Transcript Serhat Metin

TEİAŞ MİLLİ YÜK TEVZİ İŞLETME
MÜDÜRLÜĞÜ
Temmuz 2012, Ankara
Sekonder Frekans Kontrolunun
Amacı
• Sistem frekansını nominal değer olan
50 Hz’e getirmek.
• Diğer ülkelerle yapılan yapılan enerji
alışverişini programlanan değere
getirmek.
Sekonder Frekans Kontrolu
AGC çalışma şekilleri:
•
•
•
•
Frekans
(ACE= K * Δ f)
Alışveriş (ACE= ΔP)
Frekans+Alışveriş (ACE= ΔP+K * Δ f)
Buna ek olarak, Enerji ve Zaman
düzeltme yeteneği de vardır.
K=1995 MW/Hz
Yük Frekans Kontrolü Ana Sayfası
4
Area Control
5
AGC Parametre Sayfası
Set Point - Base Point
Uluslar arası Hat Akışlarında Demir Çelik Tesislerinin Etkisi
1
550 MW,
60 sn
06.01.2012
TEİAŞ_YTD_Raporlar
8
Sekonder Rezerv
2
06.01.2012
TEİAŞ_YTD_Raporlar
9
Uluslar arası Hat Akışlarında Demir Çelik Tesislerinin Etkisi
3
600 MW,
90 sn
06.01.2012
TEİAŞ_YTD_Raporlar
10
Uluslar arası Hat Akışlarında Demir Çelik Tesislerinin Etkisi
4
900 MW
06.01.2012
TEİAŞ_YTD_Raporlar
11
Sekonder Rezerv
5
06.01.2012
TEİAŞ_YTD_Raporlar
12
Karakaya Arızası (1347 MW)-1
MW
1200
1100
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
-100
-200
-300
-400
-500
-600
-700
-800
4:07:30…
4:06:36…
4:05:42…
4:04:48…
4:03:54…
4:03:00…
4:02:06…
4:01:12…
4:00:18…
3:59:24…
3:58:30…
3:57:36…
3:56:42…
3:55:48…
3:54:54…
3:54:00…
Time
4:23:42…
4:22:48…
4:21:54…
4:21:00…
4:20:06…
4:19:12…
4:18:18…
4:17:24…
4:16:30…
4:15:36…
4:14:42…
4:13:48…
4:12:54…
4:12:00…
4:11:06…
4:10:12…
4:09:18…
4:08:24…
Karakaya Arızası (1347 MW)-2
25102011_15:59:24
1347MW Üretim Kaybı
Bulg-1
Bulg-2
Greece
Karakaya Arızası (1347 MW)-3
Arıza Sonrası Rapor
Additional recording during the tests in interconnected operation
Detailed information for selected disturbances
Turkiye
Disturbance:
Date: 25.10.2011
Location:
Lost generation :
Time: 15:59:24
[Name] KARAKAYA HPP
1347
[MW]
East Turkey
15:54:00
15:54:02
15:54:04
15:54:06
15:54:08
15:54:10
15:54:12
15:54:14
15:54:16
50,012
50,017
50,014
50,001
50,016
50,028
50,020
50,010
50,015
-48,174
-13,543
5,272
21,382
-70,321
7,801
88,038
73,425
79,708
710
0
709
0
709
0
710
0
710
702,299
0
702,299
0
702,299
0
700,424
0
699,985
524
0
523
0
523
0
523
0
523
Setpoint Active power Setpoint value Active power Setpoint value Active power
value from (recorded in from NCC to (recorded in from NCC to (recorded in Setpoint value
from NCC to
NCC to
IZMIR
IZMIR
IZMIR
IZMIR
GEBZE
KARAKAYA
GEBZE
NGCCPP NGCCPP NGCCPP NGCCPP NGCCPP
NGCCPP BlockB) [MW] BlockA [MW] BlockA) [MW] BlockB [MW] BlockB) [MW] HPP [MW]
BlockB [MW]
1291
690,551
694
706,914
706
703,213
708
543,217
0
0
0
0
0
0
0
0
1290
690,212
694
705,339
706
703,039
708
543,339
0
0
0
0
0
0
0
0
1290
691,345
695
705,247
706
703,039
708
540,41
0
0
0
0
0
0
0
0
1290
689,898
695
704,286
706
702,183
708
529,435
0
0
0
0
0
0
0
0
1291
692,456
695
705,339
707
700,733
708
529,569
15:54:18
15:54:20
15:54:22
15:54:24
15:54:26
15:54:28
15:54:30
15:54:32
15:54:34
15:54:36
15:54:38
15:54:40
15:54:42
50,012
50,006
50,009
50,018
50,018
49,994
50,002
50,015
50,001
49,993
50,005
50,002
49,994
29,053
36,554
48,901
52,992
53,577
29,053
-98,161
-85,689
-9,392
32,14
-20,842
-33,974
-5,392
0
710
0
710
0
710
0
709
0
710
0
709
0
0
698,575
0
699,048
0
699,048
0
698,884
0
699,28
0
698,309
0
0
523
0
523
0
523
0
522
0
522
0
521
0
0
527,97
0
526,811
0
