Transcript Slide 1

“STATISTICAL RESEARCH CENTER &
INFORMATION and TECHNOLOGY”
SRC & IT
Titulli i Modulit
Trajnim i Profesionistëve Shëndetësor në Menaxhimin e
Integruar të Shëndetit;
Menaxhimin e Projekteve dhe Sistemeve të Informacionit
në Shëndet Publik
Kredituar nga QKEV me 27 Kredite;
Nr. Prot 143/3; date 12.07.2012
Te mendosh bazuar mbi te
dhena
Te mendosh nepermjet statistikave involvon nje nivel
kuptueshmerie te menyres se si dhe pse investigimet
statistikore jane kryer. Kjo kerkon njohjen dhe kuptueshmerine
e:
Te gjithe provesit investigativ/kerkues
Si jane prodhuar te dhenat
Si, pse dhe kur mund te perdoren te dhenat dhe mekanizmat e
perfitimit te ketyre te dhenave
Njohjen dhe perdorimin e kontekstit te problemit per te
planifikuar dhe vlersuar investigimit.
Tre Pyetjet Themelore
Demografike
1. Sa është popullësia?
2. Si është kompozuar popullësia per nga
mosha, seksi, races, statusi martesor etj.?
Cilat janë karakteristikat e popullësisë?
3. Si është e shpërndarë popullata në
hapësirë?
Cfarë është Demografia
Demografia është shkenca që studjon
 MADHESINE, KOMPOZIMIN dhe
SHPERNDARJEN NE HAPESIRE te
popullatës njerëzore;
 ndryshimet qe ndodhin në këtë
fenomen nëpërmjet procesit të
FERTILITETIT, MORTALITETIT dhe
MIGRACIONIT
Përgjigjet për Tre Pyetjet
Demografike
Te tre pyetjet demografike e gjejne
pergjigjen ne analizen e proceseve
demografike te:
1. Fertiliteti
2. Mortaliteti
3. Migracioni
Nëse popullata nuk kontrollohet,
ritmet e rritjes së popullësisë kalojne
ritmet e rritjes së ushqimit te popullates
Generation
1st
2nd
3rd
4th
5th
6th
Food
(arithmetic)
2
3
4
5
6
7
Population
(geometric)
2
4
8
16
32
64
Përcaktimi i Popullësise
Popullësia së ciles i shërben një
sistem shëndetësor duhet të
përcaktohet në bazë të MOSHES dhë
SEX-it të kësaj popullate
Këto janë elemente kyc pasi grupmosha të ndryshme kanë nevoja të
ndryshme
Të dhënat e popullësise
jane mjeti kyc për të:
përcaktuar të dhëna të sakta
shëndetësore për të realizuar
planifikimin, monitorimin dhe
menaxhimin e sistemit
shëndetesor
Basic Statistics
Indikatoret
- Nje indikator eshte nje tregues. Mund te jete nje mase, nje numer, nje fakt, nje
opinion apo nje percepsion ne nje kondicion apo situate te percaktuar. Ky tregues
mat ndryshimet ne kete situate apo kondicion ne nje afat kohor.
- Eshte nje shprehje koncize, permbledhese rreth nje fenomeni qe eshte ne studim
-Ne te shumten e rasteve jane sasiore por ato kuotoen dhe ne menyre silesore
gjithashtu
Zgjedhja e indikatorit reflekton dhe perqasjen
(metodologjine, konceptin) e adaptuar.
