama Birden çok aşının veya aşı ile immunglobulinin aynı zamanda verilmesi gerekiyorsa farklı ekstremitelerden yapılması önerilir. Canlı virus aşıları aynı zamanda yapılamayacaksa 30 gün ara ile yapılabilir (OPA ve rotavirus aşısı hariç) Canlı virus aşıları tüberkülin testini bozabilir aynı gün veya 4- 6 hafta sonra yapılmalıdır. 15 Aşı takviminde belirtilen aralıklara göre aşıları tamamlanamamış çocuklarda önceki aşı dozlarının tekrar yapılmasına gerek yoktur. Aradan uzun bir süre geçmiş olsa bile, aşılamaya bırakılan yerden devam edilir, eksik aşılı çocuk saptandığında yaşına uygun olarak aşıları tamamlanır. 16 Hepatit B aşısı İ.M. Koruyuculuğu % 90-95 Koruma süresi 10-15 yıldır Yan etkileri: lokal ağrı ve hafif ateş 17 BCG aşısı Canlı bakteri aşısı Tüberküloza yakalanma % 50 ölüm % 71, tüberküloz menenjit %64 PPD cevabı azalsa bile koruyuculuk 10-20 yıl devam eder. 18 19 Difteri-Boğmaca-Tetanoz Aşıları Tetanoz aşısı 10 yıl koruyucudur Boğmaca aşısı Koruyuculuğu % 82 6-12 yılda koruyuculuk %50 azalır 20 Kızamık-Kızamıkcık-Kabakulak Aşısı Koruyuculuğu %96 Yan etkileri: Ateş Döküntü Lenfadenopati Artrit Aşının uygulanmasında gecikme olan çocuklarda en az bir ay ara ile toplam 2 kez aşı yapılmalıdır. 12.ayda suçiçeği aşısı ile birlikte yapılabilir. 21 Hepatit A Aşısı İ.M. Etkinliği yüksek, ömür boyu koruyuculuğu mevcut. Yan etkiler: lokal ağrı, ısı artışı, baş ağrısı 22 Suçiçeği Aşısı Canlı attenue aşı S.C. Tüm suçiçeği vakalarına karşı %73-97, ağır suçiçeğine karşı % 100 koruyucu 23 Rotavirus İlk doğal rotavirus enfeksiyonu, genellikle 4-36 aylık bebeklerde gelişir ve ishal, kusma ve dehidratasyona neden olur. İlk doğal rotavirus enfeksiyonu, sonraki enfeksiyonların sıklığını ve şiddetini belirgin olarak azaltır. Genellikle 1-3 rotavirus enfeksiyonundan sonra etkene karşı koruyucu bağışıklık gelişerek hastanın orta ve ciddi ishalden korunmasını sağlar. 24 Human Papilloma Virus HPV ile enfeksiyon olasılığı; cinsel başlamasını izleyen yıllarda hızla artar. aktivitenin Servikal kanserin yaklaşık %70’ine yol açar. 25 Human Papillomavirüs Aşısı Servikal kanser ve siğillerden koruyucu Cinsel ilişki yaşından önce uygulanmalıdır Kız çocuklar öncelikli 9 yaştan önce önerilmez, 11-12 yaşta yapılmalı 0-2-6 veya 0-1-6 aylık aralıklarla 3 kez İ.M Daha önce aşılanmadıysa 13-25 yaşta aşıların tamamlanması önerilir. Enfeksiyondan %96 koruduğu gösterilmiştir 26 İnfluenza Grip aşısının öncelikle ağır influenza enfeksiyonu riski olan 6 aydan büyük çocuk ve erişkinlerde uygulanması önerilir. Preterm doğanlara önerilir. 27 İnfluenza Aşısı İnaktif virüs aşısı İ.M. uygulanır, her yıl (Eylül-Nisan) % 70-90 koruyucu <6 ay önerilmemektedir 8 yaş altına ilk kez aşı yapılıyorsa 1 ay ara ile 2 doz aşı yapılır Yan etkileri : lokal ağrı ateş kırıklık myalji 28 29