526,005
0
526,017
0
524,577
0
525,26
0
time
Active power
Setpoint value
(recorded in
unscheduled
from NCC to
frequency
ADAexchange
ADA-NGCCPP
[Hz]
NGCCPP)
deviation
[MW]
[MW]
[MW]
Setpoint value Active power
(recorded in
from NCC to
ATATURK ATATURK HPP)
[MW]
HPP [MW]
0
708
0
708
0
708
0
708
0
708
0
708
0
0
700,652
0
700,652
0
701,439
0
701,265
0
703,675
0
703,855
0
0
707
0
707
0
707
0
706
0
706
0
706
0
0
705,952
0
706,749
0
707,363
0
708,068
0
709,296
0
708,152
0
0
695
0
695
0
695
0
695
0
695
0
695
0
0
691,024
0
692,512
0
692,198
0
693,516
0
695,813
0
694,936
0
0
1290
0
1291
0
1291
0
1288
0
1288
0
1286
0
Active power
(recorded in
KARAKAYA
HPP) [MW]
Setpoint value
from NCC to
ALTINKAYA
HPP [MW]
1329,972
0
1321,976
0
1306,961
0
1298,099
0
1286,905
146
0
145
0
145
0
145
0
145
0
1285,025
0
1284,243
0
1284,768
0
1283,901
0
1281,387
0
1286,55
0
0
145
0
145
0
145
0
145
0
145
0
145
0
Setpoint value Active Setpoint Active Setpoint Active
Setpoint
Active power
Active power Setpoint value Active power
from NCC to power value from power value from power
value from
(recorded in
(recorded in from NCC to (recorded in
AKENERJI (recorded in NCC to (recorded in NCC to (recorded in
NCC to
HUGURLU
ALTINKAYA BIRECIK HPP BIRECIK HPP)
KEMALPASA AKENERJI AKENERJI AKENERJI BANENSA BANENSA)
HUGURLU
HPP) [MW]
[MW]
[MW]
HPP) [MW]
[MW]
[MW] KEMALPA BOZUYUK BOZUYUK) [MW]
HPP [MW]
[MW]
SA) [MW] [MW]
776,1
773
90 89,384
92 91,566
111 110,138
0
189
142,636
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
772 776,549
90 89,338
92 91,414
111 110,287
0
189
141,759
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
772 773,451
90 89,338
91,17
92
111 110,362
0
189
141,759
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
773 775,93
90 89,566
92 91,231
111 110,287
0
189
143,512
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
773 775,096
90 89,174
92 90,742
111 110,063
0
189
143,688
0
143,688
0
143,688
0
143,688
0
143,162
0
144,038
0
144,038
0
0
189
0
189
0
189
0
189
0
189
0
189
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
111
0
111
0
111
0
111
0
111
0
111
0
0
109,763
0
109,913
0
110,063
0
110,138
0
109,464
0
109,838
0
0
92
0
92
0
92
0
92
0
92
0
92
0
0
91,322
0
91,078
0
90,834
0
91,47
0
91,226
0
90,925
0
0
90
0
90
0
90
0
90
0
90
0
90
0
0
89,923
0
90,071
0
89,883
0
90,609
0
90,669
0
90,66
0
0
773
0
773
0
773
0
772
0
772
0
772
0
0
773,333
0
772,927
0
771,859
0
770,876
0
772,158
0
772,158
0
Paralel Test Günlük Raporlar
TESTS IN INTERCONNECTED OPERATION
22.03.2011
TURKIYE
time
00:00:00
00:00:02
00:00:04
00:00:06
00:00:08
00:00:10
00:00:12
00:00:14
00:00:16
00:00:18
00:00:20
00:00:22
00:00:24
00:00:26
00:00:28
00:00:30
00:00:32
00:00:34
00:00:36
00:00:38
00:00:40
00:00:42
00:00:44
00:00:46
HAMITABAT HAMITABAT
unscheduled
BABAESKI
frequency LINE1
LINE2
exchange
NEA SANTA
[Hz]
MARITSA3 MARITSA3
deviation
[MW]
[MW]
[MW]
[MW]
50,030
50,014
50,017
50,023
50,014
49,999
49,998
49,997
49,988
49,986
49,981
49,970
49,975
49,972
49,960
49,969
49,964
49,964
49,958
49,963
49,978
49,963
49,969
49,974
-131,184
-131,184
-131,184
-131,184
-131,184
-135,506
-124,394
-124,394
-124,394
-121,924
-83,649
-103,404
-82,415
-82,415
-84,884
-76,859
-72,537
-66,364
-66,364
-69,451
-69,451
-76,241
-76,241
-78,711
-156,495
-157,730
-157,730