FOR 220 Aerial Photo Interpretation and Forest Measurements
Planifikimi Shendetesor kerkon indikatore
per vleresimin e ngjarjeve/situatave
shendetesore te popullates
Vdekshmeria sipas
grupmoshave 
Vdekjet te tabuluara sipas
moshes;
Popullesia e tabuluar sipas
moshes
Vdekshmeria sipas
moshes dhe seksit 
Vdekjet te tabuluara sipas
moshes dhe seksit;
Popullesia e tabuluar sipas
moshes dhe seksit
Vdekshmeria sipas
moshes, seksit dhe
shkakut 
Vdekjet sipas moshes,
seksit dhe shkakut;
Popullesia e tabuluar sipas
moshes dhe seksit
Semundshmeria
Incidenca
numrii rastevene nje periudhe te percaktuar
x 10n
popullesiane risk ne te njejtenperiudhe
Prevalenca
numrii rastevene nje periudhe te percaktuar
x10n
popullesia totale
Raporti(et)
Raporti (et) - Njesia baze per te matur incidencen e faktoreve
dhe proceseve demografike
 Mat frekuencen relative te ndodhise se nje ngjarjeje ne
popullate
Numeruesi?
Popullesia ne mes te periudhes
Popullesia ne fund te periudhes
Popullesia ne fillim te periudhes
Shembull:
Ndryshimi ne perqindje i incidences
ndryshimi (ne rritje /ne ulje) i popullesise per
100 persona
Tre llojet kryesore te RAPORTIT
(shtrirja e analizes se ngjarjes ne popullesine respektive)
 KRUDE (CRUDE) – total population
 I PERGJITHSHEM (GENERAL) – popullata ne risk
 SPECIFIKE (SPECIFIC) –popullata specifike ne risk
FERTILITY
 CRUDE
 General
 Specific (ex. Fertiliteti per grupmoshe
specifike (ASFR))
 Lindshmeria totale (Total Fertility)
(numri i femijeve qe do mund te kete mesatarisht
nje grua gjate periudhes se moshes riprodhuese
nese ajo do ta jetonte te tere kete periudhe)
 Raporti Femije/Gra (0-4 vjec / gra 15-49 vjec)
MORTALITY
 Crude
 Vdekshmeria per grup-mosha specifike
 Perqindja e popullates ne cdo grupmoshe
 Age-Specific Death Rate
 Vdekshmeri foshnjore
 Vdekshmerine neonatale
 Vdekshmerine post-neonatale
Treguesit CRUDE
Nuk kane asnje vlere krahasuese
Perdoret standartizimi
(popullate A dhe popullata B)
1.
2.
3.
4.
Vdekshmeria per grupmoshe specifike e A
Shumezohen me popullaten e cdo grupmoshe te
popullates B
Shuma totale e gjetjeve te mesiperm e mblidhen dhe
pjestohen me popullaten totale te B
Tani CDR of B mund te krahasohet me vdekshmerine e
standartizuar te A
MIGRATION
 Outmigrant/emigrant (E)
(ata te cilet
largohen nga zona X) outmigration rate=E/Pmes-vitit
 Inmigrants/immigrants (M)(ata te cilet
hyjne ne nje zone X) M/Pmes-vitit
 Gross Migration (ata qe mberrijne+ata qe
largohen)
 Net Migration (ata qe mberrijne – ata qe
largohen)
Rritja e popullates = B – D +(M – E) + T
T= popullata e perfshire brenda zones ne ratine levizjeve administative
PERBERJA E POPULLATES (2)
Sex Ratio
Perberja e popullesise sipas Moshes dhe Seksit
Piramida e
popullesise
Llojet e Piramidave
PERBERJA E POPULLATES (1)
Perqindja e Varesise
Tranzicioni Demografik
Process nepermjet te cilit
popullesia leviz nga nje situate me
lindshmeri dhe vdekshmeri te larte
ne nje situate me lindshmeri dhe
vdekshmeri te ulet
 Procesi eshte i pakthyeshem
Fazat e Tranzicionit Demografik:
•Faza I: lindshmeria dhe vdekshmeria e larte
jo rritje popullesie e qendrueshme afatgjate
•Faza-II: lindshmeri e larte, vdekshmeri me e ulet
rritje e shpejte e popullates
•Faza-III: lindshmeri e ulet, vdekshmeri e ulet
rritje e moderuar e popullates
•Faza-IV: Lindshmeri a ulet ne nje pike ku barazon vdekshmerine
Rritja e popullates Zero (ZGP)
Stage I – II – III - IV
High fertility rates and
High mortality rates
High fertility,
Lower mortality
Low fertility, Low
mortality
ZPG
Popullesia dhe Zhvillimi
Sa percaktues jane varferia dhe
pabarazia per dinamikat e popullesise
 Ndryshimin e fertilitetit
 Ndryshimine mortalitetit
 Ndryshimin e levizjes se popullates
HOUSEHOLD – Familja
•Njesia Baze e mardhenieve dhe proceseve
demografike
•Definicioni dhe implikimet qe sjell precaktimi i tij
per te kuptuar varferine dhe mireqenien.