-157,730
-157,730
-157,730
-156,495
-156,495
-156,495
-146,000
-94,144
-112,664
-94,144
-94,144
-104,639
-92,909
-92,909
-76,859
-76,859
-81,797
-81,797
-87,353
-87,353
-92,909
207,148
197,796
207,148
207,148
207,148
207,148
202,472
202,472
202,472
227,023
265,018
236,376
265,018
259,757
255,081
269,110
254,496
273,786
268,526
268,526
265,018
259,757
259,757
255,081
76,531
87,118
77,766
77,766
77,766
82,088
74,417
74,417
74,417
36,901
-91,225
-24,308
-92,459
-87,198
-69,558
-103,342
-93,05
-134,563
-129,303
-121,278
-117,77
-100,163
-100,163
-87,461
ACE
[MW]
-86,685
0
-86,685
0
-86,685
0
-48,78
0
-22,084
0
10,714
0
10,714
0
-33,78
0
-33,78
0
-33,78
0
-45,458
0
-45,458
0
Proportional
Integral Part of
part of PI
PI Controller
Controller
[MW]
[MW]
-383,709
0
-388,828
0
-391,105
0
-392,136
0
-392,244
0
-392,244
0
-392,244
0
-391,162
0
-391,162
0
-394,535
0
-396,653
0
-399,384
0
-60,679
0
-34,146
0
-15,459
0
-1,634
0
7,5
0
7,5
0
7,5
0
-23,646
0
-23,646
0
-31,821
0
-40,979
0
-43,903
0
hour
Schedule +
Compansat
ion
Program
[MW]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
-4
-4
-4
-4
-4
-4
-4
-3
-14
-14
-3
-3
-14
-3
-3
-3
-3
-3
-14
-14
-14
-3
-3
-4
Hourly
Average
value of
ACE
[MWh]
7,532
-10,744
-3,18
-8,523
-3,67
-19,509
-16,429
4,146
25,549
-13,171
7,216
5,171
-48,369
-11,736
-15,228
1,028
53,1
-3,975
11,522
-7,786
36,806
-25,44
-14,85
-9,998
time
00:00
00:05
00:10
00:15
00:20
00:25
00:30
00:35
00:40
00:45
00:50
00:55
01:00
01:05
01:10
01:15
01:20
01:25
01:30
01:35
01:40
01:45
01:50
01:55
load
[MW]
24305
24715
24691
24276
24353
24261
23866
23913
23843
23597
23430
23325
23024
23072
22734
22846
22715
22664
22743
22593
22660
22215
22188
22261
time
00:00
00:15
00:30
00:45
01:00
01:15
01:30
01:45
02:00
02:15
02:30
02:45
03:00
03:15
03:30
03:45
04:00
04:15
04:30
04:45
05:00
05:15
05:30
05:45
voltage in voltage in
Babaeski Hamitabat
[kV]
[kV]
407,15
404,71
404,65
404,93
404,89
405,38
405,38
405,71
405,78
405,86
405,52
405,98
405,91
406,17
406,54
406,61
407,01
406,94
406,61
406,94
406,60
406,26
406,37
406,88
407,40
405,42
405,42
405,42
405,36
405,42
405,73
405,85
406,02
406,46
405,87
406,49
406,27
406,41
406,85
407,08
407,32
407,26
406,95
407,32
406,83
406,52
406,57
407,19
reactive
power
Line 1
[MVAr]
-37
-47
-42
-48
-39
-49
-41
-41
-38
-48
-45
-44
-42
-43
-41
-43
-44
-46
-43
-43
-35
-42
-40
-45
reactive
power
reactive
s/s
power
Babaeski Line 2
s/s Nea
[MVAr]
Santa
[MVAr]
-45
-76
-55
-80
-51
-83
-56
-79
-47
-83
-60
-86
-46
-82
-49
-82
-46
-82
-57
-80
-52
-82
-51
-85
-51
-82
-51
-87
-48
-85
-50
-82
-52
-86
-53
-82
-52
-85
-50
-82
-43
-87
-50
-87
-47
-87
-52
-87
Paralel Test Performans Değerlendirmesi-1
Daily ACE Performance Analysis - TR
Date
22.03.2011
1.Analysis of Frequency
Mean Frequency
(mHz)
Sigma Frequency
(mHz)
4,386064815
24,32419159
2. Analysis of Unscheduled Exchange Deviation
Average ∆P (MW)
Sigma ∆P (MW)
-3,516242569
112,6960976
3. Distribution of Unscheduled Exhange Power
Outside
-200
-180
-160
-140
-120
-100
-80
-60
-40
-20
0
1212
575
788
1074
1510
1895
2331
2712
2963
3042
3129
3100
2,8
1,3
1,8
2,5
3,5
4,4
5,4
6,3
6,9
7,0
7,2
7,2
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Outside
3029
2702
2538
2256
1823
1565
1274
990
735
518
1439
7,0
6,3
5,9
5,2
4,2
3,6
2,9
2,3
1,7
1,2
3,3
no.
%
no.
%
%
Intervals with 20MW
30
25
20
15
10
5
200
180
160
140
120
100
80
60
40
Outside
MW
20
0
-20
-40
-60
-80
-100
-120
-140
-160
-180
-200
Outside
0
Paralel Test Performans Değerlendirmesi-2
4. Analysis of Area Control Error (ACE)
Hour Average ACE Sigma ACE
1
-10,86197333
109,1122461
2
15,69200333
112,6726072
3
5,424595556
90,6271103
4
8,079696667
103,7073484
5
4,057056667
109,1971433
6
22,55416389
117,905618
7
21,51127833
143,8294313
8
-4,600385
128,053878
9
-24,37541611
111,7865181
10
16,22284167
118,686264
11
-3,531233889
104,1074723
12
0,880470556
103,2835784
13
47,78551944
117,5957664
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
13,63948056
16,66930222
5,473865
-50,93793556
6,377767778
-8,855688333
6,948847222
-33,51553333
27,99267611
15,86779778
9,115354444
104,7474291
100,1956207
99,50368345
112,8372706
93,67596621
106,07278
85,47167158
111,3543733
109,0778708
113,7362497
119,8126912
Daily 4,483939653
Mean ACE (day)
4,483939653
Sigma ACE (day)
111,9150021
Observ.Period
4 sec
5 minutes
15 minutes
% of abs(ACE)>100MW
Observ. Period
4 sec
% of abs(ACE)>175MW
150
100
6,944444444
1,041666667
8,199074074
*Target value for ACEh20MWh/h, but not more
then 60 MWh/h
111,9150021
Daily ACE Variation
200
28,11111111
Alan Kontrol Hatası(ACE),Kasım 2011
% of ACE >100 MW(15 min) ort.=2.74, 175 MW(4 sec) ort.=11.07
% of ACE for November 2011
50
Kurban
Bayramı
45
40
35
%
30
100 MW (4sec)
100 MW (5 min)
25
100 MW (15 min)
175 MW (4 sec)
20
15
10
5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
30 Kasım, EREN TES-Osmanca
Hattının DC arızasından
açmasından, 1200 MW üretim
kaybı. ENTSO-E’den kopuş.
DAYS
06.01.2012
TEİAŞ_YTD_Raporlar
20
Şubat 2012 Başarı Değerlendirmesi
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Katılım
Aşağıda belirtilen üretim tesisleri hariç olmak üzere kurulu
gücü 100 MW ve üzerinde olan tüm üretim tesislerinin
sekonder otomatik üretim kontrol sistemi tarafından
gönderilecek sinyalleri alan ve işleyen teçhizat vasıtasıyla
sekonder frekans kontrol hizmeti verebilme özelliğine
sahip olmaları zorunludur:
 Kanal veya nehir tipi hidroelektrik üretim tesisleri,
 Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri,
 Güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri,
 Dalga enerjisine dayalı üretim tesisleri,
 Gel-git enerjisine dayalı üretim tesisleri.
 Kojenerasyon tesisleri,
 Jeotermal üretim tesisleri.
Sekonder Frekans Kontrol Hizmet Anlaşmaları
Anlaşmaların Esasları
• TEİAŞ tarafından hazırlanıp
Kurul tarafından onaylanan
standart sekonder frekans
kontrol hizmet anlaşmaları
imzalanır.