•E lidhur me ciklin e jetes brenda HH?
•E krijuar nga diferencat e thella sociale?
GNP dhe Popullesia
 Lidhje direkte
 Popullesia (individi) eshte ajo qe prodhon
GNP
 Y/P = GNP
 Malthusians: Ushqimi/P
 Popullesia eshte e rendesishme
 Popullata ne grupmoshene afte per
pune
 Grupmosha e punes
norma e varesise
Ndryshimet ne popullate dhe
ekonomia
Burimet dhe rendesia e te
dhenave demografike
Te dhenat social-demografike jane mjeti
kryesor ne reformat sociale
 Te dhenat Jetesore (INSTAT)
 Studimet demografike dhe shendetesore
 Studimet e nivelit te jeteses
 Levizje dinamike te popullesise IN dhe OUT
varferise
Shqiperia ne Proceset e
Zhvillimit Demografik
Cfare eshte nje PROJEKT
• Ojektivat
• Aktivitete dhe Rezultate (Output)
• Afat kohor
• Buxhet (Input)
• Resources (Input)
Nje NDERRMARJE me nje QELLIM per te arritur
OBJEKTIVAT e caktuar sipas nje BUXHETI dhe
KOHE te planifikuar.
Cilki i nje
Projekti
•
•
•
•
•
•
PROGRAMIMI – Krijon
skeletin/strukturen per identifikimin e
projektit
IDENTIFIKIMI - Percakton relevancen e
idese se projektit dhe screeen ate per
studime te metejshme
FORMULIMI – percakton mundesimin
dhe potencialet e qendrueshme te nje
projekti
FINANCIMI – merr persiper sigurimin e
burimeve te nevojshme te projektit
IMPLEMENTIMI – ekzekuton projektin
dhe siguron qe eshte ne rrugen e duhur.
VLERESIMI – vlereson rezultatet &
identifikon mesimet e marra per projekte
dhe programe te ardhshme
Procesi i
Plani Zhvillimit
‘If you fail to plan, you plan to fail.’
Planifikimi ndihmon
per:
•Te ndihmuar dhe pergatur per te
ardhmen
•Siguruar drejtimin e duhur
•Idnetifikuar dhe adresuar
problemet
•Marre ne konsiderate nese
projekti eshte i mundshem apojo
•Perdorimin me te mire te
burimeve
•Motivuar stafin
•Siguruar rrjedhshmerine e
projektit
•Qartesuar objektivat dhe
vizionin
•Vendosur aresyet per te bere
dicka
•Perzgjedhur midis opsioneve
•Perfituar fonde nga burime te
ndryshme
•Allokuar fonde dhe pergjegjesi
•Drejtuar implementimin e
projektit
•Arritur rezultatet me te mira
CFARE MARRIM PER KAMPION
Cili eshte burimi me i pasur me te dhenat qe kerkojme
Cilat nga ato konfirmojne nivelin e kuptueshmerise
Cilat nga ato sfidojne kuptueshmerine
Cilat nga ato pasurojne kuptueshmerine
METODOLOGJIA
• Njohuri, Praktika dhe Mbulesa Vaksinore
1. Përzgjedhja e Klasterave
2.