Anlaşmaların İçeriği
• Sekonder frekans kontrolüne
katılmakla yükümlü her bir
üretim faaliyeti gösteren tüzel
kişi ile belirtilen niteliklere
sahip tüm üretim tesislerini
kapsayacak şekilde tek bir
sekonder frekans kontrol
hizmet anlaşması imzalanması
esastır
• Performans testleri sonuçlarını
içerir belgeler
• Rezerv miktarının sağlanacağının
anlaşma süresince garanti
edildiğini gösterir taahhütname,
• Anlaşma kapsamındaki üretim
tesislerinin teknik özellikleri ve
MW cinsinden sağlayabilecekleri
sekonder frekans kontrol rezerv
kapasiteleri
TEİAŞ - YTDB - Elektrik Kalite
Hizmetleri Müdürlüğü
-
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
MYTM’nin SFK Rezerv Oluşturması-1
 SFK için gerek duyulan rezerv Sistem
İşletmecisi tarafından;
1) Üretim tesislerinin günlük üretim
programlarından arta kalan
kapasiteden, Fırsat Maliyeti bazlı
Ortalama Yal Teklif Fiyatlarının en
pahalısından en ucuza doğru seçerek
(KGÜP gereği 2 kodlu YAL veya YAT
talimatı verilmeden sağlanabilen SFK
miktarlarından)
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
MYTM’nin SFK Rezerv Oluşturması-2
 SFK için gerek duyulan rezerv Sistem
İşletmecisi tarafından;
2) Bu üretim tesislerine ilişkin dengeleme
güç piyasası kapsamında verilecek yük
alma, yük atma teklifleri arasından
sistem kısıtları dikkate alınarak
mümkün olan en düşük maliyet
sağlanacak şekilde seçim yapılarak
sekonder frekans kontrol tepkisi
sağlanabilecek kapasite yük alma, yük
atma talimatlarıyla oluşturulur.
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Katılımcıların SFK Günlük Kapasitelerini Saat 16:00’a kadar bildirimi
KGÜP seviyesinde sağlanabilen rezerv
miktarlarının girişi sonrası listeleme ekranı
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
SFK Hizmeti sunabilecek katılımcıların 16:00’a kadar MKÜD bildirimi
Her saat için Minimum Kararlı Üretim Düzeyi
listeleme ekranı
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
SFK Hizmeti sunabilecek katılımcıların Teknik Parametrelerini bildirimi
SFK Teklifi yapmak isteyen katılımcı, bu 6 veriyi
PYS’ye doğru şekilde girmelidir. Teknik verilerini
giriş yapmayan katılımcının teklifleri,yazılım
tarafından , EAK, KGÜP ve MKÜD
parametrelerinde gördüğü değerler baz alınarak
otomatik hesaplanır.
SFK teklifi vermek istemeyen katılımcı sadece Azami
rezerv kısmına (0) sıfır girişi yapması yeterlidir.
Sekonder kapasite rezerv oluşturma örneği
160
158
157
155
155
145
144
140
130
129
129
128
Sekonder kapasite rezerv oluşturma örneği
160
158
157
155
155
145
144
140
130
129
129
128
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Hizmet Bedeli
PFK= 0
EAK
KGÜP=EAK
YAT
MKÜD
KGÜP=MKÜD
YAL
 SFK hizmeti sağlanmasına ilişkin temel maliyet bileşeni “fırsat
maliyeti”dir.
 Yük alma, yük atma talimatları ile SFK tepkisi sağlanabilmesi için
oluşturulan kapasite için, bir fırsat maliyeti oluşmaması sebebiyle,
ayrıca bir fırsat maliyeti ödemesi yapılmaz.
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Hizmet Bedeli
 İmzalanan sekonder frekans kontrol
hizmet anlaşması kapsamında
bulunmasına rağmen talimat
almayan üretim tesisleri için
sekonder frekans kontrolüne ilişkin
herhangi bir ödeme yapılmaz.
 Sistemin dengeleme güç piyasasında
yük atma yönünde olduğu saatler
için ortalama fırsat maliyeti sıfırdır.
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
SFK ile ilgili Önemli Notlar-1
 Gerçek zamanda MYTM, sıfırdan yük aldırarak(YAL talimatı
ile ) 0 kodlu tersiyer yedek amaçlı verdiği talimatlar içinden,
Sekonder tutabilen santrallerden ihtiyaç olması halinde SFK
yükümlülüğü isteyebilir. Böyle bir durumda ayrıca 2 kodlu
Sekonder Kapasite Oluşturma talimatı verilmesi gerekmez.Bu
durumda istenen SFK rezerv miktarı için ayrıca fırsat maliyeti
ödenmez.
 MYTM, SFK hizmeti anlaşması imzalamış ve gün öncesinden
rezerv almadığı santrallerden gerçek zamanda günün herhangi
bir anında ihtiyaç olması halinde DGP’ye sunmuş oldukları YAL
veya YAT tekliflerini değerlendirerek SFK hizmeti talep edebilir.
 2 kodlu Sekonder Kapasite Oluşturma talimat miktarı ile SFK
Rezerv miktarları aynı olmayabilir.
Talimatların Etiketlendirme Esasları
DGP de verilen tüm talimatların listesi
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Normal Talimatların Listelendiği ekranda SFK hizmeti
için verilmiş 2 Kodlu YAL veya YAT talimatları
görülebilir.Bu örnekte Atatürk HES’e 50 MW 2 kodlu
YAT talimatı verilmiştir.
Sekonder Talimatların Listelendiği ekranda
SFK rezerv miktarları görülmektedir.Bu
örnekte Atatürk HES’e + - 200 MW SFK
rezerv miktarı verilmiştir.
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
SFK ile ilgili Önemli Notlar-2
 Gün öncesinden verilmiş SFK Talimatları gerçek zamanda
santralin scada bilgilerinin olmaması, bölgesel sistem kısıtları
vs. veya santralin SFK tepkimesinde MYTM operatörlerinin
izlemesi sonucu herhangi bir olumsuzluk tespit edilmesi halinde,
santrale ait SFK rezerv miktarları ve verilmiş ise 2 kodlu YAL
veya YAT talimatları silinir.
 MYTM, SFK rezerv yedeğinin yeterli olması durumunda
santralin SFK teklif miktarlarının tamamını veya bir kısmını
talimatlandırmayabilir.
Örnek: SFK Teklif miktarı
:+- 90 MW SFK
Talimatlandırılan miktar:+- 50 MW SFK
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
SFK ile ilgili Önemli Notlar-3
 MYTM, SFK Hizmeti sağlayacak üretim tesislerini seçerken, Yan Hizmetler
Yönetmeliği Madde 21- (3)(a) uyarınca sistemin kısıtlarını dikkate alarak ,
uluslar arası hatlardaki yük akış salınımlarına ve demir-çelik tesislerinden
kaynaklanan ani yük alıp-atmalara cevap verebilecek hızlı rezervleri olan
santrallere öncelik verebilmektedir. Bu kapsamda santrallerin;
• Hızlı rezerv miktarları,
• MW / dk oranları( Hızlanma eğrileri),
• Hidrolik veya Termik santral olması,
• Tepkime gecikme süreleri,
• Entegrasyon süreleri,
dikkate alınarak mümkün olan en düşük maliyet sağlanacak şekilde
seçimler yapılabilmektedir.
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Süreç
ÜFGTK* ile
sekonder
frekans kontrol
hizmet
anlaşmaları
imzalanması
sekonder
frekans
kontrol hizmet
anlaşmaları
Ertesi Gün
Saat 15.00
Günlük olarak tekrarlanan işlemler
Saat 16.00
Gerçek zamanda
sürekli
ÜFGTK
TEİAŞ
Sekonder
kontrol
yedeğinin
belirlenmesi
*ÜFGTK = Üretim
Faaliyeti Gösteren
Tüzel Kişi
Gerçekleşen
ortalama fırsat
maliyetinin
hesaplanarak
bildirilmesi
ÜFGTK
Sekonder
frekans
kontrolü tepkisi
verilmesi
GÜP, YAL, YAT
ve primer
rezerv
miktarının
bildirilmesi
Evet
Saat 17.00
Saat 18.30
TEİAŞ
TEİAŞ
Bildirimlerin
kontrol
edilmesi
Sekonder
frekans kontrol
sağlayacak
tesislerin
seçilmesi
TEİAŞ
Sekonder
kontrol yedeği
karşılandı
mı?
Hayır
TEİAŞ
TEİAŞ
YAL, YAT
talimatlarıyla
yeterli kapasite
oluşturulması
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Sekonder Kapasite Oluşturma
Saat 17:00-18:30 arası gün öncesinde MYTM tarafından Sekonder kapasite oluşturulur.