Dy Faza Përzgjedhjeje:
e kryer nga lista e popullates se marre nga /INSTAT – PPS
Përzgjedhja e Fëmijëve të moshës 0 – 23 muajsh për cdo klastër
-
përzgjedhje sistematike të rastësishme të shtëpive
• Planifikimi Familjar
Tre Faza Përzgjedhjeje :
1. Përzgjedhja e Klasterave
-
Përzgjedhja e Shtëpive
2.
-
3.
•
e kryer nga lista e popullates se marre nga /INSTAT - PPS
cdo klastër u hartëzua shoqëruar me përzgjedhje
sistematike të rastësishme të shtëpive
Përzgjedhja e të intervistuesve
Indikatorët u analizuan pas konvertimit dhe importimit të të dhënave nga
PDA në Excel apo EPiInfo
Metoda Sasiore dhe Cilesore
Metoda Sasiore
Procedure e pershrkuar dhe e percaktuar
• Grumbullimi i te dhenave: intervistat ne survey, masat nepermjet
gradeve aposhkallezimeve ; eksperimentet.
• Analiza: Numeri mi, analiza statistikore
Metoda Cilesore
(Udhezues ne vend te procedures se saktesuar, perdor vecanesrisht
kreativitetin dhe intuiten)
• Grumbullimi i te dhenave : studime rasti, intervista indepth, fokus
grupe, observime
• Analiza: tematike, pershkruese, analize debatuese.
Basic Statistics
Si ta perftojme nje kampion- sample?
 Duke njohur mire popullaten
 Madhesine
 Karkteristakat (mohogjene/heterogjene)
Propability Sampling
Simple random Sampling
Stratified Random Sampling
Grupim mbi baze karakteristikash pastaj random sampling
Cluster Sampling (kufij gjeografike)
Multistage Sampling
FOR 220 Aerial Photo Interpretation and Forest Measurements
VEZHGIMET NE FUND TE
PROJEKTIT
• Njohuri, Praktika dhe Mbulesa Vaksinore
•Popullata nën vëzhgim: Nënat me fëmijë të moshës 0 – 23 muajsh
• Planifikimi Familjar
•Popullata nën vëzhgim: Gra të moshës riprodhuese
Përzgjedhja standarte me 30 klastera
Prefektura e Dibrës
19 – 29 Maj 2008
ORGANIZIMI
• Përzgjedhje e Stratifikuar për cdo rreth
• 10 Klastera për cdo rreth / 20 intervista për cdo klastër
• Perzgjedhja totale per cdo vezhgim: 600 intervista
• Dy Pyetësorë – intervistë individuale në shtëpi
• Programimi në PDA: për KPC dhe PF
• Pesë skuadra për cdo rreth (cdo skuadër dy intervistues – 30 intervistues)
• Gjashtë supervizorë në terren (një supervizor për cdo dy skuadra)
• Një supervizor për cdo rreth
• Një supervizor i përgjithshëm për PDA
METODOLOGJIA
• Njohuri, Praktika dhe Mbulesa Vaksinore
1. Përzgjedhja e Klasterave
2.
Dy Faza Përzgjedhjeje:
e kryer nga lista e popullates se marre nga /INSTAT – PPS
Përzgjedhja e Fëmijëve të moshës 0 – 23 muajsh për cdo klastër
-
përzgjedhje sistematike të rastësishme të shtëpive
• Planifikimi Familjar
Tre Faza Përzgjedhjeje :
1. Përzgjedhja e Klasterave
-
Përzgjedhja e Shtëpive
2.