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Örnek 1
PFK+SFK Hizmeti Sunan PK’nın Örnek Teklif Yapısı
PFK dahil
PFK
hariç
PFK dahil
PFK
hariç
+1
0
-10
(EAK- KGÜP) ve (KGÜP-MKÜD)
küçük olanı
(EAK- MKÜD) /
2
MKÜD+(EAK- MKÜD) /2KGÜP
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Örnek 1 Rezerv Oluşturma
280MW
PFK: 0
250MW
230MW
+20MW
YAL
10MW
220MW
EAK
[MW]
MKÜD
[MW]
KGÜP
[MW]
Sek Kap
[MW]
Max Rzv
[MW]
Grk Tlmt
[MW]
280
220
230
±10
±30
+20
Fırsat Maliyeti = 10 MW x (SMF – Ort. YAL Teklif Bedeli) x (Katılım Süresi)
Yan Hizmetlerin Tedarik Edilmesi
EPŞY Md. 125 gereği, Primer frekans kontrol, Sekonder frekans kontrol ve tersiyer kontrol
hizmetlerini bir arada sunan bir ünite için Primer frekans kontrol rezerv miktarının, Sekonder
frekans kontrol rezerv miktarının ve Tersiyer kontrol rezerv miktarının dağılımı aşağıdaki
şekilde gösterildiği gibidir.
Primer rezerv miktarı: + - 10 MW
310 MW
Pmax
+10 MW
PmaxRT
300 MW
+50 MW
250 MW
PmaxRS
Primer rezerv dahil santralin
üretebileceği maksimum güç
PYS’de DGP’ye sunulabilen
emre amade kapasite noktası
+50 MW
-50 MW
RS
RS
Sekonder tutabilmesi için DGP’den
alabileceği
YAT talimat kapasitesi
PminRT
-10 MW
Pmin
Santral MKÜD seviyesi
+50
MW
SFK Max
C
PminRS
100 MW
+10 MW
RSA
-50 MW
-50 MW
RP
RT+
Santral KGÜP seviyesi
200 MW
90 MW
RPA
Sekonder tutabilmesi için DGP’den
alabileceği YAL talimat kapasitesi
+50 MW
150 MW
SFK rezerv miktarı: + - 50 MW
RPA
SFK Min
C
RT-
RP
-50 MW
-10 MW
Sekonder Frekans Kontrolüne Katılan Üretim Tesisleri için
Dengesizlik Geri Ödeme Mekanizması( DGÖ )
01.12.2011 tarihinde İkili Fiyat uygulaması ile birlikte pozitif dengesizlikler için daha düşük olan
fiyat, negatif dengesizlikler için daha yüksek olan fiyat uygulanmaktaydı. Yan Hizmetler
Yönetmeliği’nde 17.12.2011 tarihinde DGÖ Mekanizması yürürlüğe konularak bu zarar ortadan
kaldırılmıştır.
Sistem Yönü: YAL
SMF>SGÖF
Sistem Yönü: YAT
SMF<SGÖF
Üretim Tesisi* Dengesizliği
SGÖF
Portföy
Dengesizliği
SMF
Üretim Tesisi* Dengesizliği
SGÖF
SMF
Portföy
Dengesizliği
SMF
SMF
SGÖF
SGÖF
Dengesizliğin SMF üzerinden ücretlendirildiği durumlarda ilgili tüzel kişinin gün öncesi alış/satış
fiyatlarına göre zarar etmesi ihtimali bulunmaktaydı.
* Sekonder Frekans Kontrolü kapsamındaki üretim tesisi
Sekonder Frekans Kontrolüne Katılan Üretim Tesisleri için
Dengesizlik Geri Ödeme Mekanizması( DGÖ )
Dengeleme Güç Piyasasında sistem yönünün aksi yönünde portföy dengesizliği bulunması
durumunda ilgili tüzel kişi için zarar ettiren durumlar oluşabilmekteydi.
Sistem Yönü: YAL
SMF>SGÖF
Sistem Yönü: YAT
SMF<SGÖF
Portföy Dengesizliği
Portföy Dengesizliği
SMF
Ü.T.D.
P.D.
SMF
P.D.
Ü.T.D.
Üretim Tesisi
Dengesizliği
SFK’ya katılım dengesizlik
zararını azaltmaktadır.

Üretim Tesisi
Dengesizliği
SFK’ya katılım dengesizlik
zararını arttırmaktadır.

Ü.T.D.
P.D.
SMF
Ü.T.D.
P.D.
SMF
SFK’ya katılım dengesizlik
zararını arttırmaktadır.

SFK’ya katılım dengesizlik
zararını azalmaktadır.

Sekonder Frekans Kontrolüne Katılan Üretim Tesisleri için
Dengesizlik Geri Ödeme Mekanizması( DGÖ )
Sekonder Frekans Kontrolüne katılım nedeniyle gün öncesi piyasasında yapılan ticarete göre
zarar eden piyasa katılımcılarının zararı «Dengesizlik Geri Ödemesi» ile karşılanmaktadır.