-
3.
e kryer nga lista e popullates se marre nga /INSTAT - PPS
cdo klastër u hartëzua shoqëruar me përzgjedhje
sistematike të rastësishme të shtëpive
Përzgjedhja e të intervistuesve
• Indikatorët u analizuan pas konvertimit dhe importimit të të dhënave nga
PDA në Excel apo EPiInfo
LLOJET E PYETJEVE
Pyetje të mbyllura
Pyetje të hapura
Pyetje drejtuese
Pyetje sqaruese – kombinim i llojit 1 & 2
Kur ti përdorim:
Kur kërkohet një përgjigje
specifike, psh., kur duam të
dimë nëse një grua është
aktualisht shtatzanë.
Kur nevojitet një informacion
i detajuar, kur ju duhet ti jepni
mundësinë dikujt për të thënë
gjithçka ai/ajo mendon në
lidhje me një çështje të
caktuar.
SHMANGNI BËRJEN E PYETJEVE
DREJTUESE SEPSE RRALLË DO TË
MËSONI NDONJË GJË TË RE NGA
ATO DHE MUND TË SHMANGIN
DISKUTIMIN NGA NEVOJAT REALE
TË KLIENTIT APO SHQETËSIMEVE
TË TIJ.
Përdorni një pyetje sqaruese në vend që të
jepni një përgjigje si një kërkesë për më
shumë informacion. Pyetjet sqaruese mund të
jetë me fund të mbyllur ose të hapur.
SHËNIM: Nëse përdoren jashtë kontekstit
pyetjet sqarruese mund të tingëllojnë si pyetje
drejtuese.
Rezultatet: Përgjigje të
shkurtër dhe të saktë, shpesh
kemi një përgjigje po ose jo.
Apo përgjigje shumë të
shkurtra si p.sh., emrin,
moshën, etj.
Përgjigja është më e gjatë; kjo
kërkon mendime, lejon për
shpjegimin e ndjenjave dhe
shqetësimeve.
E drejton përgjigjedhënësin ti përgjigjet
pyetjes në një mënyrë të veçantë ose u
tregon atyre rreth diçkaje që nuk u kishte
shkuar ndërmend deri tani, apo mund të
drejtojë ata të përgjigjen ashtu siç ju do të
donit ata të përgjigjeshin.
Shpjegimi apo qartësimi i një përgjigje të
mëparshme apo thënie e mëparshme.
Ose e drejton rreth nje specifike te
pergjigjes
Shembuj:
Cilat jane pajisjet pa te cilat
ju nuk mund te beni/jetoni?
Cel, Labtop, PDA, iPod
Me thoni opinionin tuaj ju
lutem lidhur me sherbimin e
…..?
A nuk është më mirë të evitojme
duhanpirjen në vend që të perballemi me
semundjet qe mund te shkaktoje ai?
Ju e keni diskutuar me pare me
bashkeshortin rregjitrimin tuaj ne kete
shkolle apo jo??
Si do ta klasifikosh kete institucion
mesimdhenes
1. Cka, Mire, Sh mire, Shkelqyeshem
A mos vallë ka ndhodhur kjo kur ju keni
lindur fëmijën tuaj më të vogël?
Çfarë ndodh nëse marrja e pilulave do të
ishte e dëmshme për gruan?
LLOJET E PYETJEVE
Pyetje “dichotomus”
Rating
Pyetje Bipolare
Kur ti përdorim:
Te kategorizoje bazuar ne nje
Kur kërkohet një përgjigje shkalle te paracaktuar:
specifike PO ose JO
Pyetje Hipotetike
Kane dy ekstreme pergjigje
Te bazuara ne fantazi apo spekulime
Nuk japin te dhena te pastra e te qarta
Rezultatet: Përgjigje të
Nuk lejon mendim ndryshe
shkurtër dhe të saktë, shpesh nga opsioni
kemi një përgjigje po ose jo.
Shembuj:
Ju pelqen ky produkt?
Po Jo
Mire Cka
keq Shume keq Efficient Jo efficient
I shpejte I Ngadalte
I besueshem I pabesueshem
Nese do punoje per organization XX cilat do
ishin ndryshimet qe do sillnit ne te?