Sistem Yönü: YAL
SMF>SGÖF
Sistem Yönü: YAT
SMF<SGÖF
Portföy Dengesizliği
Portföy Dengesizliği
Üretim Tesisi Dengesizliği
Üretim Tesisi Dengesizliği
P.D.
Ü.T.D.
Dengesizlik
Geri
Ödemesi
Ü.T.D.
(SMF- SGÖF)
(SGÖF – SMF)
P.D.
m

   DM f ,u ,s  (SGÖFf ,s  SMFf ,s )  DKs 
u 1  s 1

k
DGÖf , p
Dengesizlik
Miktarı
SGÖF’e Kıyasla
Uğranan Birim Zarar
Ödeme Yapılacak
Durumları Belirleyen
Dengesizlik Katsayısı
MYTM’deki AGC sistemine( SFK’ya) Katılım Şartları
Santralın SFK Hizmetini sunması ve SCADA-AGC
Sistemine katılımı için ;
RTU (Remote Terminal Unit) bilgilerinin doğru olması,
Kesici bilgilerinin doğru olması,
Ünite çıkış güç ve yönlerinin doğru olması,
İletişim Linkleri sağlam olması,
Power Demand Validity(Güç Talep Geçerliliği) Sinyalinin
aktif (1) konumda olması,
MYTM’deki AGC sisteminden santrale set-point(Hedef
noktası) değerinin ulaşıyor olması,
Santral tarafından Operate (Min C- Maks C) değerlerinin
doğru olarak giriş yapılması,
Yukarıda belirtilen şartlar sağlanmışsa son olarak
santralin Local(L) pozisyondan Remote (R) pozisyonuna
geçmesi gerekmektedir.
Sekonder Frekans Kontrolüne Katılım Şartları
RTU bilgileri

Kesici bilgileri

İletişim
Linkleri
Ünite çıkış
güç ve yön
bilgileri


Sekonder Frekans Kontrolüne Katılım Şartları
Power Demand Validity (Güç Talep
Geçerliliği ) Sinyali aktif konumda
olmalı

Sekonder Frekans Kontrolüne Katılım Şartları

Santrale MYTM’den set-point gönderildi ve
santral Local (L) konumda SFK’ya bağlanmak
için Min C ve Maks C operate değerlerini girebilir
Sekonder Frekans Kontrolüne Katılım Şartları
Santralin girmiş olduğu Min C ve Maks C
(operate) değerlerinin limit hatalarına yol
açmaması gerekir. Ayrıca limitleri sınırlayan
diğer değerlerin de kontrol edilmesi
gerekmektedir. Santral bu hata sinyali olduğu
sürece SFK’ya bağlanamaz.
Χ
Sekonder Frekans Kontrolüne Katılım Şartları
Limit hatasına neden olan limit sınırlayıcı
değerler kontrol edilerek “limit distorted” sinyali
kaldırılır ve santral SFK’ya bağlanabilir.

Sekonder Frekans Kontrolüne Katılım Şartları
Santral artık MYTM’deki AGC sisteminden
kendisine ulaşan Min C ve Maks C aralıklarındaki
set-point değerlerini takip ederek Sekonder Frekans
Kontrolüne iştirak edebilir. Burada santrale 81.7
MW-252MW aralığında set-point gitmektedir. Aktif
çıkış gücü de gecikme süresi ve MW/ dk oranına
göre set-point değerini takip etmektedir.

Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Aktif Çıkış Güç
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Santrallerin Sekonder Frekans Kontrol Tepkime
Grafikleri
Sekonder Frekans Kontrol Hizmeti
Sekonder Frekans Kontrolü;
 Santral bazında
 Blok bazında
 Ünite bazında
 Halen 28 civarında santral, blok ve ünite AGC
sistemine sahip ve PYS ekranında aktif konumdadır.
 Bunlardan 18’i termik ,10 tanesi hidrolik santraldir.
 20’den fazlası test edilerek servise alınmış durumdadır.
 Günlük olarak değişmekle beraber maksimum 20
santralden SFK Hizmeti talep edilmektedir.
 Sekonder Kontrol Rezervi genellikle saatlik bazda
800 MW ile 1000 MW aralığındadır.
TEŞEKKÜRLER
Serhat METİN
TEİAŞ Milli Yük Tevzi Müdürlüğü
Tel: 0 312 497 13 11
[email protected]
ANKARA, Temmuz 2012